Arius

Arius
Άρειος, Áreios
Arius, gravure 16de eeu.
Gebore	250/256 Pentapolis van Creta et Cyrenaica, Romeinse Ryk
Sterf	omstreeks 336 Konstantinopel, Romeinse Ryk
Beroep	priester, teoloog, filosoof, skrywer
Bekend vir	skrywer van die Thalia
Titel	Presbiter van Baucalisdistrik te Alexandrië
Ouer(s)	Ammonius (vader)
Geloof	vroeë Christendom

Arius (uitspraak: aˈriəs, Grieks: Άρειος) (250/256, Pentapolis van Cyrenaica - omstreeks 336, Konstantinopel) was 'n Christelike presbiter (priester) wat nie die drie-eenheid erken het nie, en Jesus beskou het as geskape deur en ondergeskik aan God die Vader. Die Arianisme, 'n stroming in die vroeë Christendom, is na hom vernoem.

Lewe

Arius was waarskynlik van Libies-Berberse afkoms. Sy vader se naam was Ammonius. Daar word aangeneem dat Arius bybelonderrig ontvang het onder Lucianus van Antiochië.

Die rekonstruksie van die lewe en die leer van Arius is nie eenvoudig nie, omdat slegs enkele van sy oorspronklike geskrifte nog bestaan. Die ander tekste deur sy hand wat oorgelewer is, is meestal aanhalings van die eerste kerkvaders wat hom as 'n ketter veroordeel het.

Arius het hom by Meletius van Lycopolis geskaar in 'n dispuut oor die hertoelating van diegene wat Jesus tydens vorige geleenthede verwerp het. Dit het hom in konflik gebring met biskop Petrus van Alexandrië, maar hierdie konflik is opgelos. Arius is daarna as diaken aangestel. Onder Petrus se opvolger Achillas van Alexandrië is Arius in 313 as priester van die Baucalis-distrik in Alexandrië aangestel, die belangrikste Egiptiese stad in die vroeë kerk. In 320/321 is hy geëkskommunikeer op grond van sy leerstellings, wat as kettery beskou is. Die aanvaarding van sy leerstellings en persoon het gedurende sy leeftyd omstrede gebly.

Ideë

Arius het die idee verwerp dat Jesus, die seun van God, ook self God is. Hy het geleer dat Jesus die primêre skepsel was van God die Vader en dus ondergeskik was aan God die Vader. Arius het byvoorbeeld sy mening gegrond op:

• 'n aanhaling van Jesus: "Het julle nie gehoor dat Ek gesê het dat Ek weggaan en na julle sal terugkom nie? As julle My liefgehad het, sou julle bly wees dat Ek na my Vader toe gaan, want die Vader is groter as Ek" (Johannes 14:28)
• 'n verklaring deur Paulus oor Christus: "Die beeld van God, die onsienlike, is Hy, die Eersgeborene van die hele skepping" (Brief van Paulus aan die Kolossense 1: 15)
• “Hulle sê Amen, die getroue en betroubare getuie, die begin van God se skepping” (Openbaring aan Johannes 3:14 - uit die konteks blyk dit dat hierdie hele reeks (waar van "Amen" gepraat word) verwys na Christus.

Hy is fel teëgestaan deur Athanasius van Alexandrië, wat Jesus se goddelikheid as 'n sentrale leerstelling beskou het, wat daartoe gelei het dat die kerk na Athanasius se dood Arius se leerstellings as kettery verwerp het.

Deels as gevolg van die polemiek oor Arius se sienings, het die kerk die leerstelling van die Drie-eenheid van God en die twee-natureleer van Jesus Christus gevestig. Die verwerping van Arius se leer het in 325 plaasgevind tydens die Eerste Konsilie van Nicea, toe die Geloofsbelydenis van Nicea opgestel is. Hierdie uitkomste het nie die kontroversie beëindig nie. Uiteindelik was dit eers meer as 'n eeu na Arius se dood, tydens die Konsilie van Chalcedon in 451, dat die leerstelling van die Drie-eenheid vasgestel is. Dit het nog twee eeue geneem voordat Arianisme heeltemal verdwyn het. Arianisme het baie volgelinge gehad, veral onder Germaanse volke, met die uitsondering van die Franke.

Bronne

• Richard Rubenstein, When Jesus Became God: The Struggle to Define Christianity during the Last Days of Rome, Mariner Books, 2010. ISBN 978-0156013154