Rächtsaawalt (Apfikaat, Füürsprächer)

Dialäkt:  Züritüütsch

En Rächtsaawalt oder e Rächtsaawälti(n), churz au äifach Aawalt reschpäktyve Aawälti(n), elter und i de Kantön Basel-Stadt und Basel-Landschaft na hüt Advokat reschp. Advokaati(n) oder dialäktaaler Apfikaat, Af(f)likaat, Afrikaat, Af(f)ikaat, vertüütscht und hüt na i de Kantön Bäärn, Soleturn und täilwys Aargau Füürsprächer reschp. Füürsprächeri oder au Füürspräch, isch en jurischtische Bystand mit eme Badänt.

Was s mached und choschted und wèèr lueget, das s rächt tüend

Rächtsaawält händ d Uufgaab, irem Uuftraaggäber oder Kliänt mit rächtsstaatliche Mittel zu sym Rächt z verhälffe. Für daas chönd s öpperem raate oder öpper zum Byspil vor em Gricht verträtte. Imene Täil vo de tüütsche Länder und Schwyzer Kantöön und im Fürschtetum Liechtestäi chönd d Aawält au as Notaar tèètig sy.

Früener sind d Rächtsaawält für vill oder grad für ales zueständig gsy. Sit Nöierem gits alewyl mee Fachaawält, aso Aawält, wo uf gwüssi Theeme spezialisiert sind.

D Chöschte wèèrded gwöndli im Vertraag zwüschet em Aawalt und em Kliänt abgmachet. Dezue ane gits gwüssi Voorgaaben i de Gsetz und i den äigene Standesregle.

D Aawält understönd eren Uufsicht, wo vo de Gsetz ygrichtet wiird. Im Kanton Züri zum Byspil isch es d «Uufsichtskomissioon», wo sibe Lüüt drin sitzed: Vier list s Obergricht uus und drüü d Aawält (dezue ane chömed jee vier reschp. drüü Ersatzlüüt). Bi Verstööss gäge di äigene Standesregle händ d Aawält äignigi Voorschrifte.

Woo s Aawaltsrächt greglet isch

S Aawaltsrächt isch z Tüütschland und z Ööschterrych uf Bundesebeni greglet. Z Tüütschland isch das d Bundesrächtsaawaltsoornig, z Ööschterrych d Rächtsaawaltsoornig.

I de Schwyz isch s Rächt zwäitäilt.

• Kantonaali Ebeni: D Fraage, wèèr Aawalt tèrff sy, wie me zumenen Aawaltsbadänt chunt, was mer as Aawalt wie cha mache und wèèr lueget, das ales au rächt zue- und hèèrgaat, regled de Kantöön iri Aawaltsgsetz.
• Bundesebeni: Im Bundesgsetz über d Freizügigkäit vo den Aawältinen und Aawält gaats daadrum, das en Aawalt us em äinte Kantoon au imenen andere Kantoon cha schaffe; und wils für daas gwüssi gmäinsaami Qualifikazioone bruucht, säit s Bundesgsetz au daadezue öppis.

Dezue ane gits na Standesrächt, aso Regle, wo sich d Aawält sälber gänd. Z Tüütschland isch das d Brueffsoornig für Rächtsaawält (BORA), und i de Schwyz sinds di Schwyzerische Standesregle (SSR).

Was de Volchsmund mäint

Luut em Schwyzerischen Idiotikon händ Aawält nöd grad en guete Rueff.

Me säit, en Aawalt chönn guet rede:

• D Apfikaate chöned äim s Woort im Muul verträäje.
• Öpper hät es Muul wie en Apfikaat.

Me mäint, en Aawalt heb nie gnueg:

• En Afflikaat frisst e Ross vor em Moorgebroot.
• D Affikaate frässed Gält.
• En Hafe voll Schmaalz mit eme Chèès teckt isch, was den Apfikaate schmöckt.

En Aawalt gilt au as gwüsseloos:

• Was en Affikaat tuet, das schämt si de Tüüfel nu z tänke.

Me mäint au, es gäb z vill von ene:

• Es hät mee Affikaate as root Hünd.

Und imene Lied ghäissts:

• Wie macheds üüsri Apfikaate? Soo mached si s: Si stönd halt hinder d Stubetüür und gänd de Lüüte d Woort lätz füür – soo mached si s!

Aber d Lüüt wüssed natüürli au, das en Aawalt ales mues wüsse, wänns zum Prozäss chunt:

• Me muess eme Tokter und emen Apfikaat nüüt verschwige.

Literatuur

Tüütschland:

• Wilhelm E. Feuerich, Dag Weyland: Bundesrechtsanwaltsordnung (BRAO). Kommentar. Vahlen, München 2012, ISBN 978-3-8006-3748-5.
• Michael Kleine-Cosack: Bundesrechtsanwaltsordnung mit Berufs- und Fachanwaltsordnung. Kommentar. 9. Uuflaag. C. H. Beck, München 2022, ISBN 978-3-406-77856-8.

Ööschterrych:

• Karl F. Engelhart, Klaus Hoffmann, Stefan Lehner, Michael Rohregger, Claudia Vitek: Rechtsanwaltsordnung. EIRAG, Disziplinarstatut und Richtlinien des ÖRAK. Kurzkommentar. 10. Uuflaag. Manz, Wien 2018, ISBN 978-3-214-07813-3.

Schwyz:

• Alexander Brunner, Matthias Christoph Henn, Kathrin Kriesi: Anwaltsrecht. Schulthess, Zürich 2015, ISBN 978-3-7255-7218-2.
• Walter Fellmann: Anwaltsrecht. 2. Uuflaag. Stämpfli, Bern 2017, ISBN 978-3-7272-8497-7.
• Hannes Siegrist: Rechtsanwälte. In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.

Gsetzestäggscht

• Bundesrechtsanwaltsordnung (BRAO) uf dejure.org (Tüütschland)
• Rechtsanwaltsordnung (RAO) uf ris.bka.gv.at
• Bundesgesetz über die Freizügigkeit der Anwältinnen und Anwälte (Anwaltsgesetz, BGFA) uf fedlex.admin.ch
  • Anwaltsgesetz vom Kanton Züri uf zh.ch
  • Kantonales Anwaltsgesetz vom Kanton Bäärn uf belex.sites.be.ch
  • Gesetz über das Anwaltspatent und die Parteivertretung (Anwaltsgesetz, AnwG) vom Kanton Lozäärn uf srl.lu.ch
  • Advokaturgesetz vom Kanton Basel-Stadt uf gesetzessammlung.bs.ch
  • Anwaltsgesetz (AnwG) vom Kanton Sanggale uf gesetzessammlung.sg.ch