Ferens Dyulai: Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur
Teq: Geri qaytarıldı
 
(6 istifadəçi tərəfindən edilmiş 27 dəyişiklik göstərilmir)
Sətir 2: Sətir 2:
|adı = '''Ferens Dyulai fon Maroş-Nemet und Nadaşka'''
|adı = '''Ferens Dyulai fon Maroş-Nemet und Nadaşka'''
|orijinal adı = {{lang-hu|Ferencz Gyulai von Maros-Német und Nádaska}}
|orijinal adı = {{lang-hu|Ferencz Gyulai von Maros-Német und Nádaska}}
|digər adları =
|digər adı =
|şəkil = Ferencz Jozsef Gyulai.jpg
|şəkil = Ferencz Jozsef Gyulai.jpg
|şəklin ölçüsü = 250px
|şəklin ölçüsü = 250px
|şəklin izahı =
|şəklin izahı =
|ilk adı =
|doğum adı =
|ləqəbi =
|ləqəbi =
|təxəllüsü =
|doğum tarixi =
|doğum tarixi =
|doğum yeri =
|doğum yeri =
Sətir 15: Sətir 14:
|vəfat səbəbi =
|vəfat səbəbi =
|dəfn yeri =
|dəfn yeri =
|vətəndaşlığı = {{bayraq|Avstriya imperiyası}}
|vətəndaşlığı =
|milliyyəti =
|milliyyəti =
|mənsubiyyəti =
|mənsubiyyəti = [[Fayl:Flag of the Habsburg Monarchy.svg|27px]] [[Avstriya imperiyası]]
|həyat yoldaşı =
|həyat yoldaşı =
|uşağı =
|uşağı =
Sətir 31: Sətir 30:
|əlaqələr =
|əlaqələr =
|istefada =
|istefada =
|təltifləri = {{I dərəcəli Müqəddəs Anna ordeni}} {{I dərəcəli Müqəddəs Stanislav ordeni}}<br>[[Fayl:Order of Maria Theresa knight badge (Austria 1802) - Tallinn Museum of Orders.jpg|20px]] Mariya Thereza hərbi ordeni<br> [[Fayl:Ord.S.Stef.Ungh..png|38px]] Macarıstan Müqəddəs Stefan ordeni<br>[[Fayl:AUT Order of the Iron Crown ribbon.svg|38px]] Dəmir tac ordeni<br>[[Fayl:IT TSic Order Santo Gennaro BAR.svg|38px]] Müqəddəs Yanuariya ordeni<br>[[Fayl:ESP Sacred Military Constantinian Order of Saint George BAR.svg|38px]] Müqəddəs Georgi Konstantin ordeni<br>[[Fayl:SAX Order of Merit ribbon.svg|38px]] Fəxri orden(Saksoniya)<br>[[Fayl:Bely orel order.jpg|20px]] Ağ Qartal ordeni (Rusiya imperiyası)
|mükafatları =
|imzası =
|imzası =
|imzanın eni =
|imzanın izahı =
|saytı =
|saytı =
|vikimənbə =
|vikianbar =
|vikianbar =
}}
}}

'''Ferens Dyulai fon Maroş-Nemet und Nadaşka''' ({{lang-hu|Ferencz Gyulai von Maros-Német und Nádaska}}, {{lang-de|Franz Gyulai von Maros-Német und Nádaska}}, 1798—1868) — Avstriya hərbi və dövlət xadimi.
'''Ferens Dyulai fon Maroş-Nemet und Nadaşka''' ({{lang-hu|Ferencz Gyulai von Maros-Német und Nádaska}}, {{lang-de|Franz Gyulai von Maros-Német und Nádaska}}, {{DVTY}}) — Avstriya hərbi və dövlət xadimi.

== Həyatı ==
== Həyatı ==
Ferens Dyulai [[Transilvaniya]]dan olan qədim Macar zadəgan ailəsinə mənsub idi. 1694-cü ildə Dyulailər baron,1704-cü ildə isə qraf oldular.
Atası məşhur Avstriya generalı İqnas Dyulai idi.<ref>{{BEEL|Гиулай, Франц, граф}}</ref>

[[1815]]-ci ildə Ferens karyerasına atasının adını daşıyan 60-cı piyada alayına qoşulmaqla başladı. Bir sıra hərbi əməliyyatlarda göstərdiyi cəsarətinэ görə Avstriya ordusundakı karyerasını sürətlə inkişaf etdirdi: 1820-ci ildə [[leytenant]],1829-cu ildə polkovnik-leytenant,[[1830]]-cu ildə [[polkovnik]],1839-cu ildə [[general-mayor]] oldu.

1845-ci ildə imperator [[I Ferdinand (Avstriya imperatoru)|I Ferdinand]] onu 33-cü piyada alayının komandiri təyin etdi,1846-cı ildə - [[Triest]] qubernatoru və Seebesirk bölgəsinin general-qubernatoru oldu,feldmarşal-leytenant rütbəsini aldı.
=== Hərbçi karyerası ===
[[1848]]-ci il inqilabı zamanı əvvəlcə Triest donanmasına rəhbərlik etdi,dağınıq gəmiləri topladaraq, təmizlətdirdi və donanmanı işlək vəziyyətə gətirdi, beləliklə 25 mayda Triestin önünə çıxan İtalyan gəmiləri 4 iyulda buranı tərk etmək məcburiyyətində qaldı. Sonra briqadası ilə İtaliyadakı feldmarşal [[Yozef Radetski]]nin köməyinə getdi və 1848-ci il 24-25 iyul tarixlərindəki Kustoz döyüşündə iştirak etdi.

1849-1850-ci illərdə Ferens Dyulai Avstriya imperiyası üçün müharibəyə naziri idi. 1850-ci ildə II İmperator və Kral Avstriya ordularına rəhbərlik etmək üçün [[Milan]]a göndərildi.

28 fevral 1857-ci ildə imperator [[I Frans İosif]] Radetskini istefaya göndərdi və qardaşı I Maksimilanı [[Lombardiya-Venesiya krallığı]]nın canişini etdi.

[[1859]]-cu ilin əvvəllərində [[Sardiniya krallığı]],Fransa ilə ittifaqda ordusunu səfərbər etməyə başladı. Bunun Avstriyanın nəzarətində olan İtalyan ərazilərini istila etməsi üçün potensial bir hazırlıq kimi görən Avstriya imperiyası,23 aprel tarixində [[Sardiniya krallığı]]na ultimatum verərək təcili olaraq xaric olunmasını tələb etdi. Ultimatum rədd edildi.

Şimali İtaliyadakı Avstriya qoşunlarına komandanlıq edən qraf Dyulai,[[Lombardiya-Venesiya krallığı|Lombardiya-Venesiyanın]] vitse kralı təyin edildi. Ona Avstriya ərazisini Sardiniya ilə ayıran Ticino çayını keçmək əmri verildi. Patris de Mak-Maqon komandirliyindəki Fransız ordusu,Sardiniya müttəfiqlərinin köməyinə gəldi. Mayın 20-də Stadion qrafının komandanlığı altında Avstriya ordusu Montebello döyüşündə məğlub oldu,bundan sonra Dyulai qoşunları ilə birlikdə Avstriya ərazisinə çəkildi. Onu təqib edən Fransız ordusu Ticino çayını keçdi.

4 iyun 1859-cu ildə Dyulai Magenta döyüşündə məğlub oldu və Milana doğru geri çəkildi. İyun 16-da imperator qoşunların komandanlığını şəxsən öz əlinə alaraq Dyulaini komandirlikdən uzaqlaşdırdı. Avstriya imperiyasına olan sadiqliyini ifadə etməsi üçün Dyulai,ona fürsət verilməsini tələb etdi və adını daşımağa başlayan alaya komandanlıq etməyə başladı. Dyulai qoşunları ilə İtaliyanın birləşdirilməsi prosesində sona qədər müqavimət göstərən sonuncu Avstriya qalası — Mantuaya geri çəkilməli oldu.

== İstinadlar ==
== İstinadlar ==
{{İstinad siyahısı}}
{{İstinad siyahısı}}
== Mənbə ==
* [[s:de:ADB:Gyulai, Franz Graf von|Ferens Dyulai]] ''Ümumi Alman Bioqrafiyasında ({{lang-de|Allgemeine Deutsche Biographie}})''
{{Xarici keçidlər}}

[[Kateqoriya:I dərəcəli "Müqəddəs Anna" ordeni kavalerləri]]
[[Kateqoriya:1-ci dərəcəli "Müqəddəs Stanislav" ordeninin kavalerləri]]

Səhifəsinin 03:49, 17 avqust 2023 tarixinə olan son versiyası

Ferens Dyulai fon Maroş-Nemet und Nadaşka
mac. Ferencz Gyulai von Maros-Német und Nádaska
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi 1 sentyabr 1798(1798-09-01)[1]
Doğum yeri
Vəfat tarixi 21 sentyabr 1868(1868-09-21)[2][3][…] (70 yaşında)
Vəfat yeri
Vətəndaşlığı
Hərbi fəaliyyəti
Mənsubiyyəti Avstriya imperiyası
Qoşun növü Avstriya-Macarıstan quru qoşunları
Xidmət illəri 1815—1859
Rütbəsi Feldtseyxmeyster
Döyüşlər
Təltifləri I dərəcəli "Müqəddəs Anna" ordeni I dərəcəli Müqəddəs Stanislav ordeni
Mariya Thereza hərbi ordeni
Macarıstan Müqəddəs Stefan ordeni
Dəmir tac ordeni
Müqəddəs Yanuariya ordeni
Müqəddəs Georgi Konstantin ordeni
Fəxri orden(Saksoniya)
Ağ Qartal ordeni (Rusiya imperiyası)
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Ferens Dyulai fon Maroş-Nemet und Nadaşka (mac. Ferencz Gyulai von Maros-Német und Nádaska, alm. Franz Gyulai von Maros-Német und Nádaska‎, 1 sentyabr 1798[1], Peşt[d], Peşt medyesi[1]21 sentyabr 1868[2][3][…], Vyana[4]) — Avstriya hərbi və dövlət xadimi.

Ferens Dyulai Transilvaniyadan olan qədim Macar zadəgan ailəsinə mənsub idi. 1694-cü ildə Dyulailər baron,1704-cü ildə isə qraf oldular. Atası məşhur Avstriya generalı İqnas Dyulai idi.[5]

1815-ci ildə Ferens karyerasına atasının adını daşıyan 60-cı piyada alayına qoşulmaqla başladı. Bir sıra hərbi əməliyyatlarda göstərdiyi cəsarətinэ görə Avstriya ordusundakı karyerasını sürətlə inkişaf etdirdi: 1820-ci ildə leytenant,1829-cu ildə polkovnik-leytenant,1830-cu ildə polkovnik,1839-cu ildə general-mayor oldu.

1845-ci ildə imperator I Ferdinand onu 33-cü piyada alayının komandiri təyin etdi,1846-cı ildə - Triest qubernatoru və Seebesirk bölgəsinin general-qubernatoru oldu,feldmarşal-leytenant rütbəsini aldı.

Hərbçi karyerası

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1848-ci il inqilabı zamanı əvvəlcə Triest donanmasına rəhbərlik etdi,dağınıq gəmiləri topladaraq, təmizlətdirdi və donanmanı işlək vəziyyətə gətirdi, beləliklə 25 mayda Triestin önünə çıxan İtalyan gəmiləri 4 iyulda buranı tərk etmək məcburiyyətində qaldı. Sonra briqadası ilə İtaliyadakı feldmarşal Yozef Radetskinin köməyinə getdi və 1848-ci il 24-25 iyul tarixlərindəki Kustoz döyüşündə iştirak etdi.

1849-1850-ci illərdə Ferens Dyulai Avstriya imperiyası üçün müharibəyə naziri idi. 1850-ci ildə II İmperator və Kral Avstriya ordularına rəhbərlik etmək üçün Milana göndərildi.

28 fevral 1857-ci ildə imperator I Frans İosif Radetskini istefaya göndərdi və qardaşı I Maksimilanı Lombardiya-Venesiya krallığının canişini etdi.

1859-cu ilin əvvəllərində Sardiniya krallığı,Fransa ilə ittifaqda ordusunu səfərbər etməyə başladı. Bunun Avstriyanın nəzarətində olan İtalyan ərazilərini istila etməsi üçün potensial bir hazırlıq kimi görən Avstriya imperiyası,23 aprel tarixində Sardiniya krallığına ultimatum verərək təcili olaraq xaric olunmasını tələb etdi. Ultimatum rədd edildi.

Şimali İtaliyadakı Avstriya qoşunlarına komandanlıq edən qraf Dyulai,Lombardiya-Venesiyanın vitse kralı təyin edildi. Ona Avstriya ərazisini Sardiniya ilə ayıran Ticino çayını keçmək əmri verildi. Patris de Mak-Maqon komandirliyindəki Fransız ordusu,Sardiniya müttəfiqlərinin köməyinə gəldi. Mayın 20-də Stadion qrafının komandanlığı altında Avstriya ordusu Montebello döyüşündə məğlub oldu,bundan sonra Dyulai qoşunları ilə birlikdə Avstriya ərazisinə çəkildi. Onu təqib edən Fransız ordusu Ticino çayını keçdi.

4 iyun 1859-cu ildə Dyulai Magenta döyüşündə məğlub oldu və Milana doğru geri çəkildi. İyun 16-da imperator qoşunların komandanlığını şəxsən öz əlinə alaraq Dyulaini komandirlikdən uzaqlaşdırdı. Avstriya imperiyasına olan sadiqliyini ifadə etməsi üçün Dyulai,ona fürsət verilməsini tələb etdi və adını daşımağa başlayan alaya komandanlıq etməyə başladı. Dyulai qoşunları ilə İtaliyanın birləşdirilməsi prosesində sona qədər müqavimət göstərən sonuncu Avstriya qalası — Mantuaya geri çəkilməli oldu.

  1. 1 2 3 4 Wurzbach D. C. v. Gyulay von Maros-Németh und Nadaska, Franz (VI.) Graf (alm.). // Biographisches Lexikon des Kaiserthums Oesterreich: enthaltend die Lebensskizzen der denkwürdigen Personen, welche seit 1750 in den österreichischen Kronländern geboren wurden oder darin gelebt und gewirkt haben Wien: 1856. Vol. 6. S. 70.
  2. 1 2 http://www.cultura.regione.lombardia.it/cs/Satellite?c=Redazionale_P&childpagename=DG_Cultura%2FDetail&cid=1213514283869&packedargs=NoSlotForSitePlan%3Dtrue&pagename=DG_CAIWrapper.
  3. 1 2 https://books.google.fr/books?id=eML3pVUiqGgC&lpg=PR132&dq=Ferencz%20Gyulai%201868&hl=fr&pg=PR132#v=onepage&q=Ferencz%20Gyulai%201868&f=false.
  4. 1 2 Deutsche Nationalbibliothek Record #136742815 // Ümumi tənzimləmə nəzarəti (GND) (alm.). 2012—2016.
  5. Гиулай, Франц, граф  // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб.. 1890–1907.