Эканоміка Беларусі
Эканоміка Беларусі | |
---|---|
Эканамічныя паказчыкі | |
| |
Міжнародныя арганізацыі |
СНД, ЕАЭС |
Статыстыка | |
ВУП (намінальны) |
$ 59,964 млрд (2019)[1][2] $ 188,8 млрд (ППЗ 2019)[3] |
Месца паводле ВУП | 71-ае па ППЗ (2018) |
Рост ВУП | ▲ 1,2 % (2019)[4] |
ВУП на душу насельніцтва па ППЗ |
$ 6744 (намінал; 2020) $ 21 348 (ППЗ; 2019)[1][5] |
ВУП па сектарах |
сельская гаспадарка — 8,1 %, прамысловасць — 40,8 %, сфера услуг — 51,1 % (2017)[6] |
Інфляцыя (ІСК) | 5,7%[7] |
Насельніцтва за рысай беднаты |
27,1 % (2003)[6] 10 % (2008)[8] 7,3 % (2011)[5] 5,7 % (2018)[9] |
Каэфіцыент Джыні |
▬ 27,7 (2010) ▲ 26,5 (2011)[5] ▼ 27,5 (2018)[10]. |
Індэкс развіцця чалавечага патэнцыялу (ІРЧП) | 0,817 (вельмі высокі; 50-ае месца, 2019) |
Эканамічна актыўнае насельніцтва | ▲ 4,5 млн (2011)[5] |
Занятае насельніцтва па сектарах |
агракомплекс — 9,7 %, вытворчасць — 23,4 %, паслугі — 66,8 % (2015)[11] |
Сярэдні аклад да ўтрымання падаткаў |
1073,7 руб.[12][13][14][15][16] / $ 421,47 у месяц (красавік 2019) |
Сярэдні аклад пасля ўтрымання падаткаў |
934,12 руб.[12][13][14][15][16] / $ 366.68 у месяц (красавік 2019) |
Узровень беспрацоўя |
0,3 % (дэ-юрэ, 2018) 4,8 % (дэ-факта, 2018)[17] |
Асноўныя галіны |
Здабыча калійнай солі, нафтахімія, харчовыя прадукты, драўніна, металарэжучыя станкі, машынабудаванне, побытавая тэхніка, сінтэтычныя валокны, угнаенні, тэкстыль, радыё, халадзільнікі |
EDBI | ▼ 49-ае месца (2019)[18] |
Знешні гандаль | |
Экспарт | $ 33 млрд (2019)[19] |
Артыкулы экспарту | тэхніка і абсталяванне, карысныя выкапні, хімікаты, металы, тэкстыль, харчовыя прадукты[6] |
Партнёры па экспарце |
Расія — 41,5 % Украіна — 12,6 % Вялікабрытанія — 7,0 % Германія — 4,0 % Польшча — 3,9 % Літва — 3,2 % Нідэрланды — 2,4 % Казахстан — 2,3 % (2019)[19] |
Імпарт | $ 39,5 млрд (2019)[19] |
Артыкулы імпарту | карысныя выкапні, тэхніка і абсталяванне, хімікаты, харчовыя прадукты, металы[6] |
Партнёры па імпарце |
Расія — 55,8 % Кітай — 9,6 % Германія — 4,5 % Украіна — 4,3 % Польшча — 3,4 % Італія — 2,0 % Турцыя — 1,9 % ЗША — 1,7 % (2019)[19] |
Валавы знешні доўг | $ 17,1 млрд (1 студзеня 2020)[20] |
Дзяржаўныя фінансы | |
Дзяржаўны доўг | ▲ 35,6 % ад ВУП (2013) |
Дзяржаўныя даходы | $ 22 млрд (2012)[6] |
Дзяржаўныя выдаткі | $ 22 млрд (2012)[6] |
Крэдытны рэйтынг |
B+ (Унутраны) B (Знешні) B (T&C) (Standard & Poor's)[21] |
Калі не абумоўлена іншае, усе прадстаўленыя лічбы ў доларах ЗША |
Эканоміка Беларусі — 73-я эканоміка ў свеце паводле аб’ёму валавага ўнутранага прадукту[22]. Па дадзеных Мінстата, рост ВУП Беларусі ў 2007 г. склаў 8,2 %, інфляцыя склала 12,1 %, рост прамысловай вытворчасці 8,7 %, рост інвестыцый у асноўны капітал — 16,2 %[23]. Валавы прадукт на душу насельніцтва (па парытэту пакупніцкай здольнасці) склаў 10900 долараў[24].
Паводле дакладу ААН па выніках 2007 года эканамічны рост у Беларусі склаў 8 %. Інфляцыя ў 2007 ацэньваецца ў дакладзе ў 8,5 %[25]
У першым паўгоддзі 2008 года рост ВУП склаў 10,4 %, інфляцыя склала 7,3 %[26][27]
Гісторыя
[правіць | правіць зыходнік]Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка
[правіць | правіць зыходнік]У ліпені 1990 года палітычнае кіраўніцтва СССР, на чарговым з’ездзе КПСС, прыйшло да высновы, што: а) нельга далей жыць з сістэмай гаспадарання, якая адхіляе навукова-тэхнічны прагрэс, новыя тэхналогіі, спаведуе затратны прынцып, параджае марнатраўства і страты; б) альтэрнатывай зжыўшай сябе адміністрацыйна-каманднай сістэме кіравання народнай гаспадаркі з’яўляецца рыначная эканоміка.
У кастрычніку 1990 года Вярхоўны Савет Беларускай ССР адобрыў распрацаваную Саветам Міністраў Беларускай ССР праграму пераходу да рыначных адносін, у аснове якой і была пакладзена радыкальная праграма «500 дзён» С. Шаталіна і Р. Яўлінскага.
Рэспубліка Беларусь
[правіць | правіць зыходнік]Адным з першых крокаў у складанні рыначнай эканомікі ў Беларусі стала падпісанне ў кастрычніку 1991 года дагавору аб адзінай эканамічнай прасторы паміж Расіяй, Беларуссю, Арменіяй, Кыргызстанам, Таджыкістанам, Туркменістанам і Узбекістанам, да якога пазней далучыліся Украіна, Малдова і Азербайджан. Рэспублікі дамовіліся праводзіць узгодненную палітыку ў галінах транспарту, энергетыкі, інфармацыі, развіцця прадпрымальніцтва, фінансаў, падаткаў і цэн, грашовай і банкаўскай сістэм, мытных правіл і тарыфаў, стандартаў, статыстыкі, бухгалтарскага ўліку, развіцці замежных эканамічных адносін і г.д.
У 1994 годзе Вярхоўны Савет XII склікання пастанавіў распачаць чэкавую прыватызацыю праз выдачу працаздольнаму насельніцтву чэкаў «Маёмасць» і абмен іх на акцыі дзяржаўных прадпрыемстваў. Чэкі атрымалі амаль 5 млн чал., пачалося актыўнае стварэнне спецыялізаваных інвестыцыйных фондаў. Аднак, у сакавіку 1995 года прэзідэнт А. Лукашэнка прыпыніў іх дзейнасць, а неўзабаве увёў часовую забарону на продаж акцый, атрыманых наўзамен чэкаў «Маёмасць»[28].
Макраэканамічныя паказчыкі
[правіць | правіць зыходнік]Інфляцыя
[правіць | правіць зыходнік]Афіцыйная інфляцыя Беларусі па гадах з 2000 года:[29]
- 2000—107,5 %
- 2001 — 46,1 %
- 2002 — 34,8 %
- 2003 — 25,4 %
- 2004 — 14,4 %
- 2005 — 8,0 %
- 2006 — 6,6 %
- 2007 — 12,1 %
- 2008 — 13,3 %
- 2009 — 10,1 %
- 2010 — 3,1 %[30]
Знешні гандаль
[правіць | правіць зыходнік]2009
[правіць | правіць зыходнік]У студзені — красавіку 2009 года аб’ёмы знешняга гандлю таварамі зменшыліся на 40,3 %. Аб’ём знешняга гандлю склаў 13 млрд 796,7 млн долараў[31].
2007
[правіць | правіць зыходнік]Тавараабарот з Расіяй у студзені-чэрвені 2007 года склаў $11,2 млрд (+120,2 %). Экспарт — $3,9 млрд (+28,7 %), імпарт — $7,3 млрд (+16,1 %)[32].
2006
[правіць | правіць зыходнік]У 2006 г. тавараабарот павялічыўся ў параўнанні з 2005 на 28,7 % і склаў $42 млрд. У тым ліку экспарт вырас на 23,5 % да $19,7 млрд, імпарт вырас на 33,6 % да $22,3 млрд сальда вонкавага гандлю склалася адмоўным у памеры $2,5 млрд.[33]
- Сярод вонкавых гандлёвых партнёраў тавараабарот з краінамі СНД склаў $23,1 млрд (+27 %). Экспарт — $8,6 млрд (+22 %), імпарт — $14,4 млрд (+30,1 %). Сальда склалася адмоўным у памеры $5,8 млрд.
- У тым ліку тавараабарот з Расіяй склаў $19,9 млрд (+25,9 %). Экспарт — $6,8 млрд (+19,8 %), імпарт — $13 млрд (+29,3 %). Сальда склалася адмоўным у памеры $6,2 млрд.
- З краінамі па-за СНД тавараабарот склаў $18,9 млрд (+30,8 %). Экспарт — $11,1 млрд (+24,7 %), імпарт — $7,8 млрд (+40,6 %). Сальда склалася дадатным у памеры $3,2 млрд.
- У тым ліку з краінамі ЕС тавараабарот склаў $13,9 млрд (+31,5 %). Экспарт — $8,9 млрд (+27,5 %), імпарт — $4,9 млрд (+39,5 %). Сальда склалася дадатным у памеры $3,9 млрд.
Экспарт нафтапрадуктаў, выпрацаваных з расійскай нафты на беларускіх нафтаперапрацоўчых прадпрыемствах, — важны складнік эканомікі краіны, на яго прыходзіцца 16,4 % СУП. У студзені — маі 2006 кошт экспарту нафтапрадуктаў вырас на 58,2 % у параўнанні з аналагічным перыядам 2005 і дасягнуў $3,2 млрд (7,4 млн т)[34].
2005
[правіць | правіць зыходнік]У 2005 г. тавараабарот павялічыўся на 8 %, у тым ліку экспарт — на 16 %, імпарт — на 1,3 % [35].
Па дадзеных мытных органаў Беларусі, імпартаваўшы ў 2005 з Расіі 19,3 млн т нафты за $4,2 млрд, Беларусь экспартавала 13,5 млн т нафтапрадуктаў на $4,9 млрд.
2004
[правіць | правіць зыходнік]У 2004 г. найбуйнейшымі гандлёвымі партнёрамі Беларусі былі Расія і краіны ЕС. Так, па экспарце тавараабарот склаў з:
- Расіяй 47 %,
- Вялікабрытаніяй 8,3 %,
- Галандыяй 6,7 %,
- Польшчай 5,3 %,
па імпарце — Расія 68,2 %, Германія 6,6 %, Украіна 3,3 %.[36]
Замежная запазычанасць
[правіць | правіць зыходнік]Замежная дзяржаўная запазычанасць Беларусі на 1 ліпеня 2008 года склала па дадзеных Мінфіна 4915,7 млрд беларускіх рублёў (каля $2,31 млрд.) З іх запазычанасць, гарантаваная ўрадам, складае 673,2 млрд бел. руб. (13,7 % усяго вонкавага абавязку), абавязак цэнтральнага ўрада склаў 4242,4 млрд бел. руб. (86,3 %)[37]
Беларусь ставіцца да групы краін з нізкім узроўнем запазычанасці. Так, стаўленне замежнай дзяржпазыкі да экспарту тавараў і паслуг па дадзеных на 1 студзеня 2006 года складала 4,3 %, стаўленне замежнай дзяржпазыкі да ВУП — 2,6 %, стаўленне плацяжоў па замежнай дзяржпазыкі да экспарту тавараў і паслуг — 1,2 %.
Паводле заканадаўства замежнай дзяржаўнай запазычанасцю з’яўляецца агульная сума асноўнага абавязку Рэспублікі Беларусь і яе жыхароў па замежных дзяржаўных пазыках. Ліміт вонкавага дзяржаўнага абавязку Беларусі на канец 2006 года ўсталяваны ў памеры 2 млрд долараў.
Унутраны абавязак
[правіць | правіць зыходнік]Унутраны дзяржаўны абавязак Беларусі на 1 ліпеня 2008 года склаў па дадзеных Мінфіна 6234,9 млрд бел. руб. З іх запазычанасць, гарантаваная ўрадам, склала Br1785,6 млрд бел. руб. (28,6 % усяго ўнутранага абавязку), запазычанасць цэнтральнага ўрада склала 4449,3 млрд бел. руб.[37]
Інвестыцыі
[правіць | правіць зыходнік]Пачынаючы з 2003 г. урад павялічваў тэмпы прыросту інвестыцый (з 3,2 % у 2002-м да 36 % у першай палове 2006 г.), што перавышала тэмпы прыросту ВУП. Адначасова нарастала доля інвестыцый у ВУП з 16,2 % у 2002 г. да максімуму ў пачатку 2005 г. — 23,2 %.[38]
Планавалася, што ў 2006 у эканоміку Беларусі будзе інвеставана каля $11 млрд. З іх каля $9 млрд павінны былі скласці ўласныя сродкі, астатнія — прамыя замежныя інвестыцыі. У параўнанні з 2005 аб’ём інвестыцый планавалася павялічыць на 24 %.
У адпаведнасці з праграмай сацыяльна-эканамічнага развіцця краіны на 2006—2010 гады, прынятай на трэцім «Усебеларускім народным сходзе», сродкі будуць накіроўвацца ў першую чаргу на развіццё малых і сярэдніх прадпрыемстваў, стварэнне новых вытворчасцей у невялікіх гарадах і райцэнтрах.
Аднак у 2006—2007 гг. тэмпы прыросту інвестыцый хутка і няўхільна зніжаліся: з 44 % па інвестыцыях вытворчага прызначэння ў I квартале 2006 г. да 4,2 % у жніўні 2007 г.[38]
Планы ўрада
[правіць | правіць зыходнік]Паводле праекту Праграмы сацыяльна-эканамічнага развіцця Беларусі на 2006—2010 гады, валавы ўнутраны прадукт у 2006—2010 гадах планаваўся на ўзроўні 146—155 % да папярэдняга пяцігадовага перыяду. У сярэднім рост ВУП плануецца на ўзроўні 8-9 % у год. У праекце праграмы закладзена павелічэнне аб’ёмаў прамысловай вытворчасці за 5 гадоў на 43-51 % (7,5-8,6 % у год). Рэальныя грашовыя прыбыткі насельніцтва павінны ўзрасці на 46-56 % (8,3-9,3 % у год), рэальны зарабатная плата — на 52-58 % (8,7-9,6 % у год).[39][40]
Сацыяльная сфера
[правіць | правіць зыходнік]Зарабатная плата
[правіць | правіць зыходнік]Па дадзеных на лістапад 2007 сярэдняя зарабатная плата па краіне склала 736,4 тыс. рублёў ($342)[41]. З 1 студзеня 2007 года мінімальная зарабатная плата ў Беларусі складала 179 тыс. ($84), што складае 108 % да дзейснага бюджэту пражытковага мінімуму[42].
Пенсія
[правіць | правіць зыходнік]Сярэдні памер пенсіі па ўзросту ў снежні 2007 года склаў 345,3 тыс. ($160)[43].
Сярэдні памер пенсіі па ўзросту ў Рэспубліцы Беларусь у маі 2006 года склаў 260 тыс. беларускіх рублёў ($121), для ўдзельнікаў ВАВ — 381,9 тыс. ($178), для інвалідаў ВАВ 382 тыс. — 488 тыс. ($178-$227) у залежнасці ад групы інваліднасці.[44]
Банкаўская сістэма
[правіць | правіць зыходнік]Па звестках на 1 ліпеня 2006 г. аб’ем банкаўскіх укладаў складаў 6 трлн 870,8 млрд беларускіх рублёў (704,7 тыс. рублёў або $328,7 на чалавека). Па звестках на 1 ліпеня 2005 г. на аднаго жыхара прыходзілася 490,1 тыс. рублёў, што было эквівалентна $228[46].
За 2007 г. уклады насельніцтва ў беларускіх рублях і валюце ў беларускіх банках павялічыліся на 35,2 %, склаўшы сумарна больш $4,9 млрд. Дэпазіты ў нацыянальнай валюце ўзраслі за год на Br1,45 трлн дасягнуўшы Br6,8 трлн, а ў замежнай — на $600,3 млн дасягнуўшы $1,76 млрд.[47] Такім чынам на 1 студзеня 2008 г. на аднаго жыхара краіны прыходзіцца $503 банкаўскіх укладаў.
Па дадзеных Нацбанка Беларусі аб’ем прыцягнутых грашовых сродкаў насельніцтва ў банкаўскіх укладах, аблігацыях і ашчадных сертыфікатах на 1 красавіка 2007 года склаў 8,3 трлн беларускіх рублёў. Такім чынам у сярэднім на аднаго жыхара Беларусі на той момант прыходзілася 854 тыс. рублёў (400 долараў)[48].
9 лістапада 2008 г. ў эфіры беларускай тэлекампаніі СТВ была агучана афіцыйная інфармацыя аб тым, што ў пераліку на кожнага жыхара рэспублікі ў банках прыцягнута сродкаў ужо не менш за $650 у эквіваленце.
Станам на 1 сакавіка 2017 г., па звестак Нацыянальнага банка РБ, у Беларусі былі зарэгістраваны 29 банкаў і 3 нябанкаўскія крэдытна-фінансавыя арганізацыі; 20 з іх з замежным удзелам у статутным капітале, пры гэтым у 14 банках доля ўдзелу замежных інвестараў у статутным фондзе перавышала 50 %. Сукупны зарэгістраваны статутны фонд дзеючых банкаў на 1 сакавіка 2017 г. склаў 4719,7 млн Br, не змяніўшыся з пачатку 2017 г[49].
Міністэрства фінансаў Беларусі 6 ліпеня 2022 года размясціла на пляцоўцы «Асноўны рынак» 305-ы выпуск каштоўных папер у нацыянальнай валюце на 700 млн беларускіх рублёў з тэрмінам пагашэння 27 красавіка 2032 года[50]. На фоне інфляцыі ў 16,8 %[51] Мінфін прапанаваў пакупнікам пастаянны працэнтны даход у памеры 5 % гадавых[50].
Знешні дзяржаўны доўг
[правіць | правіць зыходнік]З 2006 па 2017 гг. знешні доўг па ўсіх сектарах эканомікі вырас з 5,1 да 40,5 млрд долараў ЗША. Валавы знешні доўг у пераліку на кожнага жыхара Рэспублікі Беларусь вырас за гэты жа перыяд з 525 да 4281 долараў ЗША, аб’ём знешняга доўгу ў параўнанні з ВУП вырас з 17 % да 55 %, у т.л. 35 % для доўгатэрміновага доўгу і 20 % для кароткатэрміновага[52].
7 ліпеня 2022 года Міністэрства фінансаў Беларусі паведаміла, што адзін з найбуйнейшых міжнародных фінансавых кангламератаў Citigroup Global Markets Europe AG і Citibank, N.A., London Branch адмовіўся працаваць з беларускімі еўрабондамі[53].
Рэйтынгі
[правіць | правіць зыходнік]ўмоў вядзення бізнесу (Doing Business)
Абмеркаванне пытання аб атрыманні суверэннага крэдытнага рэйтынгу вядзецца кіраўніцтвам Нацбанка і ўрадам з 2001 года. Рэйтынгавым кансультантам быў абраны галандскі банк ABN Amro.
21 жніўня 2007 года міжнароднае рэйтынгавае агенцтва Standard & Poor’s абвясціла аб прысваенні Беларусі суверэннага крэдытнага рэйтынгу «B+» па доўгатэрміновых абавязаннях у замежнай валюце, рэйтынгу «BB» па доўгатэрміновых абавязаннях у нацыянальнай валюце і кароткатэрміновых суверэнных крэдытных рэйтынгаў «B». Прагноз па ўсіх рэйтынгах стабільны[54]. У ліпені 2008 агенцтва пацвердзіла існыя значэнні для рэйтынгаў Беларусі[55]
У жніўні 2007 года былі таксама атрыманыя рэйтынгі ад іншага кіруемага рэйтынгавага агенцтва — «Moody’s». Рэйтынг эмітэнта абавязанняў у замежнай і нацыянальнай валютах быў усталяваны на ўзроўні B1, столь суверэннага валютнага рэйтынгу Ba2, столь рэйтынгу валютных дэпазітаў банкаў B2, столь рэйтынгу краіны ў яе валюце Baa3. Усе рэйтынгі агенцтва маюць прагноз «стабільны».[56]
Рэйтынгавае агенцтва «Fitch» панізіла доўгатэрміновы суверэнны крэдытны рэйтынг Беларусі ў замежнай валюце з узроўню ССС да пераддэфолтнага С, таму што Савет Міністраў Беларусі і Нацыянальны банк Беларусі прапанавалі 29 чэрвеня 2022 года выконваць абавязацельствы па еўрааблігацыях у беларускіх рублях[57].
Гісторыя крэдытнага рэйтынгу Беларусі (S&P)
[правіць | правіць зыходнік]Дата | Рэйтынг па міжнароднай шкале | |||||
---|---|---|---|---|---|---|
У замежнай валюце | У нацыянальнай валюце | |||||
Доўгатэрміновы | Прагноз | Кароткатэрміновы | Доўгатэрміновы | Прагноз | Кароткатэрміновы | |
21-08-2007 | B+ | Стабільны | B | BB | Стабільны | B |
3-11-2008 | B+ | Негатыўны | B | BB | Негатыўны | B |
Па Азначніку ўспрымання карупцыі (АУК), вымеранаму Трансперэнсі Інтэрнэшнл (англ.: Transparency International), у 2007 годзе Беларусь заняла 151 месца ў свеце з балам 2,1 (ад 0 да 10)[58].
Галіны прамысловасці
[правіць | правіць зыходнік]Вытворчасць найважнейшых відаў прамысловай прадукцыі [59]:
1995 | 2000 | 2001 | 2002 | 2003 | |
---|---|---|---|---|---|
Электраэнергія, млрд. кВт·г | 24,9 | 26,1 | 25,1 | 26,5 | 26,6 |
Гатовы пракат чорных металаў, тыс. т | 614 | 1397 | 1418 | 1453 | 1451 |
Шыны аўтамабільныя для сельскагаспадарчых машын, тыс. шт. | 1292 | 2440 | 2666 | 2281 | 2765 |
Мінеральныя ўгнаенні (у пераліку на 100 % пажыўных рэчываў), тыс. т | 3349 | 4056 | 4379 | 4495 | 4953 |
Металарэзныя станкі, тыс. шт. | 4,7 | 5,4 | 5,7 | 5,8 | 5,2 |
Грузавыя аўтамабілі, тыс. шт. | 12,9 | 14,7 | 16,5 | 16,5 | 18,1 |
Тралейбусы, шт. | 83 | 109 | 62 | 56 | 127 |
Аўтобусы, шт. | 62 | 914 | 460 | 467 | 499 |
Трактары, тыс. шт. | 28,0 | 22,5 | 22,7 | 24,3 | 26,7 |
Піламатэрыялы, тыс. м³ | 1702 | 2243 | 2058 | 2193 | 2304 |
Папера, тыс. т | 27 | 44 | 51 | 58 | 67 |
Цэмент, тыс. т | 1235 | 1847 | 1803 | 2171 | 2472 |
Керамічныя пліткі, млн. м³ | 8,2 | 12,9 | 16,3 | 16,6 | 17,5 |
Энергетыка
[правіць | правіць зыходнік]У 2006 годзе энергасістэма рэспублікі, узначаленая кампаніяй Белэнерга, цалкам забяспечвае запатрабаванні Беларусі ў электраэнергіі і на 50 % — па цеплыні.
- Усталяваная магутнасць электрастанцый энергасістэмы складае 7,8 тыс. МВт.
- Працягласць электрасетак — 256 тыс. км.
- Працягласць цеплавых сетак — 4,99 тыс. км.
У абнаўленне асноўных фондаў беларускай энергетыкі ў 2006 годзе плануецца накіраваць каля $440 млн [60]
Усяго да 2010 года ў энергетычныя аб’екты рэспублікі плануецца ўкласці больш за $5 млрд, з іх 2,5 млрд будзе накіравана на мадэрнізацыю асноўных вытворчых фондаў, каля 1,8 млрд — на энергазахавальныя мерапрыемствы ў іншых галінах эканомікі, каля 750 млн на павелічэнне выкарыстання мясцовых відаў паліва. Гэтыя меры дазволяць знізіць энергаёмістасць ВУП на 25-30 %, атрымаць сумарны эканамічны эфект у 5,6 млн тон умоўнага паліва, павялічыць спажыванне аднаўляльных крыніц энергіі ў паліўным балансе да 25 %.
У 2005 годзе спажыванне паліўна-энергетычных рэсурсаў (ПЭР) дасягнула 34,9 млн т. у.т. У структуры спажывання ПЭР 59,9 % займае прыродны газ, 21,7 % — нафтапрадукты і сыравіна, 0,7 % — вугаль, 15 % — мясцовыя віды паліва (торф, дровы), 5,7 % — імпарт электраэнергіі.
Здабыча гаручых карысных выкапняў
У краіне распрацоўваецца некалькі нафтавых радовішчаў, усе яны адносяцца да Прыпяцкай нафтагазаноснай упадзіны, на 2000 год прамысловыя запасы радовішчаў ацэньваюцца ў памеры 63 млн т., спадарожнага газу 35 млрд м³, невыведаныя — 190 млн т. і 90 млрд м³ адпаведна. Здабыча ў 2004 годзе склала 2 млн т. нафты і 250 млн м³ газу.
Геалагічныя запасы торфу на 2000 год у краіне ацэньваліся ў памеры 4,3 млрд т., эканамічныя 1 млрд т., балансавыя 260 млн т., распрацоўваныя да 140 млн т.
Тарфяное паліва гуляе важную ролю ў забеспячэнні запатрабаванняў насельніцтва і камунальна-бытавых прадпрыемстваў рэспублікі ў цвёрдым паліве. Дзейнічае 42 торфаздабыўных і торфаперапрацоўчых прадпрыемстваў, на якіх працуе каля 11 тыс. чалавек. Імі штогод здабываюцца 3 млн т. торфу, у тым ліку 2,8 млн т. выкарыстоўваецца для вытворчасці тарфяных брыкетаў і 0,2 млн т. для падрыхтоўкі тарфяных пажыўных сумесяў і адпраўкі на экспарт.
За апошнія два гады Беларусь павялічыла пастаўкі торфабрыкету ў Еўропу на 30 %, а распрацоўка тарфяных радовішчаў і праца торфапрадпрыемстваў маюць статус нацыянальных праектаў.
Адзначаюцца запасы гаручых сланцаў у прамысловых запасах — 3 млрд т. (эквівалентных 660 млн т.у.т.) і бурых вуглёў у памеры 150 млн т. (28 млн т.у.т.).
Аднаўляльныя крыніцы
Гадавы аб’ём выкарыстання драўніны і адыходаў дрэваапрацоўкі дасягае 1,4 млн т.у.т., пры максімальна аднаўляльных 6,6 млн т.у.т.
Тэхнічны гідрапатэнцыял рэспублікі ацэньваецца ў 2,5 млрд кВт•г/год, рэалізуецца на 26 малых ГЭС усталяванай магутнасцю 12 МВт (2006) і сумарнай гадавой выпрацоўкай каля 30 млн кВт•г.
Тэхнічны ветрапатэнцыял ацэнены ў 300—400 млрд кВт•г/год, аднак у сілу перавагі вятроў малой хуткасці эканамічны патэнцыял значна ніжэй.
Металургія
[правіць | правіць зыходнік]Металургічная галіна Беларусі ўключае чатыры завода: ААТ «Беларускі металургічны завод», ААТ «Рэчыцкі метызны завод», ААТ «Магілёўскі металургічны завод» і ААТ «Гомельскі ліцейны завод «Цэнтраліт». Акрамя гэтага, у складзе найбуйных заводаў маецца больш ста ліцейняў, цэхаў і ўчасткаў. У металургічнай і ліцейнай вытворчасці краіны занята больш 40 тысяч рабочых, з іх каля 3 тысяч — інжынерныя рабочыя.
Навуковае забеспячэнне і падрыхтоўка кадраў ажыццяўляецца на шасці кафедрах ВНУ, Інстытутам тэхналогіі металаў Нацыянальнай акадэміі навук, ААТ «Інстытут БелНДІліц». З 1972 года дзейнічае Інстытут парашковай металургіі НАН Беларусі.
Трубаправодны транспарт
[правіць | правіць зыходнік]Праз тэрыторыю Беларусі ажыццяўляюцца пастаўкі расійскага газу і нафты ў Польшчу, Германію, Украіну, Чэхію, Славакію, Венгрыю, Латвію, Літву, а таксама Калінінградскую вобласць.
Праз Беларусь пракладзены асноўны для расійскага экспарту нафтаправод «Дружба», а таксама меней значны нафтаправод Яраслаўль — Полацк — да прыбалтыйскіх партоў і НПЗ.
Праз Беларусь праходзіць участак магістральнага газаправоду «Ямал — Еўропа». Ён належыць «Газпраму», аднак знаходзіцца ў аператыўным кіраванні беларускага «Белтрансгаза».
Доля беларускага транзіту ў забеспячэнні паставак расійскага газу ў Еўропу ў апошнія два гады значна вырасла ў сувязі з нарошчваннем магутнасці газаправода «Ямал — Еўропа». Так, у 2005 годзе праз Беларусь было транспартавана 27 % расійскага экспарту газу, у 2006 — 29 %, у 2007 годзе доля можа скласці больш 33 %.
Гл. таксама
[правіць | правіць зыходнік]Зноскі
- ↑ а б Belarus (англ.). Міжнародны валютны фонд (23 верасня 2019). Праверана 27 лютага 2020.
- ↑ The Central Intelligence Agency (руск.).
- ↑ GDP, PPP (current international $) — Belarus (англ.). Сусветны Банк.
- ↑ Валовой внутренний продукт
- ↑ а б в г The World Bank / World Development Indicators (August 01, 2013 revision) (англ.). The World Bank DataBank. Сусветны Банк. Праверана 10 кастрычніка 2013.
- ↑ а б в г д е ё The World Factbook — Belarus / Economy — overview (англ.)(недаступная спасылка). CIA World Factbook. Архівавана з першакрыніцы 30 красавіка 2020. Праверана 15 лютага 2019.
- ↑ Інфляцыя
- ↑ Антония Ходасевич (2008-06-02). "Белоруссия культивирует уравниловку". «Независимая газета»(руск.). Праверана 2013-10-10.
- ↑ За чертой бедности находится больше полумиллиона белорусов. Кто чаще всего попадает в бедняки Архівавана 23 лістапада 2020., TUT.BY
- ↑ Социальное положение и уровень жизни населения Республики Беларусь. — Мн.: Национальный статистический комитет Республики Беларусь, 2019. — С. 59.
- ↑ Europe :: Belarus Архівавана 30 красавіка 2020. — The World Factbook - CIA
- ↑ а б Средняя зарплата в Беларуси в апреле выросла
- ↑ а б Средняя зарплата в Беларуси в апреле составила 1073,7 рубля
- ↑ а б Белстат: в Беларуси второй месяц подряд средняя зарплата превысила 1000 рублей
- ↑ а б Средняя зарплата в Беларуси в апреле составила Br1073,7
- ↑ а б Средняя заработная плата в Беларуси снова преодолела планку в 500 долларов — Белрынок
- ↑ Фактическая безработица в Беларуси в 16 раз выше зарегистрированной, БелНовости
- ↑ Ease of Doing Business. World ranking (англ.). Doingbusiness.org. Праверана 10 студзеня 2021.
- ↑ а б в г Беларусь и страны мира. Экспорт и импорт (с.280-284) (руск.). Белстат. Праверана 3 студзеня 2021.
- ↑ Внешний госдолг Беларуси на 1 января 2020
- ↑ Sovereigns rating list (англ.). Standard & Poor's. Праверана 26 мая 2011.
- ↑ CIA — The World Factbook — Country Comparison :: National product Архівавана 4 чэрвеня 2011. // CIA; у рэйтынгу ЦРУ Беларусь на 60-м месцы, калі ўлічваць Еўрасаюз
- ↑ Основные социально- экономические показатели (руск.)
- ↑ https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/bo.html#Econ Архівавана 30 красавіка 2020.
- ↑ World Economic Situation and Prospects 2008
- ↑ ВВП Беларуси в первом полугодии вырос на 10,4 % Архівавана 26 жніўня 2011. — Новости на interfax.by 10.07.2008 (руск.)
- ↑ Инфляция в Беларуси увеличилась вдвое Архівавана 20 жніўня 2011. — БЕЛОРУССКИЕ НОВОСТИ 10.07.2008 (руск.)
- ↑ Булгакаў, Валер. Стратэгіі ўтрымання ўлады(недаступная спасылка). ARCHE:электронная газэта (8 снежня 2019). Архівавана з першакрыніцы 21 красавіка 2020. Праверана 19 студзеня 2020.
- ↑ Индексы цен по отдельным секторам экономики // Міністэрства статыстыкі і аналізу Рэспублікі Беларусь
- ↑ ВВП Беларуси растет, инфляция под контролем — БДГ Деловая газета 11 мая 2010 (руск.)
- ↑ Марына Носава. У студзені—красавіку 2009 года аб'ёмы знешняга гандлю Беларусі таварамі знізіліся на 40,3%(недаступная спасылка). Эканоміка. БелаПАН (7 мая 2011). Архівавана з першакрыніцы 25 жніўня 2011. Праверана 10 верасня 2012.
- ↑ Внешняя торговля Республики Беларусь с Российской Федерацией / 27.08.2007 — Экономическая газета (руск.)
- ↑ Справаздача Міністэрствы статыстыкі і аналізу аб вонкавым гандлі ў 2006 годзе
- ↑ «Ведомости», № 202 (1729), 26 кастрычніка 2006
- ↑ Гандлёвы баланс Рэспублікі Беларусь — Міністэрства статыстыкі і аналізу Рэспублікі Беларусь 15 красавіка 2006
- ↑ Кніга фактаў ЦРУ — Беларусь Архівавана 30 красавіка 2020. 15 красавіка 2006
- ↑ а б Леонид Злотников. Игра в цейтноте Архівавана 3 красавіка 2008.
- ↑ «ВУП Беларусі за 2006—2010 гады павінен павялічыцца на 46-55 %» — Навіны tut.by Архівавана 3 красавіка 2008. 30 лістапада 2005
- ↑ «Прэм’ер-міністр прадставіў прэзідэнту Беларусі папярэднія вынікі пяцігодкі і 2005 года» — Навіны tut.by Архівавана 3 красавіка 2008. 22 снежня 2005
- ↑ Алена Прус. Сярэдняя зарабатная плата работнікаў Беларусі ў лістападзе 2007 года склаў $342 у эквіваленце . Грамадства. Беларускае тэлеграфнае агенцтва (7 мая 2011).
- ↑ Постановлением Совмина с 1 января повышен уровень минимальной зарплаты Архівавана 24 верасня 2008. — TUT.BY — 13.02.2007 (руск.)
- ↑ Пенсия в Беларуси не для жизни, а для выживания Архівавана 18 лістапада 2012. — БЕЛОРУССКИЕ НОВОСТИ 09.01.2008
- ↑ «Пенсійнае забеспячэнне ветэранаў ВАВ — важны складнік матэрыяльных гарантый» — Сайт урада Ніжагародскай вобласці 17 ліпеня 2006
- ↑ Стаўка рэфінансавання
- ↑ Беларускія навіны — 329 долараў на чалавека — не падстава для гонару Архівавана 18 лістапада 2012.
- ↑ http://news.belta.by/ru/main_news_other?id=194450 Архівавана 3 красавіка 2008.
- ↑ http://www.regnum.ru/news/district-abroad/belarus/811167.html Архівавана 3 красавіка 2008.
- ↑ Каждый шестой банк находится в стадии банкротства или ликвидации // Снплюс. Свободные новости плюс. — 2017. — № 13 (710). — 4 апреля. — С. 3.
- ↑ а б О допуске к биржевым торгам 305-го выпуска государственных облигаций, номинированных в белорусских рублях (руск.). Белорусская валютно-фондовая биржа (6 ліпеня 2022). Праверана 9 ліпеня 2022.
- ↑ Годовая инфляция в Беларуси разогналась до 16,8% (руск.). Sputnik.by (11 мая 2022). Праверана 9 ліпеня 2022.
- ↑ Валавы знешні доўг Рэспублікі Беларусь . Нацыянальны банк Рэспублікі Беларусь. Праверана 19 верасня 2018.
- ↑ О смене регистратора, финансового, платежного и трансферного агента по еврооблигациям Республики Беларусь (руск.). Афіцыйны сайт Міністэрства фінансаў Рэспублікі Беларусі (7 ліпеня 2022). Праверана 9 ліпеня 2022.
- ↑ http://www.standardandpoors.ru/article.php?pubid=3560&sec=pr
- ↑ http://news.tut.by/economics/113757.html Архівавана 12 верасня 2008.
- ↑ http://news.tut.by/93303.html Архівавана 3 красавіка 2008.
- ↑ Fitch Downgrades Belarus's Long-Term Foreign-Currency IDR to 'C' (англ.). Fitch Ratings (7 ліпеня 2022). Праверана 8 ліпеня 2022.
- ↑ Азначнік успрымання карупцыі
- ↑ Статыстычны бюлетэнь. Студзень-верасень 2004. — Мн.: Мінстат РБ, 2004. З.82-88.
- ↑ На абнаўленне асноўных фондаў беларускай энергетыкі будзе накіравана каля 440 млн долараў — tut.by Архівавана 3 красавіка 2008.
Літаратура
[правіць | правіць зыходнік]- Манак, Б. А. Насельніцтва Беларусі: рэгіянальныя асаблівасці развіцця і рассялення / Б. А. Манак. — Мінск : Універсітэцкае, 1992. — 176 с.
- Нацыянальны атлас Беларусі / Складз. і падрыхт. да друку Рэсп. унітарн. прадпрыемствам «Белкартаграфія» у 2000—2002 гг., Гал. рэдкал. М. У. Мясніковіч (старшыня) і інш. — Мінск : Белкартаграфія, 2002. — 292 с.
Спасылкі
[правіць | правіць зыходнік]- Інфармацыя аб эканоміцы Беларусі на сайце навукова-даследчага цэнтра Мізэса Архівавана 17 мая 2008.
- З 2000 залаты запас Беларусі вырас у 5,7 разы Архівавана 3 красавіка 2008.
- Эканоміка на сайце пасольства Беларусі(недаступная спасылка)
- Эканоміка Беларусі на сайце ЦРУ ЗША Архівавана 30 красавіка 2020.