35°28′ şm. e. 44°24′ ş. u.HGYO

Kərkük: Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktə
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
Redaktənin izahı yoxdur
Teqlər: Mobil redaktə Mobil veb redaktə
k Bot: tənzimləmə
 
(16 istifadəçi tərəfindən edilmiş 28 dəyişiklik göstərilmir)
Sətir 1: Sətir 1:
{{digər məna|Kərkük (dəqiqləşdirmə)}}
{{Şəhərlər informasiya qutusu
{{YM
|Şəhərin adı = Kərkük
|əhalisi
|Şəhərin şəkil adı = Kirkuk.png
= 1 031 082<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=https://worldpopulationreview.com/world-cities/kirkuk-population |access-date=2021-03-31 |archive-date=2022-03-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220327184101/https://worldpopulationreview.com/world-cities/kirkuk-population |url-status=live }}</ref>
|Ölkə = İraq
|Bölgə =
|siyahıyaalma ili = 2021
|Sahə =
|Əhali = 864,000 (2010)<ref>|[http://www.gazetteer.de/wg.php?x=1245642976&men=gpro&lng=fr&des=gamelan&geo=-1901&srt=aepn&col=abcdefghimoq&msz=1500&pt=c&va=&geo=451714439 World Gazetteer : Kirkūk]</ref>
|Əhali sıxlığı =
|Nəqliyyat vas. kodu =
|Telefon kodu =
|Poçt indeksi =
|İcra başçısı =
|İnternet saytı =
}}
}}

'''Kərkük şəhəri''' (ərəb dilində: كركوك) – [[İraq]] Respublikasında ən böyük 4 – cü şəhər , [[Kərkük mühafazası]]nın inzibati mərkəzidir .
'''Kərkük''' ({{dil-ar|كركوك}} {{Dil-ku|کەرکووک|translit=Kerkûk}} {{Dil-syr|ܟܪܟܘܟ|translit=Kerkouk}} {{Dil-tr|Kerkük}}) — [[İraq]]ın ən böyük 4-cü şəhəri, [[Kərkük mühafazası]]nın inzibati mərkəzi.


== Tarix ==
== Tarix ==
Kərkük şəhəri təxminən 3000 il əvvəl şumerlər tərəfindən inşa edilmişdir. Yaqut əl-Həməvinin "Müsəmül-Buldən" əsərində Kərkük şəhərinin adı "Kerhini" olaraq verilmişdi.<ref name="Kerkük tarihi">Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi: Doç. Dr. Ekrem Pamukçu :[http://www.hbvdergisi.gazi.edu.tr/ui/dergiler/19-181-190.pdf Kerkük tarihi]</ref>
Kərkük şəhəri təxminən 3000 il əvvəl şumerlər tərəfindən inşa edilmişdir. Yaqut əl-Həməvinin "Müsəmül-Buldən" əsərində Kərkük şəhərinin adı "Kerhini" olaraq verilmişdi.<ref name="Kerkük tarihi">Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi: Doç. Dr. Ekrem Pamukçu :[http://www.hbvdergisi.gazi.edu.tr/ui/dergiler/19-181-190.pdf Kerkük tarihi] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120616190231/http://www.hbvdergisi.gazi.edu.tr/ui/dergiler/19-181-190.pdf |date=2012-06-16 }}</ref>


== Əhali ==
== Əhali ==
Şəhərdə 1947-ci il sayımı zamanı 68.308 nəfər, 1957-ci il sayımı zamanı 120.402 nəfər, 1965-ci il sayımı zamanı 175.303 nəfər, 1987-ci il sayımı zamanı isə 418.624<ref>{{Cite web |title=The Major Cities and Agglomerations of the World – Overview : Iraq |url=http://www.citypopulation.de/Iraq.html |access-date=2009-05-11 |archive-date=2017-08-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170822145536/http://www.citypopulation.de/Iraq.html |url-status=live }}</ref> nəfər qeydə alınmışdır.


=== Milli tərkib və dillər ===
Şəhərdə 1947-ci il sayımı zamanı 68.308 nəfər, 1957-ci il sayımı zamanı 120.402 nəfər, 1965-ci il sayımı zamanı 175.303 nəfər, 1987-ci il sayımı zamanı isə 418.624<ref>[http://www.citypopulation.de/Iraq.html The Major Cities and Agglomerations of the World – Overview : Iraq]</ref> nəfər qeydə alınmışdır.
İngilis zabiti Edmonds Kərkükün 20-ci əsrin ilk rübündəki əhalisi barədə danışarkən, yazır ki, əhalinin əsas hissəsi "[[türkmanlar]]dır".<ref>Edmonds C.J.Kurds, Turks and Arabs. Politics, Travel and Research in North Eastern Iraq. 1919–1925. L., 1957 səh. 265</ref>
=== Milli tərkib və dillər===
İngilis zabiti Edmonds, Kərkükün 20-ci əsrin ilk rübündəki əhalisi barədə danışarkən, yazır ki, əhalinin əsas hissəsi "[[Türkmanlar|türkomanlar]]dı". <ref>Edmonds C.J.Kurds, Turks and Arabs. Politics, Travel and Research in North Eastern Iraq. 1919-1925. L., 1957 səh. 265</ref>


Kərkük şəhəri [[İraq türkmanları]]nın mədəni mərkəzidir. Qeyri-rəsmi məlumatlara əsasən 2003-cü ilədək şəhərdə əhalinin təxminən 60%-ni İraq türkmanları, 40%-ni isə [[kürdlər]], [[ərəblər]], [[assuriyalılar]], [[ermənilər]], [[yəhudilər]] və sairə xalqların nümayəndələri təşkil edirdi.<ref name="Türkmenlerin yerleşim durumu">Türkmeneli İşbirliği ve Kültür Vakfı :[http://www.iraqiturkman.org.tr/yerlesimdurumu.htm Türkmenlerin yerleşim durumu] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20110714002502/http://www.iraqiturkman.org.tr/yerlesimdurumu.htm |date=2011-07-14 }}:…1960 yılına kadar Kerkük nüfusunun %95'ini Türklerin oluşturduğu bilinen bir gerçektir. Şimdi ise Kerkük'ün yaklaşık olarak %60'tan fazlası yine Türk'tür geriye kalan %40'tan az bir nüfus Hıristiyan, Arap ve Kürtlerden oluşmaktadır.</ref> Kərkük şəhəri 26 məhəllədən ibarət idi. Onun 21-də türkmanlar, 5-də isə kürdlər çoxluqda idilər.
*1965-ci il əhali siyahıyaalınmasının rəsmi yekunlarına əsasən Kərkük şəhərində qeydə alınmış təxminən 167.400<ref>GeoHive - [http://www.geohive.com/cntry/iraq.aspx Iraq population statistics]</ref> nəfər əhalinin 71.000 nəfəri kürdcə, 55.000 nəfəri türkcə, 41.000 nəfəri ərəbcə danışırdı.
Kərkük şəhəri [[İraq türkmanları]]nın mədəni mərkəzidir . Qeyri-rəsmi məlumatlara əsasən 2003-cü ilədək şəhərdə əhalinin təxminən 60% – ini [[İraq türkmanları]] , 40% – ini isə [[kürdlər]] ,[[ərəblər]] , [[assuriyalılar]] , [[ermənilər]] , [[yəhudilər]] və sairə xalqların nümayəndələri təşkil edirdi.<ref name="Türkmenlerin yerleşim durumu">Türkmeneli İşbirliği ve Kültür Vakfı :[http://www.iraqiturkman.org.tr/yerlesimdurumu.htm Türkmenlerin yerleşim durumu]:...1960 yılına kadar Kerkük nüfusunun %95'ini Türklerin oluşturduğu bilinen bir gerçektir. Şimdi ise Kerkük'ün yaklaşık olarak %60'tan fazlası yine Türk'tür geriye kalan %40'tan az bir nüfus Hıristiyan, Arap ve Kürtlerden oluşmaktadır.</ref> Kərkük şəhəri 26 kvartaldan ibarət idi. Onun 21 – də Türkmanlar , 5 – də isə kürdlər çoxluqda idilər.


== Kərkük şəhərinin kvartalları ==
== Kərkük şəhərinin məhəllələri ==
[[Fayl:Iraq sky.jpeg|thumb|300px|Kərkükdən bir görünüş]]
Xasasu çayının qərbində yerləşən Türkman məhəllələri:
# Qorya (türkman)
# Əhməd Ağa (türkman)
# Şatırlı (4/5-i türkman, 1/5-i assur və erməni)
# Sarı Kahya (4/5-i türkman, 1/5-i assur)
# Mahatta (türkman)
# Almaz (1/3-i türkman, 1/3-i kürd və 1/3-i assur)
# Bəylər (türkman)
# Ərəfə (1/2-i türkman, 1/2-i assur)
# Bağdad Yolu (türkman)
# Tisin (türkman)
# Yengi Tisin (türkman)
# Həmzəlilər (türkman)
# Gavur Bağı (Qarışıq: bütün millətlər)


Xasasu çayının qərbində yerləşən Türkman kvartalları :
Xasasu çayının şərqində yerləşən türkman məhəllələri:
# Qala (türkman)
1- Qorya (türkman)
# Müsəlla (4/5-i türkman, 1/5-i ərəb)
# Çay (türkman)
2- Əhməd Ağa (türkman)
# Piryadi (türkman)
# Ovçu (türkman)
3- Şaturlu (4/5-i türkman ,1/5-i assur və erməni)
# Bulaq (4/5-i türkman, 1/5-i kürd)
# Çuxur (türkman)
4- Sarı Kahya (4/5-i türkman , 1/5-i assur)
# Axır Hüseyn (4/5-i türkman, 1/5-i kürd)
# Qəssabxana (türkman)
5- Mahatta (türkman)
6- Almas (1/3-i türkman , 1/3-i kürd və 1/3-i assur)
[[Şəkil:Kirkuk-map.gif|thumb|250px|[[Kərkük]]]]
7- Bəylər (türkman)
8- Arafa (1/2-i türkman , 1/2-i assur)
9- Bağdad Yolu (türkman)
10- Tisin (türkman)


Xasasu çayının qərbində yerləşən kürd məhəllələri:
11- Yengi Tisin (türkman)
# Rəhim ova (3/4-ü türkman, 1/4-i kürd, assur və erməni)


Xasasu çayının şərqində yerləşən kürd məhəllələri:
12- Həmzəlilər (türkman)
# İmam Qasım (2/3-i kürd, 1/3-i türkman)
# Şorca (2/3-i kürd , 1/3-i türkman)
# İskan (1960-cı ildə İraq Ordu Generalı Əbdül Kərim Qasım tərəfindən inşa etdirilib) (3/4-ü kürd , 1/4-i türkman)
# Azadi (1970-ci ildə inşa edilib) (kürd)


== Memarlıq ==
13- Gavur Bağı (Qarışıq : bütün millətlər)
[[Fayl:GHLK.jpg|thumb|250px|Kərkük cümə məscidi]]



Xasasu çayının şərqində yerləşən türkman kvartalları :

1- Qala (türkman)

2- Musalla (4/5-i türkman , 1/5-i ərəb)

3- Çay (türkman)

4- Piryadi (türkman)

5- Avcı (türkman)

6- Bulaq (4/5-i türkman , 1/5-i kürd)

7- Çuqur (türkman)

8- Axırr Hüseyn (4/5-i türkman ,1/5-i kürd)

9- Qəssabxana (türkman)


Xasasu çayının qərbində yerləşən kürd kvartalları :

1- Rahim ova (3/4-ü türkman, 1/4-i kürd , assur və erməni)


Xasasu çayının şərqində erləşən kürd kvartalları :

1- İmam Qasım (2/3-i kürd , 1/3-i türkman)

2- Şorca (2/3-i kürd , 1/3-i türkman)

3- Iskan (1960 – cı ildə İraq Ordu Generalı Əbdül Kərim Qasım tərəfindən inşa etdirilib) (3/4-ü kürd , 1/4-i türkman)

4- Azadi (1970-ci ildə inşa edilib) (kürd)

== Memarlıq ==
=== Hamamlar ===
=== Hamamlar ===
Kərkük şəhərində yerləşən ən məşhur tarixi hamamlar:
Kərkük şəhərində yerləşən ən məşhur tarixi hamamlar:
*1. Piryadı Hamamı
# Piryadı hamamı
*2. Dədəhəmdi Hamamı
# Dədəhəmdi hamamı
*3. Bulaq Hamamı
# Bulaq hamamı
# Cövdət hamamı
*4. Cəvdət Hamamı
*5. Şor Hamamı
# Şor hamamı
*6. Xaç Baki Hamamı
# Xaç Baki hamamı
*7. Qala Hamamı
# Qala hamamı
*8. Nidələr Hamamı
# Nidələr hamamı
# Toqad hamamı
*9. Tokat Hamamı
*10. Gavurbağı Hamamı
# Gavurbağı hamamı
*11. İbrahim Bək Hamamı
# İbrahim Bəy hamamı
# Əli Bəy hamamı
*12. Ali Bək Hamamı
# Qorya hamamı
*13. Korya Hamamı
*14. Saray Hamamı
# Saray hamamı
*15. Hacı Hasan Hamamı
# Hacı Həsən hamamı


== Xarici keçidlər ==
== Xarici keçidlər ==
* [http://www.youtube.com YouTube]-da bax : Az.TV-də [http://www.youtube.com/watch?v=VHywv_0LJ4I Kərkük haqqında] veriliş
* [http://www.youtube.com YouTube]-da bax : Az.TV-də [http://www.youtube.com/watch?v=VHywv_0LJ4I Kərkük haqqında] veriliş
* [http://www.youtube.com YouTube]-da bax : TRT1-də "Sınırlar arasında" verilişində -[http://www.youtube.com/watch?v=ggBTj0Xr7Ig&feature=BFa&list=PL216F68C745DE7997 Kərkük]
* [http://www.youtube.com YouTube]-da bax : TRT1-də "Sınırlar arasında" verilişində -[http://www.youtube.com/watch?v=ggBTj0Xr7Ig&feature=BFa&list=PL216F68C745DE7997 Kərkük]
* [http://www.kerkuk.net/?cat=11 İrak Türkmen Cebhesi Haber Portalı]
* [http://www.kerkuk.net/?cat=11 İrak Türkmen Cebhesi Haber Portalı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120303221503/http://www.kerkuk.net/?cat=11 |date=2012-03-03 }}
* [http://members.lycos.nl/Kerkuk/B_sair2.html Kerkuk City Website]
* [http://members.lycos.nl/Kerkuk/B_sair2.html Kerkuk City Website] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20071009205718/http://members.lycos.nl/Kerkuk/B_sair2.html |date=2007-10-09 }}
* [http://globalrecordings.net/langcode/azb Global Recordings Network]
* [http://globalrecordings.net/langcode/azb Global Recordings Network]
* [http://www.unpo.org/content/view/7878/117/ Unrepresented Nations and Peoples Organization : Iraqi Turkoman]
* [http://www.unpo.org/content/view/7878/117/ Unrepresented Nations and Peoples Organization : Iraqi Turkoman]

== Mənbə ==

*[http://www.turkmenofiraq.org/2007/05/turkmens-turkmeneli-and-the-musul-region/#more-97 Turkmens, Turkmeneli and the Musul Region]


== İstinadlar ==
== İstinadlar ==
{{İstinad siyahısı}}


== Mənbə ==
<references/>
* [http://www.turkmenofiraq.org/2007/05/turkmens-turkmeneli-and-the-musul-region/#more-97 Turkmens, Turkmeneli and the Musul Region] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160306022457/http://www.turkmenofiraq.org/2007/05/turkmens-turkmeneli-and-the-musul-region/#more-97 |date=2016-03-06 }}


== Həmçinin bax ==
== Həmçinin bax ==
* [[Mosul]]
* [[Mosul]]


{{İraq-qaralama}}

[[Kateqoriya:Kərkük| ]]
[[Kateqoriya:Kərkük| ]]
[[Kateqoriya:İraq şəhərləri]]

Səhifəsinin 20:10, 12 iyun 2023 tarixinə olan son versiyası

Bu adın digər istifadə formaları üçün bax: Kərkük (dəqiqləşdirmə).
Kərkük
كركوك
Kerkük
کەرکووک
35°28′ şm. e. 44°24′ ş. u.HGYO
Ölkə
Tarixi və coğrafiyası
Mərkəzin hündürlüyü 350 ± 1 m
Saat qurşağı
Əhalisi
Əhalisi 1 031 082[1] nəfər (2021)
Xəritəni göstər/gizlə
Kərkük xəritədə
Kərkük
Kərkük
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Kərkük (ərəb. كركوك‎ kürd. کەرکووک süry. ܟܪܟܘܟ türk. Kerkük) — İraqın ən böyük 4-cü şəhəri, Kərkük mühafazasının inzibati mərkəzi.

Tarix

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Kərkük şəhəri təxminən 3000 il əvvəl şumerlər tərəfindən inşa edilmişdir. Yaqut əl-Həməvinin "Müsəmül-Buldən" əsərində Kərkük şəhərinin adı "Kerhini" olaraq verilmişdi.[2]

Əhali

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Şəhərdə 1947-ci il sayımı zamanı 68.308 nəfər, 1957-ci il sayımı zamanı 120.402 nəfər, 1965-ci il sayımı zamanı 175.303 nəfər, 1987-ci il sayımı zamanı isə 418.624[3] nəfər qeydə alınmışdır.

Milli tərkib və dillər

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İngilis zabiti Edmonds Kərkükün 20-ci əsrin ilk rübündəki əhalisi barədə danışarkən, yazır ki, əhalinin əsas hissəsi "türkmanlardır".[4]

Kərkük şəhəri İraq türkmanlarının mədəni mərkəzidir. Qeyri-rəsmi məlumatlara əsasən 2003-cü ilədək şəhərdə əhalinin təxminən 60%-ni İraq türkmanları, 40%-ni isə kürdlər, ərəblər, assuriyalılar, ermənilər, yəhudilər və sairə xalqların nümayəndələri təşkil edirdi.[5] Kərkük şəhəri 26 məhəllədən ibarət idi. Onun 21-də türkmanlar, 5-də isə kürdlər çoxluqda idilər.

Kərkük şəhərinin məhəllələri

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Kərkükdən bir görünüş

Xasasu çayının qərbində yerləşən Türkman məhəllələri:

  1. Qorya (türkman)
  2. Əhməd Ağa (türkman)
  3. Şatırlı (4/5-i türkman, 1/5-i assur və erməni)
  4. Sarı Kahya (4/5-i türkman, 1/5-i assur)
  5. Mahatta (türkman)
  6. Almaz (1/3-i türkman, 1/3-i kürd və 1/3-i assur)
  7. Bəylər (türkman)
  8. Ərəfə (1/2-i türkman, 1/2-i assur)
  9. Bağdad Yolu (türkman)
  10. Tisin (türkman)
  11. Yengi Tisin (türkman)
  12. Həmzəlilər (türkman)
  13. Gavur Bağı (Qarışıq: bütün millətlər)

Xasasu çayının şərqində yerləşən türkman məhəllələri:

  1. Qala (türkman)
  2. Müsəlla (4/5-i türkman, 1/5-i ərəb)
  3. Çay (türkman)
  4. Piryadi (türkman)
  5. Ovçu (türkman)
  6. Bulaq (4/5-i türkman, 1/5-i kürd)
  7. Çuxur (türkman)
  8. Axır Hüseyn (4/5-i türkman, 1/5-i kürd)
  9. Qəssabxana (türkman)

Xasasu çayının qərbində yerləşən kürd məhəllələri:

  1. Rəhim ova (3/4-ü türkman, 1/4-i kürd, assur və erməni)

Xasasu çayının şərqində yerləşən kürd məhəllələri:

  1. İmam Qasım (2/3-i kürd, 1/3-i türkman)
  2. Şorca (2/3-i kürd , 1/3-i türkman)
  3. İskan (1960-cı ildə İraq Ordu Generalı Əbdül Kərim Qasım tərəfindən inşa etdirilib) (3/4-ü kürd , 1/4-i türkman)
  4. Azadi (1970-ci ildə inşa edilib) (kürd)

Memarlıq

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Kərkük cümə məscidi

Hamamlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Kərkük şəhərində yerləşən ən məşhur tarixi hamamlar:

  1. Piryadı hamamı
  2. Dədəhəmdi hamamı
  3. Bulaq hamamı
  4. Cövdət hamamı
  5. Şor hamamı
  6. Xaç Baki hamamı
  7. Qala hamamı
  8. Nidələr hamamı
  9. Toqad hamamı
  10. Gavurbağı hamamı
  11. İbrahim Bəy hamamı
  12. Əli Bəy hamamı
  13. Qorya hamamı
  14. Saray hamamı
  15. Hacı Həsən hamamı

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2022-03-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-03-31.
  2. ↑ Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi: Doç. Dr. Ekrem Pamukçu :Kerkük tarihi Arxivləşdirilib 2012-06-16 at the Wayback Machine
  3. ↑ "The Major Cities and Agglomerations of the World – Overview : Iraq". 2017-08-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-05-11.
  4. ↑ Edmonds C.J.Kurds, Turks and Arabs. Politics, Travel and Research in North Eastern Iraq. 1919–1925. L., 1957 səh. 265
  5. ↑ Türkmeneli İşbirliği ve Kültür Vakfı :Türkmenlerin yerleşim durumu Arxivləşdirilib 2011-07-14 at the Wayback Machine:…1960 yılına kadar Kerkük nüfusunun %95'ini Türklerin oluşturduğu bilinen bir gerçektir. Şimdi ise Kerkük'ün yaklaşık olarak %60'tan fazlası yine Türk'tür geriye kalan %40'tan az bir nüfus Hıristiyan, Arap ve Kürtlerden oluşmaktadır.

Mənbə

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Həmçinin bax

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Kərkük&oldid=7073657"