Ərdəbil xanlığı üçün mənbəyə bax

{{Aydınlaşdırma
|mövzu                       = Ərdəbil xanlığı 
|digər mövzu                 = Digər mənalar
|digər mövzu səhifəsi        = Ərdəbil (dəqiqləşdirmə)
}}
{{Tarixi dövlət
|adı                       = Ərdəbil xanlığı
|orijinal_adı               =  
|statusu                    = [[Xanlıq (dövlət)|Xanlıq]]
|himni                      = 
|bayrağı                    =
|bayrağın_izahı              = 
|gerbi                     =
|gerbin_yazısı                 = 
|xəritəsi                    = Ərdəbil xanlığı (aze).png
|xəritənin_izahı               = Ərdəbil xanlığı sərhədləri ilə
|s1                        = Əfşarlar imperiyası
|s1_bayrağı                   = Nadir Shah Flag.svg
|quruluş_ili                  = [[1747]]
|süqut_ili                 = [[1808]]
|x1                        = Qacarlar
|x1_bayrağı                   = Tricolour_Flag_of_Iran_(1886).svg 
|paytaxtı                   =[[Ərdəbil]] 
|ən_böyük_şəhəri                  = [[Ərdəbil]], [[Zəncan]], [[Miyanə]]
|rəsmi_dilləri                       = [[Azərbaycan dili]],<br>[[fars dili]]
|təxmini_əhalisi                     = [[azərbaycanlılar]]
|idarəetmə_forması         = [[Mütləq monarxiya]]
|sülalə                    = [[Şahsevən eli]]
|rəhbər_titulu            = [[Xan]]
|rəhbər1                   = [[Bədr xan Şahsevən]] (ilk) 
|rəhbər_il1        = (1736-1757)
|rəhbər2                   = [[II Nəzərəli xan Şahsevən]] (son)
|rəhbər_il2        = (1797-1808)
|dini                       = [[İslam]] ([[Şiəlik]])
}}
{{Azərbaycan tarixi}}

'''Ərdəbil xanlığı''' — XVIII əsrin 40-cı illəri - XIX əsrin əvvəllərində [[Cənubi Azərbaycan]] ərazisində (indiki [[İran]]) mövcud olmuş xanlıq. Ərazisi [[Talış xanlığı|Talış]], [[Qaradağ xanlığı|Qaradağ]], [[Təbriz xanlığı|Təbriz]], [[Marağa xanlığı|Marağa]] və [[Gilan xanlığı|Gilan xanlıq]]<nowiki/>ları ilə hüdudlanırdı. Mərkəzi [[Ərdəbil]] şəhəri idi.

== Tarixi ==
XVIII əsrin ortalarında yaranmış xanlıqlardan biri də Ərdəbil xanlığı olmuşdur. [[Talış xanlığı|Lənkəran]], [[Qaradağ xanlığı|Qaradağ]], [[Qarabağ xanlığı|Qarabağ]], [[Sərab xanlığı|Sərab]] və [[Gilan xanlığı|Gilan xanlıq]]<nowiki/>ları ilə həmsərhəd olan xanlığın mərkəzi [[Ərdəbil]] idi. Xanlığın əsasənı [[Şahsevən]] [[tayfa]]sından olan Bədir xan qoymuş və dövləti siyasi cəhətcə möhkəmləndirmişdi. Xanlığı feodal əyanlarından ibarət divanxana idarə edirdi. Mahallarda idarəçilik işləri bəylər, naiblər, kəndlərdə kətxudalar tərəfindən aparılırdı. Xanlığın 3 min nəfərlik daimi qoşunu var idi. Bədir xanın oğlu [[Nəzərəli xan Şahsevən]]ın dövründə ([[1747]]-[[1783]]) [[Zəndlər sülaləsi|zəndlər]] və [[qacarlar]]<nowiki/>la münasibət kəskinləşmişdi. [[Nəzərəli xan Şahsevən]] nikah diplomatiyası vasitəsilə qarabağlı İbrahim xanla dostluq əlaqələri yaratmişdi. [[Talış xanlığı]] ilə də mehriban qonşuluq münasibətində idi.

Qubalı [[Fətəli xan (Quba xanı)|Fətəli xan]] [[1784]]-cü ilin mayında hücum edərək [[Ərdəbil]]i və [[Meşkinşəhr|Meşkin]]<nowiki/>i tutdu. Bu hadisə Fətəli xanın düşmənlərinin, xüsusilə, [[Rusiya]]<nowiki/>nın narazılığına səbəb oldu. Ona görə də Fətəli xan Ərdəbili tərk etməli oldu.

[[Fayl:Attack to Khanate of Ardebil.jpg|250px|thumb|right|<center> [[Qubalı Fətəli xan]]ın [[Həsən xan Muğanlı]] ilə Ərdəbil xanlığına yürüşü. May 1784-cü il</center>]]

Nəzərəli xanla şərik hakimiyyətə malik olan Nəsir xanın ([[1763]]-[[1808]]) dövründə, [[1797]]-ci ildən etibarən xanlıq müstəqilliyini itirərək Qacarlardan asılı vəziyyətə düşmüşdü. Xanlığın fəaliyyətinə [[1808]]-ci ildə [[Qacarlar|Qacarlar sülaləsi]] tərəfindən son qoyulmuşdu.

== Hakimləri ==
{{Main|Azərbaycan xanlarının siyahısı}}
{| class="wikitable plainrowheaders sortable" style="width:100%;"
|-
! scope="col" | Sıra
! scope="col" | Xan
! scope="col" | Hakimiyyət illəri
! scope="col" | Haqqında                                    
|-
|<center>1</center>
|<center>[[Bədr xan Şahsevən|Bədir xan Şahsevən]]</center>
|<center>1736-1757</center>
|<center>Şahsevənlərin ən böyük başçısı kimi</center>                                   
|-
|<center>2</center>
|<center>[[Nəzərəli xan Şahsevən]]<br><sub>[[Həsən xan Muğanlı]]</sub><br></center>
|<center>1757-1792<br><sub>may 1784-fevral 1785</sub></center>
|<center>[[Bədr xan Şahsevən|Bədir xan Şahsevən]]in oğludur.<br><sub>[[Qubalı Fətəli xan]] vassalları ilə Ərdəbili tutduqdan sonra Həsən xanı Ərdəbilə hakim təyin etmişdi.</sub></center>
|-
|<center>3</center> 
|<center>[[Nəsir xan Şahsevən]] </center>
|<center>1792-1797</center>
|<center>[[Nəzərəli xan Şahsevən]]in oğludur.</center>
|-
|<center>5</center>
|<center>[[II Nəzərəli xan Şahsevən]]</center>
|<center>1797-1808</center>
|<center>[[Nəsir xan Şahsevən]]in oğludur.</center>                                     
|-
|}

== Həmçinin bax ==
*[[Azərbaycan xanlıqları]]

== Mənbə ==
* [http://www.dak.az/view.php?lang=az&menu=9&id=579 CƏNUBİ AZƏRBAYCAN XANLIQLARI] 
* [http://turanci.azeriblog.com/2008/07/14/cenubi-azerbaycan-xanliqlari Azərbaycan xanlıqları] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20091027054105/http://turanci.azeriblog.com/2008/07/14/cenubi-azerbaycan-xanliqlari |date=2009-10-27 }}
* Ənvər Çingizoğlu. Ərdəbil xanlığı. Bakı,2014

{{Vikilər
| commons     =Category:Ardabil Khanate
| wikispecies =
| wikt        =
| b           =
| s           =
| q           =
| n           =
| m           =
}}


{{Ərdəbil xanlığının mahalları}}
{{Azərbaycan xanlıqları}}

[[Kateqoriya:Ərdəbil xanlığı| ]]
[[Kateqoriya:1747-ci ildə yarananlar]]
[[Kateqoriya:XVIII əsr tarixi]]