Idi na sadržaj

Jugoslavenska narodna armija

S Wikipedije, slobodne enciklopedije
(Preusmjereno sa JNA)
Jugoslavenska narodna armija
Grb JNA: lijevo (1951-1991); desno (1991-1992)
Vojna statistika
Broj raspoloživih za vojnu službu100.000 [1]
Rezervni sastav450.000 (1993.) [1]
Troškovi
Budžet14.8 biliona YUD (1989.)[2]
Procent BDP-a4.6% (1989.)[2]

Jugoslavenska narodna armija (Jugoslovenska narodna armija, JNA) bila je dio oružanih snaga SFRJ do njenog raspada.

Svoje korijene JNA vuče iz narodnooslobodilačke borbe i Partizanskih odreda Jugoslavije (POJ). Uskoro se formira Dobrovoljačka vojska Jugoslavije koja ubrzo postaje Narodnooslobodilačka vojska Jugoslavije (NOVJ), a 1. marta 1945. NOVJ je preimenovana u Jugoslavensku armiju.Povodom proslave desetgodišnjice razvoja 22. decembra 1951. Jugoslavenska armija je preimenovana u Jugoslavensku narodnu armiju, čime je i formalno naglašen njen narodni, socijalistički i revolucionarni karakter.1969. dolazi do stvaranja Teritorijalne odbrane SFRJ.

Pred kraj 80-ih pojačava se srbizacija JNA te ona početkom 90-ih postaje oruđe politike Velike Srbije predsjednika Slobodana Miloševića i učestvuje u ratovima u Sloveniji, Hrvatskoj i Bosni i Hercegovini.[3]

JNA je službeno ukinuta krajem maja 1992. kada iz njeznih ostataka nastaju Vojska Jugoslavije i Vojska Republike Srpske.

Organizacija

[uredi | uredi izvor]
Vojnici dočekuju maršala Tita u Pirotu 1965. godine.

JNA se tokom svoga postojanja u jednom trenutku smatrala za četvrtu vojnu silu Evrope (po nekim naknadnim mišljenjima bila je osma, nakon SSSR-a, V.Britanije, Francuske, Njemačke, Turske, Španije i Italije), i sastojala se od kopnenih snaga, vazduhoplovstva i mornarice. Snage JNA su bile organizovane u četiri vojne regije. Regije su se dalje dijelile u distrikte koji su bili odgovorni za administrativne poslove kao što je regrutacija, te pravljenje i održavanje vojnih instalacija. Regije su bile: beogradska, zagrebačka, skopaljska i vojnopomorska oblast Split. Ukupna vojna sila iznosila je oko 180,000 vojnika, od čega su više od 100,000 bili regruti.[1]

Početkom 1990-ih godina, armija je gotovo završila sa opširnom reformom svoje strukture. Ukinute su stare pješačke divizije, a ustanovljena je brigada kao najveća operativna jedinica. Promjene u strukturi su omogućavale veću fleksibilnost i pokretljivost, kao i taktičku prednost pred napadačem, jer su ukinute velike i teško pokretljive jedinice.

Period 1968-1987

[uredi | uredi izvor]

Do reorganizacije "Jedinstvo" JNA je bila podijeljena na 6 Armija (ili Vojnih oblasti) kopnene vojske čije su se zone odgovornosti poklapale, s izuzetkom SR Crne Gore, SAP Kosova, SAP Vojvodine koji su imali korpuse, s republičkim granicama.[4] Ovakvo objašnjenje daje Veljko Kadijević u svojoj knjizi Moje viđenje raspada koji je bio u funkciji posljednjeg Saveznog ministra odbrane. Prema Iliji Radakoviću, bivšem načelniku Generalštaba, raspored je bio sljedeći:[5]

  • 1. Armija (Niš) i 2. Armija (Beograd) - SR Srbija, SAP Vojvodina i Kosovo (izuzev nekoliko garnizona na jugu Srbije koji su potpadali 3. Armiji)
  • 3. Armija (Skoplje) - SR Makedonija
  • 5. Armija (Zagreb) - SR Slovenija u pravcu Trst-Rijeka,
  • 7. Armija (Sarajevo) - SR Bosna i Hercegovina, dio SR Hrvastke (Istočna Slavonija do linije Našice-Slavonski brod-vinkovačka depresija)
  • 9. Armija (Ljubljana) - SR Slovenija
  • Vojnopomorska oblast - Cijelu akvatoriju i dio kopnene teritorije četiri savezne republike.
  • Ratnovazduhoplovstvo i Protiv-vazdušna odbrana (RV i VPO) pokrivale su cijelu teritoriju SFRJ

Period 1987-1991

[uredi | uredi izvor]

U periodu od 1987-1991 sprovodena je reorganizacija "Jedinstvo" čiji je glavni pokretač admiral Branko Mamula. Nakon vježbe "Sloga-83" Mamula će u jednom referatu iznijeti nedostatke tadašnje odganizacije.[6] Prema historičaru Davoru Marijanu reorganizacija nije izvedena do kraja, a samom njom, bi se vratila centralizacija na nivo iz 1960-tih.[7] Ovo je izazvalo određeni otpor kod republičkih rukovodstava, prije svega iz SR Slovenije.[8]

Od šest armija nastaju četiri vojišta:[5]

  • Centralno (Beograd) - spajanje 1. i 7. Armije
  • Sjeverozapadno (Zagreb) - spajanje 5. i 9. Armije
  • Jugoistočno (Skoplje) - spajanje 2. i 3. Armije
  • Jadransko-pomorska (Split) - Ratna mornarica

Kopnene snage

[uredi | uredi izvor]

Pješadija

[uredi | uredi izvor]

JNA je 1990. raspolagala sa oko 180.000 vojnika (100.000 regruta) redovnog sastava. Broj rezervista je do 1993. porastao na 450.000.[1]

Oklopno-mehanizovane snage

[uredi | uredi izvor]

JNA je 1992. raspolagala s oko 800-900 tenkova.[9]

Artiljerija

[uredi | uredi izvor]

Od teških oružja JNA je raspolagala sa oko 1400 topova i haubica.

Vazdušne snage

[uredi | uredi izvor]

JNA je 1990. raspolagala sa oko 400-750 borbenih aviona i 200 helikoptera. U sastavu vazdušnih snaga bilo je oko 32.000 vojnika.[1][9]

Mornarica

[uredi | uredi izvor]

U sastavu pomorskih snaga bilo je oko 10.000 vojnika.[1]

Činovi u JNA

[uredi | uredi izvor]

U JNA su postojali sljedeći činovi [10]:

Jugoslovenska armija, Vojna policija Jugoslovensko vazduhoplovstvo i
protiv vazdušna odbrana 		Jugoslovenska mornarica
Vrhovni komadant
Maršal Jugoslavije
Generali
General J.N.A.
General armije
Admiral flote
General-pukovnik
General-pukovnik
Admiral
General-potpukovnik
General-potpukovnik
Vice-admiral
General-major
General-major
Kontra-admiral
Viši oficiri
Pukovnik
Pukovnik
Kapetan bojnog broda
Potpukovnik
Potpukovnik
Kapetan fregate
Мајоr
Мајоr
Kapetan korvete
Niži oficiri
Kapetan prve klase
Kapetan prve klase
Poručnik bojnog broda
Kapetan
Kapetan
Poručnik fregate
Poručnik
Poručnik
Poručnik korvete
Potporučnik
Potporučnik
Potporučnik
Viši podoficirski činovi
Zastavnik prve klase
Zastavnik prve klase
Zastavnik prve klase
Zastavnik
Zastavnik
Zastavnik
Niži podoficirski činovi
Stariji vodnik prve klase
Stariji vodnik prve klase
Stariji vodnik prve klase
Stariji vodnik
Stariji vodnik
Stariji vodnik
Vodnik prve klase
Vodnik prve klase
Vodnik prve klase
Vodnik
Vodnik
Vodnik
Vojnički činovi
Mlađi vodnik
Mlađi vodnik
Mlađi vodnik
Desetar
Desetar
Desetar
Razvodnik
Razvodnik
Razvodnik

I prije raspada Jugoslavije neki činovi su se nalazili van upotrebe:

  • Maršal Jugoslavije (Josip Broz Tito, čin ukinut 1980)
  • General J.N.A. (ukinut 1974., predviđen za saveznog sekretara nacionalne odbrane)

Naoružanje

[uredi | uredi izvor]

Zanimljivosti

[uredi | uredi izvor]
  • U JNA je korišten srpskohrvatski jezik (ekavica za naredbe) i latinica, tako da su se svi građani SFRJ stariji od 18 godina sposobni za služenje vojnog roka služili tim jezikom.[11][12]
  • Osim Pravila službe, Glavni akt u JNA je bio Zakon o službi u oružanim snagama koji je regulirao sva pitanja odnosa unutar OS, prava i dužnosti, napredovanja, zdravstvenog i penzijskog osiguranja itd.
  • Korespodencija između ustanova i jedinica JNA sa ustanovama van JNA kao i sa građanima vođena je na jeziku na kojem je dopis došao u jedinicu ili ustanovu JNA.

Također pogledajte

[uredi | uredi izvor]

Literatura

[uredi | uredi izvor]
  • Šadinlija, Mesud (2012). Teritorijalna odbrana Bosne i Hercegovine 1986-1992. Sarajevo: Univerzitet u Sarajevu, Institut za istraživanje zločina protiv čovječnosti. ISBN 978-9958-740-89-3.CS1 održavanje: ref=harv (link)
  • Kadijević, Veljko (1993). Moje viđenje raspada. Beograd: Politika. ISBN 86-7607-047-4. Referenca sadrži prazan nepoznati parametar: |1= (pomoć)CS1 održavanje: ref=harv (link)

Reference

[uredi | uredi izvor]
  1. ^ a b c d e f Ministry of Defenseglobalsecurity.org,pristupljeno 21.11.2014 (en)
  2. ^ a b Yugoslavia Defense Forces - 1990theodora.com,pristupljeno 21.11.2014 (en)
  3. ^ Timothy L. Sanz, The Yugoslav Peoples's Army: Between Civil War and Disintegration Arhivirano 17. 2. 2006. na Wayback Machinefmso.leavenworth.army.mil;objavljeno decembar 1991,pristupljeno 21.11.2014 (en)
  4. ^ (Kadijević i str. 60-77)
  5. ^ a b Radaković, Ilija. "SUŠTINA I SMISAO NAPADA NA KONCEPCIJU OPŠTENARODNE ODBRANE". Pristupljeno 2. 8. 2019.
  6. ^ (Šadinlija i str. 51)
  7. ^ Marijan, Davor (2003.). ""Jedinstvo" - Posljednji ustroj JNA". Polemos 6 (jezik: hrvatski). ISSN 1331-5595. Pristupljeno 2. 8. 2019. Provjerite vrijednost datuma u parametru: |date= (pomoć)
  8. ^ (Kadijević i str. 62)
  9. ^ a b A Soldier’s Guide Bosnia-Herzegovina Arhivirano 30. 3. 2014. na Wayback Machinehistory.navy.mil,pristupljeno 21.11.2014 (en)
  10. ^ Jugoslovenska Narodna Armija – JNA (1941-1991) Arhivirano 5. 7. 2014. na Wayback Machine, objavljeno 4. 1.2014; pristupljeno:15.11.2014
  11. ^ Snježana Kordić: Srpsko-hrvatski jezik nema veze s Jugoslavijomvecernji.hr;objavljeno 25. 5.2014,pristupljeno 21.11.2014 (hr)
  12. ^ Dejan Novačić, Gde je nestao srpskohrvatski jezikdanas.rs;objavljeno 25. 5.2014,pristupljeno 21.11.2014 (sr)

Vanjski linkovi

[uredi | uredi izvor]
Commons logo
Commons logo
Commons ima datoteke na temu: Jugoslavenska narodna armija
Preuzeto iz "https://bs.wikipedia.org/w/index.php?title=Jugoslavenska_narodna_armija&oldid=3643024"