fri

The printable version is no longer supported and may have rendering errors. Please update your browser bookmarks and please use the default browser print function instead.

Brezhoneg

Ur **fri** skoul: hennezh n'eo ket togn.

Etimologiezh

(1499) Fri er C'hatolikon^[1].

Da geñveriañ gant ar ger kerneveurek frig « fron », frigow « fri » en e furm lies, na gaver nag en iwerzhoneg, nag e kembraeg zoken.

Deuet e vefe eus ur ger keltiek *sregos « fron », deveret eus ur verb *sregn-o- « roc'hal » (miret evel srennid en heniwerzhoneg) a zeufe eus ur wrizienn indezeuropek *srengʰ- a gaver er gerioù ῥεγχω ^(grc) (renchein) « roc'hal » en henc'hresianeg ha ṙungn (ռունգն) « fri » en henarmenieg^[2]. Kar d'ar ger fron.

Anv-kadarn

fri /ˈfriː/ gourel (liester frioù)

(Korfadurezh) Rann valirek eus an dremm etre ar genoù hag an tal hag a c'holo organ ar c'hwesha hag a dalvez ivez da analiñ.
- Naetaat a reer e fri gant tammoùigoù lien trempet er gwin. — (Joseph Raulin, troet e brezhoneg gant Bouestard de La Touche, Instructions succintes sur les accouchements, Montroulez, 1774, p. 78.)
- Hennez e-nevoa sachet e fri adreñv. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 167.)
- Gwada a ra ma fri. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 190.)

Breizh /fri/

Deveradoù

Gerioù kevrennek

Troioù-lavar

bezañ gant ur werennad dindan e fri: bezañ oc'h evañ ur banne
bezañ hir e fri : ranell
bezañ tanav e fri : klevout mat ar c'hwezhioù
bezañ tomm d'e fri : bezañ damvezv
bezañ tommet d'e fri: bezañ damvezv
chom e fri war ar gloued
c'hwezhañ e fri
kaout war e fri : tapout taolioù
kouezhañ war e fri
lakaat e fri en un tu bennak : furchal
lakaat e fri war an douar : bezañ ganet
menel e fri war ar gloued
mont e fri en un tu bennak
sachañ ar fri a-dreñv
sevel e fri

Kunujennoù

Alies e vez implijet anv ar fri er c'hunujennoù:

fri hir
fri bras
fri togn
fri korloko
fri lous
fri mic'hi

Divinadelloù

Pegeid a zo etre an tommder hag ar yenïon (yenijen) ? — Hed ur c'hi : ur c'hi a vez tomm e revr ha yen e fri. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 334.)

Krennlavarioù

Yenañ tra a zo en ti :
Pennoù daoulin an ozhac'h ha fri ar c'hi. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 559.), — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 307.)

Troidigezhioù

afrikaans : neus ^(af)
alamaneg : Nase ^(de) gourel
albaneg : hundë ^(sq)
arabeg : أَنْف‎ ^(ar) (ʾanf) gourel , خَشَم‎ ^(ar) (ḵašam) gourel
aragoneg : nariz ^(an)
asturianeg : ñariz ^(ast)
aymara : nasa ^(ay)
azeri : burun ^(az)
bambara : nu ^(*)
bemba : umona ^(*)
belaruseg : нос ^(be) (nos)
bengaleg : নাক ^(bn)
bulgareg : нос ^(bg) (nos)
chamorru : gui'eng ^(*)
daneg : næse ^(da)
esperanteg : nazo ^(eo)
estoneg : nina ^(et)
euskareg : sudur ^(eu)
faeroeg : nøs ^(fo)
finneg : nenä ^(fi)
frioulaneg : nâs ^(*)
frizeg : noas ^(fy)
galizeg : nariz ^(gl)
galleg : nez ^(fr)
gresianeg : μύτη ^(el) (mýti) benel , μήτη ^(el) (míti) benel
guarani : tĩ ^(gn)
gujarati : નાક ^(gu)
haitieg : nen ^(*)
hebraeg : אף ^(he)
hensaozneg : nosu ^(ang)
hindeg : नाक ^(hi) (nāk)
hungareg : orr ^(hu)
ido : nazo ^(io)
inuktitut : ᕿᖓᖅ ^(iu) (qingaq)
islandeg : nef ^(is)
italianeg : naso ^(it) , muso ^(it)
iwerzhoneg : srón ^(ga) benel

japaneg : 鼻 ^(ja) (はな, hana)
katalaneg : nas ^(ca)
kembraeg : trwyn ^(cy) gourel
kerneveureg : tron ^(kw) gourel , frigow ^(kw) gourel lies
kinyarwanda : zuru ^(rw) (izuru)
kongo : nzunu ^(*)
koreaneg : 코 ^(ko) (ko)
korseg : nasu ^(co)
kurdeg : poz ^(ku) ; bêfil ^(ku) (ivez bêvil ^(ku) ; bîvil ^(ku) )
lakota : pasu ^(*)
latin : naris ^(la) , nasus ^(la)
latveg : deguns ^(lv)
limbourgeg : naas ^(li)
lingala : zolo ^(ln)
lituaneg : nosis ^(lt)
lombardeg : nas ^(*)
luksembourgeg : Nues ^(lb)
makedoneg : нос ^(mk) (nos)
malayseg : hidung ^(ms)
malgacheg : orona ^(mg)
malteg : imnieher ^(mt)
maori : ihu ^(mi)
mayaeg Yucatán : ni’ ^(*)
mongoleg : хамар ^(mn) (hamar)
nahuatl : yacatl ^(nah)
nederlandeg : neus ^(nl)
norvegeg : nese ^(no)
novial : nase ^(*)
okitaneg : nas ^(oc)
ourdou : ناک ^(ur)
ouzbekeg : burun ^(uz)
papiamento : nanishi ^(*)
perseg : بينی ^(fa) (bini) , دماغ‎ ^(fa) (damâğ)
poloneg : nos ^(pl)
portugaleg : nariz ^(pt)
pundjabi : ਨੱਕ ^(pa)

quechua : sinqa ^(qu) , sinca ^(qu) (en Ecuador)
rapanui : ihu ^(*)
romañcheg : nas ^(*)
romanieg : nak ^(*)
roumaneg : nas ^(ro)
rusianeg : нос ^(ru) (nos)
samoan : isu ^(sm)
saozneg : nose ^(en)
sardeg : nasu ^(*)
serb-kroateg : нос ^(sh) (nos) gourel
shona : mhuno ^(*)
sikilianeg : nasu ^(scn)
sinaeg : 鼻子 ^(zh) (bízi)
skoseg : sròn ^(gd) benel
slovakeg : nos ^(sk)
sloveneg : nos ^(sl)
sorabeg : nós ^(*)
sotho an Norzh : dupa ^(*)
sranan : noso ^(*)
spagnoleg : nariz ^(es) , morro ^(es)
svedeg : näsa ^(sv)
swahili : pua ^(sw)
swazi : lí-khala ^(ss)
tagalog : ilóng ^(tl)
tamileg : மூக்கு ^(ta) (mūkku)
tatar : borın ^(tt)
tchekeg : nos ^(cs)
thai : จมูก ^(th)
tok pisin : nus ^(tpi)
tongeg : ihu ^(*)
tsolyáni : tsáhlikh ^(*)
turkeg : burun ^(tr)
ukraineg : ніс ^(uk) (nîs)
vepse : nena ^(*)
vietnameg : mũi ^(vi)
volapük : nud ^(vo)
waloneg : nez ^(wa)
wolof : bakkan ^(wo)

Daveoù

Roll an daveoù :

^[1] : Ar c'hCatholicon
^[2] : Ranko Matasović, Etymological Dictionary of Proto-Celtic, Leyden, Brill, 2009, p. 352–53.

Gwelet ivez

Ar pennad « fri » e-barzh Wikipedia