Narsissus

Narsissus, deur Caravaggio.

Narsissus of Narcissus was in die Griekse mitologie 'n jagter wat bekend was vir sy aantreklikheid wat deur almal, mans en vroue, opgemerk is. Volgens die bekendste weergawe van die storie, deur Ovidius, het Narsissus alle toenaderings van die hand gewys en het hy eindelik op sy weerkaatsing in 'n waterpoel verlief geraak sonder om te besef dit is 'n weerkaatsing. In sommige weergawes slaan hy sy bors pers uit frustrasie omdat hy van sy groot liefde weggehou word. In sy plek het 'n blom met sy naam ('n narsing) te voorskyn gekom.

Van die karakter Narsissus se naam kom die term narsisme, 'n selfgesentreerde persoon. Dié eienskap in die uiterste mate word genoem narsistiese persoonlikheidsteuring, 'n geestestoestand wat gekenmerk word deur oordrewe gevoelens van selfbelangrikheid, 'n oorgroot behoefte aan bewondering en verminderde vlakke van empatie met ander.

Familie

In sommige weergawes is Narsissus die seun van die riviergod Sefissus en die nimf Liriope, en in ander dié van die maangodin Selene en haar sterflike minnaar, Endimion.

Mites

Verskeie weergawes van die mite het uit antieke tye bewaar gebly. Die gewildste een was deur Ovidius wat voor die 8ste eeu n.C. gepubliseer is, in Boek 3 van sy Metamorfoses. Dit is die verhaal van Narsissus en Echo, 'n storie binne 'n storie. Die raamwerk is 'n toets vir die profesievermoëns van Tiresias. Hy was beide 'n man en vrou en sy sig is van hom geneem deur Juno nadat hy in 'n geveg die kant van Jove geneem het. In die plek daarvan het sy vir hom toekomstige visie, of profesie, gegee. Die profesie wat hom beroemd gemaak het, as die storie van Narsissus en Echo.

Nadat die nimf Liriope deur die riviergod Sefissus "verniel" is, skenk sy die lewe aan Narsissus, “wat selfs as kind pragtig was". Soos die gebruik was, het sy haar seun na die siener Tiresias geneem om te hoor wat die toekoms vir hom inhou. Dié het gesê hy sal lank lewe, "solank hy homself nooit leer ken nie". In sy 16de lewensjaar het Narsissus verdwaal nadat hy saam met vriende gejag het, en hy is toe deur die nimf Echo gevolg.

'n Sintuiglike vermoë is by Echo, nes by Tiresias, verander nadat sy Jove teen Juno gehelp het. As 'n straf het Juno haar spraak weggeneem; sy kon daarna nooit weer praat nie, behalwe om die laaste woorde van ander te herhaal.

Narsissus, deur Gyula Benczúr (1844-1920).

Daarna het Echo eendag vir Narsissus gesien nadat hy verdwaal het en het onmiddellik op hom verlief geraak. Sy het hom gevolg. Narsissus het besef iemand volg hom en het geroep: Wie's daar?" Echo het geantwoord: "Wie's daar?" Na 'n paar rondtes hiervan het Echo so na aan Narsissus gekom dat sy probeer het om hom te omhels, Verskrik het het agteruit getree en vir haar gesê om van hom af weg te bly. Echo was hartgebroke; sy (en haar liggaam) het weggekwyn totdat net haar spraakvermoë oorgebly het.

Nemesis, die wraakgodin, het intussen die weeklaag van 'n jong man, Ameinias, gehoor wat op Narsissus verlief geraak het, maar deur hom geïgnoreer en gevloek is. Sy het toe verklaar dat Narsissus nooit liefgehê sal word deur die persoon op wie hy verlief raak nie.

Volgens Ovidius het Narsissus, nadat hy verdwaal het, dors geraak en op 'n poel afgekom. Toe hy oorbuk om te drink, het hy sy weerkaatsing gesien. Hy het skoonheid soos dié van 'n marmerstandbeeld gesien. Hy het nie besef dit is sy weerkaatsing nie en daarop verlief geraak. So het Nemesis se vloek waar geword.

Narsissus kon nie wegkom van die aanloklikheid van sy eie beeld nie, en toe hy eindelik besef sy liefde gaan nooit beantwoord word nie, is hy opgebrand deur die passie in hom en het hy in 'n goue-en-wit blom verander.

'n Eeu later het die reisskrywer Pausanias 'n nuwe weergawe van die mite opgeteken, waarin Narsissus op sy tweelingsuster verlief raak, eerder as op homself.

Skakels

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Narsissus.

• Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik uit die Engelse Wikipedia vertaal.