Fañch al Lae : diforc'h etre ar stummoù

Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet

Inline

Stumm red eus an 2 Gwe 2024 da 16:24

Fañch-Mari al Lae (anv gallek ofisiel : François-Marie Le Lay), ganet e Lokireg d'ar 24 a viz Eost 1859 e Lokireg, ha marvet e Lokireg ivez d'ar 25 a viz Mae 1937, a oa ur skrivagner brezhonek, brudet dreist-holl abalamour d'e romant Bilzig’’ hag e savas meur a varzhoneg ivez.

E vuhez

Mab e oa da Vari Janed Kokin, hag e dad, Yann-Vari al Lae, a oa martolod. Fañch-Mari al Lae a oa kroget ivez gant ar vicher a vartolod da 12 vloaz. Gant skoazell medisin Lokireg e c’hellas mont da studiañe Kloerdi bihan Pontekroaz daou pe dri bloaz ha tapout ur post evezhier skolaj a-raok mont da gelenner war an istor e lise Château-Gontier. Goude ar vachelouriezh e tapas un aotreegezh e 1881. E 1884 ez eas da gelenner da lise Pondivi, e-lec’h ma chomas betek mont war e leve e 1924. Ur c’henseurt da Emil Masson, ur sokialour brudet, e voe eno.

E 1912 e voe doktorelaet war al Lizhiri e Skol-veur Roazhon gant div dezenn e galleg : « Histoire de la ville et communauté de Pontivy au XVIIIe siècle » ha « le paysan et la terre sous la seigneurie de Coatanfao, paroisse de Séglien au XVIIIe siècle ». Met, pa voe tizhet gant ur gwall gleñved, ne gendalc'has ket gant e studioù skol-veur.

Neuze e krogas da skrivañ. Barzhonegoù a skrivas e galleg hag e brezhoneg evit ar gelaouenn lennegel, L'Hermine, eus 1895 da 1904. Ur wezh ma voe aet wa e leve e tistroas da Lokireg eus 1928 da 1936. Neuze e skrivas kalzik e galleg hag e brezhoneg, ha sevel a reas Bilzig a zo marteze ar romant gwellañ bet embannet e brezhoneg d'ar c'houlz-se ha sur unan eus ar re goantañ. Barner a voe evit kenstrivadeg-skol ar brezhoneg prientet gant ar Goursez.

Dilennet e voe maer republikan Lokireg e 1928 hag e sevenas ar c’harg-se betek 1936.

Mervel a reas e 1937 en ti e-lec'h ma voe ganet e Lokireg.

E romant Bilzig

Pennad pennañ: Bilzig

Stil lennegel

Diouzh lenn Bilzig’’ e weler e plije dezhañ sevel dialogoù ken ez eus kalz a eskemmoù, hogos e pep pajenn. Ne zeskriv ket kalz a lec'hioù. Lakaat a ra un toullad barzhonegoù e-kreiz an istor. E istorioù a dremen alies etre Lokireg ha Perroz-Gireg en XVII^vet kantved war a seblant.

Oberennoù

Romantoù

brezhoneg

Bilzig, Embannadurioù Buhez Breiz, Kemper, 1925, 183 p.
Bilzig, Brest, Emgleo Breiz, 1963. Eil embannadur kresket. Adembannet e 2013 ((ISBN 9782359740639))
Bilzig’’, rakger gant Jean-Christophe Cassard, kentskrid gant Frañsez Favereau, Skol Vreizh, 2003, 353 p. (ISBN 2911447778). Trede embannadur divyezhek prientet gant Bernez Kabon asambles gant un droidigezh e galleg savet gantañ.

galleg

Attendez la fin du cours, Pantin, le Temps des cerises, 1999. (ISBN 2841092259)

Barzhonegoù

Gwerc'hes Arvor, L'Hermine, 1895, pajenn 117
Va Rozenn, Buhez Breiz,
Ar Morvran, Mouez ar Vro, niv. 69, 1920
Du eo an de ha du eo an noz, L'Hermine, Ebrel 1904/11

Kanaouennoù

Kanaouenn Mari Morgan
Bleuennik ar garante
Va bleuennik a zo maro
Melkoni
Diou Sonig : An diou c'hoar- Al lilienn
An alc'houeder
Ginaouek

...ha meur a hini all

Studiadennoù

La Fête de La Trinité-Porhoët vers la fin du XVIIe siècle, 1903.
Histoire de la ville et communauté de Pontivy au XVIIe siècle, essai sur l'organisation municipale en Bretagne, tezenn, 1911.
Le Paysan et sa terre sous la seigneurie de Coetanfao, paroisse de Séglien, au XVIIIe siècle, adtezenn, 1911 Texte en ligne
Histoire de la ville et communauté de Pontivy au XVIIe siècle, essai sur l'organisation municipale en Bretagne, Pariz : Le Livre d'histoire, 2006.

Levrlennadur

Lukian Raoul, ‘’Geriadur ar skrivagnerien hag ar yezhourien’’, Embannadurioù Al Liamm, 1992. Pennad : Le Lay, François-Marie.
Bernez an Nail & Jacqueline Le Nail, Dictionnaire des romanciers de Bretagne, Speied, Keltia Graphic, 2000. (ISBN 2913953018). Pennad : François Le Lay (Fañch al Lae), renket diouzh Le Lay
Marc Gontard (renerezh), Dictionnaire des écrivains bretons du XXe siècle’', Roazhon, PUR, 2002. (ISBN 286847702X). Pennad : Al Lae, Fañch

@@ Linenn 1: / Linenn 1: @@
-'''Fañch-Mari al Lae''', pe '''François-Marie Le Lay''' hervez e anv gallek ofisiel, a oa ur romantour brezhonek,  brudet abalamour d'e levr ''[[Bilzig]]''.
+'''Fañch-Mari al Lae''' (anv gallek ofisiel : ''François-Marie Le Lay''), ganet e [[Lokireg]] d'ar [[24 a viz Eost]] [[1859]] e [[Lokireg]], ha marvet e [[Lokireg]] ivez d'ar [[25 a viz Mae]] [[1937]], a oa ur skrivagner brezhonek, brudet dreist-holl abalamour d'e romant ''[[Bilzig]]’’ hag e savas meur a varzhoneg ivez.
-===E vuhez===
+==E vuhez==
+Mab e oa da Vari Janed Kokin, hag e dad, Yann-Vari al Lae, a oa [[martolod]]. Fañch-Mari al Lae a oa kroget ivez gant ar vicher a vartolod da 12 vloaz. Gant skoazell medisin Lokireg e c’hellas mont da studiañe [[Kloerdi bihan Pontekroaz]] daou pe dri bloaz ha tapout ur post evezhier skolaj a-raok mont da gelenner war an istor e lise [[Château-Gontier]]. Goude ar vachelouriezh e tapas un aotreegezh e 1881.  E 1884 ez eas da gelenner da lise [[Pondivi]], e-lec’h ma chomas betek mont war e leve e 1924. Ur c’henseurt da [[Emil Masson]], ur sokialour brudet, e voe eno.
-Ganet e oa bet '''Fañch-Mari al Lae''' d'ar [[24 a viz Eost]] [[1859]] e [[Lokireg]], ha marvet  e [[Lokireg]] d'ar [[25 a viz Mae]] [[1937]]. Barzhonegoù hag ur  [[romant]] en deus savet e brezhoneg.
+E 1912 e voe doktorelaet war al Lizhiri e [[Skol-veur Roazhon]] gant div dezenn e galleg : « Histoire de la ville et communauté de Pontivy au XVIIIe siècle » ha « le paysan et la terre sous la seigneurie de Coatanfao, paroisse de [[Seglian|Séglien]] au XVIIIe siècle ». Met, pa voe tizhet gant ur gwall gleñved, ne gendalc'has ket gant e studioù skol-veur.
-Mab e oa da Vari Janed, Marie-Jeanne Kokin, hag e dad Yann-Vari Al Lae a oa [[martolod]]. Fañch-Mari Al Lae a zo kroget ivez gant ar vicher a vartolod da 12 vloaz. Dont a reas da vezañ evezhier skolaj a-raok mont da gelenner war an istor e lise [[Château-Gontier]]. E 1884 ez eas da gelenner da lise [[Pondivi]].
+Neuze e krogas da skrivañ. Barzhonegoù a skrivas e galleg hag e brezhoneg  evit ar gelaouenn lennegel, [[L'Hermine]], eus 1895 da 1904. Ur wezh ma voe aet wa e leve e tistroas da Lokireg eus 1928 da 1936. Neuze e skrivas kalzik e galleg hag e brezhoneg, ha sevel a reas ''Bilzig'' a zo marteze ar romant gwellañ bet embannet e brezhoneg d'ar c'houlz-se ha sur unan eus ar re goantañ. Barner a voe evit kenstrivadeg-skol ar brezhoneg prientet gant ar [[Goursez Vreizh|Goursez]].
-E 1912 e voe doktorelaet war al lizhiri e [[Roazhon]] gant div dezenn e galleg « Histoire de la ville et communauté de Pontivy au XVIIIe siècle » ha « le paysan et la terre sous la seigneurie de Coatanfao, paroisse de Séglien au XVIIIe siècle ». Met, bez' en devo ur gwall gleñved ha na gendalc'ho ket gant e studioù skol-veur.
+Dilennet e voe maer republikan Lokireg e 1928 hag e sevenas ar c’harg-se betek 1936.
-Neuze e krogas da skrivañ. Barzhonegoù a skrivas e galleg hag e brezhoneg ([[L'Hermine]]) eus 1895 da 1904. Kemer a reas e leve e 1924. Distreiñ a reas da vevañ war e leve d'e barrez c'henidik gant Lokiregiz, eus 1928 da 1936. Neuze e skrivas kalzik e galleg hag e brezhoneg, ha sevel a reas ''Bilzig'' a zo marteze ar romant gwellañ bet embannet e brezhoneg d'ar c'houlz-se ha sur unan eus ar re goantañ.
+Mervel a reas e 1937 en ti e-lec'h ma voe ganet e [[Lokireg]].
-Barner a voe evit kenstrivadeg-skol ar brezhoneg prientet gant ar [[Goursez]].
+==E romant ''Bilzig''==
-Mervel a reas e 1937 en ti e-lec'h ma voe ganet e Lokireg.
+:[[Restr:Loupe.svg|20px]]''Pennad pennañ: [[Bilzig]]''
+==Stil lennegel==
-===Mennozhioù===
-Gallout a reomp lavarout, diouzh lenn ''Bilzig'', e plije dezhañ an dialogoù. Bez' ez eus kalz a eskemmoù, marteze zoken ez eus un eskemm e pep pajenn. Na zeskriv ket kalz a lec'hioù. Lakaat a ra un toullad barzhonegoù e-kreiz an istor. E istorioù a dremen alies etre Lokireg ha Perroz-Gireg.
+Diouzh lenn ''Bilzig’’ e weler e plije dezhañ sevel dialogoù ken ez eus kalz a eskemmoù, hogos e pep pajenn. Ne zeskriv ket kalz a lec'hioù. Lakaat a ra un toullad barzhonegoù e-kreiz an istor. E istorioù a dremen alies etre [[Lokireg]] ha [[Perroz-Gireg]] en {{XVIIvet kantved}} war a seblant.
-===Oberennoù===
+==Oberennoù==
+===Romantoù===
+;brezhoneg
-====Romantoù====
-*''Bilzig'', embannadurioù [[Buhez Breiz]]- Moulerezh ar [[ar Goaziou|Gwazhioù]], Kemper, miz Mezheven 1925, 183 pajennad.
+*''[[Bilzig]]'', Embannadurioù [[Buhez Breiz]], Kemper, 1925, 183 p.
-*''Bilzig'', eil emb. Emgleo Breiz, Brest, 1963 (hiroc'h)
+*''Bilzig'', Brest, [[Emgleo Breiz]], 1963. Eil embannadur kresket. Adembannet e 2013 ({{ISBN|9782359740639}})
-*''Bilzig'', trede embannadur prientet gant [[Bernez Kabon]] asambles gant un droidigezh e galleg, [[Skol Vreizh]], 2003
+*''Bilzig’’, rakger gant [[Jean-Christophe Cassard]], kentskrid gant [[Frañsez Favereau]], [[Skol Vreizh]], 2003, 353 p. {{ISBN|2911447778}}. Trede embannadur divyezhek prientet gant [[Bernez Kabon]] asambles gant un droidigezh e galleg savet gantañ.
+;galleg
+*  ''Attendez la fin du cours'', Pantin, le Temps des cerises, 1999. {{ISBN|2841092259}}
-====Barzhonegoù====
+===Barzhonegoù===
 *''Gwerc'hes Arvor'', L'Hermine, 1895, pajenn 117
-*''Va Rozenn'', Buhez Breiz,
+*''Va Rozenn'', [[Buhez Breiz]],
-*''Ar Morvran'', Mouez ar Vro 69, 1920
+*''Ar Morvran'', Mouez ar Vro, niv. 69, 1920
-*''Du eo an de ha du eo an noz'', L'hermine, Ebrel 1904/11
+*''Du eo an de ha du eo an noz'', L'Hermine, Ebrel 1904/11
-=====Kanaouennoù=====
+===Kanaouennoù===
 *''Kanaouenn Mari Morgan''
 *''Bleuennik ar garante''
 *''Va bleuennik a zo maro''
 *''Melkoni''
-*''Diou Sonig: An diou c'hoar- Al lilienn''
+*''Diou Sonig : An diou c'hoar- Al lilienn''
 *''An alc'houeder''
 *''Ginaouek''
 ...ha meur a hini all
+=== Studiadennoù ===
+*''La Fête de [[An Drinded-Porc'hoed|La Trinité-Porhoët]] vers la fin du XVIIe siècle'', 1903.
+*''Histoire de la ville et communauté de Pontivy au XVIIe siècle'', essai sur l'organisation municipale en Bretagne, tezenn, 1911.
+*''Le Paysan et sa terre sous la seigneurie de Coetanfao, paroisse de Séglien, au XVIIIe siècle'', adtezenn, 1911 <small>[https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k5662075f.pdf Texte en ligne]</small>
+*''Histoire de la ville et communauté de Pontivy au XVIIe siècle'', essai sur l'organisation municipale en Bretagne, Pariz : Le Livre d'histoire, 2006.
-====Bilzig====
+== Levrlennadur ==
+* [[Lukian Raoul]], ‘’Geriadur ar skrivagnerien hag ar yezhourien’’, Embannadurioù Al Liamm, 1992. Pennad : Le Lay, François-Marie.
-*BILZIG a zo ur romant da gelenn ar yaouankiz. Embannet e voe evit ar wech kentañ er gelaouenn Buhez Breiz, adal an niverenn 37 (miz genver 1924) betek an niverenn 47 (miz du 1924).
+* [[Bernez an Nail]] & Jacqueline Le Nail, ''Dictionnaire des romanciers de Bretagne'', Speied, Keltia Graphic, 2000. {{ISBN|2913953018}}. Pennad : François Le Lay (Fañch al Lae), renket diouzh Le Lay
-*Lakaet en deus barzhonegoù e-barzh an istor.
+* Marc Gontard (renerezh), ''Dictionnaire des écrivains bretons du XXe siècle’', Roazhon, [[PUR]], 2002. {{ISBN|286847702X}}. Pennad : Al Lae, Fañch
-*Bilzig a zo ur mousig hag emzivad. Tremen a ra an istor etre [[Plistin]] (Toull-ar-c'hirri, al [[Lev-Draezh]]), [[Sant-Eflamm]], [[Perroz-Gireg]], [[Montroulez]], [[Lannuon]], ...
-*Skrivañ a ra Fañch al Lae e KLT ha santet e vez da-vat blaz yezh Treger. Ne vez ket lakaet a ''ñ'' e fin an anv-verb, ''ao'' met ''ô'', ''eur'' evit ''ur'', buhe, anehañ, kentañ, pôtr, penôs, ... Bez' ez eus gerioù a skriv evel e klev anezho.
-====Lennadurezh====
-Kavet ez eus bet ur pennad diwar ''Bilzig'' en [[Annales de Bretagne]] e 1958, e-lec'h ma 'n em c'houlenn [[Pêr Trepos]] hag-eñ ez eo tennet ar pennad tri eus ''Bilzig'' e gwirionez.
-{{DEFAULTSORT:Lae, Fañch al}}
+{{DEFAULTSORT:Lae, Fanch al}}
 [[Rummad:Skrivagnerien Breizh]]
-[[Rummad:Romantourien Brezhonek]]
+[[Rummad:Skrivagnerien vrezhonek]]
 [[Rummad:Ganedigezhioù 1859]]
 [[Rummad:Marvioù 1937]]