Перайсьці да зьместу

Удзельнік:097ллл/Чарнавік: розьніца паміж вэрсіямі

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Інтэрактыўны прагляд гісторыі
← Папярэдняя зьменаНаступная зьмена →
Зьмест выдалены Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразьметка
097ллл (гутаркі | унёсак)
12 441 праўка
+ крыніца
Меткі: Візуальная праўка Рэдагаваньне з мабільнай прылады Праўка праз мабільную вэрсію сайту Пашыраная мабільная праўка
097ллл (гутаркі | унёсак)
12 441 праўка
+ крыніца
Меткі: Рэдагаваньне з мабільнай прылады Праўка праз мабільную вэрсію сайту Пашыраная мабільная праўка
Радок 1: Радок 1:
'''Аўстры́йская імпэ́рыя''' ({{мова-de|Kaiserthum Oesterreich|скарочана}}, суч. арт. ''Kaisertum Österreich'', {{МФА2|ˌ|k|a|ɪ|z|ɐ|t|u|ː|m|&#x20;|ˈ|ø|ː|s|t|ə|ʁ|a|ɪ|ç}})&nbsp;— колішняя шматнацыянальная [[Эўропа|эўрапейская]] [[Імпэрыялізм|імпэрыя]]<ref>{{Спасылка | загаловак = Was the Habsburg Empire an Empire? | спасылка = https://www.cambridge.org/core/journals/austrian-history-yearbook/article/was-the-habsburg-empire-an-empire/BF49ACF01998A8F11A5F002F05DB884A | аўтар = Thirty-Eighth Annual Robert A. Kann Memorial Lecture. | выдавец = Cambridge University Press on behalf of Center for Austrian Studies, University of Minnesota, in cooperation with the Conference Group for Central European History and the Society for Austrian and Habsburg History, [https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/ CC BY 4.0] | мова = en | дата доступу = 21 ліпеня 2024 }}</ref>, якая існавала з 1804<ref name="The Austrian Empire">{{Спасылка | спасылка = https://www.visitingvienna.com/culture/austrian-empire/ | загаловак = The Austrian Empire | аўтар = [https://www.visitingvienna.com/ ''www.visitingvienna.com'']. | выдавец = Visiting Vienna: advice & info from an independent local | дата доступу = 21 ліпеня 2024 | мова = en }}</ref> па 1867<ref name="Timeline">{{Спасылка | спасылка = https://www.oxfordreference.com/display/10.1093/acref/9780191736162.timeline.0001 | загаловак = Timeline Austria | аўтар = [https://www.oxfordreference.com/ ''www.oxfordreference.com'']. | дата доступу = 21 ліпеня 2024 | мова = en }}</ref> год. Яна была створанай шляхам аб’яднаньня [[Габсбурская манархія|уладаньняў Габсбургаў]]. Падчас свайго існаваньня Аўстрыйская імпэрыя была трэцяй паводле колькасьці насельніцтва манархіяй у Эўропе пасьля [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]] й [[Брытанская імпэрыя|Брытанскай імпэрыі]], была трэцяй паводле велічыні ў Эўропе пасьля Расейскай імпэрыі й [[Першая імпэрыя|Першай францускай імпэрыі]].
'''Аўстры́йская імпэ́рыя''' ({{мова-de|Kaiserthum Oesterreich|скарочана}}, суч. арт. ''Kaisertum Österreich'', {{МФА2|ˌ|k|a|ɪ|z|ɐ|t|u|ː|m|&#x20;|ˈ|ø|ː|s|t|ə|ʁ|a|ɪ|ç}})&nbsp;— колішняя шматнацыянальная [[Эўропа|эўрапейская]] [[Імпэрыялізм|імпэрыя]]<ref>{{Спасылка | загаловак = Was the Habsburg Empire an Empire? | спасылка = https://www.cambridge.org/core/journals/austrian-history-yearbook/article/was-the-habsburg-empire-an-empire/BF49ACF01998A8F11A5F002F05DB884A | аўтар = Thirty-Eighth Annual Robert A. Kann Memorial Lecture. | выдавец = Cambridge University Press on behalf of Center for Austrian Studies, University of Minnesota, in cooperation with the Conference Group for Central European History and the Society for Austrian and Habsburg History, [https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/ CC BY 4.0] | мова = en | дата доступу = 21 ліпеня 2024 }}</ref>, якая існавала з 1804<ref name="The Austrian Empire">{{Спасылка | спасылка = https://www.visitingvienna.com/culture/austrian-empire/ | загаловак = The Austrian Empire | аўтар = [https://www.visitingvienna.com/ ''www.visitingvienna.com'']. | выдавец = Visiting Vienna: advice & info from an independent local | дата доступу = 21 ліпеня 2024 | мова = en }}</ref> па 1867<ref name="Timeline">{{Спасылка | спасылка = https://www.oxfordreference.com/display/10.1093/acref/9780191736162.timeline.0001 | загаловак = Timeline Austria | аўтар = [https://www.oxfordreference.com/ ''www.oxfordreference.com'']. | дата доступу = 21 ліпеня 2024 | мова = en }}</ref> год. Яна была створанай шляхам аб’яднаньня [[Габсбурская манархія|уладаньняў Габсбургаў]]. Падчас свайго існаваньня Аўстрыйская імпэрыя была трэцяй паводле колькасьці насельніцтва манархіяй у Эўропе пасьля [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]] й [[Брытанская імпэрыя|Брытанскай імпэрыі]], была трэцяй паводле велічыні ў Эўропе пасьля Расейскай імпэрыі й [[Першая імпэрыя|Першай францускай імпэрыі]].


Імпэрыя была абвешчаная [[Франц II (імпэратар Сьвятой Рымскай імпэрыі)|Францам II]] у 1804 годзе ў адказ на абвяшчэньне [[Напалеон]]ам Першай імпэрыі<ref name="Geschichte">{{Спасылка | спасылка = https://www.geschichte-oesterreich.com/1804-1867/ | загаловак = Die Geschichte Österreichs von 1804 bis 1867 | аўтар = [https://www.geschichte-oesterreich.com/ ''Geschichte-Oesterreich.com'']. | дата доступу = 21 ліпеня 2024 | мова = de }}</ref>. Аўстрыйская імпэрыя заставалася часткай [[Сьвятая Рымская імпэрыя|Сьвятой Рымскай імпэрыі]] да роспуску апошняй у 1806 годзе. Аўстрыя працягвала ваяваць супраць Напалеона на працягу напалеонаўскіх войнаў, за выключэньнем пэрыяду паміж 1809 і 1813 гадамі, калі яна ўпершыню была ў зьвязе з Напалеонам падчас [[Вайна 1812 году|уварваньня ў Расею]], а пазьней стала нэўтральнай падчас першых тыдняў [[Вайна шостай кааліцыі|Вайны шостай кааліцыі]]. Аўстрыя й ейныя хаўрусьнікі выйшлі пераможцамі ў вайне, што прывяло да [[Венскі кангрэс|Венскага кангрэса]], які пацьвердзіў імпэрыю як адну зь ''Вялікіх дзяржаваў''<ref name="Encarta">{{Кніга | аўтар = Peter Howard, B. A., B. S., M. A., Ph. D. Assistant Professor, School of International Service, American University | загаловак = Great Powers // Encyclopedia Encarta | спасылка = http://encarta.msn.com/encyclopedia_761590309/Great_Powers.html | дата доступу = 21 ліпеня 2024 | год = 2008 | выдавецтва = MSN | url-status = dead | archiveurl = https://web.archive.org/web/20091031190936/http://encarta.msn.com/encyclopedia_761590309/Great_Powers.html | archivedate = 2009-10-31}}{{ref-en}}</ref><ref name="World history, 1815—1920">{{Кніга | загаловак = World history, 1815—1920 | выдавецтва = Harcourt, Brace and Company | год = 1922 | месца = United States of America | старонкі = 25—28, 36—44 | isbn = 1584770775 | спасылка = https://books.google.com/books?id=XeKyv9l-3QEC&pg=PA25 | прозьвішча = Fueter | імя = Eduard}}{{ref-en}}</ref><ref name="When the Stakes Are High—Deterrence and Conflict among Major Powers">''Danilovic, Vesna''. «When the Stakes Are High—Deterrence and Conflict among Major Powers», University of Michigan Press (2002), p. 27, p225—p228 [http://www.press.umich.edu/titleDetailLookInside.do?id=16953 (PDF chapter downloads)], [http://www.press.umich.edu/pdf/0472112872-appb.pdf (PDF copy)].{{ref-en}}</ref> XIX стагодзьдзя.
Імпэрыя была абвешчаная [[Франц II (імпэратар Сьвятой Рымскай імпэрыі)|Францам II]] 11 жніўня 1804<ref name="Kaiserthum">{{Спасылка | спасылка = https://www.oesterreich.com/en/staat/geschichte/kaisertum | загаловак = Kaisertum | аўтар = [https://www.oesterreich.com ''www.oesterreich.com'']. | дата доступу = 21 ліпеня 2024 | мова = de }}</ref> году ў адказ на абвяшчэньне [[Напалеон]]ам Першай імпэрыі<ref name="Geschichte">{{Спасылка | спасылка = https://www.geschichte-oesterreich.com/1804-1867/ | загаловак = Die Geschichte Österreichs von 1804 bis 1867 | аўтар = [https://www.geschichte-oesterreich.com/ ''Geschichte-Oesterreich.com'']. | дата доступу = 21 ліпеня 2024 | мова = de }}</ref>. Аўстрыйская імпэрыя заставалася часткай [[Сьвятая Рымская імпэрыя|Сьвятой Рымскай імпэрыі]] да роспуску апошняй у 1806 годзе. Аўстрыя працягвала ваяваць супраць Напалеона на працягу напалеонаўскіх войнаў, за выключэньнем пэрыяду паміж 1809 і 1813 гадамі, калі яна ўпершыню была ў зьвязе з Напалеонам падчас [[Вайна 1812 году|уварваньня ў Расею]], а пазьней стала нэўтральнай падчас першых тыдняў [[Вайна шостай кааліцыі|Вайны шостай кааліцыі]]. Аўстрыя й ейныя хаўрусьнікі выйшлі пераможцамі ў вайне, што прывяло да [[Венскі кангрэс|Венскага кангрэса]], які пацьвердзіў імпэрыю як адну зь ''Вялікіх дзяржаваў''<ref name="Encarta">{{Кніга | аўтар = Peter Howard, B. A., B. S., M. A., Ph. D. Assistant Professor, School of International Service, American University | загаловак = Great Powers // Encyclopedia Encarta | спасылка = http://encarta.msn.com/encyclopedia_761590309/Great_Powers.html | дата доступу = 21 ліпеня 2024 | год = 2008 | выдавецтва = MSN | url-status = dead | archiveurl = https://web.archive.org/web/20091031190936/http://encarta.msn.com/encyclopedia_761590309/Great_Powers.html | archivedate = 2009-10-31}}{{ref-en}}</ref><ref name="World history, 1815—1920">{{Кніга | загаловак = World history, 1815—1920 | выдавецтва = Harcourt, Brace and Company | год = 1922 | месца = United States of America | старонкі = 25—28, 36—44 | isbn = 1584770775 | спасылка = https://books.google.com/books?id=XeKyv9l-3QEC&pg=PA25 | прозьвішча = Fueter | імя = Eduard}}{{ref-en}}</ref><ref name="When the Stakes Are High—Deterrence and Conflict among Major Powers">''Danilovic, Vesna''. «When the Stakes Are High—Deterrence and Conflict among Major Powers», University of Michigan Press (2002), p. 27, p225—p228 [http://www.press.umich.edu/titleDetailLookInside.do?id=16953 (PDF chapter downloads)], [http://www.press.umich.edu/pdf/0472112872-appb.pdf (PDF copy)].{{ref-en}}</ref> XIX стагодзьдзя.


Вугорскае каралеўства&nbsp;— як ''Regnum Independens''&nbsp;— кіравалася ўласнымі ўстановамі асобна ад астатняй імпэрыі. Пасьля паражэньня Аўстрыі ў [[Аўстра-пруская вайна|аўстра-прускай вайне]] 1866 году быў прыняты [[Аўстра-Вугорскі кампраміс 1867 году]], паводле якога Вугорскае каралеўства й Аўстрыйская імпэрыя былі абʼяднаны ў [[Аўстра-Вугоршчына|Аўстра-Вугоршчыну]]<ref name="Timeline" /><ref name="Geschichte" />.
Вугорскае каралеўства&nbsp;— як ''Regnum Independens''&nbsp;— кіравалася ўласнымі ўстановамі асобна ад астатняй імпэрыі. Пасьля паражэньня Аўстрыі ў [[Аўстра-пруская вайна|аўстра-прускай вайне]] 1866 году быў прыняты [[Аўстра-Вугорскі кампраміс 1867 году]], паводле якога Вугорскае каралеўства й Аўстрыйская імпэрыя былі абʼяднаны ў [[Аўстра-Вугоршчына|Аўстра-Вугоршчыну]]<ref name="Timeline" /><ref name="Kaiserthum" /><ref name="Geschichte" />.

Вэрсія ад 11:52, 21 ліпеня 2024

Аўстры́йская імпэ́рыя (ням. Kaiserthum Oesterreich, суч. арт. Kaisertum Österreich, [ˌkaɪzɐtuːm ˈøːstəʁaɪç]) — колішняя шматнацыянальная эўрапейская імпэрыя[1], якая існавала з 1804[2] па 1867[3] год. Яна была створанай шляхам аб’яднаньня уладаньняў Габсбургаў. Падчас свайго існаваньня Аўстрыйская імпэрыя была трэцяй паводле колькасьці насельніцтва манархіяй у Эўропе пасьля Расейскай імпэрыі й Брытанскай імпэрыі, была трэцяй паводле велічыні ў Эўропе пасьля Расейскай імпэрыі й Першай францускай імпэрыі.

Імпэрыя была абвешчаная Францам II 11 жніўня 1804[4] году ў адказ на абвяшчэньне Напалеонам Першай імпэрыі[5]. Аўстрыйская імпэрыя заставалася часткай Сьвятой Рымскай імпэрыі да роспуску апошняй у 1806 годзе. Аўстрыя працягвала ваяваць супраць Напалеона на працягу напалеонаўскіх войнаў, за выключэньнем пэрыяду паміж 1809 і 1813 гадамі, калі яна ўпершыню была ў зьвязе з Напалеонам падчас уварваньня ў Расею, а пазьней стала нэўтральнай падчас першых тыдняў Вайны шостай кааліцыі. Аўстрыя й ейныя хаўрусьнікі выйшлі пераможцамі ў вайне, што прывяло да Венскага кангрэса, які пацьвердзіў імпэрыю як адну зь Вялікіх дзяржаваў[6][7][8] XIX стагодзьдзя.

Вугорскае каралеўства — як Regnum Independens — кіравалася ўласнымі ўстановамі асобна ад астатняй імпэрыі. Пасьля паражэньня Аўстрыі ў аўстра-прускай вайне 1866 году быў прыняты Аўстра-Вугорскі кампраміс 1867 году, паводле якога Вугорскае каралеўства й Аўстрыйская імпэрыя былі абʼяднаны ў Аўстра-Вугоршчыну[3][4][5].

  1. ^ Thirty-Eighth Annual Robert A. Kann Memorial Lecture. Was the Habsburg Empire an Empire? (анг.). Cambridge University Press on behalf of Center for Austrian Studies, University of Minnesota, in cooperation with the Conference Group for Central European History and the Society for Austrian and Habsburg History, CC BY 4.0. Праверана 21 ліпеня 2024 г.
  2. ^ www.visitingvienna.com. The Austrian Empire (анг.). Visiting Vienna: advice & info from an independent local. Праверана 21 ліпеня 2024 г.
  3. ^ а б www.oxfordreference.com. Timeline Austria (анг.) Праверана 21 ліпеня 2024 г.
  4. ^ а б www.oesterreich.com. Kaisertum (ням.) Праверана 21 ліпеня 2024 г.
  5. ^ а б Geschichte-Oesterreich.com. Die Geschichte Österreichs von 1804 bis 1867 (ням.) Праверана 21 ліпеня 2024 г.
  6. ^ Peter Howard, B. A., B. S., M. A., Ph. D. Assistant Professor, School of International Service, American University Great Powers // Encyclopedia Encarta. — MSN, 2008. (анг.)
  7. ^  Fueter, Eduard World history, 1815—1920. — United States of America: Harcourt, Brace and Company, 1922. — С. 25—28, 36—44. — ISBN 1584770775 (анг.)
  8. ^ Danilovic, Vesna. «When the Stakes Are High—Deterrence and Conflict among Major Powers», University of Michigan Press (2002), p. 27, p225—p228 (PDF chapter downloads), (PDF copy). (анг.)
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Удзельнік:097ллл/Чарнавік&oldid=2528955»