8.4.2025 | 18:19
Ranghugmyndir r�kisstj�rnar um skattheimtu
Sj�var�tveginum er stj�rna� af r�kisvaldinu me� �rlegri �thlutun aflaheimilda � skip, aflahlutdeild, � samr�mi vi� �kvar�a� heildaraflamark � tegund, sem er reist � r��gj�f Hafranns�knarstofnunar og langoftast samhlj��a henni. A�eins �tger�armenn, sem eiga aflahlutdeild � skip, og �eir hafa yfirleitt keypt hana � frj�lsum marka�i, f� �thluta� vei�ileyfi. �eir hafa �annig keypt s�r a�gang a� �essari takm�rku�u au�lind, sem er � umsj�n r�kisvaldsins. �eir �ttu ekki von � a� �urfa a� borga meira fyrir vei�iheimildir. �essi r�kisafskipti eru mj�g mikil af �essari tilteknu atvinnugrein , sem fyrir 1983 var opin �llum, og h�n var rekin me� bullandi tapi � t�mum minnkandi fiskgengdar og allt of margra vei�iskipa.� R�kisafskiptin og lokunin voru r�ttl�tt me� nau�synlegri verndun nytjastofnanna gegn ofvei�i, og a� �annig v�ri veri� a� verja hagsmuni �j��arinnar, enda hef�u mi�in l�ngum veri� almenningur, �.e. �llum opin.� Mi�in eru auglj�slega ekki almenningur lengur, heldur hafa �eir einir r�tt til nytja, sem kaupa s�r a�gang.� Um �etta eru nokkrar undantekningar, t.d. strandvei�arnar. Engin �kv��i eru um fj�lda vei�iskipa, en me� fj�rfestingum � n�rri t�kni hefur framlei�ni �eirra aukizt.� Au�vita� � fj�rfestirinn a� nj�ta g��s af �v�, en ekki r�ki� s�rstaklega.�
�tger�armenn b��u ekki um �etta kv�takerfi, heldur var �a� stj�rnvalds�kv�r�un, en ekkert var � s�num t�ma r�tt um grei�slu fyrir a�gang a� mi�unum � grundvelli au�lindarentu e�a annars. Me� frj�lsu framsali aflaheimilda fr� 1989 jukust mj�g vi�skipti me� kv�ta, og kaupendur voru � g��ri tr� um, a� kv�tinn v�ri eign �eirra og jafngilti vei�ileyfi � �tilgreindu magni.� �egar hagur strympu (�tger�anna) t�k a� v�nkast, komu upp �fundarraddir um, a� �etta loka�a kerfi by�i upp � meiri hlutfallslegan hagna� en a�rar atvinnugreinar. Var �essi umframar�semi nefnd au�lindarenta, en �arna voru menn of flj�tir � s�r, �v� a� engum hefur tekizt a� s�na fram � me� gildum r�kum au�lindarentu � sj�var�tvegi � �slandi, enda reksturinn h��ur duttlungum n�tt�runnar, sem takm�rku� �ekking er �. Samt hafa stj�rnv�ld h�rlendis um hr�� lagt � s.k. vei�ileyfagjald, sem er vi�b�tar tekjuskattur � �tger�irnar � grundvelli einhverrar meintrar au�lindarentu.� �arna er vitlaust gefi�.�
Sigr��ur Margr�t Oddsd�ttir, framkv�mdastj�ri Samtaka atvinnul�fsins, skrifa�i grein um ver�m�task�pun og skattheimtu � sj�var�tveginn � Morgunbla�i� 1. apr�l 2025 undir fyrirs�gninni:
"�slenskur sj�var�tvegur er �vinurinn".
Eins og fyrirs�gnin gefur til kynna, er �essi skattheimta af p�lit�skum toga a� mati framkv�mdastj�rans, og engin efnahagsleg r�k hn�ga a� henni, �v� a� h�n er d�md til a� draga �r ver�m�task�pun og �ar me� heildarskattspori sj�var�tvegsins til r�kis og sveitarf�laga. R�ki� er n� a� undirb�a alvarleg mist�k vi� tekju�flun.� Eftirfarandi tilvitnun � Sigr��i Margr�ti �tti a� f�ra m�nnum heim sanninn um �a�:
"Virkur tekjuskattur [�.e. raun tekjuskattur - innsk. BJo] fyrirt�kja er � dag t�p 38 %.� Virkur tekjuskattur �eirra fyrirt�kja, sem stunda fiskvei�ar, er 58 %.� N�tt frumvarp atvinnuvegar��herra mun h�kka virkan tekjuskatt �eirra, sem stunda fiskvei�ar, � 76 %."��
Af �essu er lj�st, a� um skemmdarverk stj�rnvalda � heilli atvinnugrein er a� r��a, sem lama mun starfsemina, valda fj�rmagnsfl�tta �r greininni og fj�rfestingar og eiginfj�rsta�a munu ekki ver�a svipur hj� sj�n.� �essar t�lur s�na svart � hv�tu, a� ver�m�task�pun og skattspor munu dragast saman vegna gl�rulausrar skattheimtu samkv�mt l�gm�li Lafflers, og sveitarf�l�g og r�kissj��ur munu tapa � �essu.� Me� flumbruh�tti og p�lit�skum einstrengingsh�tti er �essi vinstri stj�rn a� skj�ta sig � f�tinn. Ekki k�mi � �vart, a� sl�k ofurskattheimta, sem gera mun �t af vi� sum minni �tger�arf�l�gin og �r�sta � sam�j�ppun, v�ri brot � stj�rnarskr�r�kv��i um atvinnufrelsi. �a� �arf mj�g sterk r�k til �ess a� r�ttl�ta mismunandi tekjuskattsheimtu af atvinnugreinum, �v� a� h�n skekkir samkeppnisst��u og jafngildir mismunun r�kisvalds gagnvart borgurunum.
Svanur Gu�mundsson, framkv�mdastj�ri Bl�a hagkerfisins ehf og sj�var�tvegsfr��ingur, skrifa�i um m�lefni sj�var�tvegsins af reynslu sinni og �ekkingu � Morgunbla�i� 18.02.2025 undir fyrirs�gninni:
"Hva� er raunverulegt gagns�i � sj�var�tvegi ?"
"Ein st�rsta breytingin, sem r�kisstj�rnin bo�ar � sj�var�tvegsm�lum, er aukin skattheimta � greinina � formi s.k. au�lindaskatta.� En hvers vegna er veri� a� her�a skattheimtu � grein, sem hefur �egar skila� r�kinu verulegum tekjum ?� �slenzkur sj�var�tvegur grei�ir b��i vei�igj�ld og tekjuskatta og stendur ekki undir neinum r�kisstyrkjum, �l�kt m�rgum ��rum atvinnugreinum.� � raun er �sland eina landi� innan OECD, �ar sem sj�var�tvegur grei�ir meira til r�kisins en hann f�r � stu�ning."
Au�lindagjald �etta er reist � falsr�kum, enda hefur H�stir�ttur jafnan nefnt fyrirb�ri� skatt, �egar hann hefur fjalla� um m�l af �essu tagi.� Sj�var�tvegurinn hefur mun meira� v�gi � bygg�arl�gum �ti � landi en � h�fu�borgarsv��inu, og �ess vegna m� nefna �essa skattheimtu bygg�askattheimtu.� �ingmenn dreifb�lisins hlj�ta a� beita s�r gegn �essum fj�rmagnsflutningi.�
"Ef �tger�um ver�ur gert a� grei�a enn h�rri au�lindaskatta, �arf a� svara �eirri spurningu, hvernig tryggja � �framhaldandi samkeppnish�fni greinarinnar.� Sj�var�tvegsfyrirt�ki � samkeppnisl�ndum okkar nj�ta opinbers stu�nings, en h�r er greinin st��ugt skotmark p�lit�skra �kvar�ana, sem draga �r rekstrar�ryggi. � sta� �ess a� styrkja greinina og tryggja st��ugleika er r�kisstj�rnin a� leggja grunn a� �vissu, sem g�ti grafi� undan fj�rfestingum og n�sk�pun � greininni."��
Vinnubr�g� r�kisstj�rnarinnar eru handah�fskennd.� �a� er engin tilraun ger� til a� grafast fyrir um au�lindarentuna, heldur er fyrri skattheimtuform�la notu� me� uppbo�smarka�sver�um, sem eru �markt�k til �essara nota, �v� a� tilt�lulega mj�g l�ti� magn fer um ��, og fyrir uppsj�varfiskinn er leita� til norskra uppbo�smarka�a, �ar sem� gj�r�l�kar marka�sa�st��ur r�kja. �etta eru �vi�unandi vinnubr�g�.� �a� dettur engum heilvita manni � hug, a� tv�falt ar�samara s� a� gera �t fiskiskip � �slenzkri loka�ri landhelgi en a� me�altali a� reka annars konar fyrirt�ki � �slandi, en �etta ver�ur hlutfall virks tekjuskatts �tger�a og annars konar fyrirt�kja � landinu (76 %/38 %).� �essi fyrirhuga�a skattheimta er gl�rulaus.� Au�vita� � a�eins eitt virkt tekjuskattshlutfall a� vera � fyrirt�kjum landsins.��
"Ef raunverulegt gagns�i � a� vera markmi�, �tti umr��an ekki a� sn�ast um eignatengsl, heldur um sk�ra stefnu � au�lindast�ringu, betri greiningu og langt�ma��tlun um aflaheimildir.� �a� �arf a� tryggja rekstrarlegan fyrirsj�anleika og koma � skilvirkum a�ger�um, sem sty�ja vi� bygg�a�r�un og atvinnu.� �etta sn�st ekki um auki� eftirlit og regluger�ir, sem k�fa greinina, heldur um a� tryggja, a� h�n geti starfa� �fram � sj�lfb�rum og ar�b�rum grunni."
N�verandi stj�rnv�ld � �slandi fara �ver�fuga lei� vi� au�lindast�ringu m.v. ofangreint.� �a� er engin tilraun ger� til a� greina au�lindarentuna og �kve�a, hversu st�r hluti hennar skuli ganga til r�kisins.� �vert � m�ti er a� h�tti l��skrumara �kve�i� a� reikna vei�igjaldi� � bolfiski �t fr� innlendum uppbo�smarka�i, sem kippa mundi grundvellinum undan innlendri fiskvinnslu, v�ri hann lag�ur til grundvallar, og a� �essari d�malausu l��skrums�kv�r�un tekinni, eru engir tilbur�ir haf�ir uppi um a� �h�ttugreina �essa �kv�r�un m.t.t. samkeppnish�fni, sj�lfb�rni, atvinnu�ryggis, og tekna r�kissj��s og sveitarf�laga. Var�andi vei�igj�ld � uppsj�varfiski datt b�r�kr�tunum �a� snjallr��i � hug a� mi�a vi� uppbo�sver� � Noregi.� Allt er �etta svo �vanda�, a� til st�rskammar er, �egar haft er � huga, hversu miki� er � h�fi. Flaustur og flumbrugangur r�kisstj�rnar K. Frost. er sl�kt, a� halda m�tti, a� n�ungi a� nafni Donald Trump hafi haft h�nd � bagga.� �
�
�
�
��
�
Bloggar | Sl�� | Facebook | Athugasemdir (0)
30.3.2025 | 18:13
Er r�kisstj�rn K. Frost. fr� s�lhv�rfum 2024 �tib� fr� Berlaymont ?
N� er teki� a� sverfa til st�ls � �slenzka stj�rnm�lasvi�inu.� R�kisstj�rnin hyggst draga burst �r n�s �slenzka sj�var�tvegsins me� tv�f�ldun a�st��ugjalds fyrir vei�ar � �slenzkri l�gs�gu.� �etta er mj�g �e�lileg skattheimta fyrir �missa hluta sakir.� H�n mun auka skatttekjur r�kissj��s � kostna� fj�rfestingargetu sj�var�tvegsins og � kostna� sveitarf�laga sj�varbygg�anna og � kostna� hagsmunaa�ila � heimabygg�.� Sj�var�tvegurinn veikist verulega og kann a� enda sem �urfalingur � samf�laginu vegna veikrar samkeppnisst��u l�kt og t��kast � Evr�pusambandinu - ESB.��
R�kisstj�rn K. Frost. hyggst l�ta algerlega undan kr�fum ESA um samr�mt lagaumhverfi vi� ESB � �eim skilningi, a� ESB-l�ggj�f hafi fortakslausan forgang � alla �slenzka lagasetningu, sem ekki kemur fr� Berlaymont.� �etta er �vert gegn ni�urst��u r�kisstj�rnar og �ings 1993, �egar EES-samningurinn var sam�ykktur af Al�ingi, og �vert � vi�varanir l�gspekinga um, a� gj�rningur af �essu tagi str��i gegn Stj�rnarskr� �slands.� Er ekki skynsamlegra a� reyna a� finna milliveg, sem stenzt Stj�rnarskr� og fulln�gir ESB-kr�fum um einsleitni.�
� grein Stef�ns M�s Stef�nssonar, pr�fesssors emeritus, vi� lagadeild H�sk�la �slands, � Morgunbla�inu 17. febr�ar 2025, er vaki� m�ls � �essum atri�um.� Greinin nefndist:�
"B�kun 35 vi� EES-samninginn".
H�n h�fst �annig:
"Utanr�kisr��herra hefur n� lagt fram frumvarp, sem b�tir s�rstakri forgangsreglu vi� l�g nr 2/1993 um Evr�pska efnahagssv��i�, sem yr�i n� 4. gr. laganna.� �kv��i� hlj��ar svo:
"Ef sk�rt og �skilyrt laga�kv��i, sem r�ttilega innlei�ir skuldbindingu samkv�mt EES-samninginum, er �samr�manlegt ��ru almennu laga�kv��i, skal hi� fyrr nefnda ganga framar, nema Al�ingi hafi m�lt fyrir um anna�.� Sama � vi� um skuldbindingar, sem eru innleiddar me� stj�rnvaldsfyrirm�lum."
Vakin er athygli �, a� yr�i sl�k regla a� l�gum, f�list � �v� talsver� breyting, �ar sem EES-reglur, sem innleiddar v�ru � �slenzkan landsr�tt, fengju svo nefnd forgangs�hrif gagnvart ��rum �slenzkum l�gum, en af �v� g�ti leitt r�ttar�vissu, eins og s��ar ver�ur drepi� �."
�a� er auglj�s og �vi�unandi galli vi� lagasetningu, a� h�n lei�i til r�ttar�vissu.� �ar af lei�andi �arf a� breyta frumvarpinu.� �a� er verkefni Al�ingis og l�gspekinga Stj�rnarr��sins a� koma fram me� frumvarp, sem l�gmarkar r�ttar�vissu og h�markar l�kur �, a� EFTA-d�mst�llinn telji �a� �s�ttanlegt.��
�a� eru hins vegar fleiri agn�ar � �essu frumvarpi, og s� ne�angreindi er af st�rra taginu:
"Ef veita � l�gum, sem stafa fr� erlendu r�ttarkerfi, forgang � umtalsver�um m�li, kynni sl�kt a� fela � s�r framsal l�ggjafarvalds, sem v�ri andst�tt fyrirm�lum 2. gr. stj�rnarskr�rinnar."
H�r vir�ist "� umtalsverum m�li" opna lei� til samkomulags, ef breytingin v�ri skilyrt verulega.�
"L�ggjafinn getur a�eins brug�izt vi� �essu, �.e. a� �kve�a, hvort forgangsreglan eigi a� gilda, me� s��ari a�ger�um, en � me�an r�kir r�ttar�vissa.� �etta r�mar ekki vel vi� kr�fur r�ttarr�kisins um sk�ra og skiljanlega l�ggj�f.� �v� er varhugavert, a� l�ggjafinn setji almenna og opna forgangsreglu, sem veitir �llum innleiddum EES-reglum forgang fram yfir �nnur landsl�g, �n �ess a� l�ggjafinn hafi gl�gga yfirs�n yfir, hva�a �hrif forgangsreglan muni hafa � �� l�ggj�f, sem er n� �egar � gildi."�
Undirstrikunin er pistilh�funfdar.� H�n myndar kjarnann � varna�aror�um Stef�ns M�s og e.t.v. g�ti breytt frumvarp um �essa forgangsreglu mi�a� vi�, a� draga �r fortaksleysi �essara heimilda, svo a� verjanleg ver�i gagnvart �slenzku stj�rnarskr�nni.� �a� er l�gspekinga � bor� vi� Stef�n M� a� gera till�gu um sl�kt a� bei�ni Al�ingis e�a stj�rnvalda.
"� fyrri hluta b�kunar 35 kemur sk�rlega fram, a� l�ggjafarvaldi� er ekki framselt til stofnana EES og a� markmi�inu um einsleitni ver�i a� n� me� �eirri m�lsme�fer�, sem gildir � hverju r�ki um sig.� �etta fyrirkomulag er � grundvallaratri�um �l�kt �v�, sem Evr�pusambandi� byggist �.� �ar gildir meginreglan um forgangs�hrif ESB-r�ttar innan a�ildarr�kja sambandsins, sem einnig hafa me� sk�rum h�tti framselt hluta l�ggjafarvalds s�ns til stofnana �ess.� Aldrei kom til �lita a� veita EES-reglum forgang vi� ger� samningsins me� l�kum h�tti og innan ESB, og er fyrri hluti b�kunar 35 sta�festing �ess.� Framsal r�kisvalds, h�r l�ggjafarvaldsins, til stofnana EES haf�i �v� �kve�in takm�rk."
�a� er ekki e�lilegt, a� ESA - eftirlitsstofnun EFTA me� framkv�md EES-samningsins � EFTA-l�ndunum, �r�sti n� � r�kisstj�rn �slands a� hverfa fr� �essu grundvallaratri�i vi� ger� EES-samningsins.� � sta� �ess a� gefast upp og ver�a a� �llu leyti vi� �essari �e�lilegu kr�fu ESA, ber utanr�kisr��uneytinu a� leita l�gfr��ilegra lausna, sem takmarka forgangs�hrifin n�gilega til a� ver�a samr�manleg stj�rnarskr�nni.� � �a� ver�ur s��an a� reyna fyrir EFTA-d�mst�linum, hvort samr�manlegt er EES-samninginum.� Fyrir d�mst�linum � ekki a� spyrja, hvort �slenzka lagasetningin s� samr�manleg ESB-l�ggj�finni, �v� a� EES er ekki sama og ESB.��
� �essum anda er lokahluti greinar Stef�ns M�s.� Greinin er merk og �akkarver�, og �slenzkum stj�rnv�ldum ber a� leggja hana til grundvallar vinnu sinnar me� �etta m�l til a� komast megi hj� r�ttar�vissu, sem annars stefnir �:
"Af �essum s�kum m� varpa fram �eirri spurningu, hvort frumvarpi� gangi lengra en nau�synlegt er til a� n� fram �eirri einsleitni, sem krafizt er samkv�mt b�kun 35.� Einnig m� spyrja, hvort unnt s� a� uppfylla skuldbindingu b�kunar 35 um forgang EES-reglna me� ��rum h�tti en h�r er gert r�� fyrir, t.d. me� annars konar og v�gari lausn en almennri forgangsreglu, sem n�r �vert yfir �ll almenn l�g Al�ingis.��
� grein �essari er ekki viki� a� enn annarri spurningu, sem kann a� ver�a �leitin, �.e. hvort �a� f�i sta�izt, a� Al�ingi geti, a� �breyttri stj�rnarskr�, sett almenn l�g, sem geyma �kv��i um, a� �au gangi framar �llum ��rum l�gum, sem ekki eru n�nar tilgreind, jafnt eldri l�gum sem yngri."
Frumvarp utanr�kisr��herra b��ur auglj�slega�h�ttunni heim um �rekstra vi� stj�rnarskr�.� �a� vir�ist vera auglj�s kostur � st��unni a� koma fram me� n�tt frumvarp, sem b��ur upp � "v�gari lausn en almenna forgangsreglu", og s�tti ESA sig ekki vi� hana, ver�i EFTA-d�mst�llinn fenginn til a� �rskur�a um m�li�.
�
Bloggar | Sl�� | Facebook | Athugasemdir (1)
27.3.2025 | 18:00
Metna�arlaust vi�horf til samr�mds n�msmats
�ann 23.03.2025 var R�kisr��sfundur � Bessast��um, �ar sem hinn hvatv�si 1. �ingma�ur Su�urlands, �sthildur L�a ��rsd�ttir, �r Flokki f�lksins, l�t af emb�tti.� H�n haf�i or�i� ber a� d�mgreindarbresti b��i fyrr og s��ar.� Vi�horf hennar til menntam�la eru me� �eim h�tti, a� segja m�, a� fari� hafi f� betra.� H�n hef�i ekki unni� �eim m�laflokkum, sem h�n var sett yfir, nokkurt gagn.�
��Morgunbla�sgrein 1. marz 2025 vitna�i fyrrverandi h�sk�lakennari og s�rfr��ingur � mats- og n�mskr�rfr��um, Meyvant ��r�lfsson, til �essa l�nlausa og e.t.v. h�fileikalausa �ingmanns Sunnlendinga � grein sinni:
"Samr�mt n�msmat vi� lok skyldun�ms".
Greinin h�fst �annig:
"� vi�tali vi� mbl.is 12. febr�ar s��astli�inn [2025] sag�ist n�skipa�ur r��herra menntam�la �tla a� fylgja ford�mi forvera s�ns [frams�knarmannsins �smundar Einars, sem f�ll af �ingi � s��ustu Al�ingiskosningum] og m�la gegn fyrirl�gn samr�mdra pr�fa, enda teldu "allir s�rfr��ingar" sl�k pr�f �heppileg, �au hef�u l�tinn tilgang og v�ru fl�kin og d�r."
�essi alh�fing og fimbulfamb �n r�kstu�nings er d�migert fyrir �ennan �ingmann, sem aldrei �tti neitt erindi � Al�ingi.� �essi m�lflutningur kennarans er �vanda�ur og s�mir ekki r��herra.� Mun betra taka vi� hj� Flokki f�lksins ?� Meyvant f�rir gild r�k gegn sta�leysum fyrrverandi r��herra:
"Daginn eftir vi�tali� var n�tt frumvarp kynnt � vef Stj�rnarr��sins um svonefndan Matsferil, sem � a� koma � sta� "g�mlu samr�mdu pr�fanna, sem voru h�tt a� �j�na s�num tilgangi", eins og �a� var or�a� �ar.
Allt voru �etta kostulegar fullyr�ingar r��herra og meintra s�rfr��inga hennar um eina �rangursr�kustu lei�, sem v�l er � til a� meta n�msst��u og n�ms�rangur � hei�arlegan h�tt.� Gildi hennar hefur veri� sta�fest me� fj�lda ranns�kna.� Athyglisver�ar ni�urst��ur Ludger W�ssmann, h�sk�lapr�fessors � M�nchen, bygg�ar � g�gnum �r PISA og TIMSS, leiddu � lj�s j�kv��a fylgni � milli mi�l�grar st�ringar (samr�mds n�msmats samfara h�flegri sj�lfstj�rn sk�la) annars vegar og markver�s n�ms�rangurs hins vegar.� Kerfi, eins og �a� �slenzka, �n mi�l�grar st�ringar og samr�mds n�msmats, bjuggu � hinn b�ginn vi� slakan n�ms�rangur samkv�mt �essum st�ru samanbur�arranns�knum."
�arf frekari vitnana vi� ?� �smundur Einar og �sthildur L�a eru algerlega �ti a� aka � �essum efnum, �ta upp innant�mar fullyr�ingar hla�nar skamms�nu p�lit�sku gildismati, sem ekki sty�st vi� vanda�ar ranns�knir.� �egar metna�arleysi af �essu tagi r��ur h�sum � menntam�lar��uneytinu, er ekki kyn, ��tt keraldi� leki, og botninn s� su�ur � Borgarfir�i � �slenzla grunnsk�lanum, eins og PISA-pr�fin gefa til kynna.�
Skilningsleysi� � menntam�lar��uneytinu og v��a � sk�lakerfinu opinberast � tali um, a� "Matsferill" (hugb�na�arkerfi fyrir kennara) geti komi� � sta� lokapr�fs.� H�r er um �samb�rilega ��tti a� r��a, sem einhverjum p�lit�skum blekkingameisturum hefur tekizt a� leggja a� j�fnu.� Ef "Matsferill" kemst � koppinn, getur hann reynzt kennurum og nemendum gagnlegur, en hann getur aldrei or�i� jafngildi lokapr�fs nemenda.
"�ri� 1990 skilu�u 2 starfsh�par Menntam�lar��uneytisins �liti, annar um framkv�md og tilgang "samr�mdra k�nnunarpr�fa".� K�nnunarpr�fin voru hugsu� sem stu�ningur vi� sk�lastarf e�a lei�sagnarmat.� Hlutverk lokapr�fa var a� veita �rei�anlegar uppl�singar um n�ms�rangur vi� lok grunnsk�la, vera vi�mi� vi� innt�ku � framhaldsn�m og gefa v�sbendingar um, hvort n�msmarkmi�um a�aln�mskr�r hef�i veri� n��.� Lokapr�f hafa ekki veri� haldin h�r � landi s��an 2007 og k�nnunarpr�f ekki s��an 2021.��
N� hefur Se�labanki �slands gert athugasemdir vi�, a� haldfastar m�lingar skorti, sem gefi� geti til kynna n�tingu opinbers fj�rmagns � sk�lakerfinu, a�allega grunnsk�lakerfinu.� �etta er r�tt og r�ttm�t �bending. Fj�rmagn til grunnsk�lakerfisins hefur � s��ast li�num 15 �rum aukizt langt umfram nemendafj�lgun, en eini m�likvar�inn � �r�un n�ms�rangurs eru PISA-pr�fin, og �au benda til, a� n�ms�rangur fari greinilega versnandi. �a� er makalaust, hvernig menntayfirv�ldum og sk�laf�lki dettur � hug a� reka sk�lakerfi � blindni, hafandi engar �rlegar samr�mdar m�lingar � �rangri nemenda.� A� skilja ekki mikilv�gi samr�mdra lokapr�fa � grunnsk�la er grafalvarlegt og aumlegt a� mikla fyrir s�r framkv�mdina �ri� 2025, ��tt pr�f eins og Landspr�fi� hafi gengi� snur�ulaust �ratugum saman � 20. �ldinni.�
"� sta�inn � a� koma Matsferill, sem mun innihalda "fj�lda t�kja og t�la fyrir kennara til a� nota reglulega � sk�lastarfi", svo [a�] aftur s� vitna� � tilkynninguna � vef Stj�rnarr��sins.� M.v. l�singar mun Matsferill virka eins og svissneskur vasahn�fur, g�ddur �teljandi notkunarm�guleikum og �vinlega me� r�tta t�li�, �egar � �arf a� halda. Munurinn er �� s�, a� svissneski hn�furinn leit dagsins lj�s fyrir l�ngu, en Matsferill er enn hugs�n � m�tun; ef ma�ur l�kir honum vi� fj�lnota vasahn�finn, m�tti segja, a� tappatogarinn v�ri kannski r�tt farinn a� skj�ta upp kollinum.�
�
M.v. l�singar � Matsferill a� leysa samr�md k�nnunarpr�f af h�lmi, �.e. ef hann �� l�tur einhvern t�ma dagsins lj�s.� En hann mun ekki koma � sta� samr�mdra lokapr�fa sem hei�arlegt, �rei�anlegt og r�ttm�tt mat vi� lok skyldun�ms, sem hver og einn nemandi � heimtingu � a� gangast undir til a� f� vottun um n�msst��u ��ur en hann s�kir um framhaldssk�lan�m.�
Or� [fyrrverandi] r��herra og s�rfr��inga hennar um sl�k pr�f eru eru varhugaver� a� mati undirrita�s, �.e. a� �au s�u gagnslaus fyrirbrig�i �r fort��inni, h�tt a� �j�na tilgangi s�num."
� �H�fundur �essa pistils er algerlega samm�la Meyvanti um �essi atri�i.� Sk�layfirv�ld og kennaraforystan sk�ka � �v� skj�linu, a� Matsferill muni koma � sta� samr�mdra lokapr�fa.� �a� er reginmisskilningur, sem s�nir, a� p�lit�k r��ur f�r � sta� m�lefnalegrar hlutl�gni og r�khyggju.�
�r �llum �ttum berast n� v�sbendingar um, a� �rangur �slenzka menntakerfisins s� � engu samr�mi vi� opinberar fj�rveitingar til �ess.� N� s��ast (26.03.2025) benti frumkv��ull PISA-pr�fanna � �� auglj�su sta�reynd, a� �m�gulegt er a� vinna markvisst a� endurb�tum, ef engin �rangursm�ling er fyrir hendi.� Hann benti � margv�slega nytsemi samr�mdra �rangursm�linga, t.d. fyrir sk�la og foreldra.� Jafnframt, a� n�ms�rangur er a� jafna�i betri �ar, sem samr�md lokapr�f eru vi�h�f�.�
�N�verandi mennta- og barnam�lar��herra segist munu einbeita s�r a� �v� verkefni a� gera grunnsk�lanemendur l�sa ��ur en kemur a� �tskrift.� Hvernig �tlar hann a� vinda ofan af n�verandi �framdar�standi ?� Ef hann hefur enga r�tt�ka framkv�mda�tlun, mun honum ekkert �gengt ver�a.� Undanfarin �r hefur forystuleysi r��uneytisins sta�i� menntun � �slandi fyrir �rifum. A�aln�mskr� Katr�nar Jakobsd�ttur fr� um 2010 er �n�tt og ska�legt plagg. Mun n�i r��herrann gera gangsk�r a� �v� a� gefa �t mj�g endurb�tta a�aln�mskr� ?� Mennta- og barnam�lar��uneyti� fer me� m�lefni fj�reggs �j��arinnar.� �etta fj�regg, �skan, � � brattann a� s�kja um �essar mundir og r�tleysi hrj�ir hana me� �eim aflei�ingum, a� margir �ttast n� um afdrif m��urm�lsins.� Mun n�r r��herra leggja �ung l�� � vogarsk�lar me� �skunni e�a � m�ti henni ?� ��
�
�
�
�
Bloggar | Breytt s.d. kl. 18:38 | Sl�� | Facebook | Athugasemdir (0)
9.3.2025 | 10:46
Yfirgangur Bandar�kjanna keyrir um �verbak
�ann 28.02.2025 var� heimsbygg�in vitni a� �heyrilegum lygum og d�naskap forseta og varaforseta Bandar�kjanna � gar� gests s�ns � forsetaskrifstofu ("Oval Office") � Hv�ta h�sinu.� Gesturinn a� �essu sinni var Volodimir Zelensky, r�tt kj�rinn forseti �kra�nu og me� n�lega einr�ma stu�ningsyfirl�singu �kra�nska �ingsins � farteskinu.� Framkoma bandar�sku r��amannanna var ruddaskapur og d�naskapur af verstu ger�, sem s�nir, a� n� hafa Bandar�kin teki� s�r st��u me� R�sslandi og fleiri einr��isr�kjum um �� n�ju skipan heimsm�lanna, a� � sta� laga og r�ttar, sem Bandar�kin hafa stutt af kostg�fni hinga� til, skuli r��a r�ttur hins sterka.� �etta ���ir � raun klofning NATO, og a� Evr�pa stendur n� ein og ver�ur a� sj� um varnir s�nar sj�lf og taka a� s�r a� standa ein me� �kra�nu gegn innr�s R�ssa � landi�, sem er ��ttur � heimsvaldastefnu Kremlar.�
�a� er or�in spurning, hvort varnarsamningur �slands vi� Bandar�kin fr� 1951 er �slandi byr�i e�a �vinningur, �v� a� forseti Bandar�kjanna vir�ist meta allt til fj�r �n �ess a� r��a vi� �a�.� �etta eru firn mikil, og �a� hl�tur a� r�kja hneykslan, ford�ming og rei�i � m�rgum ranni fyrir vestan n�na, einnig � Bandar�kja�ingi.� �a�, sem gerzt hefur, a� forseti Bandar�kjanna gerist m�lp�pa og bandama�ur str��sgl�pamannsins � ��sta valdast�li Kremlar, er svo alvarlegt, a� �a� hl�tur a� vekja marga �ingmenn � Bandar�kja�ingi upp vi� vondan draum, svo a� unnt ver�i a� virkja reglur um brottv�sun �r starfi forseta Bandar�kjanna. H�r er alls ekki allt me� felldu, svo a� l�gs�kn gegn forsetanum ver�ur ekki �tiloku�.
�ann 25.02.2025 birtist fr��leg grein � Morgunbla�inu eftir Gunnar Gunnarsson, fyrrverandi sendiherra, undir l�sandi fyrirs�gn:
"N�lenduveldi� R�ssland"
H�n h�fst �annig:
"Str��srekstur R�sslands � �kra�nu er landvinningastr��.� R�ssar hafa stunda� hli�st��an str��srekstur � m�rg hundru� �r.� �etta gleymist gjarnan � umr��u um str��i� � �kra�nu, �ar sem athyglinni er beint a� samskiptum R�sslands vi� vestr�n r�ki og s�r � lagi vi� Bandar�kin vegna a�ildarums�knar �kra�nu a� NATO.� �a�, sem gleymist, er ekki s�zt a� huga a� �v�, hvers konar land R�ssland er."
R�ssland er og hefur veri� fr� 17. �ld heimsvaldasinna� r�ki � n�nast st��ugri �t�enslu. Ef �essi �t�ensla ver�ur ekki varanlega st��vu� n�na � �kra�nu, mun h�n halda �fram a� Eystrasalti og til vesturs.� �r�sargjarnt r�ki � ekki a� f� a� r��a �rl�gum n�grannar�kja sinna.� �annig � ekki a� hlusta � gjammi� � Kreml, �egar NATO-a�ild og ESB-a�ild �kra�nu er til umr��u. Donald Trump hefur valdi� straumhv�rfum � al�j��am�lum.� Hann hefur teki� s�r st��u me� R�sslandi P�t�ns og �verteki� fyrir a�ild �kra�nu a� NATO.� Bandar�kin glata �essa dagana tr�ver�ugleika s�num og trausti vestr�nna bandamanna sinna me� �v� a� taka afst��u me� R�sslandi vi� atkv��agrei�slur innan Sameinu�u �j��anna. Evr�pa vir�ist standa ein uppi � bar�ttunni gegn �r�sargj�rnu og gl�psamlegu R�sslandi.� Me� framfer�i stj�rnvalda � Bandar�kjunum munu �au standa uppi vinalaus og ver�a innlendri upplausn a� br��, en Evr�pa mun axla s�na �byrg� og taka forystu � me�al l��r��is�j��a � bar�ttunni gegn landvinningum einr��isr�kisins R�sslands.�
Hvernig mun n�verandi Bandar�kjastj�rn taka � K�na ?� Gort Bandar�kjaforseta um eigi� �g�ti og samningat�kni er innant�mt bull og ekkert sk�rra en a�rar lygar hans.��
"Miki� hefur veri� r�tt og rita� um �st��ur �ess, a� R�ssar beiti hervaldi gagnvart �kra�nu greinilega me� �a� a� markmi�i a� leggja landi� undir sig.� �egar horft er til s�gunnar, m� sj�, a� r�ki fara ekki � str��, nema �au telji fullreynt a� n� p�lit�skum markmi�um me� ��rum h�tti en vopnavaldi.� R�ssar reyndu � m�rg �r, en t�kst ekki a� n� t�kum � �kra�nu me� efnahagslegum og p�lit�skum �r�stingi.�
�a�, sem hva� oftast hefur veri� nefnt sem �st��a fyrir innr�s R�sslands � �kra�nu, er a�ildarums�kn landsins a� ESB og NATO.� Efal�ti� eru �a� ��ttir, sem haft hafa �hrif � �kvar�anat�ku Vladimirs P�tins.� En �egar liti� er til s�gu samskipta R�sslands og �kra�nu, ver�ur ekki hj� �v� komizt a� �lykta, a� sk�ringanna er ekki s�zt a� leita � n�lendustefnu, sem n�r m�rg hundru� �r aftur � t�mann. Str��i� � �kra�nu s�nir, a� n�lenduveldi� R�ssland er enn til sta�ar og n�lgast n�rliggjandi l�nd og sv��i � s�mu n�tum og �a� hefur alltaf gert."
�a� er �yngra en t�rum taki, a� fyrrverandi forystur�ki hins vestr�na heims skuli n� hafa sviki� lit og teki� s�r st��u me� �essu �r�sargjarna og frumst��a r�ki, R�sslandi, sem leynt og lj�st reynir a� grafa undan l��r��inu � heiminum. Hva� � �sk�punum kom fyrir ?� Hvers vegna gengur forseti Bandar�kjanna n� erinda Kremlverja ?� Eru �a� hagsmunir Bandar�kjanna ?� �a� ver�ur ekki s��.� Eru �a� hagsmunir Donalds Trumps ?� �a� � eftir a� koma � lj�s, og �ar eru ekki �ll kurl komin til grafar.�
N�jasta illvirki Bandar�kjastj�rnar gagnvart �kra�nu er a� h�tta a� deila uppl�singum til �kra�numanna um eldflaugar og herflugv�lar, sem hefja sig � loft fr� yfirr��asv��i R�sslands �samt uppl�singum um herflutninga R�ssa � landi.� �etta hefur valdi� �v�, a� �kra�nuher � erfi�ara me� a� verjast �r�sum R�ssa, einnig � borgaraleg sk�tm�rk.� �� hafa Bandar�kjamenn dregi� �r notagildi F16 herflugv�la flughers �kra�nu me� �v� a� gera �virkan truflanab�na� �eirra fyrir rafeindamerki.� �a� mun taka Evr�pu a.m.k. 2 m�nu�i a� fylla �etta skar�, en mrdUSD 800 vi�b�tar fj�rveiting ESB � 4 �rum er sk�rt merki fr� ESB um, a� �ar � b� er �tlunin a� ver�a �h��ur Bandar�kjunum � �ryggism�lum, enda er auglj�slega ekki h�gt a� treysta Bandar�kjunum.��
Bloggar | Sl�� | Facebook | Athugasemdir (0)
1.3.2025 | 13:58
� a� hafa f� af r�kissj��i me� kattar�votti
Fj�rm�la- og efnahagsr��herra, Da�i M�r Krist�fersson, er � h�lum �si me� �v� a� nota 2 h�pin l�gfr��i�lit til a� mismuna �egnum landsins st�rlega var�andi endurgrei�slu � ofgreiddu f� �r r�kissj��i. T��u h�pnu l�gfr��i�litin fr�a Flokk f�lksins �eirri skyldu a� endurgrei�a r�kissj��i f�, sem engin lagaheimild var til a� grei�a flokknum.� �etta er h�pi�, �v� a� �a� gengur � berh�gg vi� laga�kv��i og H�star�ttard�m.� Engu breytir um st��u Flokks f�lksins gagnvart l�gunum, a� starfsm�nnum r�kisins ur�u �arna � mist�k. �a� b�tir ekki �r s�k Flokks f�lksins, a� honum m�tti vera lj�st, a� hann skorti lagaheimild til a� taka vi� t��u f� �r r�kissj��i, enda sam�ykktu �ingmenn hans lagasetninguna.�
�ann 12. febr�ar 2025 birtist sk�r grein � Morgunbla�inu fr� Einari Geir �orsteinssyni, l�gfr��ingi, sem varpar lj�si � lagalega hli� hins s.k. "Styrkjam�ls" undir fyrirs�gninni:
"�l�gm�t grei�sla til Flokks f�lksins - r�kissj��ur � endurkr�fur�tt".�
H�n h�fst �annig:
"Flokkur f�lksins hefur fengi� samtals MISK 240 �r r�kissj��i � �runum 2022-2024, �r�tt fyrir a� hafa ekki veri� skr��ur � stj�rnm�lasamtakaskr�, eins og l�g kve�a � um.� �r�tt fyrir a� grei�slurnar hafi veri� �l�gm�tar fr� upphafi, vir�ist ekki standa til a� krefja flokkinn um endurgrei�slu.��
Ef einstaklingur f�r ofgreiddar b�tur fr� Tryggingastofnun e�a opinber starfsma�ur f�r ofgreidd laun, er �tlazt til �ess, a� fj�rmunirnir ver�i endurgreiddir. �egar stj�rnm�laflokkur f�r hins vegar ofgreitt f� �r r�kissj��i, vir�ist fj�rm�lar��herra l�ta svo �, a� a�rar reglur eigi vi�.� R�kissj��ur vir�ist tilb�inn a� afsala s�r l�gm�tri kr�fu um endurgrei�slu um MISK 240 af opinberu f� - �n �ess a� l�ta reyna � endurkr�fur�tt sinn."�
Me� �essu sl�r Vi�reisnarma�urinn og fj�rm�lar��herra afar varhugaver�an t�n � �slenzkum stj�rnm�lum, sem gengur �vert � grundvallarregluna um jafnr��i �egnanna gagnvart l�gunum.� �a� er � raun algerlega �t�kt, ��tt hann me� �v� s� a� bjarga skinni s�lhvarfastj�rnarinnar, sem er � hverfanda hveli �t af �essu spillingarm�li. �ar a� auki hefur n� komi� fram, a� r�ki� lei�beindi Flokki f�lksins um fr�gang gagna til a� s�na fram � h�fi til a� taka vi� r�kisstyrk til stj�rnm�laflokks.� �etta ger�i Skatturinn � jan�ar-febr�ar 2024.� Ekki �tti a� skipta m�li, hva�an gott kemur.� Hausti� 2024 �vert�k Inga S�land fyrir, a� flokkurinn hef�i fengi� sl�kar lei�beiningar.� Hvernig er eiginlega h�tta� umgengni �essa r��herra vi� sannleikann ?�
Tr�ver�ugleiki �essa r��herra er enginn or�inn, og n� ver�ur a� fara fram �tarleg ranns�kn � �v�, hvernig �l�gm�tu f� �r r�kissj��i, var r��stafa�.� Var �ar fari� a� l�gum, sem gilda um stj�rnm�laflokka og styrkveitingar til �eirra, e�a kemur h�r til kasta refsil�ggjafarinnar ?�
"�litsger� r�kisl�gmanns byggist � �v�, a� b��i r�ki� og Flokkur f�lksins hafi veri� � g��ri tr�.� Sl�k r�k standast ekki.� Grandleysi r��st ekki af �v�, hvort r�ki� hafi gert mist�k � verklagi, heldur af �v�, hvort Flokkur f�lksins hafi m�tt vita, a� grei�slan v�ri �l�gm�t.� �ar sem lagaskylda var sk�r og skr�ningarskyldan �tv�r��, ver�ur ekki anna� s�� en flokkurinn hafi bori� fulla �byrg� � �v� a� hafa teki� � m�ti grei�slunum, sem voru �l�gm�tar fr� upphafi."
�ingflokkur Flokks f�lksins sam�ykkti l�gin, sem h�r um r��ir.� �a� er �tr�lega �sv�fi� a� halda �v� fram, a� flokkinum hafi veri� �kunnugt um efni �eirra og aflei�ingar fyrir stj�rnm�laflokkana. A� bo�i� s� upp � svona hundak�nstir af einum r�kisstj�rnarflokkanna, er tr�lega einsd�mi � fullveldiss�gu landsins.� R�kisstj�rnin er sk�ddu� me� l�k � lestinni.��
"� �slenzkum r�tti gildir meginreglan, a� �eim, sem f�r ranglega greidda peninga, ber a� endurgrei�a ��.� �etta er m.a. sta�fest � d�mi H�star�ttar fr� 13. september 2007 � m�li nr 32/2007, en �ar segir or�r�tt � ni�urst��u H�star�ttar.��
"� �slenzkum r�tti gildir meginregla um, a� �eir, sem f� fyrir mist�k greidda peninga, sem �eir eiga ekki r�tt til, skuli endurgrei�a ��."
�a� fer vart � milli m�la, hvernig m�lsh�f�un gegn Ingu S�land mundi lykta � r�ttarkerfinu.
"Fj�rm�lar��herra, Da�i M�r Krist�fersson, hefur sagt, a� m�li� s� "ekki � hans bor�i", nema a� �v� leyti, sem var�ar vinnubr�g� r��uneytisins.� S� afsta�a stenzt ekki sko�un, enda � r�kissj��ur l�gm�ta endurgrei�slukr�fu � hendur Flokki f�lksins."
�m�lefnalegt er, hvernig fj�rm�lar��herra gerir vinnubr�g� fj�rm�lar��uneytisins, sem kannski m� nefna mist�k, a� a�alatri�i m�lsins.� �a� er "smj�rkl�pua�fer�" til �ess ger� a� reyna a� bjarga skinni r�kisstj�rnarinnar.� Engin r�kisstj�rn getur afbori� spillingarm�l af �essu tagi af h�lfu eins r�kisstj�rnarflokksins.�
�
Bloggar | Sl�� | Facebook | Athugasemdir (0)
15.2.2025 | 17:09
Sta�setning virkjana skiptir m�li
�a� eru margir ��ttir, sem gera sta�setningu virkjana mikilv�ga. �ar m� nefna orkut�p fr� virkjun til notenda, h�ttu af v�ldum n�tt�ruhamfara, rekstrarst��ugleika vegna n�tt�rufars, hvort raforkuinnflutningur e�a -�tflutningur er af sv��i virkjunar, og kostna� �b�a � sv��inu vegna truflana � raforkuafhendingu til �eirra.� �t fr� �essum atri�um m� segja, a� eitt landsv��i beinl�nis hr�pi � n�jar virkjanir inn � sv��i�.� �etta eru Vestfir�ir, en einnig m� benda � �ra uppbyggingu atvinnul�fs � Vestfj�r�um sem vi�b�tar r�k fyrir �v�, a� landsfe�ur og -m��ur veiti n�jum Vestfjar�avirkjunum vissan forgang � framkv�mdalista. Tala ekki m�lp�pur n�rrar r�kisstj�rnar fj�lglega um a� sty�ja vi� ver�m�task�pun � landinu ?� Eru �a� bara or�in t�m ?
El�as J�natansson, orkub�sstj�ri, reit d�g��a grein um �etta m�lefni � Morgunbla�i� 14.01.2025, sem hann nefndi:�
"Skipta virkjanir og sta�setning �eirra m�li ?"
�ar m�tti m.a. lesa:
"Orkub� Vestfjar�a hefur s�nt fram �, a� b�ta m� afhendingar�ryggi � Vestfj�r�um um 90 % me� byggingu tveggja virkjana.� Annars vegar Kv�slatunguvirkjunar � Sel�rdal � Steingr�msfir�i, 9,9 MW, sem vonandi ver�ur h�gt a� hefja framkv�mdir vi� � �essu �ri [2025] og gangsetja � �rinu 2027.� Virkjunin er s�rlega mikilv�g fyrir 10 % Vestfir�inga, sem b�a � grennd vi� virkjunina.�
�� hefur Orkub�i� lagt til, a� skilm�lum fri�lands � Vatnsfir�i vi� Brei�afj�r�, sem er � eigu r�kisins, ver�i breytt til a� h�gt ver�i a� taka 20-30 MW virkjunarkost �ar til sko�unar � ramma��tlun.� �ar er um a� r��a kost, sem hef�i afgerandi j�kv�� �hrif � raforkukerfi� hj� 90 % Vestfir�inga.� Virkjunin getur or�i� hryggjarstykki� � vestfirzka raforkukerfinu, og 2 fyrr nefndar virkjanir g�tu, �samt Mj�lk�rvirkjun, sem er 11 MW, tryggt Vestfir�ingum raforku, ��tt tenging vi� meginflutningskerfi� v�ri rofin, jafnvel vikum saman. Virkjanirnar 3 v�ru samtals 51 MW � uppsettu afli og me� mj�g g��a mi�lunargetu.� Um lei� og virkjanirnar styrkja raforkukerfi sv��isins ver�a ��r gr�nt varaafl fyrir Vestfir�i, �egar Vesturl�na er straumlaus."��
H�r er um skynsamlega till�guger� a� r��a, sem n�r loftslags-, orku- og umhverfisr��herra �tti a� taka upp � arma s�r og flytja lagafrumv�rp um � Al�ingi, eins og margir Vestfir�ingar �tlast til af honum.� �ar me� sl�gi hann forvera s�num � emb�tti vi�, en nokkur metingur hefur veri� � milli �eirra undanfari�.� Verkefni� er �j��hagslega hagkv�mt, gagnast afhendingar�ryggi � landinu �llu sem nemur framlei�slugetu �essara tveggja virkjana og dregur talsvert �r ol�ubrennslu. �a�, sem Orkub�sstj�rinn kynnir �arna til s�gunnar, er framfaram�l fyrir Vestfir�i og landi� allt, og n� reynir � n�ja r�kisstj�rn "a� l�ta verkin tala".� �
Bloggar | Sl�� | Facebook | Athugasemdir (0)
3.2.2025 | 17:49
Vatnshlot og �v�uml�kt fr� ESB
�a� kennir margra grasa � regluger�a- og tilskipanafargani ESB, sem h�r er innleitt vegna EES-a�ildar �slands.� Gagnr�nileysi og flaustur vi� �essa innlei�ingu og jafnvel bl�h��un getur og hefur �egar or�i� �slandi afar d�rkeypt.��
�a� vantar � umr��una um �etta m�l, hva� �tti raunverulega a� verja me� �essari lagasetningu um "vatnshlot".� � h�n yfirleitt vi� � �slandi ?� �a� vir�ist sem �ll inngrip � �rfarvegi s�u �leyfileg, �.m.t. br�arger�.� Hva�a a�st��ur voru �a� � ESB, sem k�llu�u � �essa lagasetningu ?� �egar svona mikil �vissa r�kir um tilur� og hlutverk lagasetningar fr� ESB, er �a� skylda stj�rnvalda og Al�ingis a� taka af lagaleg tv�m�li um t�lkunina.�
Fyrrverandi umhverfis-, orku- og loftslagsr��herra br�st �ar bogalistin og sama m� segja um �ingnefndina, sem um m�li� fjalla�i.� �etta ver�ur vonandi v�ti til varna�ar, �v� a� �v�ndu� lagasetning hefur oft kostna�arsamar aflei�ingar � f�r me� s�r.�
�ann 16. jan�ar 2025 birtist fr�tt � Morgunbla�inu undir fyrirs�gninni:
"N�jar vatnsaflsvirkjanir � uppn�mi"
�ar kom m.a. fram:
"Samkv�mt d�mnum ger�i l�ggjafinn Umhverfisstofnun �kleift a� veita heimild til breytingar � vatnshloti fyrir byggingu vatnsaflsvirkjana vi� innlei�ingu vatnatilskipunar Evr�pusambandsins.� Tilskipunin var sett � l�g �ri� 2022, en s�tt var um virkjunarleyfi fyrir Hvammsvirkjun �ri� 2021.
Breyting � vatnshloti ���ir, a� veri� er a� breyta t.d. rennsli, sem gerist, �egar vatnsaflsvirkjanir eru bygg�ar.� Heimild til breytingar � vatnshloti er forsenda �ess a� f� virkjunarleyfi fr� Orkustofnun.�
"Hann t�lkar lagasetninguna �annig, a� Umhverfisstofnun s� ekki heimilt a� leyfa breytingar � vatnshloti fyrir vatnsaflsvirkjun, sem ���ir bara, a� �a� er �heimilt a� virkja vatnsafl � �slandi samkv�mt �essari t�lkun", segir H�r�ur Arnarson, forstj�ri Landsvirkjunar, � samtali vi� Morgunbla�i�, en tekur fram, a� �etta s� mat l�gmanna Landsvirkjunar � d�mnum vi� fyrstu s�n."
�a� er �st��a til a� spyrja um erindi �essarar ESB-l�ggjafar til �slands. Streymisstj�rnun margra Evr�pu�j��a � �m s�num er ekki til fyrirmyndar.� V��a hefur veri� �rengt svo a� �num, a� vi� miklar rigningar fl��a ��r yfir bakka s�na og valda tj�ni og stundum dau�a f�lks og d�ra.� � �essi l�ggj�f yfirleitt vi� � �slandi, �ar sem streymi �a hefur � langflestum tilvikum veri� breytt me� �byrgum h�tti � afm�rku�um st��um til a� n�ta fallorkuna til raforkuvinnslu og til a� br�a� �na ?� �ttu�u �ingmenn sig � �v�, hva� �eir ger�u me� �essari innlei�ingu ?� D�mur H�ra�sd�ms Reykjav�kur um virkjunarleyfi Hvammsvirkjunar bendir ekki til �ess.� �a� ver�ur a� gera �essa evr�psku lagasetningu �ska�lega h�rlendis.
""Ef t�lkunin er svona, �� setur �a� allar vatnsaflsvirkjanir � uppn�m", segir H�r�ur. Hann segir lj�st, a� l�gunum s� ekki �tla� a� vinna gegn vatnsaflsvirkjunum, en d�murinn s� frekar a� segja, a� annmarkar hafi veri� � me�fer� m�lsins � Al�ingi.� Nefndin, sem var me� m�li� til umfj�llunar, hafi a� mati d�msins ekki gert �a� n�gu sk�rt, hver vilji stj�rnvalda v�ri - a� heimila vatnsaflsvirkjanir.� Spur�ur, hvort r�kisstj�rnin �urfi a� leggja fram n�tt frumvarp, segir H�r�ur:
"Ef �au [stj�rnv�ld] eru samm�la �essari t�lkun d�marans, a� �a� s�u �gallar � frumvarpinu, sem s�u �annig, a� vilji stj�rnvalda s� ekki a� koma �ar fram, �� held �g, a� �a� s� einbo�i�, a� �a� �urfi a� sko�a �a�", svarar H�r�ur."
D�murinn er h�pinn.� A� d�ma vatnsaflsvirkjunina af � �eim forsendum, a� ekki s� � l�gunum s�rstaklega heimila� a� virkja vatnsf�ll, stangast � vi� hina hef�bundnu lagat�lkun um, a� �a�, sem ekki er banna�, s� leyfilegt.� A� d�maranum detti � hug, a� ESB-r�tturinn setji h�mlur � breytingu streymis��tta til a� virkja endurn�janlega orku e�a a� Al�ingi hafi umr��ulaust s��la� um og �kve�i� a� hverfa af braut vatnsaflsvirkjana, er s�rkennilegt.� Svona l�gfr��ilegir loftfimleikar eru �verjandi � lj�si �eirra �j��arhagsmuna, sem � h�fi eru.�
�
�
��
�
Bloggar | Sl�� | Facebook | Athugasemdir (1)
22.1.2025 | 18:03
S�lhvarfastj�rnin l�mu� ?
�ing er ekki enn komi� saman eftir kosningar og kemur ekki saman fyrr en � byrjun febr�ar 2025, og s�lhvarfastj�rnin 2024 hefur seti� � m�nu�, en stefnuyfirl�singin er �unnur �rett�ndi og l�tt hj�lplegur, og fyrstu tilbur�ir stj�rnarinnar f�lmkenndir, eins og t.d. a� leita eftir hugmyndum almennings um sparna� � r�kisrekstri, ��tt fyrir hendi s�u till�gur um sl�kt, t.d. n�legar fr� Vi�skiptar��i.� Nokkur emb�tti r�kisins � heilbrig�isgeiranum, sem �� sinna ekki sj�klingum beint, hafa vaxi� �t�pilega og eru me� �tr�lega m�rg st��ugildi.� N�gir a� nefna Landl�knisemb�tti�, Sj�kratryggingar �slands og Lyfjastofnun.� Eru �essi emb�tti a� b�a til ���rf verkefni � von um a� r�ttl�ta st�r� s�na ?
Utanr�kisr��herra hefur byrja� ferilinn � �v� a� undirb�a n�tt bj�lluat � Br�ssel, og er �a� hi� versta m�l og g�ti or�i� banabiti r�kisstj�rnarinnar. A� ��ru leyti hefur h�n fari� �okkalega a� r��i s�nu, og er s�rst�k �st��a a� fagna framtaki �orger�ar Katr�nar a� heims�kja stj�rnv�ld � K�nugar�i og undirstrika stu�ning �slands vi� bar�ttu �kra�numanna fyrir land sitt og fullveldi.� �ann 24. febr�ar 2025 ver�a 3 �r li�in fr� upphafi �ess hryllings, sem str��s��ur einr��isherra � Kreml leiddi yfir fri�sama n�granna�j��, sem ekki ���ist �gnarstj�rn hans og heimsvaldastefnu.� N� er g��u heilli teki� a� fjara undan herna�arv�l illmennisins, og efnahagur R�sslands stendur � brau�f�tum.� � �rinu 2025 munu s�gulegir atbur�ir gerast, sem marka munu framhald aldarinnar.
El�as El�asson, verkfr��ingur, velti fyrir s�r hugmyndum, sem fr� stj�rnarflokkum s�lhvarfastj�rnarinnar hafa komi�, en uppn�mi geta valdi� � �ingi og eru ekki l�kleg til a� styrkja r�kisb�skapinn til lengdar e�a vekja hrifningu � Sv�rtuloftum.� Hann rita�i grein, sem birtist � Morgunbla�inu 10. desember 2024 undir fyrirs�gninni:
"� a� skattleggja fj�rfesta til a� auka fj�rfestingar ?"
Fj�rfestingar eru undirsta�a hagvaxtar og atvinnusk�punar, og sparna�ur er undirsta�a fj�rfestinga. Stj�rnarflokkarnir hafa reki� hornin � sparendur me� tali um h�kkun fj�rmagnstekjuskatts, sem �egar er � h�stu h��um vegna skattlagningar ver�b�ta, sem er mj�g �r�ttl�t skattheimta.�
Au�lindarenta er stj�rnarflokkunum hugleikin, en benda m� �eim �, a� me� gildum r�kum hefur enn ekki veri� bent � hana � sj�var�tveginum.� Megni� af innvi�um landsins fyrir innlenda orku er � h�ndum opinberra a�ila, og �a� er m�ts�gn f�lgin � �v� a� eltast vi� au�lindarentu � sl�kum fyrirt�kjum, �v� a� au�lindarenta, �ar sem h�n er raunveruleg, hl�tur alltaf a� lenda hj� eigandanum.
Grein El�asar h�fst �annig:
"St�rsti valkyrjuflokkurinn � �ingi vill setja au�lindagjald � sj�var�tveginn til a� fj�rfesta � heilbrig�isgeiranum.� S� n�stst�rsti vill l�ka setja au�lindagjald � orkuna, v�ntanlega til a� auka fj�rfestingu � �eim geira, enda vantar orku, og orkuskipti standa yfir.� �ri�ja valkyrjan vir�ist l�ta � l�feyrissj��ina sem sj�lfb�ra au�lind � vi� hinar.� "Ekki er �ll vitleysan eins" var stundum haft � or�i fyrir vestan.� Er ekki betra a� r��a, hvernig samf�l�g virka saman ��ur en svona tilraunastarfsemi er hafin ?"
T�� �r�eyki�er � h�skalei�angri me� grundvallarstarfsemi � landinu me� �essum hugmyndum s�num.� �a� getur valdi� �v�, a� �essir tekjuskattsstofnar r�rni, og hver er b�ttari me� �a� ?� N�verandi vei�igjald er innheimt me� mj�g har�ri skattheimtu e�a �ri�jungi af nett�tekjum.� �ar � ofan kemur tekjuskatturinn, og er �� �essi skattheimta komin yfir 50 %, sem er gl�rulaust.� Norskur sj�var�tvegur, sem s� �slenzki � � samkeppni vi�, grei�ir ekkert vei�igjald, en f�r styrk �r r�kissj��i, hinum geisi�fluga norska r�kissj��i.� �Hver hefur einhvern t�mann s�nt fram � au�lindarentu � �slenzkum sj�var�tvegi me� haldb�rum r�kum ?��
�a� er l�klegra, a� au�lindarenta hafi fundizt hj� framlei�endum raforku � �slandi, en �eir eru flestir � eigu opinberra a�ila, svo a� �a� er r�kleysa a� leggja au�lindagjald � �essi fyrirt�ki.��
M�lflutningur �ri�ja formannsins um skattlagningu � l�feyrissparna�inn vi� inngrei�slu � l�feyrissj�� hlj�ma�i � kosningabar�ttunni eins og p�kabl�stra.� P�kanum � fj�sbitanum var skemmt, �egar minnka �tti l�feyriseign landsmanna vegna tortryggni � gar� l�feyrissj��a og b�bilja um, a� �eir kynnu ekki me� f� a� fara.� Efnahagsstefna s�lhvarfa stj�rnarinnar er ekki upp � marga fiska.� �ar rekur hva� sig � annars horn, svo a� f��ingin ver�ur erfi�.�
"Au�lindarenta er s�g� koma fram � vatnsorkunni, �egar upphaflegi fj�rfestirinn hefur fengi� f� sitt endurgreitt me� h�filegri �v�xtun.� H�r s�st fyrirbrig�i� t.d. � vaxandi ar�grei�slum Landsvirkjunar til eiganda s�ns, sem er r�ki�, [�] me�an framkv�mdir eru litlar.� �a� er �� ekki svo, a� au�lindarenta jafnist � vi� afskriftir og vexti, �egar �eim l�kur; vi� taka vi�haldsfj�rfestingar, sem oft jafnast � vi� 70 �ra afskriftir."�
Ef Landsvirkjun fengi n� � sig au�lindagjaldt�ku vegna au�lindarentu, mundi ar�grei�slan minnka a� sama skapi.� � t�mum sem �essum, �egar br�nt er fyrir almannahag, a� virkjanafyrirt�kin fj�rfesti eftir fremsta megni � aukinni raforkuvinnslugetu, v�ri �a� gl�rulaus r��st�fun af h�lfu n�s �ingmeirihluta a� ��yngja orkufyrirt�kjunum me� au�lindagjaldi. Hvernig r�kisstj�rnin hagar fj�r�flun fyrir r�kissj��, ver�ur �kve�inn pr�fsteinn � hana. Annar pr�fsteinn er au�vita� virkjunarleyfi fyrir Hvammsvirkjun � Ne�ri-�j�rs�, sem H�ra�sd�mur Reykjav�kur felldi �r gildi � jan�ar 2025, og hann gekk lengra.� Hann felldi �r gildi leyfi Umhverfisstofnunar til breytingar � stuttu� vatnshloti �rinnar � grundvelli innleiddrar ESB-l�ggjafar. �essi t�lkun jafngildir banni vi� �llum vatnsaflsvirkjunum yfir �kve�num st�r�arm�rkum, sem �lj�st er, hver eru.� �etta er fr�leit t�lkun ESB-l�ggjafar og � vilja Al�ingis, en er rakin til bl�h��unar 2011.� Ef veigur hef�i veri� � n�ja orkum�lar��herranum, hef�i hann lagt fyrir r�kisstj�rnina dr�g a� br��abirg�a l�gum til a� setja framkv�mdir � beinu brautina, en �ess � sta� leikur hann tafaleik me� frumvarpi fyrir Al�ingi.� Ef frumvarpi� ver�ur vel heppna� og ver�ur a� l�gum fyrir mi�jan febr�ar 2025, f�r r��herrann einkunnina "Sta�izt", en ella er hann fallinn.�
"H�r � landi standa yfir orkuskipti, sem eru afar mikilv�gt verkefni.� [�au] tryggja aukna hagkv�mni � orkunotkun, b�tt orku�ryggi og �j��ar�ryggi, auk �ess sem �etta er ein �flugasta loftslagsr��st�fun, sem vi� getum r��izt � h�r � landi. En orkuverin, sem vi� �urfum a� reisa, ver�a d�rari en �au, sem vi� h�fum �egar � hendi, auk �ess sem eitthva� kann a� �urfa af vindorku. Vindorkan er �st��ug, og eina hagkv�ma orkugeymslan, sem tilt�k er til a� geta sett hana � marka� � samr�mi vi� eftirspurn eru l�n vatnsorkuveranna.� Til a� n�ta �au �annig �urfum vi� jafnmiki� umframafl � vatnsorkuverunum og vindorkan b��ur fram.� A�eins takmarka� sl�kt umframafl er fyrir hendi, �annig a� �egar fr� l��ur �urfum vi� a� byggja jafnst�rt vatnsorkuver � m�ti hverjum n�jum vindlundi.� �a� getur or�i� d�r orka.� Au�lindagj�ld til vi�b�tar �essum fj�rfestingum munu �hj�kv�milega h�kka orkuver�.
�etta segir okkur, a� n� s� ekki r�tti t�minn til a� draga fj�rmagn �r �essum geira fyrir g�luverkefni stj�rnvalda.� N� �arf a� athuga, hvernig �essu fj�rmagni, sem f�lgi� er � au�lindarentunni, ver�i bezt vari�. Er r�kissj��ur endilega heppilegur milli�fangi fyrir �etta fj�rmagn ?� Hvernig v�ri, a� orkufyrirt�kin r��st�fu�u �v� bara sj�lf ?"�
��landi takmarka�ra n�tt�rulegra orkulinda n�r engri �tt a� reisa vatnsorkuver til a� ganga 60 % af �rinu sem varaafl fyrir vindorkuver.� Vi� �urfum � h�marksn�tingu a� halda.� Vindrafst��vagreifar eru me� anna� � huga.� �eir vilja n�ta vindrafst��var fyrir �lag, sem �olir sveiflukennt frambo�.� �eir hafa nefnt rafeldsneyti, en afar l�leg heildarn�tni fylgir sl�kri framlei�slu, og f�rnarkostna�urinn er gr��arlegur, ef mannvirkin er sj�nleg og heyranleg langar lei�ir (tugi km), og �au spanna miki� fl�mi m.v. orkuvinnslugetu.� �ess vegna er �etta ekki g�� lei� til a� samr�ma sj�narmi� um n�tt�ruvernd og orkuvirkjanir.�
Mj�g l�til orkuskipti eiga s�r sta� � landinu um �essar mundir vegna �ess, a� raforkan er uppseld, og hvatinn til rafb�lakaupa var r�r�ur mj�g � lok valdat�ma s��ustu r�kisstj�rnar.� Raforkuleysi� hefur valdi� �v�, a� fj�ldi �litlegra vi�skiptat�kif�ra hefur fari� � s�ginn.� N� er veri� a� endurr�sa kjarnorkuveri� Three Mile Island � Bandar�kjunum og b�i� a� gera samning um s�lu allrar raforkunnar �a�an til gagnavera, sem sinna gervigreind.� Orkuver�i� ver�ur 110 USD/MWh.� Ekki er a� efa, a� h�gt hef�i veri� a� la�a hinga� nokkur sl�k gagnaver, ef orkuframbo� v�ri fyrir hendi, svo a� d�mi s� teki� af vi�skiptavini, lo�num um l�fana.�
"Sj�var�tvegurinn hefur s��an kv�takerfi� var teki� upp og styrkjakerfi� var aflagt, hagr�tt g�furlega.� �essi hagr��ing var m.a. m�guleg vegna st�rb�tts vegakerfis, sem ger�i hagkv�mara a� flytja afla landlei�ina [�] milli afur�ast��va � sta� �ess a� sigla me� hann, og �ar me� ur�u fiskmarka�ir skyndilega vel virkir, og b�tti �a� um betur.� Aukinn hagna�ur var n�ttur til a� fj�rfesta � skipum me� betri orkun�tni, sem er miki� framlag til umhverfism�la.� Einnig var r�kulega fj�rfest � n�sk�pun, v�ru�r�un og marka�sm�lum, sem allt bar �v�xt.� Upp risu al�j��lega vi�urkennd fyrirt�ki, eins og Marel og Kerecis.� Enn eitt fyrirt�ki�, Bl�a hagkerfi�, vinnur n� a� n�ju kerfi til stj�rnunar fiskvei�a � grundvelli gervigreindar, sem hefur �t�pilega m�guleika � f�r me� s�r til hagr��ingar og verndunar stofna.�
�essu framfaraskei�i � sj�var�tvegi er ekki loki� og �v� ekki h�gt a� segja, a� ekki s� full ��rf fyrir fj�rmagn � greininni.� Fj�rmagn � fiskvei�um og -vinnslu er hins vegar ekki bundi�, og opi� er fyrir fj�rfestingar �eirra fyrirt�kja � ��rum greinum.� Er ekki einfaldast, s� vilji fyrir hendi a� auka fj�rfestingar � heilbrig�isgeiranum, a� opna r�kilega fyrir einkaframtaki� � �eim geira ?"
��slenzkur sj�var�tvegur b�r vi� sk�kk samkeppnisskilyr�i, sem stj�rnm�lamenn hafa b�i� honum, �ar sem eru h� vei�igj�ld, � me�an sj�var�tvegur, sem s� �slenzki keppir vi� � m�rku�um, t.d. s� norski, b�r vi� opinberan stu�ning.� Sj�var�tvegurinn ver�ur a� f� a� safna � sj��i, �v� a� sveiflur l�fr�kisins eru miklar og n�gir a� nefna lo�nuna � �v� sambandi.� Enginn veit, hvert k�lnun hafsins af v�ldum br��nunar Gr�nlandsj�kuls lei�ir. �a� er �v� �r��shjal af h�lfu n�verandi r�kisstj�rnarflokka a� auka enn �l�gur � sj�var�rveginn.��
�
���
�
Bloggar | Sl�� | Facebook | Athugasemdir (0)
8.1.2025 | 18:07
Stj�rns�sla Reykjav�kur � svi�i mannvirkjager�ar er � molum
Samfylkingin og p�ratar hafa undanfarinn �ratug reki� l��am�l, byggingam�l og samg�ngum�l �t fr� kenningu, sem reist er � f�lskum forsendum og stendst �ess vegna ekki t�knilega r�ni, eins og margoft hefur komi� fram.� �etta er kenningin um �a�, a� umfer�ar�ng�veiti � Reykjav�k og n�rsveitum ver�i a�eins leyst me� "borgarl�nu", sem eru mi�jusettar 2 akreinar, 1 � hvora �tt, enda sl�k lausn auglj�slega sett til h�fu�s fj�lskyldub�lnum. �etta er langd�rasta lausnin og kallar a� mati �eirra, sem �essa lausn bera fyrir brj�sti, � a� �vinga f�lk b�kstaflega vegna �rengsla �t �r fj�lskyldub�lnum og upp � vagna "borgarl�nu" og a�ra vagna og jafnframt � ��ttingu bygg�ar �t fr� �sum "borgarl�nu".� H�r er misheppnu� og st�rkarlaleg forr��ishyggja vinstri flokkanna a� verki, sem felur � s�r l�fsh�ttabreytingu borgaranna til hins verra og stenzt ekki t�knilega og fj�rhagslega r�ni.��
Ekki n�g me� �etta, heldur hefur s.k. "��ttingarstefna" r�rt l�fsg��i �b�anna, sem fyrir eru, �ar sem borgaryfirv�ldum dettur � hug a� bera ni�ur, jafnvel me� st�rh�si, sem a�alskipulag veitir engan �dr�tt um.� �etta hefur komi� ��reifanlega fram � umr��unni um v�ruh�s � Su�ur-Mj�dd, sem er u.�.b. jafnh�tt fj�lb�lish�si �ar � 14 m fjarl�g�.��
P�ratinn, sem stj�rnar umhverfis- og skipulagssdvi�i borgarinnar, kom af fj�llum og f�r a� kenna verkferlum um.� H�n er lj�slega �h�f til �essa �byrg�arhlutverks og �tti �egar � sta� a� segja af s�r.� P�ratar axla ekki �byrg�, enda sj� �eir bara fl�sina � annarra auga, en ekki bj�lkann � eigin auga.�
� Morgunbla�inu 18. desember 2024 birti Baldur Arnarson fr�tt um �lfabakka 2 undir fyrirs�gninni:�
"Margir komi� a� framkv�mdinni".
H�n h�fst �annig:
"Halld�r �orkelsson, l�gfr��ingur framkv�mdaa�ila � �lfabakka 2, segir �� hafa �tt � miklum samskiptum vi� fulltr�a borgarinnar vegna v�ruh�ssins � Su�ur-Mj�dd.� �eir eigi �v� b�gt me� a� sj�, hvernig �tkoman eigi a� koma fulltr�um borgarinnar � �vart.
Tilefni� er fr�ttaflutingur af n�byggingu � �lfabakka 2, en af �v� tilefni vill f�lagi�, sem byggir og � h�si�, �lfabakki 2 ehf, �r�tta nokkur atri�i.� � fyrsta lagi s� framkv�mdin unnin � samr�mi vi� allar gildandi heimildir."
�egar �h�fir p�lit�skir stj�rnendur skipulags- og mannvirkjam�la Reykjav�kur voru sta�nir a� verki a� vir�a hagsmuni �b�anna ekki vi�lits � �kafa s�num a� leggja h�fu��herzlu � ��ttingu bygg�ar, �� f�ru �eir undan � fl�mingi, voru hissa og kenndu jafnvel framkv�mdaa�ilanum um, hvernig komi� var.� �etta s�nir, a� stj�rns�sla Reykjav�kur � �essu svi�i er � molum. �a� er br�nt a� kasta �h�fum s�rvitringum �t �r borgarstj�rn, eins og Al�ingi 30.11.2024, � n�stu sveitarstj�rnarkosningum. Fari� hefur f� betra.�
�rdr�ttur vi�tals vi� Halld�r �orkelsson:
"Hvernig var m�li� kynnt fyrir hagh�fum og n�gr�nnum ?� "Skuldbindingar framkv�mdaa�ila eru gagnvart skipulags- og byggingaryfirv�ldum, og gagnvart �essum a�ilum eru allar teikningar, �forma�ur fr�gangur, �tlit og fyrirkomulag kynnt.� �a� er s��an � vegum borgarinnar, hvernig sta�i� er a� n�nari kynningu gagnvart n�rliggjandi a�ilum og ��rum haga�ilum.� Borgin var alfari� me� �a�." "�
Hin p�lit�ska �byrg� � �essu m�li liggur hj� hinum p�lit�ska kommissar, sem settur var yfir umhverfis- og skipulagssvi�. �ar er um a� r��a �h�fan p�rata, silkih�fu, sem algerlega hefur brug�izt starfsskyldum s�num � ��gu �b�anna og ver�ur a� l�ta �egar � sta� af �essu hlutverki, sem h�n r��ur ekki vi�.� H�n hefur b�tt gr�u ofan � svart me� �v� a� fara undan � fl�mingi og kenna �llu ��ru um en sj�lfri s�r.� �arna hafa menn �a�, sem au�vita� var vita� fyrir, hvers konar stj�rnendur p�ratakj�narnir eru, og hvernig �eir umgangast l��r��islega �byrg� s�na.�
"Er r�tt, a� byggingarheimildir hafi ekki veri� fulln�ttar, en framkv�mdaa�ili hafi engu a� s��ur greitt fyrir ��r allar ?
"J�, �a� er laukr�tt.� Og ekki bara �a�, heldur l�g�um vi� fram bei�ni � lj�si �ess, a� byggingarl��arhafi er krafinn um grei�slu byggingarr�ttar fyrir allt a� 15 ��s. m2 byggingu ofanjar�ar.� �a� var� flj�tlega lj�st, a� �a� v�ri ekki tali� skynsamlegt a� r��ast � framkv�md � st�rra h�si en sem nemur 11.500 m2.� Og �� f�st �au sv�r hj� borginni, a� �a� yr�u ekki ger�ar breytingar � �essari grei�sluskyldu, nema gildandi diliskipulagi yr�i breytt.� �ar af lei�andi f�rum vi� fram � breytingar � gildandi deiliskipulagi, �annig a� byggingarmagn � �essari l�� yr�i f�rt ni�ur � 11.500 m2.� �a� var ekki fallizt � �� bei�ni.""
� umhverfis- og skipulagssvi�i var forystan sem sagt gallh�r� � �v� a� byggja 30 % meira � umr�ddri l�� en raumin var�.� Borgin sam�ykkti l�ka h�� byggingarinnar.� �a� er vi� hana a� sakast � �essu m�li.� A� enginn skuli vera l�tinn taka hatt sinn og staf vi� �essar a�st��ur s�nir, a� stj�rnkerfi borgarinnar, lengstum undanfarinn �ratug undir forystu Samfylkingarmannsins Dags B. Egertssonar og n� frams�knarmannsins Einars �orsteinssonar, er gegnumroti�. �a� vakti athygli � d�gunum, a� Dagur B., sem haf�i tali� s�r �ingflokksformennsku hj� Samfylkingu v�sa, var ekki talinn ver�ugur �eirrar st��u af formanni flokksins.� Spurning vaknar, hva�a erindi ma�ur, sem er � frystingu hj� Kristr�nu Frostad�ttur, �tti � �ing ?� �
�
� �
Bloggar | Sl�� | Facebook | Athugasemdir (0)
4.1.2025 | 18:25
Hlutverk vindorkuvera � �slandi
Uppsetning vindorkuvera � �slandi er afturf�r � virkjanas�gu landsins.� Vel hefur tekizt til me� a� fella n�verandi vatnsafls- og jar�gufuver a� n�tt�ru landsins, og ��tt teki� s� tillit til lands, sem fari� hefur undir vatnsmi�lanir virkjana, �� er land��rf �essara virkjana m.v. raforkuvinnslugetu �eirra, GWh/�r, l�til m.v. vindorkuver.� � ofan�lag er mesta h�� og fyrirfer� spa�anna, sem fanga vindinn og kn�ja rafalana (>200 m), sl�k, a� mannvirkin ver�a �berandi � landslaginu langar lei�ir.� Vindorkust��var eru �ess vegna ney�arbrau� � �slenzku umhverfi. Uppsetning �eirra er vart r�ttl�tanleg, nema � alvarlegum afl- og orkuskorti, eins og n� hrj�ir landsmenn, en allt of h�r f�rnarkostna�ur fylgir �eim, til a� uppsetning vindorkust��va til rafmagnsframlei�slu fyrir rafeldsneytisframlei�slu s� r�ttl�tanleg.�
��st��an er fyrirfer� vindorkuvera og afspyrnu l�leg orkun�tni vi� a� framlei�a rafeldsneyti me� raforku �r vindorku.� Sem kunnugt er �� er rekstur vindorkuvera svo slitr�ttur a� l�kja m� vi� full afk�st � 18 vikur og kyrrst��u � 34 vikur � �ri.� Orkuveri� stendur � fjallinu e�a � hei�inni e�a annars sta�ar gagnslaust og �llum til ama � 65 % af �rinu.� N�tni vi� a� breyta raforkunni � hreyfiorku me� bruna rafol�u er 16 %, me� bruna metan�ls 16 %, me� bruna amm�n�aks 19 %, og til samanbur�ar me� bruna vetnis � efnarafala 48 %.��
Vi� framlei�slu � "gr�nu" eldsneyti er veri� a� breyta h�u orkustigi � l�gt orkustig, sem segir til um n�tanleika raforkunnar.� Raforka er � h�sta orkustiginu, enda er h�n notu� til a� kn�ja rafb�na� me� litlum t�pum � flestum tilvikum (l�singarb�na�ur hefur teki� st�rst�gum framf�rum var�andi n�tni (birta � afleiningu).� Eldsneyti framleitt me� raforku felur � s�r l�kkun orkustigs, sem a� jafna�i ber a� for�ast, �v� a� stefna ber a� beztu m�gulegu hagkv�mu n�tni.�
Vetni er � �llu rafeldsneyti, og rafgreining �ess �theimtir um 23 kWh/kg, sem er um 77 % meira rafmagn� en �arf� til rafgreiningar s�r�ls, og �r �linu eru sm��a�ir nytjahlutir, sem suma m� nota � sta� annarra m�lma til a� draga �r orkunotkun.� �arna er �v� �l�ku saman a� jafna.� Til a� framlei�a rafeldsneyti fyrir einn eldsneytisb�l �arf raforku, sem dugir til a� kn�ja 5 rafmagnsb�la.� S� notkun rafeldsneytis er �ess vegna gl�rulaus. Meira er horft til notkunar rafeldsneytis � vinnuv�lum, skipum og flugv�lum.� �a� er �t�mab�rt fyrir �slendinga a� f�rna st�rum landsv��um undir vindorkuver til a� framlei�a rafeldsneyti fyrir �essi t�ki, �v� a� �d�rara og umhverfisv�nna er a� r�kta jurtir, t.d. repju, til a� vinna ol�u �r, og s��an er t�kni�r�unin � �� �tt a� nota rafmagn til a� kn�ja � st�rri v�lar � framt��inni.�
�
�slendingar eru bundnir � klafa Par�sarsamkomulagsins fr� 2015 um a� draga �r losun gr��urh�salofttegunda � �eim m�li, a� h�kkun hitastigs jar�ar fr� um 1800 haldizt innan vi� 1,5�C.� �etta er mj�g lo�in stefnum�rkun, sem mun fyrirsj�anlega fara � vaskinn innan t��ar samkv�mt m�lingum S�.� � grundvelli �essa var �slendingum �thluta�ur losunarkv�ti fr� �rinu 2020, sem ���ir, a� f.o.m. �v� �ri og fram t.o.m. 2030 skulu �eir draga jafnt og ��tt �r losun, svo a� � �rinu 2030 nemi h�n 29 % l�gra gildi en �ri� 2005.� "Metna�arfullir" og sanntr�a�ir stj�rnm�lamenn � Evr�pusambandinu, ESB, og EFTA-r�kjunum � EES, Noregi og �slandi (�lj�st me� Liechtenstein) h�kku�u �etta markmi� s��an upp � 41 %, sem gerir markmi�i� erfitt vi�ureignar a� �breyttu.� A� jafna�i �arf a� draga �r losun h�rlendis um 120 kt/�r til a� n� �essu stranga markmi�i.� �a� jafngildir 35 k eldsneytisb�lar/�r �r umfer�, sem er �raunh�ft m.v. e�lilega endurn�jun.� A�rir notendur, t.d. fiskiskipin, g�tu l�klega m�rg hver blanda� eldsneyti sitt me� l�fd�silol�u, ef h�n ver�ur f�anleg � samkeppnish�fu ver�i, og landb�na�urinn og sorphir�an g�tu l�klega dregi� �r losun sinni, svo a� � heild m�tti sennilega me� �taki n� �essum 120 kt/�r CO2.�
� grein Egils �. Einarssonar, efnaverkfr��ings, sem birtist � B�ndabla�inu 19. desember 2024 undir fyrirs�gninni:�
"Loftslagsm�l og orka",
er m.a. fjalla� um orkuskipti:
"� marz 2022 var gefin �t sk�rsla � vegum Umhverfis-, orku- og loftslagsr��uneytisins me� heitinu "Sta�a og �skoranir orkum�lum".� Meginni�urst��ur sk�rslunnar eru nokkrar svi�smyndir fyrir orku�flun til �ranna 2040-2050 og er meti� fyrir hvert tilvik, hver aukningin �arf a� vera � raforkuframlei�slu.
Grunnsvi�smyndin krefst 13 % aukningar raforkuframlei�slu [2600 GWh/�r - innsk. BJo] og mi�ast vi� a� uppfylla grunn�arfir �slenzks samf�lags og orkuskipti a� hluta.� S� st�rsta m.v. grunn�arfir samf�lagsins, full orkuskipti � landi, sj� og lofti og �arfir st�rnotenda � raforku og orkus�kins i�na�ar og krefst 124 % aukningar [25 TWh/�r - innsk. BJo]. Sk�rsluh�fundar taka ekki afst��u til �essara tillagna, en fram kemur, a� ef stefnt er a� �framhaldandi hagvexti og s�kn � �tflutningi s� nau�synlegt a� auka raforkuframlei�slu [?!] um 100 MW/�r n�stu 20-30 �rin."
�arna er � lokin rugla� saman hugt�kum.� Uppsett afl 100 MW/�r getur framleitt um 700 GWh/�r af raforku, sem eru 17,5 TWh/�r � 25 �rum.� � � 124 % svi�smyndinni er reikna� me� talsver�ri framlei�slu � rafeldsneyti, sem felur � s�r orkus�un og er �ess vegna ney�arbrau�.� A�rar lei�ir eru f�rar, og t�kni�r�unin mun geta af s�r lausnir, sem fela � s�r minni orkus�un.�
N� r�kisstj�rn sty�st vi� lo�inn stj�rnars�ttm�la og "selvf�lgeligheder", en samt vir�ist mega telja, a� �essi s�lhvarfar�kisstj�rn vilji fremur hagv�xt en hitt.� Hins vegar vir�ist henni ekki annt um �tflutningsatvinnuvegina, �v� a� � lo�br�kinni er g�lt vi� a� grafa undan samkeppnish�fni �eirra, sem er grafalvarlegt m�l fyrir l�fskj�r �j��arinnar. �j��inni fj�lgar og einv�r�ungu 3 % hagv�xtur � �ri mun krefjast tv�f�ldunar raforkuvinnslunnar � 30 �rum, ��tt teki� s� tillit til b�ttrar orkun�tni me� t�kniframf�rum.� �a� �arf a� velja orkuvinnslukosti � grundvelli �essarar �arfar og finna �t, hvort h�gt er a� finna virkjunarlausnir, sem eru vi�unandi �t fr� h�fstilltum umhverfisverndarsj�narmi�um.� Vonandi �arf a� gr�pa til sem f�stra vindvirkjana.�
Um "gr�nt eldsneyti" hefur Egill �. Einarsson m.a.� eftirfarandi a� segja:�
"Vi� framlei�slu � "gr�nu" eldsneyti ber a� hafa � huga, a� veri� er a� umbreyta h�rra orkustigi � l�gra.� Raforka er h�sta stig orku, og h�gt er a� n�ta hana til a� kn�ja v�lar og rafb�na� beint a� mestu �n taps.� Eldsneyti, sem framleitt er me� raforku, inniheldur efnaorku, sem er l�gra orkustig. Vi� bruna eldsneytis myndast varmi, sem nota�ur er til a� kn�ja aflv�lar.� A�eins um fj�r�ungur upprunalegu orkunnar n�tist � �essu ferli, en afgangurinn breytist � glatvarma.� Framlei�sla � vetni me� rafgreiningu er mj�g orkufrek, og fyrir 1 kg af rafol�u �arf 22-24 kWh raforku.� Til �ess a� framlei�a eldsneyti fyrir 1 bens�nb�l �arf raforku, sem dugir til a� kn�ja 4-5 rafb�la. ..... �ess ber a� geta, a� ef vetni er nota� � efnarafal, er n�tni tv�falt meiri en fyrir anna� rafeldsneyti."�
Af �essu s�st, hversu gr��arleg orkus�un felst � framlei�slu rafeldsneytis.� �a� er ekki verjanlegt a� nota takmarka�ar orkulindir �slands til framlei�slu rafeldsneytis � miklum m�li og alls ekki til �tflutnings.� �etta ber a� hafa � huga vi� veitingu virkjanaleyfa.� Takm�rku�um orkulindum landsins ber a� r��stafa me� skilvirkum h�tti til orkuskipta og innlendrar atvinnu�r�unar.� Hvort tveggja lei�ir til hagvaxtar, ef vel er � spilunum haldi�.��
�
��
�
Bloggar | Sl�� | Facebook | Athugasemdir (0)