Вянок (зборнік)
| Вянок | |
|---|---|
 | |
| Аўтар | Максім Багдановіч |
| Мова арыгінала | беларуская |
| Дата напісання | 1909—1912 |
| Дата першай публікацыі | 1914 |
| Выдавецтва | Марцін Кухта |
| Месца публікацыі | Вільня |
 Тэкст твора ў Вікікрыніцах | |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Вянок — адзіны прыжыццёвы зборнік вершаў М. Багдановіча, выдадзены ў 1913 годзе, класічны зборнік беларускай літаратуры пачатку XX стагоддзя. У гісторыі нацыянальнай паэзіі ён стаў адным з лепшых узораў паэтычнага майстэрства[1].
Апісанне
[правіць | правіць зыходнік]М. Багдановіч прысвяціў свой зборнік Сяргею Палуяну[2].
У лісце да беларускай пісьменніцы В. Лявіцкай паэт пісаў[3]:
|
Недахватаў рожных - гібель, ды кніжка гэта зусім маладая: вершы яе пісаліся з паловы 1909 да паловы 1912 гг., калі мне было 17-20 год. Але ў ёй усё ж такі ёсць і творчасць, і натхненне, і сур'ёзная праца | 
|
Змест
[правіць | правіць зыходнік]Зборнік змяшчаў 92 вершы і 2 паэмы, размешчаныя на 120 старонках, якія былі аб'яднаныя па цыклах: «У зачарованым царстве», «Згукі Бацькаўшчыны», «Старая Беларусь», «Места», «Думы», «Вольныя думы», «Старая спадчына», «Мадонны»[4][5]. У лістах да выдаўцоў былі меркаванні дапоўніць «Мадоннаў» нізкай «Каханне і смерць» (13 вершаў) і да 5 перакладаў з нізкі «Старая спадчына» дадаць 22 пераклады вершаў французскага дэкадэнта Поля Верлена і ўтварыць раздзел «З чужой глебы». Аднак кніга выйшла без дапаўненняў і без пасляслоўя «Ізноў пабачыў я сялібы» да паэмы «Вэроніка»[6].
Паводле лістоў у газету «Наша Ніва» М. Багдановіч меў намер уключыць у зборнік раздзелы «Каханне і смерць» і «З чужой глебы» (пераклады). Але гэтыя раздзелы не ўвайшлі ў «Вянок» і былі апублікаваны толькі пасля смерці паэта[7].
Першае выданне
[правіць | правіць зыходнік]«Вянок» намаганнямі «Нашай нівы» быў выдадзены ў пачатку 1914 года ў віленскай друкарні Марціна Кухты (на тытуле кнігі стаіць 1913 год, але ў тым годзе яе выдаць не паспелі). Наклад зборніку быў 2 000 асобнікаў. У выданні зборніка прыняло ўдзел Беларускае выдавецкае таварыства, на той час адзінае выдавецтва, якое выплачвала аўтарскія ганарары.
У сваім апошнім вершы Багдановіч, які паміраў у Ялце напісаў:
|
|
У краіне светлай, дзе я ўміраю, У белым доме ля сіняй бухты, Я не самотны, я кнігу маю З друкарні пана Марціна Кухты. |
|
Цікавыя факты
[правіць | правіць зыходнік]- На тытульным аркушы зборніка В. Іваноўскі і І. Луцкевіч змясцілі герб Завішаў «Лебедзь» у знак удзячнасці Магдалене Радзівіл з Завішаў за аказаную матэрыяльную падтрымку.
- Ларыса Геніюш пакінула ў спадчыну свайму сыну Юрыю, што жыў за мяжой, рарытэтны зборнік вершаў Багдановіча «Вянок» 1913 года. Пасля смерці паэтэсы яе сын збіраўся перавезці «Вянок» у Польшчу, але пад пагрозай канфіскацыі зборніка на польскай мяжы, вырашыў пакінуць у спадчыну музея Максіма Багдановіча.
Выданні
[правіць | правіць зыходнік]- Богдановіч, М. Вянок : кніжка выбраных вершоў. — Вільня: Друкарня Марціна Кухты, 1913. — 120.
- Вянок: Зборнік вершаў. Вільня, другое выданне. «Віленскае выдавецтва» Б. Клецкіна. Вільня, 1927[8]
- Вянок. Кніжка выбраных вершоў. Факсімільнае выданне. Мінск, 1981.
- Вянок : 1909—1912 // Багдановіч, М. Зорка Венера : творы. — Мінск : Мастацкая літаратура, 1991. — С. 25 — 147.
- Багдановіч Максім. Вянок: вершы, паэмы. Прадм. В. Зуёнка. — Мінск: Мастацкая літаратура, 2005. — 199 с. : іл. — Цвёрдая вокладка. ISBN 985-02-0760-4
Крытыка
[правіць | правіць зыходнік]А. Луцкевіч даў такую рэцэнзію на «Вянок»[9]:
|
|
Усё ў яго выходзіць у такіх мяккіх тонах, быццам на старых тканінах габеленаў; усё сагрэта шчырым пачуцьцём ды ўсё гэта жыве, выдаецца рэальным. (...)
Багдановіч умее ўсё ажывіць, ператварыўшы па-свойму. І лёгка льюцца яго вершы кунштоўнай філіграннай работы, а кожын формаю падходзіць да думкі. Думак тых – багата, і вось бачым у вянку вершы такой формы,такой будовы, – часта вельмі рэдкай, – якой могуць пахваліцца толькі найбольш культурныя народы з найвышэй разьвітай літаратурнай мовай |
|
М. Лужанін адзначаў[4]:
|
|
“Багдановічаўскі “Вянок” здаецца неперасягнутым узорам цэльнасці лірычнай кнігі. Кніга чытаецца так, як быццам мае яна своеасаблівы лірычны сюжэт. З кожным новым вершам паэт усё глыбей і паўней раскрывае свет, змешчаны ў сабе, свет, які акружае яго рэальна, і свет, што існуе толькі ва ўяўленні” |
|
Зноскі
- ↑ ПАЭТ НАРАДЖАЕЦЦА НЕ АДНОЙЧЫ Архівавана 5 сакавіка 2016.
- ↑ На тытульным лісце прысвячэнне: «Вянок на магілу С. А. Палуяну (†8 красавіка 1910 г.)».
- ↑ Багдановіч М. Поўны зб. тв.: У 3 т.. — Мн., 1995. — Т. 3. — С. 258.
- ↑ а б ВЯНОК(недаступная спасылка)
- ↑ Змест
- ↑ Данута Бічэль. Пакуль што адзіная // Наша вера, 3(25)/2003
- ↑ Багдановіч М. Вянок. Кніжка выбраных вершоў. Вільня, 1913 Архівавана 16 кастрычніка 2011.
- ↑ Першыя выданні твораў Максіма Багдановіча (з фондаў Беларускага дзяржаўнага архіва-музея літаратуры і мастацтва)
- ↑ Луцкевіч А. Пясняр чыстай красы // Наша ніва. — №8. — 1914.
Спасылкі
[правіць | правіць зыходнік]
|
Вянок (зборнік) у Вікікрыніцах |
|---|---|
|
Вянок (зборнік) на Вікісховішчы |
Два шляхі разьвіцьця беларускай паэзіі. Максім Багдановіч і Янка Купала Архівавана 19 чэрвеня 2013.