Перайсці да зместу

Елка еўрапейская

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Елка еўрапейская

Агульны выгляд дарослай расліны, Эстонія
Навуковая класіфікацыя
Міжнародная навуковая назва

Picea abies (L.) H.Karst., 1881

Распаўсюджанне віда ў Еўропе[1].

выява

Ахоўны статус

Сістэматыка
на Віківідах
Выявы
на Вікісховішчы
ITIS  183289
NCBI  3329
EOL  1061648
GRIN  t:28264
IPNI  262609
TPL  kew-2562738

Елка еўрапейская, Елка звычайная[2][3][4] (Picea abies), вечназялёнае дрэва роду елка сямейства хваёвых.

Назва

[правіць | правіць зыходнік]

Елка звычайная, ёлка[2][5][6], елка[7][8], ялуга[9].

Батанічнае апісанне

[правіць | правіць зыходнік]
Жаночыя шышкі

Вышыня дрэў 30—35 м (часам да 45—52 м), дыяметр да 100—150 см. Кара шэрая, адслойваецца ў старых дрэў тонкімі лускавінкамі. Каранёвая сістэма паверхневая, таму пры моцным ветры дрэвы нярэдка выварочваюцца з каранямі. Крона густая, конусападобная. Ігліца цёмна-зялёная, чатырохгранная, завостраная, 1—2,5 см даўжынёй.

Жаночыя шышкі напачатку чырвоныя, пазней бурыя, блішчастыя, выцягнутыя, яйкападобныя; мужчынскія шышкі дробныя, чырвоныя або жоўта-зялёныя, 10–15 см даўжынёй і 3–4 см шырынёй; насенныя лускавіны ромбападобныя, наверсе зубчастыя.

Пашырэнне

[правіць | правіць зыходнік]

Ценевынослівае дрэва. Расце на свежых гліністых, сугліністых і супясчаных глебах. Лесаўтваральны від у таежнай зоне Еўропы.

Шырока распаўсюджана на паўночным усходзе Еўрапейскай часткі Расіі, па ўсёй Сібіры (за выключэннем тундравых раёнаў) і далей да ўзбярэжжа Ахоцкага мора і сярэдняга цячэння Амура.

На тэорыторыі Беларусі елка еўрапейская пашырана ў паўночнай і цэнтральнай частках, дзе ўтварае яловыя лясы. На поўдні трапляецца рэдка: на Палессі вядома 32 астраўныя ўчасткі, 3 з іх у Маларыцкім і Брэсцкім раёнах, дзе расце карпацкая форма елкі еўрапейскай.

Інтрадукавана ў Паўночнай Амерыцы.

Асаблівасці біялогіі

[правіць | правіць зыходнік]

Елка адрозніваецца высокай ценевынослівасцю, марозаўстойлівая, трывае залішняе ўвільгатненне, але церпіць ад засух, позніх веснавых і ранніх восеньскіх замаразкаў, задымленасці і сухасці паветра. Цвіце елка ў маі-чэрвені, шышкі выспяваюць восенню.

Жыве 250–300, рэдка да 450 год.

Значэнне і выкарыстанне

[правіць | правіць зыходнік]
Драўніна

Драўніна выкарыстоўваецца ў будаўніцтве, цэлюлознай прамысловасці. Елка часта сустракаецца ў ахоўных насаджэннях уздоўж дарог.

Сінонімы

[правіць | правіць зыходнік]

Паводле The Plant List на 2013 год, у сінаніміку віду ўваходзяць[10]:

  • Abies abies (L.) Druce, nom. inval.
  • Abies alpestris Brügger
  • Abies carpatica (Loudon) Ravenscr.
  • Abies cinerea Borkh.
  • Abies clambrasiliana Lavallée
  • Abies clanbrassiliana P.Lawson
  • Abies coerulescens K.Koch
  • Abies communis P.Lawson, nom. illeg.
  • Abies conica Lavallée
  • Abies cranstonii Lavallée, nom. inval.
  • Abies elegans Sm. ex J.Knight
  • Abies eremita K.Koch
  • Abies erythrocarpa (Purk.) Nyman
  • Abies excelsa (Lam.) Poir.
  • Abies extrema Th.Fr.
  • Abies finedonensis Gordon
  • Abies gregoryana H.Low. ex Gordon
  • Abies inverta R.Sm. ex Gordon
  • Abies lemoniana Booth ex Gordon
  • Abies medioxima C.Lawson
  • Abies minima Lavallée, nom. inval.
  • Abies minuta Poir.
  • Abies montana Nyman
  • Abies mucronata Rausch ex Carrière, nom. inval.
  • Abies parvula Knight
  • Abies pectinata Gilib., nom. inval.
  • Abies picea Mill.
  • Abies pumila Voss, nom. inval.
  • Abies subarctica (Schur) Nyman
  • Abies viminalis Wahlenb.
  • Abies vulgaris Wender., nom. illeg.
  • Picea alpestris (Brügger) Stein
  • Picea cranstonii Beissn.
  • Picea elegantissima Beissn.
  • Picea excelsa (Lam.) Link
  • Picea finedonensis Beissn.
  • Picea gregoryana Beissn.
  • Picea integrisquamis (Carrière) Chiov.
  • Picea maxwellii Beissn.
  • Picea montana Schur
  • Picea remontii Beissn.
  • Picea rubra A.Dietr.
  • Picea subarctica Schur
  • Picea velebitica Simonk. ex Kümmerle
  • Picea viminalis (Alstr.) Beissn.
  • Picea vulgaris Link
  • Pinus abies L.
  • Pinus carpatica Gordon, nom. inval.
  • Pinus cinerea Röhl., nom. inval.
  • Pinus clanbrassiliana Lodd., nom. inval.
  • Pinus excelsa Lam. — Хвоя веймутава гімалайская[11]
  • Pinus picea Du Roi, nom. illeg.
  • Pinus pyramidalis Salisb., nom. illeg.
  • Pinus sativa Lam.
  • Pinus viminalis Alstr.

Зноскі

  1. ↑ Farjon, A. 2017. Picea abies. The IUCN Red List of Threatened Species 2017: e.T42318A71233492. http://dx.doi.org/10.2305/IUCN.UK.2017-2.RLTS.T42318A71233492.en. Downloaded on 20 February 2018.
  2. ↑ а б Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь. — Мн.: «Наука и техника», 1967. — С. 97. — 160 с. — 2 350 экз.
  3. ↑ Назва Елка звычайная згодна з Я. П. Шмярко, І. П. Мазан. Лекавыя расліны ў комплексным лячэнні. — Мн: Навука і тэхніка, 1989. — С. 388. — 399 с. — ISBN 5-343-00120-3.
  4. ↑ Беларуская навуковая тэрміналогія: слоўнік лясных тэрмінаў. — Мінск: Інбелкульт, 1926. — Т. Вып. 8. — 80 с. — у крыніцы пад назвай Merula merula
  5. ↑ Васількоў І. Г. Матэрыялы да флоры Горацкага раёна. Праца навуковага таварыства па вывучэнню Беларусі, т. III. Горы-Горкі, 1927
  6. ↑ Ганчарык М. М. Беларускія назвы раслін. Праца навуковага таварыства па вывучэнню Беларусі, т. II і IV. Горы-Горки, 1927
  7. ↑ З. Верас. Беларуска-польска-расейска-лацінскі ботанічны слоўнік. — Вільня, Субач 2: Выданне газеты «Голас беларуса», Друкарня С. Бэкэра, 1924.
  8. ↑ Шатэрнік М. В. Краёвы слоўнік Чэрвеньшчыны. Мінск, 1929
  9. ↑ Добровольский В. Н. Смоленский областной словарь. Смоленск, 1914
  10. ↑ Picea abies (L.) H.Karst. is an accepted name (англ.)(недаступная спасылка). The Plant List (2013). Version 1.1. Published on the Internet; http://www.theplantlist.org/. Royal Botanic Gardens, Kew and the Missouri Botanical Garden (6 лістапада 2013). Архівавана з першакрыніцы 4 красавіка 2019. Праверана 3 жніўня 2019.
  11. ↑ Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь.. — Минск: «Наука и техника», 1967. — С. 98. — 160 с. — 2 350 экз.
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Елка_еўрапейская&oldid=4756999"