Бургіньёт

Адкрытая, «класічная» адмена перыяду сярэдзіны 16 ст.

Закрытая, пазнейшая адмена перыяду 17 ст.

Бургіньёт, бурганет (ад фр.: bourguignotte бургундскі шлем), таксама штурмгаб (ням.: Sturmhaube) або штурмак (спольшчанае szturmak), тып еўрапейскага лёгкага шлему перыяду 16 — 17 ст. У залежнасці ад канструкцыйнага варыянту, мог быць адкрытым або закрытым, і ўжываўся як пяхотай, так і кавалерыяй. Выцясніў з ролі масавага тып салада.

Часам тып называўся «бургундскі салад». Некаторыя цалкам закрытыя варыянты 17 ст. (савойскія, саваяры) мелі ў Германіі і Аўстрыі назву «галава смерці» (ням.: Todenkopf).

Асобна ад штурмгаба выдзяляецца канструкцыйна блізкі цэнтральна- і ўсходнееўрапейскі шышак перыяду Рэнесансу, які ў заходняй гістарыяграфіі залічваецца ў бургіньёты і вядомы таксама як венгерскі шлем або папенгеймер.

Развіццё тыпу бургіньёта выводзіцца ад касак швейцарскай пяхоты пач. 16 ст., перанятых войскам Бургундыі (адсюль назва). Вялікі ўдзел у развіцці канструкцыі ўзялі і збройнікі Італіі 16 ст. Мяркуецца, што на пачатковую форму і канструкцыю паўплывалі антычныя ўзоры шлемаў. Да апошніх масава ўжываных бургіньётаў залічваюць шлемы кавалерыі Кромвеля (сяр. 17 ст.; Гл. таксама: шышак).

На землях ВКЛ і Рэчы Паспалітай масава ўжываліся ва ўсіх асноўных варыянтах, пад назвамі штурмгаб або штурмак, з сяр. 16 ст.

Наогул, такі шлем быў большы аб’ёмам і масай, а таксама даражэйшы за сучасныя яму марыён і кабасет. Форма звона пераважна паўсферычная, часам стажковая (агруглая або шматгранная), пераважна з высокім грэбенем, амаль заўсёды з развітым брылём-казырком, з напатылічнікам, са здыманымі або паваротнымі «шчокамі».

Шлем у многіх варыянтах меў дадатковую ахову твару ў выглядзе рашоткі з вертыкальных прутоў, умацаваных на пярэднім краі звону, або далучаных да падбародніка-барта, або асобнага барта, або заслоны-буфа, якая, у адрозн. ад заслон шлемаў-прылбіц, падымалася ў баявое становішча. Наяўнасць дадатковай аховы твару і абойчыка звычайна характарызавала даражэйшыя варыянты.

Яшчэ ў сяр. 16 ст. з’явіліся закрытыя варыянты, супольныя з аховай шыі-абойчыкам (з заслонай або без яе), а пад канец 16 ст. з’явіліся варыянты («савойскія») з моцна разбудаванымі абойчыкам і бартам, і суцэльнай заслонай са зрокавымі і дыхальнымі адтулінамі. Такі шлем нагадваў жалезны чэрап (адсюль назва «галава смерці»).

Нягледзячы на класіфікацыю як лёгкага, такі шлем у позніх закрытых варыянтах мог важыць да 4,5 кг.

• 
  Адкрыты бургіньёт 2-й паловы 16 ст.
• 
  Закрытая адмена
• 
  Адмена 16 ст. з падбароднікам-буфам.
• 
  Савойская адмена перыяду 1620-х гадоў, г.зв. "галава смерці".
• 
  Закрыты кірасірскі бургіньёт германскага-фламандскага стылю перыяду 1620-х гадоў.

Літаратура

• Chisholm, Hugh, рэд. (1911). "Helmet" . Encyclopædia Britannica(англ.) (11th ed.). Cambridge University Press.
• Chisholm, Hugh, рэд. (1911). "Burgonet" . Encyclopædia Britannica(англ.) (11th ed.). Cambridge University Press.
• Бохан Ю. Зброя Вялікага княства Літоўскага 1385 — 1576 / Ю. Бохан. — Мн.: Беларусь, 2003. — 88 с.:іл. ISBN 985-01-0469-4.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Бургіньёт