Pleuronectiformes
| Pleuronectiformes | |
|---|---|
| |
| 'n Gekamoefleerde platvis | |
| Wetenskaplike klassifikasie | |
| Domein: | |
| Koninkryk: | |
| Filum: | |
| Subfilum: | |
| Infrafilum: | |
| Superklas: | |
| Klas: | |
| Subklas: | |
| Infraklas: | |
| Superorde: | |
| Orde: | Pleuronectiformes
|
| Families | |
|
Suborde Psettodoidei | |
Pleuronectiformes is 'n vis-orde wat hoort tot die klas Actinopterygii.
Die skolle, botte en tongvisse behoort tot die orde van platvisse (Pleuronectiformes, vroeër Heterosomata) en daar is ongeveer 600 spesies bekend. Wat die visse se bo – en onderkante blyk te wees, is in werklikheid hul sye, en die oë te langs mekaar op die sy wat na bo wys.
Platvisse leef hoofsaaklik op die seebodem, waar sommige hul hele liggaam onder die sand kan versteek. Almal kan hulle baie goed deur kleurveranderings kamoefleer. Die visse is kommersieel belangrik omdat hulle 'n gewilde gereg is, maar oorbenutting bedreig die spesie se voortbestaan. Hoewel dit nie uit hul merkwaardige plat liggaamsbou blyk nie, is platvisse afstammelinge van baarsagtige visse met 'n normale liggaamsbou. Die normale visagtige liggaamsvorm is in platvislarwes aanwesig, maar hulle ondergaan mettertyd 'n gedaantewisseling.
Tydens die proses word die visse se ingewande baie gekronkel en die anus verskuif ook van posisie. Daar vind 'n verskuiwing in die skedelbene plaas en die mond verander van posisie. Die rugvin (dorsale vin) en die buikvin (ventrale vin) vergroot totdat hulle al langs die vis se kante strek. Die belangrikste veranderings is dat die oë van posisie verander en die liggaam afgeplat word, want die ware sye word verder saamgedruk totdat hulle 2 groot, plat vlakke vorm.
Die vis lê in der waarheid nou so in die water dat die een sy die onderkant en die ander die bokant vorm. Die onderste oog is verskuif sodat dit langs die boonste oog lê. Die bokant van die vis se liggaam is gewoonlik donkerkleurig en die onderkant 'n egalige vaal of wit kleur. Hierdie asimmetriese liggaamsbou is 'n aanpassing by ’n bodembestaan en is heeltemal in teenstelling met rôe se afplatting. Hierdie kraakbeenvisse is dorsiventraal afgeplat, want die rug (dorsum) en die maag (ventrum) het skottelvormig geword.
Platvisse se bokante kan verbasend vinnig van kleur en patroon verander om by hul agtergronde in te pas. Die vis word donkerder op 'n donker agtergrond en ligter op 'n ligter agtergrond, en indien hulle na 'n ander agtergrond beweeg, verander die kleur om daarby aan te pas. Die kleurveranderings word deur chromatofore (kleurstofselle) onder die huid moontlik gemaak. Dit is groot vertakte selle en die konsentrasie en ligging van die kleurstowwe daarin kan na willekeur verander word.
Indien die pigmente na aan mekaar gekonsentreer is, is die velkleur donker en indien hulle wyd versprei is, word die velkleur lig. Die kleurveranderings word gereguleer deur die hoeveelheid lig wat die oë waarneem en word bevestig deur die feit dat blinde platvisse nie van kleur kan verander nie.
Lewenswyse
[wysig | wysig bron]Platvisse hou oor die algemeen in die see, vermoedelik in vlakker water tydens die somer en in dieper water tydens die winter. Sommige spesies verkies brakwater, soos in riviermondings, en kan selfs in die rivier optrek. Hoewel die visse op verskillende dieptes voorkom, word die meeste spesies bo die kontinentale plat aangetref.
Die meeste volwasse platvisse bly op die bodem, maar die larwes sweet saam met ander plankton in die oppervlakwater rond voordat hulle ’n gedaantewisseling ondergaan en na die bodem sink. Volwasse platvisse se voedsel bestaan uit 'n verskeidenheid van diere, soos wurms, kreefagtiges, skulpdiere, asook ander visse. Hulle is swak swemmers, sodat hulle hulle versteek en 'n prooi inwag. Die visse kan hulle ook onder die bodemsand ingrawe totdat slegs hul oë uitsteek en hulle sodoende heeltemal onsigbaar vir 'n prooi is.
Klein prooidiere word vanuit hierdie posisie deur die platvis na binne gesuig, maar ander prooidiere, soos visse, word bestorm wanneer dit naby genoeg is en doodgebyt. Platvisse verlaat hul skuilings om na skulpdiere en seekastaiings te soek, maar hulle is self baie kwesbaar vir roofvisse en robbe wanneer hulle rondswem. Hoewel die platvisse swak swemmers is, kan hulle lang afstande aflê op soek na voedsel of tydens paringstogte. Die visse beweeg deur die vertikale bewegings van die liggaam, wat golwings in die vinne en die slagbeweging van die stert veroorsaak.
Grootbekbotte
[wysig | wysig bron]Die grootbekbotte behoort tot die suborde Psettodoidei, wat uit een familie en twee spesies bestaan. Die grootbekbotte word as die primitiefste platvisse beskou, omdat hulle nie so ver gespesialiseer is nie. Hul oë skuif nie so ver soos die ander platvisse s'n nie en daar kom ook stekels in die buikvinne en rug vinne voor, wat ’n kenmerk van baarsagtige visse is en nie van platvisse nie. Psettodes erumei kom in die Indiese en Stille Oseaan voor en word redelik algemeen naby Maputo aangetref. Die ander spesie, Psettodes platessa, word langs die Wes-Afrikaanse kus aangetref.
Skolle
[wysig | wysig bron]Die skolle (suborde Pleuronectoidei, familie Pleuronectidae) kan van die griete en tarbotte onderskei word omdat hul oë aan die regterkant in plaas van aan die linkerkant voorkom. Die bekendste spesie is die skol (Pleuronectes platessa), wat langs die Wes-Europese kuste aangetref word. Die visse se eiers dryf naby die oppervlak, waar die larwes uitbroei. Salmaris cristatus is 'n skot wat in diep water langs die Natalse kus aangetref word.
Die bot (Platichthys flesus) word in varswater aangetref, terwyl die heilbot (Hippoglossus hippoglossus) die grootste platvis is. Die grootste heilbot wat gevang is, was 4,7 m lank, met 'n massa van 330 kg. Sulke reuse kan tot 20 jaar oud word. Hulle hou op dieptes van tot 100 m en word gevang omdat hulle lewers vitamienryke traanolie (halitran) bevat. 'n Subspesie wat in die Stille Oseaan voorkom (H. h. Stenolepsis) is deur buitensporige vangste feitlik uitgeroei en word gevolglik by wet beskerm.
Griete
[wysig | wysig bron]Die griete (suborde Pleuronectoidei, familie Bothidae) se oë word aan hul linkerkante aangetref. Die bekendste Europese verteenwoordigers van die familie is die griet (Scopthafmus rhombus), die tarbot (S. maximus) en die skurwevis (Arnogfossus laterna). ’n Skurwevisspesie (Arnoglossus lalerna) word langs die Natalse kus aangetref.
Tongvisse
[wysig | wysig bron]Die tongvis (suborde Soleoidei, familie Soleidae) lyk soos 'n tong, omdat hy 'n slap liggaam met geen ribbes het nie. Die meeste tongvisse soek hul prooi snags en kruip dan met hul vinne op die bodem rond. Hulle oë is swak, maar hulle het goed ontwikkelde taspapillae om hul monde. Die gewone tongvis (Solea solea) se dieet bestaan veral uit wurms, kreefagtige diere en skulpdiere. Omdat die visse 'n baie gewilde gereg is, bestaan die gevaar dat hulle uitgeroei kan word. Die Suid-Afrikaanse tongvis (Austroglossus pectoralis) is ’n gewilde gereg in plaaslike restaurante en die vis se voortbestaan word deur buitensporige vangste bedreig.
Die volgende families is deel van die orde Pleuronectiformes:
- Achiridae
- Achiropsettidae
- Bothidae
- Citharidae
- Cynoglossidae
- Paralichthyidae
- Pleuronectidae
- Psettodidae
- Samaridae
- Scophthalmidae
- Soleidae
Sien ook
[wysig | wysig bron]- Alfabetiese lys van visse
- Lys van Suider-Afrikaanse visse volgens wetenskaplike name
- Lys van varswater visfamilies
- Lys van visfamilies
- Visordes van Suider-Afrika
Bronnelys
[wysig | wysig bron]- Wêreldspektrum, 1982, ISBN 0-908409-64-8, volume 23, bl. 10
- Fishbase
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron] |
Wikimedia Commons bevat media in verband met Pleuronectiformes. |
Wikispecies het meer inligting verwant aan Pleuronectiformes- (en) "Pleuronectiform". Encyclopædia Britannica. Besoek op 20 Augustus 2019.
