Əhəmənilər sülaləsi

Əhəmənilər sülaləsi — (E.ə. 558 — e.ə. 330)-cu illərdə İranda iqtidarda olmuş xanədan.

Sülalənin yaranması

Ənənəyə görə, İran şahlarının ən qədim sülaləsinin banisi Əhəmən adlı bir şəxs olmuş və buna görə də sülalə Əhəmənilər sülaləsi adlanmışdır. Bu sülalə fars tayfa ittifaqına rəhbərlik edirdi. Fars tayfa ittifaqı b.e.ə. VIII əsrdə yaranmışdır. Bu tayfalar əvvəl Aşşurun və Midiyanın tərkibində idilər. B.e.ə. 550-ci ildə II Kir tərəfindən Əhəməni imperiyası yaradıldı. Ekbatan onun paytaxtı oldu. B.e.ə. 530-cu ildə II Kir Massaget hökmdarı Tomris tərəfindən öldürüldü.

Əhəməni hökmdarı II Kir Azərbaycanın cənub torpaqlarını zəbt etdikdən sonra ölkəmizin şimalını da ələ keçirməyə cəhd göstərmiş və bu məqsədlə Massaget hökmdarının dul qadını Tomirisə izdivac təklif etmişdi. Lakin II Kirin hiyləsini başa düşən, Vətən torpağının şərəfini və ölkənin müstəqilliyini uca tutan Tomiris İran hökmdarının təklifini rədd etmiş, Günəş allahına and içərək döyüşə atılmış, özündən qat-qat güclü olan yadelli qoşunlarını e.ə. 530-cu ildə darmadağın etmişdi. "Məğluğedilməz" Kirin özü də bu döyüşdə öldürülmüşdü. Midiya imperiyası, Lidiya, Babilistan kimi qüdrətli dövlətləri aradan qaldıraraq, Parfiya torpaqları da daxil olmaqla, Mərkəzi Asiyadan Misir hüdudlarına qədər çox geniş əraziləri ələ keçirmiş və bütün bu işğallara görə "Böyük Kir" ləqəbi qazanmış II Kir üzərində bu qələbə Azərbaycan və türk dövlətçiliyi tarixinin ən şanlı səhifələrindən biridir.

Əhəmənilər xanədanı

Əhəmənilər Krallığı Siyahısı (~e.ə. 705–559)

Əsas məqalə: Əhəmənilər Krallığı

şəkil	Ad	Ailə münasibəti	Hökmranlığı	Qeydlər
Əhəmənilər Krallığı (~e.ə. 705–559)
	Əhəmən		~e.ə. 705	Əhəmənilər Krallığının birinci hökümdarı
	Tişpiş	Əhəmənin oğlu'	~e.ə. 640
	I Kir	Tişpişin oğlu'	~e.ə. 580
	I Kambiz	I Kir'in oğlu və II Kir'in atası	~e.ə. 550

Əhəmənilər İmperyası Siyahısı (e.ə. 559–334/327)

Əsas məqalə: Əhəmənilər dövləti

şəkil	Ad	Ailə münasibəti	Hökmranlığı
Əhəmənilər İmperyası (559–334/327 BC)
	II Kir	I Kambizin oğlu	e.ə. 559–530
	II Kambiz	II Kirin oğlu	e.ə. 530–522
	Qaumata	II Kirin oğlu	e.ə. 522
	I Dara	Viştaspın oğlu	e.ə. 522–486
	I Kserks	I Daranın oğlu	e.ə. 485–465
	I Kserks	I Kserksin oğlu	e.ə. 465–424
	II Kserks	I Kserksin oğlu	e.ə. 424
	Soqdian	I Kserksin oğlu	e.ə. 424–423
	II Dara	I Kserksin oğlu	e.ə. 424–404
	II Artakserks	II Daranın oğlu	e.ə. 404–358
	III Artakserks	II Artakserksin oğlu	e.ə. 358–338
	IV Artakserks Arses	III Artakserksin oğlu	e.ə. 338–336
	III Dara	Arsamın oğlu Arsam, Ostanın oğlu Ostan, II Daranın oğlu	e.ə. 336–330
	V Artakserks	Ehtimal ki, II Artakserks nəslindəndir	e.ə. 330–329