Wals (tegnies)

Wals het betrekking op die vorming van metaalblokke en -stawe tussen swaar rollers. Hierdeur word plate, ronde stawe, pype en allerlei profielstawe gevorm. Wals, soos smee, stuik, ensovoorts, behoort tot die plastiese vormingstegnieke. Dit word toegepas by metale en ander materiale wat onder druk permanent gevorm word.

Omdat metale dikwels by hoë temperature gewals word, word die walse gewoonlik reg agter die smeltoonde ingerig. Die walse lewer ronde stawe, balke, profielstawe, plate en pype in standaardafmetings en word in die metaalbedryf tot ander produkte verwerk. Spesifieke profiele word soms in kleiner, gespesialiseerde walse gevorm, hoewel dit ook met groter, verstelbare walse gedoen kan word. Die eerste, ligte walse het reeds in die 16e eeu in gebruik gekom en is deur water- of windkrag aangedryf.

Swaar walse, wat deur stoomenjins aangedryf is, is van die einde van die 18e eeu af in Engeland gebou. By ArcelorMittal South Africa, voorheen Yskor se staalwerke (Pretoria, Vanderbijlpark en Newcastle) word staalblokke eers vooraf tot sogenaamde voorblokke en platblokke gewals voordat dit verder verwerk word. Voorblokke is naastenby vierkantig en platblokke reghoekig. Die gietblokke wat tot voorblokke gewals word, het 'n massa van ongeveer 7 ton en platblokgietblokke ʼn massa van 28 ton.

Walse bestaan oor die algemeen uit 2 groepe: die wat ontwerp is vir plat produkte soos plate, fynplate en bande, en die vir profielprodukte soos spoorstawe, kanaal- en hoekyster, ensovoorts. Profielprodukte word uit voorblokke en knuppels vervaardig. Die voorblokke is groot halfvoltooide stawe wat bedoel is vir swaar- en middelslagprofiele en -stawe. Knuppels is klein halfvoltooide stawe wat bedoel is vir ligte profielprodukte, ligte stawe en walsdraad.

Plate

Plate wat uit voorblokke gewals word, se diktes wissel tussen 4 en 50 mm, die wydtes tussen 300 en 3 000 mm en die lengtes tussen 1 en 21 m. Fynplaat is die term wat deur Yskor gebruik word vir plaat met diktes van 1,6 tot 12 mm en wydtes tussen 600 en 1 800 mm. Band is plaat wat op rolle gedraai word, en smalband is bande met wydtes van minder as 600 mm. Om warmgewalste band te vervaardig, word platblokke eers tot die walstemperatuur herverhit en skoongemaak.

Die blokke word dan gewals en kom as warmgewalste band te voorskyn. Dit geskied teen ʼn tempo van 700 tot 900 m per minuut. Die band loop dan onder watersproeiers deur om tot 'n bepaalde roltemperatuur afgekoel te word. Daarna word dit outomaties in rolle gewikkel. Die band word op skerbane in wydtes gesny vir die vervaardiging van produkte soos brandstof- en oliedromme, motorbakwerk, yskaste, stowe, en dies meer. Smal band word hoofsaaklik vir die vervaardiging van pype en silinders gebruik.

Bronnelys

• Wêreldspektrum, 1982, ISBN 0908409702, volume 29, bl. 46, 47

Verdere leesstof

• Ginzburg, Vladimir B.; Ballas, Robert (2000), Flat Rolling Fundamentals, CRC Press, ISBN 978-0-8247-8894-0, https://books.google.com/books?id=NeKG76F4KWUC. 
• Lee, Youngseog (2004), Rod and bar rolling, CRC Press, ISBN 978-0-8247-5649-9, https://books.google.com/books?id=ua_m3_sKOwYC. 
• Swank, James M. (1965), History of the Manufacture of Iron in All Ages (2nd ed.), Ayer Publishing, ISBN 978-0-8337-3463-1, https://books.google.com/books?id=xkVPNtRagDkC. 
• Reed-Hill, Robert, et al. "Physical Metallurgy Principles", 3rd Edition, PWS publishing, Boston, 1991. ISBN 978-0-534-92173-6.
• Callister Jr., William D., "Materials Science and Engineering - an Introduction", 6th Edition, John Wiley & Sons, New York, NY, 2003. ISBN 0-471-13576-3
• Suhel khan pathan,IJSRDV5I70206 "Three Roller Rolling Machine"(IJSRD/Vol 5/Issue 07/2017/270). 2321-0613

Eksterne skakels

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Wals (tegnies).
• Geskiedenis van Walse Geargiveer 29 Julie 2010 op Wayback Machine