Saltar al conteníu

Diferencies ente revisiones de «Muñogalindo»

Coordenaes: 40°36′09″N 4°53′42″W / 40.6025°N 4.895°O / 40.6025; -4.895
De Wikipedia
Navegar l'historial de mou interactivu
← Edición más antigua
Contenido eliminado Contenido añadido
VisualTestu wiki
m +{{control d'autoridaes}}
m iguo testu: tantu (...) como => tanto (...) como
 
(Nun s'amuesen 19 revisiones intermedies de 5 usuarios)
Llinia 5: Llinia 5:
== Símbolos ==
== Símbolos ==
L'escudu [[Heráldica|heráldicu]] y la bandera que representen al conceyu fueron aprobaos oficialmente'l {{fecha|7|3|2001}}. L'escudu se [[blasón|blasona]] de la siguiente manera:
L'escudu [[Heráldica|heráldicu]] y la bandera que representen al conceyu fueron aprobaos oficialmente'l {{fecha|7|3|2001}}. L'escudu se [[blasón|blasona]] de la siguiente manera:
[[Archivu:Escudo de Muñogalindo.svg|120px|left|Escudu de Muñogalindo]]
[[Ficheru:Escudo de Muñogalindo.svg|120px|left|Escudu de Muñogalindo]]
{{Cita|''«De plata, faxa de gules, cargada con trés posaes de plata, acompañada en xefe de fexe de trés espiges de sinople y en punta de toru de gules. Al timbre Corona Real Zarrada.»''|[[Boletín Oficial de Castiella y Llión]] nᵘ66 de {{Fecha|2|4|2001}}<ref name=bocylsim>{{Cita web|url=http://bocyl.jcyl.es/boletinos/2001/04/02/pdf/BOCYL-D-02042001-26.pdf|títulu=ALCUERDO de 7 de marzu de 2001, del Conceyu de Muñogalindo (Ávila), pol que s'aprueba l'Escudu Heráldicu y Bandera Municipal.|obra=[[Boletín Oficial de Castiella y Llión]] nᵘ66|editor=Xunta de Castiella y Llión|fecha={{Fecha|2|4|2001}}}}</ref>}}
{{Cita|''«De plata, faxa de gules, cargada con trés posaes de plata, acompañada en xefe de fexe de trés espiges de sinople y en punta de toru de gules. Al timbre Corona Real Zarrada.»''|[[Boletín Oficial de Castiella y Lleón]] nᵘ66 de {{Fecha|2|4|2001}}<ref name=bocylsim>{{Cita web|url=http://bocyl.jcyl.es/boletines/2001/04/02/pdf/BOCYL-D-02042001-26.pdf|títulu=ALCUERDO de 7 de marzu de 2001, del Conceyu de Muñogalindo (Ávila), pol que s'aprueba l'Escudu Heráldicu y Bandera Municipal.|obra=[[Boletín Oficial de Castiella y Lleón]] nᵘ66|editor=Xunta de Castiella y Lleón|fecha={{Fecha|2|4|2001}}}}</ref>}}


La descripción de la bandera ye la siguiente:
La descripción de la bandera ye la siguiente:
{{Cita|''«Bandera rectangular de proporciones 2:3, formada por un pañu coloráu con un triángulu blancu que tien los sos vértices nos estremos del estil y nel puntu mediu de la batiente y sobre ésti otru triángulu coloráu con una posada blanca que tien los sos vértices nos estremos del estil y a 1/2 de la mesma.»''|[[Boletín Oficial de Castiella y Llión]] nᵘ66 de {{Fecha|2|4|2001}}<ref name=bocylsim />}}
{{Cita|''«Bandera rectangular de proporciones 2:3, formada por un pañu coloráu con un triángulu blancu que tien los sos vértices nos estremos del estil y nel puntu mediu de la batiente y sobre ésti otru triángulu coloráu con una posada blanca que tien los sos vértices nos estremos del estil y a 1/2 de la mesma.»''|[[Boletín Oficial de Castiella y Lleón]] nᵘ66 de {{Fecha|2|4|2001}}<ref name=bocylsim />}}


== Xeografía ==
== Xeografía ==
La llocalidá asítiase nel centru de la [[provincia d'Ávila]] a una altitú de 1125&nbsp;[[msnm]].<ref name=altitú>{{Cita web|url= http://www.aemet.es/es/eltiempo/prediccion/conceyos/munogalindo-id05138|editor=Axencia Estatal de Meteorología|títulu=Datos d'altitú pa Muñogalindo na páxina de previsión meteorolóxica de AEMET provenientes del Nomenclátor xeográficu de conceyos y entidaes de población del Institutu Xeográficu Nacional}}</ref><ref>{{Cita web|url=http://www.aemet.es/es/eltiempo/prediccion/conceyos/ayuda|editor=Axencia Estatal de Meteorología|títulu=Interpretación: Predicción por conceyos|urlarchivu=https://web.archive.org/web/20140318150717/http://www.aemet.es/es/eltiempo/prediccion/conceyos/ayuda|fechaarchivu=18 de marzu de 2014}}</ref> El conceyu parte con los términos municipales de [[La Torre (Ávila)|La Torre]], [[Padiernos]], [[Santa María del Arroyo]] y [[Solosancho]].
La llocalidá asítiase nel centru de la [[provincia d'Ávila]] a una altitú de 1125&nbsp;[[msnm]].<ref name=altitú>{{Cita web|url= http://www.aemet.es/es/eltiempo/prediccion/municipios/munogalindo-id05138|editor=Axencia Estatal de Meteorología|títulu=Datos d'altitú pa Muñogalindo na páxina de previsión meteorolóxica de AEMET provenientes del Nomenclátor xeográficu de conceyos y entidaes de población del Institutu Xeográficu Nacional}}</ref><ref>{{Cita web|url=http://www.aemet.es/es/eltiempo/prediccion/municipios/ayuda|editor=Axencia Estatal de Meteorología|títulu=Interpretación: Predicción por conceyos|urlarchivu=https://web.archive.org/web/20140318150717/http://www.aemet.es/es/eltiempo/prediccion/municipios/ayuda|fechaarchivu=18 de marzu de 2014}}</ref> El conceyu llenda colos términos municipales de [[La Torre (Ávila)|La Torre]], [[Padiernos]], [[Santa María del Arroyo]] y [[Solosancho]].


<center>
<center>
{| class="wikitable" width ="60%" border = 2 align="center"
{| {{tablaguapa}} width ="60%" border = 2 align="center"
|-----
|-----
| width ="30%" align="center" | ''Noroeste:'' [[La Torre (Ávila)|La Torre]]
| width ="30%" align="center" | ''Noroeste:'' [[La Torre (Ávila)|La Torre]]
| width ="40%" align="center" | ''Norte:'' [[La Torre (Ávila)|La Torre]]
| width ="40%" align="center" | ''Norte:'' [[La Torre (Ávila)|La Torre]]
| width ="30%" align="center" | ''Nordés:'' [[Padiernos]]
| width ="30%" align="center" | ''Nordeste:'' [[Padiernos]]
|-----
|-----
| width ="30%" align="center" | ''Oeste:'' [[Santa María del Arroyo]]
| width ="30%" align="center" | ''Oeste:'' [[Santa María del Arroyo]]
| width ="40%" align="center" | [[Archivu:Rosa de los vientos.svg|75px]]
| width ="40%" align="center" | [[Ficheru:Rosa de los vientos.svg|75px]]
| width ="30%" align="center" | ''Este:'' [[Padiernos]]
| width ="30%" align="center" | ''Este:'' [[Padiernos]]
|-----
|-----
Llinia 33: Llinia 33:
;Prehistoria y Edá Antigua D'esti periodu daten
;Prehistoria y Edá Antigua D'esti periodu daten
dellos xacimientos arqueolóxicos d'importancia como'l de Peñáguila de dómina prerromana, el Tumbadero de les Vaques de dómina romana y otros de menor importancia esvalixaos pel espaciu circundante del actual cascu urbanu, tantu nel monte como nes tierres de llabor.
dellos xacimientos arqueolóxicos d'importancia como'l de Peñáguila de dómina prerromana, el Tumbadero de les Vaques de dómina romana y otros de menor importancia esvalixaos pel espaciu circundante del actual cascu urbanu, tantu nel monte como nes tierres de llabor.
[[Archivu:Verraco de Muñogalindo.jpg|thumb|left|Bracu de Muñogalindo, güei asitiáu na ciudá d'Ávila]]
[[Ficheru:Verraco de Muñogalindo.jpg|thumb|left|Bracu de Muñogalindo, güei asitiáu na ciudá d'Ávila]]


;Edá Media La so
;Edá Media La so
hestoria na [[Edá Media]] ye escura, como la de casi toles zones de repoblación al sur del Douru. El so nome indícanos que foi repobláu alredor del [[sieglu XII]] o por [[vascu]]-[[Navarra|navarros]] o por [[Aragón|aragoneses]], nun pudiendo establecer con claridá una o otra posibilidá.
hestoria na [[Edá Media]] ye escura, como la de casi toles zones de repoblación al sur del Duero. El so nome indícanos que foi repobláu alredor del [[sieglu XII]] o por [[vascu]]-[[Navarra|navarros]] o por [[Aragón|aragoneses]], nun pudiendo establecer con claridá una o otra posibilidá.
Darréu'l pueblu siguió creciendo, dando llugar, posiblemente nel [[sieglu XIV]], a [[Salobralejo]], población que sigue siendo dependiente de Muñogalindo güei día. La [[Edá Media]] termina pa Muñogalindo con dellos acontecimientos d'importancia: El primeru ye la visita'l 29 de febreru de [[1440]] del rei [[Xuan II de Castiella|Xuan II]] n'unu de los sos viaxes a la provincia por problemes políticos. El segundu ye'l trespasu de parte del términu del pueblu a les monxes del [[conventu de Santa Clara de Rapariegos]], entós n'Ávila y güei día na [[provincia de Segovia]], que lo recibieron en donación escontra [[1470]] de la [[familia Valderrábano]]. El terceru, y quiciabes más llamativu, ye la visita que realizaron los [[Reis Católicos]] al pueblu'l 19 de setiembre de [[1497]].
Darréu'l pueblu siguió creciendo, dando llugar, posiblemente nel [[sieglu XIV]], a [[Salobralejo]], población que sigue siendo dependiente de Muñogalindo güei día. La [[Edá Media]] termina pa Muñogalindo con dellos acontecimientos d'importancia: El primeru ye la visita'l 29 de febreru de [[1440]] del rei [[Xuan II de Castiella|Xuan II]] n'unu de los sos viaxes a la provincia por problemes políticos. El segundu ye'l trespasu de parte del términu del pueblu a les monxes del [[conventu de Santa Clara de Rapariegos]], entós n'Ávila y güei día na [[provincia de Segovia]], que lo recibieron en donación escontra [[1470]] de la [[familia Valderrábano]]. El terceru, y quiciabes más llamativu, ye la visita que realizaron los [[Reis Católicos]] al pueblu'l 19 de setiembre de [[1497]].


;Edá Moderna La [[Edá Moderna]]
;Edá Moderna La [[Edá Moderna]]
empieza pa Muñogalindo cola compra, nel primer deceniu del [[sieglu XVI]], de toles posesiones de les monxes antes citaes, per parte de Teresa Carriellu, sobrina del [[Obispos d'Ávila|obispu d'Ávila]] y muyer del I [[Marquesáu de Velada marqués de Velada]], quien les arrendará a vecinos del pueblu como Pedro de la Fragua, Andrés Ximénez o Alonso de Pedro Gallego.
empieza pa Muñogalindo cola compra, nel primer deceniu del [[sieglu XVI]], de toles posesiones de les monxes antes citaes, per parte de Teresa Carrillo, sobrina del [[Obispos d'Ávila|obispu d'Ávila]] y muyer del I [[Marquesáu de Velada marqués de Velada]], quien les arrendará a vecinos del pueblu como Pedro de la Fragua, Andrés Ximénez o Alonso de Pedro Gallego.
Los sieglos XVII y XVIII pasaron pa Muñogalindo ente pleitos colos xesuites de [[Garoza]] y les respuestes a los numberosos censos d'esta última centuria.
Los sieglos XVII y XVIII pasaron pa Muñogalindo ente pleitos colos xesuites de [[Garoza]] y les respuestes a los numberosos censos d'esta última centuria.


;Edá contemporánea La '''[[Edá Contemporánea]]'''
;Edá contemporánea La '''[[Edá Contemporánea]]'''
faise notar en Muñogalindo cola llegada de les tropes [[Napoleón|napoleóniques]], quien afogaron económicamente al Conceyu y a la Ilesia nel so pidimientu siguíu de dineru, amás de robar na tenada de la ilesia en [[1812]] y posiblemente n'otros llugares del pueblu.
faise notar en Muñogalindo cola llegada de les tropes [[Napoleón|napoleóniques]], quien afogaron económicamente al Conceyu y a la Ilesia nel so pidimientu siguíu de dineru, amás de robar na tenada de la ilesia en [[1812]] y posiblemente n'otros llugares del pueblu.
Ye este un sieglu de cambeos que tamién se faen notar en Muñogalindo: afíxose la carretera que pasa al pie de él, proxectóse'l ferrocarril pol so términu municipal anque nunca se construyó ya inclusive llegó a tener notariu dende mediaos del [[sieglu XIX]] hasta [[1899]]. Ye una dómina de crecedera demográfica y económicu. Tamién a mediaos del sieglu, los [[Marquesáu de Velada marqueses de Velada]] vienden les sos posesiones en Muñogalindo a [[Enrique Aboín]], quien fixera fortuna coles [[Desamortización española|desamortizaciones]].
Ye este un sieglu de cambeos que tamién se faen notar en Muñogalindo: afíxose la carretera que pasa xunto a él, proyeutóse'l ferrocarril pol so términu municipal anque nunca se construyó ya inclusive llegó a tener notariu dende mediaos del [[sieglu XIX]] hasta [[1899]]. Ye una dómina de crecedera demográfica y económicu. Tamién a mediaos del sieglu, los [[Marquesáu de Velada marqueses de Velada]] vienden les sos posesiones en Muñogalindo a [[Enrique Aboín]], quien fixera fortuna coles [[Desamortización española|desamortizaciones]].
La primer metá del [[sieglu XX]] pasa por Muñogalindo ensin pena nin gloria, incluyendo la [[Guerra Civil]], que nun dexó les remortines que n'otros llugares d'España. Tres la guerra, la población creció de manera esponencial, siendo munchos los que nos años sesenta emigraron a Ávila ciudá, [[Barcelona]] y sobremanera [[Madrid]].
La primer metá del [[sieglu XX]] pasa por Muñogalindo ensin pena nin gloria, incluyendo la [[Guerra Civil Española|Guerra Civil]], que nun dexó les remortines que n'otros llugares d'España. Tres la guerra, la población creció de manera esponencial, siendo munchos los que nos años sesenta emigraron a Ávila ciudá, [[Barcelona]] y sobremanera [[Madrid]].


== Demografía ==
== Demografía ==
Tien una [[Área|superficie]] de 18,77&nbsp;[[kilómetru cuadráu|km²]] con una población de {{Población|ES|05138}} habitantes y una [[densidá de población|densidá]] de {{Densidá de población|{{Población|ES|05138|formatu=non}}|18.77}}&nbsp;hab./km².
Tien una [[Área|superficie]] de 18,77&nbsp;[[quilómetru cuadráu|km²]] con una población de {{Población|ES|05138}} habitantes y una [[densidá de población|densidá]] de {{Densidá de población|{{Población|ES|05138|formatu=non}}|18.77}}&nbsp;hab./km².
{{Evolución demográfica|fonte={{demostrar}}|width=400px|1991=481|1996=458|2001=448|2004=435}}
{{Evolución demográfica|fonte={{demostrar}}|width=400px|1991=481|1996=458|2001=448|2004=435}}


== Monumentos, museos y llugares d'interés ==
== Monumentos, museos y llugares d'interés ==
[[Archivu:Muñogalindo-Iglesia de San Lucas evangelista.jpg|thumb|Ilesia parroquial de San Lucas evanxelista en Muñogalindo]]
[[Ficheru:Muñogalindo-Iglesia de San Lucas evangelista.jpg|thumb|Ilesia parroquial de San Lucas evanxelista en Muñogalindo]]
'''Ilesia Parroquial''' : Consagrada a San Lucas Evanxelista. Anque nun hai noticies sobre'l so orixe, ye probable que se construyera un primer templu tres la fundación del pueblu nel [[sieglu XII]]. Darréu, ampliar pol aumentu de población hasta llegar a los metros cuadraos que tien anguaño (escluyendo los dos capiyes llaterales de les que depués vamos falar). A principios del [[sieglu XVI]] álzase'l cuerpu de la mesma, realízase'l [[artesonado]] [[mudéxar]] d'esta parte y amplíase la torre. A finales del mesmu sieglu álzase tamién la capiya mayor y realízase la so artesonado, de menor calidá.
'''Ilesia Parroquial''' : Consagrada a San Lucas Evanxelista. Anque nun hai noticies sobre'l so orixe, ye probable que se construyera un primer templu tres la fundación del pueblu nel [[sieglu XII]]. Darréu, ampliar pol aumentu de población hasta llegar a los metros cuadraos que tien anguaño (escluyendo los dos capiyes llaterales de les que depués vamos falar). A principios del [[sieglu XVI]] álzase'l cuerpu de la mesma, realízase'l [[artesonado]] [[mudéxar]] d'esta parte y amplíase la torre. A finales del mesmu sieglu álzase tamién la capiya mayor y realízase la so artesonado, de menor calidá.


Mientres el [[sieglu XVII]] namái se realicen delles obres de calter menor dientro del templu, hasta qu'a finales de la centuria constrúi l'actual pórticu de la entrada, concluyíu en [[1698]].
Mientres el [[sieglu XVII]] namái se realicen delles obres de calter menor dientro del templu, hasta qu'a finales de la centuria constrúi l'actual pórticu de la entrada, concluyíu en [[1698]].
[[Archivu:Ibarrola Garoza.jpg|thumb|Piedres pintaes por Ibarrola en Garoza]]
[[Ficheru:Ibarrola Garoza.jpg|thumb|Piedres pintaes por Ibarrola en Garoza]]
Nel [[sieglu XVIII]] hai numberoses novedaes tantu dientro como fuera del edificiu: En cuanto al esterior, constrúyese'l bautisteriu escontra [[1768]] y tírase la torre antigua construyendo l'actual [[espadaña (arquiteutura)|espadaña]] a finales del sieglu. Nel interior merquen tolos [[retablu|retablos]] qu'anguaño se pueden ver, se enlosa tol suelu con grandes llanches de piedra y mércase el [[púlpitu]].
Nel [[sieglu XVIII]] hai numberoses novedaes tanto dientro como fuera del edificiu: En cuanto al esterior, constrúyese'l bautisteriu escontra [[1768]] y tírase la torre antigua construyendo l'actual [[espadaña (arquiteutura)|espadaña]] a finales del sieglu. Nel interior merquen tolos [[retablu|retablos]] qu'anguaño se pueden ver, se enlosa tol suelu con grandes llanches de piedra y mércase el [[púlpitu]].


El [[sieglu XIX]] nun trai grandes novedaes pa la ilesia, quitando la desamortización de les sos poques propiedaes y l'arreglu de ciertes partes del so edificiu pola gastadura natural.
El [[sieglu XIX]] nun trai grandes novedaes pa la ilesia, quitando la desamortización de les sos poques propiedaes y l'arreglu de ciertes partes del so edificiu pola gastadura natural.


A principios del [[sieglu XX]] construyéronse los dos capiyes llaterales que converten a la ilesia nuna planta de cruz llatina. A mediaos d'esti sieglu realizaron delles reformes interiores y esteriores como'l cubrimientu de madera del suelu, lo que provocó la vienta de delles pieces del interior del edificiu pa sufragar los gastos.
A principios del [[sieglu XX]] construyéronse los dos capiyes llaterales que converten a la ilesia nuna planta de cruz llatina. A mediaos d'esti sieglu realizaron delles reformes interiores y esteriores como'l cubrimientu de madera del suelu, lo que provocó la venta de delles pieces del interior del edificiu pa sufragar los gastos.


'''Casa-Palaciu de la familia Aboín''' : Asitiada pela rodiada del pueblu, arrodiada de camperes y árboles, tratar de la casa de descansu d'esta familia. L'orixe del edificiu probablemente ye medieval, anque la so compra per parte de los marqueses de Velada nel sieglu XVI traxo cambeos na decoración esterior. Mientres munchos años foi, al pie de la ilesia, la meyor construcción del pueblu, con dos pisos y otres dependencies. A mediaos del sieglu XIX pasó a manes de la familia Aboín, quien mercó toles posesiones de los marqueses de Velada en Muñogalindo.
'''Casa-Palaciu de la familia Aboín''' : Asitiada pela rodiada del pueblu, arrodiada de camperes y árboles, tratar de la casa de descansu d'esta familia. L'orixe del edificiu probablemente ye medieval, anque la so compra per parte de los marqueses de Velada nel sieglu XVI traxo cambeos na decoración esterior. Mientres munchos años foi, xunto a la ilesia, la meyor construcción del pueblu, con dos pisos y otres dependencies. A mediaos del sieglu XIX pasó a manes de la familia Aboín, quien mercó toles posesiones de los marqueses de Velada en Muñogalindo.


'''Sala d'Arte "Colección Amblés"''': Asitiada na planta baxa del Conceyu de Muñogalindo, recueye l'arte pictórico de dellos autores, ente ellos [[Jesús Velayos]], [[Pedro Berrón]] o [[Agustín Ibarrola]], anque la so finalidá tamién ye la de dar espaciu a mozos artistes abulenses.
'''Sala d'Arte "Coleición Amblés"''': Asitiada na planta baxa del Conceyu de Muñogalindo, recueye l'arte pictórico de dellos autores, ente ellos [[Jesús Velayos]], [[Pedro Berrón]] o [[Agustín Ibarrola]], anque la so finalidá tamién ye la de dar espaciu a mozos artistes abulenses.


'''Ecomuséu del Valle Amblés''': Trátase d'un centru d'interpretación de la hestoria y el paisaxe de too el [[Valle Amblés]]. Ta asitiáu na antigua casa del médicu y cuenta, en delles dómines del añu, con guíes n'itinerarios a cuerpu y en coche pol valle.
'''Ecomuséu del Valle Amblés''': Trátase d'un centru d'interpretación de la hestoria y el paisaxe de tol [[Valle Amblés]]. Ta asitiáu na antigua casa del médicu y cuenta, en delles dómines del añu, con guíes n'itinerarios a cuerpu y en coche pol valle.
[[Archivu:Puente Cobos.JPG|thumb|[[Ponte de los Cobos]] sobre'l [[ríu Adaja]] nel [[Valle de Amblés]]]]
[[Ficheru:Puente Cobos.JPG|thumb|[[Ponte de los Cobos]] sobre'l [[ríu Adaja]] nel [[Valle de Amblés]]]]


'''Devesa de Garoza''': Pueblu abandonáu a principios del sieglu XVII, dende entós ye una devesa perteneciente primeru a los xesuites y darréu a los marqueses de Canales de Cabanos y marqueses de San Andrés. Anque caltién dalguna construcción a tener en cuenta, el so interés centrar nes roques que tien la cortil, pintaes pol artista vascu [[Agustín Ibarrola]] y que pueden visitase.
'''Devesa de Garoza''': Pueblu abandonáu a principios del sieglu XVII, dende entós ye una devesa perteneciente primeru a los xesuites y darréu a los marqueses de Canales de Cabanos y marqueses de San Andrés. Anque caltién dalguna construcción a tener en cuenta, el so interés centrar nes roques que tien la cortil, pintaes pol artista vascu [[Agustín Ibarrola]] y que pueden visitase.
Llinia 94: Llinia 94:
[[Categoría:Conceyos de la provincia d'Ávila]]
[[Categoría:Conceyos de la provincia d'Ávila]]
[[Categoría:Llocalidaes de la provincia d'Ávila]]
[[Categoría:Llocalidaes de la provincia d'Ávila]]
[[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]]
[[Categoría:Wikipedia:Mantenimientu:Llocalidaes d'España ensin partíu xudicial]]

Revisión actual a fecha de 18:47 25 xin 2024

Muñogalindo
Alministración
País España
Autonomía Castiella y Lleón
Provincia provincia d'Ávila
Tipu d'entidá conceyu d'España
Alcalde de Muñogalindo (es) Traducir Pedro Pablo Pascual Sanz
Nome oficial Muñogalindo (es)[1]
Códigu postal 05530
Xeografía
Coordenaes 40°36′09″N 4°53′42″W / 40.6025°N 4.895°O / 40.6025; -4.895
Muñogalindo alcuéntrase n'España
Muñogalindo
Muñogalindo
Muñogalindo (España)
Superficie 18 km²
Altitú 1128 m
Llenda con La Torre, Santa María del Arroyo, Solosancho y Padiernos
Demografía
Población 301 hab. (2023)
- 167 homes (2019)
- 159 muyeres (2019)
Porcentaxe 0.19% de provincia d'Ávila
Densidá 16,72 hab/km²
Más información
Estaya horaria UTC+01:00
ayuntamientodemunogalindo.es
Cambiar los datos en Wikidata

Muñogalindo ye un conceyu d'España perteneciente a la provincia d'Ávila, comunidá autónoma de Castiella y Llión.

Símbolos

[editar | editar la fonte]

L'escudu heráldicu y la bandera que representen al conceyu fueron aprobaos oficialmente'l 7 de marzu de 2001. L'escudu se blasona de la siguiente manera:

Escudu de Muñogalindo
Escudu de Muñogalindo
«De plata, faxa de gules, cargada con trés posaes de plata, acompañada en xefe de fexe de trés espiges de sinople y en punta de toru de gules. Al timbre Corona Real Zarrada.»
Boletín Oficial de Castiella y Lleón nᵘ66 de 2 d'abril de 2001[2]

La descripción de la bandera ye la siguiente:

«Bandera rectangular de proporciones 2:3, formada por un pañu coloráu con un triángulu blancu que tien los sos vértices nos estremos del estil y nel puntu mediu de la batiente y sobre ésti otru triángulu coloráu con una posada blanca que tien los sos vértices nos estremos del estil y a 1/2 de la mesma.»
Boletín Oficial de Castiella y Lleón nᵘ66 de 2 d'abril de 2001[2]

Xeografía

[editar | editar la fonte]

La llocalidá asítiase nel centru de la provincia d'Ávila a una altitú de 1125 msnm.[3][4] El conceyu llenda colos términos municipales de La Torre, Padiernos, Santa María del Arroyo y Solosancho.

Noroeste: La Torre Norte: La Torre Nordeste: Padiernos
Oeste: Santa María del Arroyo Este: Padiernos
Suroeste: Solosancho Sur: Solosancho Sureste: Solosancho

Historia

[editar | editar la fonte]
Prehistoria y Edá Antigua D'esti periodu daten

dellos xacimientos arqueolóxicos d'importancia como'l de Peñáguila de dómina prerromana, el Tumbadero de les Vaques de dómina romana y otros de menor importancia esvalixaos pel espaciu circundante del actual cascu urbanu, tantu nel monte como nes tierres de llabor.

Bracu de Muñogalindo, güei asitiáu na ciudá d'Ávila
Edá Media La so

hestoria na Edá Media ye escura, como la de casi toles zones de repoblación al sur del Duero. El so nome indícanos que foi repobláu alredor del sieglu XII o por vascu-navarros o por aragoneses, nun pudiendo establecer con claridá una o otra posibilidá. Darréu'l pueblu siguió creciendo, dando llugar, posiblemente nel sieglu XIV, a Salobralejo, población que sigue siendo dependiente de Muñogalindo güei día. La Edá Media termina pa Muñogalindo con dellos acontecimientos d'importancia: El primeru ye la visita'l 29 de febreru de 1440 del rei Xuan II n'unu de los sos viaxes a la provincia por problemes políticos. El segundu ye'l trespasu de parte del términu del pueblu a les monxes del conventu de Santa Clara de Rapariegos, entós n'Ávila y güei día na provincia de Segovia, que lo recibieron en donación escontra 1470 de la familia Valderrábano. El terceru, y quiciabes más llamativu, ye la visita que realizaron los Reis Católicos al pueblu'l 19 de setiembre de 1497.

Edá Moderna La Edá Moderna

empieza pa Muñogalindo cola compra, nel primer deceniu del sieglu XVI, de toles posesiones de les monxes antes citaes, per parte de Teresa Carrillo, sobrina del obispu d'Ávila y muyer del I Marquesáu de Velada marqués de Velada, quien les arrendará a vecinos del pueblu como Pedro de la Fragua, Andrés Ximénez o Alonso de Pedro Gallego. Los sieglos XVII y XVIII pasaron pa Muñogalindo ente pleitos colos xesuites de Garoza y les respuestes a los numberosos censos d'esta última centuria.

Edá contemporánea La Edá Contemporánea

faise notar en Muñogalindo cola llegada de les tropes napoleóniques, quien afogaron económicamente al Conceyu y a la Ilesia nel so pidimientu siguíu de dineru, amás de robar na tenada de la ilesia en 1812 y posiblemente n'otros llugares del pueblu. Ye este un sieglu de cambeos que tamién se faen notar en Muñogalindo: afíxose la carretera que pasa xunto a él, proyeutóse'l ferrocarril pol so términu municipal anque nunca se construyó ya inclusive llegó a tener notariu dende mediaos del sieglu XIX hasta 1899. Ye una dómina de crecedera demográfica y económicu. Tamién a mediaos del sieglu, los Marquesáu de Velada marqueses de Velada vienden les sos posesiones en Muñogalindo a Enrique Aboín, quien fixera fortuna coles desamortizaciones. La primer metá del sieglu XX pasa por Muñogalindo ensin pena nin gloria, incluyendo la Guerra Civil, que nun dexó les remortines que n'otros llugares d'España. Tres la guerra, la población creció de manera esponencial, siendo munchos los que nos años sesenta emigraron a Ávila ciudá, Barcelona y sobremanera Madrid.

Demografía

[editar | editar la fonte]

Tien una superficie de 18,77 km² con una población de 343 habitantes y una densidá de 18,27 hab./km².

Evolución demográfica de Muñogalindo
1991199620012004
481458448435
(Fonte: [ensin referencies])

Monumentos, museos y llugares d'interés

[editar | editar la fonte]
Ilesia parroquial de San Lucas evanxelista en Muñogalindo

Ilesia Parroquial : Consagrada a San Lucas Evanxelista. Anque nun hai noticies sobre'l so orixe, ye probable que se construyera un primer templu tres la fundación del pueblu nel sieglu XII. Darréu, ampliar pol aumentu de población hasta llegar a los metros cuadraos que tien anguaño (escluyendo los dos capiyes llaterales de les que depués vamos falar). A principios del sieglu XVI álzase'l cuerpu de la mesma, realízase'l artesonado mudéxar d'esta parte y amplíase la torre. A finales del mesmu sieglu álzase tamién la capiya mayor y realízase la so artesonado, de menor calidá.

Mientres el sieglu XVII namái se realicen delles obres de calter menor dientro del templu, hasta qu'a finales de la centuria constrúi l'actual pórticu de la entrada, concluyíu en 1698.

Piedres pintaes por Ibarrola en Garoza

Nel sieglu XVIII hai numberoses novedaes tanto dientro como fuera del edificiu: En cuanto al esterior, constrúyese'l bautisteriu escontra 1768 y tírase la torre antigua construyendo l'actual espadaña a finales del sieglu. Nel interior merquen tolos retablos qu'anguaño se pueden ver, se enlosa tol suelu con grandes llanches de piedra y mércase el púlpitu.

El sieglu XIX nun trai grandes novedaes pa la ilesia, quitando la desamortización de les sos poques propiedaes y l'arreglu de ciertes partes del so edificiu pola gastadura natural.

A principios del sieglu XX construyéronse los dos capiyes llaterales que converten a la ilesia nuna planta de cruz llatina. A mediaos d'esti sieglu realizaron delles reformes interiores y esteriores como'l cubrimientu de madera del suelu, lo que provocó la venta de delles pieces del interior del edificiu pa sufragar los gastos.

Casa-Palaciu de la familia Aboín : Asitiada pela rodiada del pueblu, arrodiada de camperes y árboles, tratar de la casa de descansu d'esta familia. L'orixe del edificiu probablemente ye medieval, anque la so compra per parte de los marqueses de Velada nel sieglu XVI traxo cambeos na decoración esterior. Mientres munchos años foi, xunto a la ilesia, la meyor construcción del pueblu, con dos pisos y otres dependencies. A mediaos del sieglu XIX pasó a manes de la familia Aboín, quien mercó toles posesiones de los marqueses de Velada en Muñogalindo.

Sala d'Arte "Coleición Amblés": Asitiada na planta baxa del Conceyu de Muñogalindo, recueye l'arte pictórico de dellos autores, ente ellos Jesús Velayos, Pedro Berrón o Agustín Ibarrola, anque la so finalidá tamién ye la de dar espaciu a mozos artistes abulenses.

Ecomuséu del Valle Amblés: Trátase d'un centru d'interpretación de la hestoria y el paisaxe de tol Valle Amblés. Ta asitiáu na antigua casa del médicu y cuenta, en delles dómines del añu, con guíes n'itinerarios a cuerpu y en coche pol valle.

Ponte de los Cobos sobre'l ríu Adaja nel Valle de Amblés

Devesa de Garoza: Pueblu abandonáu a principios del sieglu XVII, dende entós ye una devesa perteneciente primeru a los xesuites y darréu a los marqueses de Canales de Cabanos y marqueses de San Andrés. Anque caltién dalguna construcción a tener en cuenta, el so interés centrar nes roques que tien la cortil, pintaes pol artista vascu Agustín Ibarrola y que pueden visitase.

Itinerariu de la Mora Alloña:Creáu nel branu de 2009, tratar d'un itinerariu con indicaciones nel que puede vese distintos grabaos rupestres prehistóricos esvalixaos pel monte del conceyu, p'acabar nun mirador con vistes al Valle Amblés.

Peñáguila: Trátase d'un puexu predresu pela rodiada del pueblu. Tres él esiste un xacimientu prerromanu que s'inclúi na rede de poblaos de la Edá del Bronce y el Fierro esvalixaos por tol Valle Amblés. Foi escaváu nos años setenta por un grupu d'alumnos de la Universidá de Salamanca. Dalgunos de los sos restos pueden trate nel Muséu d'Ávila.

Otros llugares d'interés arqueolóxicu: Amás de los yá nomaos, tamién s'atopa'l del Tumbadero de les Vaques de dómina romanu ya hispanu-visigoda, otros restos d'esta dómina cerca de la carretera de Salobralejo y otros menos visibles como'l cercanu al Mataderu o'l de los Pinos del Inxenieru, dexando a un llau una enorme cantidá de material cerámico qu'apaez en munches partes del monte de Muñogalindo y que nos indiquen otros xacimientos entá non estudiaos.

Referencies

[editar | editar la fonte]
  1. ↑ Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.
  2. ↑ 2,0 2,1 Xunta de Castiella y Lleón (ed.): «ALCUERDO de 7 de marzu de 2001, del Conceyu de Muñogalindo (Ávila), pol que s'aprueba l'Escudu Heráldicu y Bandera Municipal.». Boletín Oficial de Castiella y Lleón nᵘ66 (2 d'abril de 2001).
  3. ↑ Axencia Estatal de Meteorología (ed.): «Datos d'altitú pa Muñogalindo na páxina de previsión meteorolóxica de AEMET provenientes del Nomenclátor xeográficu de conceyos y entidaes de población del Institutu Xeográficu Nacional».
  4. ↑ Axencia Estatal de Meteorología (ed.): «Interpretación: Predicción por conceyos». Archiváu dende l'orixinal, el 18 de marzu de 2014.

Enllaces esternos

[editar | editar la fonte]



Esti artículu foi traducíu automáticamente y precisa revisase manualmente
Sacáu de «https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Muñogalindo&oldid=4132252»