Izvorni kôd stranice Direktorijski sistem

{{Osnovni oblici vladavine}}{{Oblici vladavine}}
'''Direktorijska republika''' jest država kojom upravlja kolegij od više ljudi koji [[Kolektivno vodstvo|zajednički vrše]] ovlasti [[Šef države|šefa države]] i/ili [[Šef vlade|šefa vlade]] .

U političkoj historiji izraz '''direktorija''', na [[Francuski jezik|francuskom]] ''{{Jezik|fr|directoire}}'', primjenjuje se na visoke kolegijalne državne institucije sastavljene od članova pod nazivom direktor. Rani direktorijski sistemi bili su [[Zlatna Ambrozijanska Republika|Ambrozijanska republika]] (1447-1450), [[Češki ustanak]] (1618-1620), [[Konfederacija Nove Engleske]] (1643-1686), djelimično u [[Prvi period bez vladara|Prvom periodu]] [[Nizozemska Republika|Nizozemske Republie]] (1650-1672), [[Ustav Pensilvanije iz 1776.|Ustav Pensilvanije 1776.]] i [[Francuska direktorija|Direktorij 1795–1799]] u [[Francuska|Francuskoj]]. Francuski direktorij inspirisan je Ustavom Pensilvanije iz 1776. godine, koji je istaknuto sadržavao kolegijalno Vrhovno izvršno vijeće od 12 članova s predsjednikom ''[[primus inter pares]]'' (prvi među jednakima). Varijante ovog oblika vladavine, zasnovane na francuskom modelu, uspostavljene su i u evropskim regijama koje je Francuska osvojila tokom [[Francuski revolucionarni ratovi|Francuskih revolucionarnih ratova]]. Direktorijski sistemi imaju nižu [[Predsjednik|metričku vrijednost predsjedništva]] u odnosu na predsjedničke sisteme zbog manje koncentracije političke moći u rukama jednog pojedinca.<ref name="v-dem">{{Cite web|url=https://papers.ssrn.com/abstract=3066654|title=Neopatrimonialism and Democracy: An Empirical Investigation of Africa's Political Regimes|last=Sigman|first=Rachel|last2=Lindberg|first2=Staffan I.|date=1. 11. 2017|doi=10.2139/ssrn.3066654}}</ref> [[Vojna hunta|Vojne hunte]] se razlikuju od direktorijskog sistema po tome što nisu birane. Korištenje [[Razvrstavanje|sortiranja]] za odabir više rukovodilaca može dovesti do direktorijskog sistema.

== Trenutni direktorijski sistemi ==

* {{ZID|Švicarska}}: [[Savezno vijeće Švicarske|Savezno vijeće]] i ekvivalentni rukovodioci svakog [[Kantoni u Švicarskoj|kantona]]
* {{ZID|San Marino}}: [[Predsjedništvo San Marina]] ([[Dvovlašće]])
* {{ZID|Bosna i Hercegovina}}: [[Predsjedništvo Bosne i Hercegovine]] ([[Trijumvirat]])
* {{ZID|Evropska unija}}: [[Evropsko vijeće]] i [[Evropska komisija]]

=== Direktorijska republika u Švicarskoj ===
Trenutno, jedina zemlja koja potpuno koristi ovaj oblik vlasti je [[Švicarska]]<ref>{{Cite web|url=https://www.britannica.com/place/Switzerland|title=Switzerland &#124; History, Flag, Map, Capital, Population, & Facts|website=Encyclopedia Britannica}}</ref> (i u manjoj mjeri [[San Marino]]), gdje direktorije upravljaju svim nivoima uprave, [[Federacija|federalnim]], [[Kantoni u Švicarskoj|kantonalnim]] i [[Općina|općinskim]]. Na prvi pogled, [[Savezno vijeće Švicarske]] može izgledati kao tipična parlamentarna vlada, međutim, to nije vijeće ministara, već kolegij šefova država. Sadašnji predsjednik Konfederacije je zapravo samo ''[[primus inter pares]]'' (prvi među jednakima) sa predstavničkim funkcijama, posebno za diplomatiju sa drugim državama, bez ikakve moći usmjeravanja ili koordinacije aktivnosti kolega.<ref name="Swiss Pol">{{Cite book|last=[[Pierre Cormon]]|title=Swiss Politics for Complete Beginners|date=2014|publisher=Slatkine|location=Ginevra}}</ref> Savezno vijeće Švicarske bira [[Savezna skupština Švajcarske|Savezna skupština]] na četiri godine, a sastoji se od sedam članova, među kojima je jedan predsjednik, a jedan potpredsjednik po principu rotacije, iako su ove funkcije u normalnim okolnostima simbolične. Veza između švicarskog sistema upravljanja i predsjedničkog sistema je još očiglednija za kantonalne vlade, gdje su trenutno svi direktori pojedinačno direktno birani od strane birača.<ref>{{Cite journal|last=Buchs|first=Aurélia|last2=Soguel|first2=Nils|date=1. 4. 2022|title=Fiscal performance and the re-election of finance ministers–evidence from the Swiss cantons|url=https://doi.org/10.1007/s11127-021-00949-z|journal=Public Choice|language=en|volume=191|issue=1|pages=31–49|doi=10.1007/s11127-021-00949-z|issn=1573-7101}}</ref>

== Bivši direktorijski sistemi ==
U prošlosti su zemlje s izabranim direktorijama uključivale:

* [[Češki ustanak]] od 1618. do 1620. godine
* {{ZD slika|English Red Ensign 1620.svg}} [[Konfederacija Nove Engleske]] od 1643. do 1686
* {{ZD slika|Flag of The Commonwealth.svg}} [[Commonwealth Engleske]] od 1649. do 1653. godine
* {{ZD slika|Statenvlag.svg}} [[Nizozemska Republika]] - djelomično u [[Prvi period bez vladara|prvom periodu bez vladara]] od 1650. do 1672.
* {{ZID|Pennsylvania}} - Vrhovno izvršno vijeće [[Commonwealth Pennsylvanije|Komonvelta Pensilvanije]] od 1777. do 1790.
* {{ZD|Francuska}} [[Prva Francuska Republika]] - [[Direktorij Francuske]] od 1795. do 1799. godine
* {{ZID|Kostarika}} - [[Pakt o saglasnosti|Gradska hunta legata i hunta visoke vlade]] od 1821. do 1823.
* {{ZD slika|Flag of the Roman Republic (19th century).svg}} [[Rimska republika (1849-1850)|Rimska republika]] - od 1849. do 1850. ([[Trijumvirat]])
* {{ZD|Ukrajina|1918}} [[Ukrajinska Narodna Republika]]- [[Direktorij Ukrajine]] od 1919. do 1920. 
* {{ZID|Urugvaj}} - [[Nacionalno administrativno vijeće Urugvaja|nacionalno administrativno vijeće]] i [[Nacionalno vijeće vlade Urugvaja|nacionalno vijeće vlade]] od 1952. do 1967. godine

== Također pogledajte ==

* [[Politika Švicarske]]
* [[Politika San Marina]]
* [[Politika Bosne i Hercegovine]]
* [[Savezno vijeće Švicarske]]
* [[Državni kongres San Marina]]
* [[Predsjedništvo Bosne i Hercegovine]]
* [[Izvršna vlast|Izvršna vlast (vlada)]]
* [[Kolegijalnost]]
* [[Atinska demokratija]]

== Reference ==
{{Refspisak}}{{Normativna kontrola}}