Bahnhof Lublin Główny

Vorlage:Dopracować Vorlage:Stacja kolejowa infobox Lublin Główny – najważniejsza stacja kolejowa na terenie Lublina. Według klasyfikacji PKP ma najwyższą kategorię Premium. Została wybudowana w latach 70. XIX wieku w ramach budowy Kolei Nadwiślańskiej. Stanowi węzeł kolejowy łączący linie do Dorohuska, Przeworska, Terespola i Warszawy.

W 2018 obsługiwała ok. 5100 pasażerów na dobę, co dawało jej, wespół ze stacją Przemyśl Główny, 63. miejsce w kraju. W Lublinie mieszczą się następujące sekcje: Przewozy Regionalne, PKP Intercity i PKP Cargo.

Położenie

Stacja znajduje się na południe od Starego Miasta, przy placu Dworcowym, na granicy dzielnic Za Cukrownią i Dziesiąta.

Przed dworcem znajdują się pętla komunikacji miejskiej oraz postój taksówek. W pobliżu stacji znajduje się również Dworzec Południowy PKS. Z jego bezpośrednich okolic odjeżdżają też autobusy i busy prywatnych przewoźników, między innymi do Biłgoraja, Bychawy, Krzczonowa, Żółkiewki, Zakrzówka i Świdnika. W sąsiedztwie dworca ma swoją siedzibę Lubelski Zakład Przewozów Regionalnych, a także Urząd Pocztowy Lublin 2.

Historia

thumb|Plan Lublina z 1875. W dolnym lewym rogu widoczny Dworzec Kolei

XIX wiek

Lubelski dworzec główny mieści się w zabytkowym budynku wzniesionym w 1877 w ramach budowy Kolei Nadwiślańskiej łączącej Warszawę z Kowlem. Zanim jednak poprowadzono tory przez Lublin, należało uzgodnić przyszłą lokalizację dworca, a spory o to, gdzie ma się on znajdować, trwały ponad 10 lat. Pierwotnie proponowano budowę na północ od Lublina, od strony Lubartowa, w okolicach ówczesnych wsi Ponikwoda i Tatary. W 1863 inżynier gubernialny Feliks Bieczyński przedstawił argumenty za ulokowaniem stacji na południe od miasta, na gruntach Bronowic. Ostatecznie zwyciężyła druga koncepcja i przystąpiono do budowy na przedmieściu Piaski.

Budowę rozpoczęto 10 sierpnia 1875. Dworzec zaprojektował Witold Lanci, budowniczy Towarzystwa Kolei Nadwiślańskiej. Kolej budowali robotnicy z guberni kałuskiej. W marcu 1877 do dworca były już doprowadzone wszystkie tory, wybudowano także niezbędne mosty i przejazdy. Wkrótce rozpoczęły się testy, a pierwsze próbne pociągi zaczęły przyjeżdżać do miasta. Dworzec został otwarty 30 sierpnia 1877. Lokalna prasa podkreślała wagę tego wydarzenia. Rzeczywiście, wpięcie Lublina do siatki kolejowej przyśpieszyło rozwój gospodarczy i urbanistyczny Lublina. Krytykowano jednak rozmiary budynku dworca – według „Gazety Lubelskiej” był on zbyt mały.

Podróż do Warszawy według ówczesnego rozkładu jazdy trwała 7 godzin. Pociąg osobowy jechał z prędkością 35 wiorst na godzinę (37,3 km/h). Pociągami można było podróżować w trzech klasach: za trzecią, najtańszą klasę, jadąc do Warszawy trzeba było zapłacić 2 ruble i 4 kopiejki, a za klasę pierwszą płacono 4 ruble i 89 kopiejek. Odjazd pociągu ogłaszany był trzema dzwonkami.

W latach 1893–1894 przeprowadzono pierwszą rozbudowę dworca. Dobudowano skrzydło zachodnie, powiększając budynek o ok. 100 m². Przed budynkiem, w miejscu nasadzeń i trawników, utworzono wtedy brukowany plac. 28 marca 1898 otwarto linię kolejową przez Łuków do Brześcia. Przebudowano także most na Bystrzycy, dzięki czemu prędkość pociągów wzrosła do 45 wiorst na godzinę.

XX wiek

Budynek dworca przeszedł przebudowę w latach 1924–1925, zgodnie z eklektycznym projektem arch. Jerzego Müllera (inż. Romualda Millera). Dalsze modernizacje miały miejsce w latach 1967 oraz 1984–1986. W 1974 wpisano go do rejestru zabytków.

Od 16 do 19 lipca 1980 lubelscy kolejarze uczestniczyli w strajkach nazwanych Lubelskim Lipcem 1980. Wydarzenia te upamiętnia „Krzyż kolejarskiej niedoli” stojący obok lokomotywowni, skonstruowany z białych szyn. Vorlage:Sekcja stub

XXI wiek

W 2004 otwarto odnowiony i zmodernizowany gmach dworca, z nowo wybudowaną częścią wschodnią.

Od 2018 stacja przechodzi jeden z największych remontów w swojej historii. Zmodernizowano wiadukt kolejowy nad ulicą Kunickiego. Przejście podziemne zostało przebudowane i przedłużone do skweru przy ulicy Kunickiego. Wszystkie perony przechodzą remont. Peron pierwszy jest przedłużany w kierunku Chełma, powstają przy nim nowe krawędzie peronowe, skąd będą odjeżdżać pociągi na lotnisko i do Lubartowa. Tereny przydworcowe są zagospodarowywane i przechodzą rewitalizację. Planowany termin ukończenia prac to 2022 r.

26 kwietnia 2019 Rada Miasta Lublin, na wniosek PKP PLK i Ministra Infrastruktury, opowiedziała się w głosowaniu za zmianą nazwy stacji na „Lublin Główny”. Nowa nazwa obowiązuje od 15 grudnia 2019.

Infrastruktura

Dworzec

thumb|Hala główna dworca (2015) thumb|Wyjście na perony (2015) Budynek dworca i perony znajdują się w pobliżu wschodniego końca terenu stacyjnego, przy placu Dworcowym, na granicy dzielnic administracyjnych Za Cukrownią i Dziesiąta. Główna hala dworca mieści okienka kasowe, posterunek SOK, przechowalnię bagażu, punkty gastronomiczne i kiosk. W nowo wybudowanej części budynku funkcjonuje punkt gastronomiczny i kawiarenka internetowa, a w przejściu łączącym nową część z główną halą umieszczono poczekalnię. Po remoncie zlikwidowano antresolę mieszczącą punkty usługowe. Piętro istnieje natomiast w nowo wybudowanej części. Z hali istnieje bezpośrednie przejście na peron 1. Przejście podziemne łączy front dworca z peronami.

Perony

Vorlage:Galeria Stacja posiada trzy perony, przy czym peron 1 przylega bezpośrednio do budynku dworca, dwa pozostałe są wyspowe.

• Peron 1 (tor 52) – przylegający tor przelotowy obsługuje ruch ze wschodu w kierunku Warszawy oraz pociągi wyjeżdżające z Lublina. Głównie długie składy TLK. Z kolei tor oporowy (nieco bardziej w kierunku zachodnim) służy do wyprawiania krótszych składów pasażerskich w kierunku Warszawy, Dęblina, Rzeszowa, Stalowej Woli, Szastarki i Kraśnika. We wrześniu 2014 utworzono na bazie nieużywanej od 2007 bocznicy pocztowej drugi tor oporowy (tor 54), który obsługuje pociągi w kierunku Lubartowa oraz Parczewa, w przyszłości również dalej na północ województwa.
• Peron 2 – obsługuje głównie ruch dalekobieżny, przede wszystkim pociągi w kierunku wschodnim, oraz dłuższe składy wyjeżdżające z Lublina, jak i pociągi w kierunku Portu Lotniczego Lublin.
• Peron 3, o skróconej długości. Oba tory przy peronie służą krótszym składom, głównie regionalnym pociągom do Dęblina, Stalowej Woli, Rzeszowa i Chełma oraz na lotnisko, w przeszłości także – Łukowa. Peron trzeci jest również wykorzystywany do obsługi krótszych składów TLK, głównie przyjazdy.

Wybudowano również tymczasowy peron 4 (tor 113).

Pozostała infrastruktura

Na stacji w Lublinie działa lokomotywownia (dawniej: parowozownia) ze sprawną obrotnicą, istnieje także spora liczba torów postojowych dla składów pasażerskich i EZT. Stacja Lublin Główny jest wyposażona w semafory świetlne, obsługiwana zaś przez nastawnie LbA (najbardziej na zachód), LbB i LbC (po wschodniej stronie stacji).

Na terenie stacji znajdują się dwa (niesprawne) żurawie wodne wykorzystywane niegdyś do naboru wody przez parowozy. Regularny ruch parowozowy został zawieszony na terenie stacji Lublin Główny w 1988. W Lublinie stacjonowały głównie Pt47, Ty2 i Ol49.

Ruch pociągów

thumb|Rozkład jazdy z 1936 Ruch towarowy w Lublinie jest obsługiwany głównie przez stację Lublin Tatary, stąd dla stacji Lublin Główny ma on mniejsze znaczenie.

Ze stacji Lublin Główny biegną linie kolejowe w kierunkach:

1. Warszawa Wschodnia przez Nałęczów, Puławy Miasto i Dęblin. W Dęblinie odgałęzienie na Radom przez Pionki,
2. Przeworsk przez Lublin Zemborzyce, Niedrzwicę, Wilkołaz, Kraśnik, Rzeczycę, Zaklików, Stalową Wolę i Leżajsk
3. przejście graniczne Dorohusk (i dalej Jahodyn) przez Lublin Północny, Świdnik, Rejowiec, Chełm
   • w Jaszczowie rozgałęzienie na Zawadów i Puchaczów
   • w Rejowcu odgałęzienie do Zawady, skąd biegnie w kierunkach na:
     • Zamość i Hrubieszów
     • do przejścia granicznego w Hrebennem przez Zawadę, Szczebrzeszyn, Zwierzyniec (w Zwierzyńcu, Szczebrzeszynie i Zawadzie linia styczna z LHS), Susiec i Bełżec (łączy się z linią kolejową Munina – Hrebenne)
   • w Chełmie odgałęzienie na Włodawę
4. Świdnik przez stację towarową Lublin-Tatary
5. Łuków przez Lubartów, Parczew, Radzyń Podlaski – ruch osobowy został przywrócony do Lubartowa, dalej nadal nieczynny (w Łukowie łączy się z linią z Warszawy do Terespola.

Pomniki i tablice pamiątkowe

Lubelskie maszyny zachowane jako pomniki

thumb|Pt47-157

• Pt47-157 na stacji kolejowej Lublin Główny, przy peronie 3 (odstawiony w 1983) z mini-muzeum poświęconym historii lokomotywowni Lublin,
• Pt47-13 lokomotywownia PKP Cargo w Krakowie Płaszowie,
• Pt47-93 ekspozycja Skansenu Taboru Kolejowego Zduńska Wola Karsznice, ul. Kolejowa 6,
• Pt47-104 Muzeum Kolejnictwa w Warszawie,
• Pt47-152 ekspozycja Skansenu Taboru Kolejowego w Chabówce,
• Ty2-949 ekspozycja Muzeum Przemysłu i Kolejnictwa na Śląsku, Jaworzyna Śląska, ul. Towarowa 4,
• Ol49-8 pomnik przy stacji kolejowej w Przeworsku.

Tablice pamiątkowe

• Z okazji 1. rocznicy przejęcia kontroli nad koleją przez kolejarzy lubelskich (z 1919)
  Z okazji 1. rocznicy przejęcia kontroli nad koleją przez kolejarzy lubelskich (z 1919)
• Z okazji 1. rocznicy zorganizowania pierwszej DOKP w powojennej Polsce (z 1945)
  Z okazji 1. rocznicy zorganizowania pierwszej DOKP w powojennej Polsce (z 1945)
• Upamiętniająca kolejarzy węzła lubelskiego będących ofiarami walki z hitlerowcami (z 1966)
  Upamiętniająca kolejarzy węzła lubelskiego będących ofiarami walki z hitlerowcami (z 1966)
• Z okazji 10. rocznicy Lubelskiego Lipca 80. (z 1990)
  Z okazji 10. rocznicy Lubelskiego Lipca 80. (z 1990)
• Upamiętniająca pomoc kolejarzy lubelskich dla dzieci Zamojszczyzny (z 1995)
  Upamiętniająca pomoc kolejarzy lubelskich dla dzieci Zamojszczyzny (z 1995)

Zobacz też

• Transport kolejowy w Lublinie
• Dworzec autobusowy w Lublinie

Bibliografia

• Mapa programu Rail Map v2.1 (mapa polskiej sieci kolejowej)

Linki zewnętrzne

• Vorlage:Atlaskolejowy.pl