Generatieve kunstmatige intelligentie (GenAI) heeft zich ontpopt als een transformatieve technologie met een schijnbaar onbeperkte reeks toepassingen en de belofte van wijdverspreide voordelen voor de samenleving. Slechts vijf dagen na de publieke lancering in november 2022 had ChatGPT, de populairste GenAI-tool, al 1 miljoen gebruikers en momenteel wordt de website maandelijks meer dan 1,5 miljard keer bezocht. De populariteit van GenAI tools is niet alleen te danken aan het brede scala aan toepassingen, maar ook aan hun toegankelijkheid. Naast het feit dat ze vaak gratis te gebruiken zijn, zijn deze diensten zeer intuïtief in het gebruik door middel van een vertrouwde chatbot-interface en een communicatie gebaseerd op natuurlijke taal.
Achter de aanzienlijke belofte van GenAI gaat echter een groot aantal ethische en zakelijke uitdagingen schuil die om zorgvuldige overweging vragen.
Naarmate het gebruik van GenAI toeneemt en meer bedrijven GenAI opnemen in hun producten en diensten, wordt de maatschappelijke impact ervan steeds duidelijker. Daarom is er dringend behoefte om de ethische dimensies van het wijdverbreide gebruik van deze tools aan te pakken om ervoor te zorgen dat de ontwikkeling en inzet ervan in lijn is met onze kernwaarden als samenleving.
In een korte reeks blogposts hopen we het ethische landschap rond GenAI in detail te verkennen – een verkenning van de diepgaande implicaties, complexe dilemma’s en mogelijke oplossingen.
Voordat we de ethische dimensies en dilemma’s in verband met GenAI gaan verkennen, is het belangrijk dat we begrijpen hoe GenAI werkt als we de misvattingen en verwarring willen overwinnen die vaak gepaard gaan met debatten over deze nieuwe technologie.
Wat is GenAI?
In de kern verwijst GenAI naar een familie van deep learning-modellen die zijn begiftigd met de buitengewone capaciteit om inhoud te creëren – of dat nu tekst, afbeeldingen of andere gegevenstypen zijn – die sterk lijkt op de informatie waarop ze zijn getraind. Door patronen in de trainingsgegevens te onderzoeken, krijgen deze algoritmen het vermogen om nieuwe, innovatieve resultaten te genereren, waarbij ze in wezen nieuwe monsters produceren binnen hetzelfde gegevensformaat.
GenAI-modellen zijn er in verschillende vormen, gecategoriseerd op basis van het type uitvoer dat ze produceren of de onderliggende architectuur die ze gebruiken. Modellen die zijn gericht op het genereren van visuele inhoud worden vaak aangeduid als Generative Adversarial Networks (GAN’s) of verspreidingsmodellen.
Omgekeerd vallen degene die zijn ontworpen voor het genereren van tekst of audio meestal in de categorie autoregressief, waarbij aankomende waarden worden voorspeld op basis van eerdere gegevens. Elk van deze benaderingen heeft geleid tot de ontwikkeling van innovatieve producten en diensten die niet alleen ons begrip van AI bevorderen, maar ook aanzienlijke voordelen bieden in vergelijking met producten en diensten waarin GenAI niet is geïntegreerd. Autoregressieve modellen zijn echter ook geschikt voor taken op het gebied van beeldgeneratie en videoverwerking.
Diffusie- en GAN-modellen blinken uit wanneer het aankomt op het maken van visuele en multimedia-inhoud of het uitvoeren van taken zoals het in- en uitverven van afbeeldingen, vooral wanneer ze worden voorzien van een tekstueel verzoek waarin het gewenste resultaat wordt beschreven. Alleen al voor Stable Diffusion zijn er meer dan 7000 modellen en het kiezen van het juiste model is geen gemakkelijke taak. Enkele van de meest prominente diffusiemodellen voor het genereren van afbeeldingen zijn DALL-E 3, Midjourney en Stable Diffusion.
Anderzijds sturen autoregressieve modellen grote taalmodellen (LLM’s) aan, zoals het veelgebruikte GPT. Deze modellen genereren stapsgewijs tekst, woord voor woord, waarbij ze gebruik maken van de tekst die de gebruiker invoert in combinatie met de tekst die ze eerder hebben gegenereerd. LLM’s laten uitzonderlijke prestaties zien in een groot aantal taken op het gebied van natuurlijke taalverwerking, mede dankzij hun training op enorme datasets van gegevens op internetschaal.
Gebruikscases voor GenAI in verschillende sectoren
De potentiële toepassingen van GenAI strekken zich uit over vele sectoren, waaronder financiële diensten, onderwijs en gezondheidszorg.
In het bankwezen kan GenAI van onschatbare waarde blijken bij het opsporen van frauduleuze transacties, het genereren van synthetische gegevens voor het trainen van machine-learningmodellen, het beschermen van klantgegevens om de Value at Risk in te schatten en het voorspellen van potentiële verliezen in specifieke scenario’s.
In het onderwijs kan het een revolutie teweegbrengen op het gebied van gepersonaliseerd cursusontwerp, het leren van studenten verbeteren door virtuele simulaties en historisch lesmateriaal herstellen.
Bovendien omvatten de toepassingen in de gezondheidszorg het ontdekken en ontwikkelen van geneesmiddelen, gepersonaliseerde behandelingen, medische beeldvorming en gezondheidsbeheer.
Ethische dilemma’s van GenAI liggen onder het oppervlak
Te midden van deze duizelingwekkende belofte en schijnbaar grenzeloos potentieel, is GenAI niet zonder nadelen. Het gebruik van deze technologie brengt een reeks ethische problemen met zich mee, waaronder de bestendiging van bestaande vooroordelen, zorgen over eigendom, intellectueel eigendom, schending van auteursrecht en aansprakelijkheid, de mogelijkheid om nepnieuws te genereren en het verontrustende vermogen om zich voor te doen als individuen. Deze kritieke kwesties vereisen zorgvuldig onderzoek en doordachte oplossingen.
In toekomstige posts zullen we dieper ingaan op deze ethische kwesties, de complexiteit ervan onderzoeken en inzicht geven in hoe we een balans kunnen vinden tussen technologische vooruitgang en ethische verantwoordelijkheid. Volg ons terwijl we het ingewikkelde ethische terrein van GenAI verkennen, waar de toekomst samenkomt met ethiek en we samen proberen vorm te geven aan een verantwoordelijke, rechtvaardige en veelbelovende toekomst.
