Шукшин Василий Макарович страницӑн кодне пӑхни

{{пĕр хушаматлисем|Шукшин (хушамат)}}
{{Кинематографист
 |ят                   = Василий Шукшин
 |тăван ят             = 
 |ӳкерчĕк              =[[File:Шукшин Василий Макарович (конверт) (1).jpg|thumb|[[Шукшин Василий Макарович]] (конверт çинчи сăн)]]
 |анлăшĕ               = 270px
 |ӳкерчĕке ăнлантарни  = 
 |çуралнă чухнехи ят   = 
 |çуралнă вăхăт        = [[1929]], [[утă, 25]]
 |çуралнă вырăн        = [[Сростки]] ялĕ, [[Бийск районĕ]], [[Бия тăрăхĕ]], [[Алтай Ен]], [[СССР]]
 |вилнĕ вăхăт          =  [[1974]], [[юпа, 2]] 
 |вилнĕ вырăн          = [[Волгоград облаçĕ]]нчи Клетская станици
 |професси             = çыравçă, XX ĕмĕрти СССР актёрĕ, кинорежиссёрĕ, сценарисчĕ
 |хастар çулсем        = 1956—1974
 |тĕлĕ                 = 
 |киностуди            = 
 |чыславсемпе парнесем = {{{!}} style="background: transparent"
{{!}} {{Ĕçлĕх Хĕрлĕ Ялав орденĕ}}
{{!}}}
{{{!}} style="background: transparent"
{{!}} {{Ленин парни|1976, вилнĕ хыççăн}} {{!!}} {{СССР патшалăх парни|1971}} {{!!}} {{Васильев пĕртăвансен ячĕллĕ РСФСР патшалăх парни|1967}} {{!!}} {{РСФСР тава тивĕçлĕ ӳнер ĕçченĕ|1969}}
{{!}}}
}}
'''Васи́лий Мака́рович Шукши́н''' ([[утă, 25]] [[1929]], [[Сростки]] сали, [[Алтай енĕн Бийск районĕ|Бийск районĕ]], [[Алтай ен]]  — [[юпа, 2]] [[1974]], Волгоград облаçĕнчи Клетская станици) — совет [[çыравçă|çыравçи]], [[кинорежиссёр]], [[артист]].

== Кунçул ==
Василий Макарович Шукшин [[1929]] çулти [[утă, 25|утăн 25-мĕшĕнче]] çĕр ĕçтеш çемйинче çуралнă. Ашшĕне, Макар Леонтьевич Шукшина (1912—-1933) [[коллективизаци]] тапхăрĕнче [[1933]] çулта аресленĕ те персе пăрахнă. Çемйери пĕтĕм ĕç амăшĕ — Мария Сергеевна (хĕр чухне Попова хушаматлă) (1909 - 1979, кăрлач, 17) çине ӳкет. Иккĕмĕш хут качча тухать, хушамачĕ - Куксина. Пурнăçра нушапа тертленнĕ пулин те, ватăлăха çитичченех пурăннă. Йăмăкĕ -  Наталья Макаровна Шукшина (1931 çулхи чӳк, 16 -  2005 çулхи утă, 10).



[[1943]] çулта Шукшин Сростки ялĕнчи 7 класла шкултан вĕренсе тухса Бий автомобиль [[техникум]]не пĕлӳ пухма кĕрет. Икĕ çул çурă вĕренет, çапах та вĕçлемест. [[1945]] çулта Сросткине [[колхоз]]ра ĕçлеме таврăнать. Колхозра та чылаях ĕçлемест: [[1946]] Шукшин тăван кĕтесрен ирĕке тухса каять. [[1947]]—[[1949]] çулсенче Шукшин Союзпроммеханизация тресчĕнче: турбина заводĕнче ([[Калуга]]), [[Улатимĕр]]ти [[Улатимĕр трактор завочĕ|трактор заводĕнче]] слесарь пулса вăй хурать.

[[1949]] çулта Шукшина Тинĕç Çар флотне хĕсмете илеççĕ. Малтан вăл [[Балти флочĕ|Балти флотĕнче]] матрос, хыççăн [[СССР ТÇФ Хура тинĕс флочĕ|Хура тинĕс]] флотĕнче радист. [[1953]] çулта ăна хырăмлăх çĕрнине пула флотран демобилизацилеççĕ те вара вăл Сросткине таврăнать.

Тăван ялĕнче Василий Макарович экстерн мелĕпе экзамен тытса аттестат илет. Сростки ял çамрăкĕсен шкулĕнче вырăс чĕлхи вĕрентӳçи пулса тăрăшать. Пĕр хушă шкул директорĕ пулать.

[[1954]] çулта Шукшин режиссёр уйрăмне [[Пĕтĕм Раççейри патшалăх кинематографи институчĕ|ВГИКран]] [[1960]] çулта  [[Ромм Михаил Ильич|Ромм]] ăста патĕнче вĕренсе тухать.

[[1956]] çулта Шукшин пĕрремĕш хут кинора сăнарланать: С. Герасимовăн «Тихий Дон» (иккĕмĕш серийĕ) фильмра вăл пĕчĕк эпизодра – çатан хыçĕнче пăхса илекен матроса — вылять. Çакăнтанпа Шукшин-артистăн синематографи шăпи аталанма тытăнать.

ВГИКра вĕреннĕ чух, [[1958]] çулта Шукшин [[Хуциев Марлен Мартынович|М. Хуциевăн]] «[[Два Фёдора (фильм)|Два Фёдора]]» фильмĕнче хăйĕн пĕрремĕш тĕп рольне вылять, «Смена» журналра хăйĕн пĕрремĕш «Двое на телеге»калавне пичетлет.

Хăйĕн диплом ĕçĕнче «Из Лебяжьего сообщают», Шукшин сценарист, режиссёр пулса тĕп рольне вылять.

Шукшинăн пĕрремĕш кĕнеки — «Сельские жители» [[1963]] çулта «Молодая гвардия» издательствăра çутта тухать. Çав çултах вăл [[Горький ячĕллĕ киностудийĕ|Горький ячĕллĕ киностудинче]] режиссёр ĕç вырăнне йышăнать. Хăйĕн сценарипе [[Живёт такой парень (фильм)|«Живёт такой парень»]] фильм ӳнерлет. Фильм экрана [[1964]] çулта тухать, тӳрех куракансене килĕшет, тиркевçĕсем асăрхаççĕ. 

1965 çулта Шукшин [[Степан Разин]] ертсе пынă халăх пăлхавĕ пирки  киносценари çырма пикенет, анчах та СССР Госкомкино сĕнĕве ырласа йышăнмасть. Каярах сценарие «Я пришёл дать вам волю» романра хайлать.

[[1969]] çулта совет синематографинче пысăк çитĕнӳсем тунăшăн Василий Шукшина РСФСР тава тивĕçлĕ ӳнер ĕçченĕ ятне параççĕ.

Нумай вăхăт Макар Ваççи фильмсенче ĕçленине çыравçă хевтелĕхĕпе пĕрлех туса пынă. Вăл каçсерен пысăк тетраде чернилпе çырнă.

1973-1974 çулсем Шукшиншăн тупăçупа тулаççĕ. Экран çине унăн [[Пĕтĕм Союзри кинофестиваль|ПКФ]] пĕрремĕш парнине тивĕçнĕ [[Калина красная (фильм)|Калина красная]] (Хĕрлĕ пăлан) фильмĕ тухать.  «Характеры» çĕнĕ калавĕсен пуххине пичетлеççĕ. [[Большой драма Г. А. Товстоногов ячĕллĕ театр|Большой драма театăрĕнче]]  «Энергичные люди» пьесăна ӳнерлесе лартма [[Товстоногов]] режиссёр пуçланă. 1974 çулта Шукшина [[Сергей Бондарчук]] çĕнĕ фильма сăнарлама чĕннĕ.

Шукшин Ваççине çамрăкранах [[хырăмлăх çĕрни]] асаплантарнă, эрех сыпма пуçласан çав амак хĕрсех пынă.<ref name="">http://www.rusactors.ru/sh/shukshin/index.shtml</ref>

[[1974]] çулхи [[юпа, 2]] Василий Макарович Шукшин [[Они сражались за Родину (фильм)|«Они сражались за Родину»]] фильма ӳкернĕ тапхăрта, «Дунай» теплоход çинче сарăмсăр çут тĕнчерен уйрăлса каять. Виллине унăн çывăх тусĕ [[Георгий Бурков]] тупать. 

Мускавра, [[Новодевичье çăви (Мускав)|Новодевичье çăвинче]] пытарнă. Шукшин ячĕпе [[Барнаул]]та урама тата [[Алтай Ен В. М. Шукшин ячĕллĕ драма театăрĕ|Драма театрне]] тивĕçтернĕ. [[1976]] çултанпа унăн тăван кĕтесĕнче, [[Сростки]] ялĕнче [[Шукшин вулавĕсем]] ирттереççĕ.
=== Публикăлла уçлăхра Василий Шукшинăн пулма пултарас чăваш тымарĕсем пирки сÿтсе явни ===
Василий Макарович Шукшин чăваш йăхĕнчен тухма пултарни пирки публикăлла уçлăхра пĕрре мар каланă<ref>[http://чнкаспб.рф/page12/shukshin-vasiliy-makarovich Шукшин Василий Макарович] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161001065247/http://www.xn--80aczlml2b.xn--p1ai/page12/shukshin-vasiliy-makarovich |date=2016-10-01 }} — Сайт: Региональная общественная организация ЧУВАШСКОЕ КУЛЬТУРНОЕ ОБЩЕСТВО САНКТ-ПЕТЕРБУРГА</ref><ref>[http://host2k.ru/library/potaennaya-lyubov-shukshina86.html «Для всех Шукшин — родня...»]</ref>.

== Ӳнер тупсăмĕ ==
Шукшинăн фильмĕсемпе кĕнекисенчи çынĕсем — кашни хăй евĕр характерлĕ, çивĕч чĕлхеллĕ раççей ял ĕçченĕсем. Пĕри, Пашка Колокольников ([[Живёт такой парень (фильм)|Живёт такой парень]]) — ял шофёрĕ, ахаль пурнăçра та «паттăрлăх кăтартма пултарать». Хăшĕсене тĕлĕнтермĕш, «çак тĕнчерен мар» этем («Микроскоп», «Чудик» калавсем) теме пулать, теприсем — тĕрмере ларса тухнисем (Егор Прокудин, [[Калина красная (фильм)|Калина красная]]).

Шукшин хайлавĕсенче раççей ялне тарăн та анлă кăтартнă, унăн пултарулăхĕнче халăх калаçуне, кулленхи пурнăçне питĕ тимлĕ сăнани курăнать, пĕрремĕш вырăна часах кăмăл-туйăм тупсăмĕсене тата этем пĕрлĕхĕн хаклавĕсене тишкерсе тĕпчени тухать («Охота жить», «Космос, нервная система и шмат сала» калавсем).

== Парнисемпе чыславсем ==
* [[РСФСР тава тивĕçлĕ ӳнер ĕçченĕ]]

== Çемйи ==
Пĕрремĕш арăмĕ — [[Шумская Мария Ивановна]];

Иккĕмĕш арăмĕ — [[Федосеева-Шукшина Лидия Николаевна]], артист;

* Хĕрĕсем 
** [[Шукшина Мария Васильевна]], артист;
** [[Шукшина Ольга Васильевна]], артист.

== Фильмографи ==
=== Актёр ĕçĕсем ===
{{col-begin}}
{{col-3}}
# [[1956]] — [[Убийцы (фильм, 1958)|Убийцы]]
# [[1958]] — [[Два Фёдора (фильм)|Два Фёдора]]
# [[1959]] — [[Золотой эшелон (фильм)|Золотой эшелон]]
# [[1960]] — [[Простая история (фильм, 1960)|Простая история]]
# [[1961]] — [[Алёнка (фильм)|Алёнка]]
# [[1961]] — [[Когда деревья были большими (фильм)|Когда деревья были большими]]
# [[1961]] — [[Командировка (фильм)|Командировка]]
# [[1961]] — [[Мишка, Серёга и я (фильм)|Мишка, Серёга и я]]
# [[1962]] — [[Мы, двое мужчин (фильм)|Мы, двое мужчин]]
{{col-3}}
# [[1964]] — [[Какое оно, море? (фильм)|Какое оно, море?]]
# [[1965]] — [[Ваш сын и брат (фильм)|Ваш сын и брат]]
# [[1967]] — [[Журналист (фильм)|Журналист]]
# [[1967]] — [[Комиссар (фильм)|Комиссар]]
# [[1967]] — [[Три дня Виктора Чернышёва (фильм)|Три дня Виктора Чернышёва]]
# [[1968]] — [[Мужской разговор (фильм)|Мужской разговор]]
# [[1968]]—[[1971 год в кино|1971]] — [[Освобождение (киноэпопея)|Освобождение]] — ''[[маршал]] [[Конев Иван Степанович|Конев]]''
# [[1969]] — [[У озера (фильм)|У озера]]
{{col-3}}
# [[1969]] — [[Эхо далёких снегов (фильм)|Эхо далёких снегов]]
# [[1970]] — [[Любовь Яровая (фильм, 1970)|Любовь Яровая]]
# [[1971]] — [[Даурия (фильм)|Даурия]]
# [[1972]] — [[Печки-лавочки (фильм)|Печки-лавочки]] — ''Иван Расторгуев''
# [[1973]] — [[Хĕрлĕ палан (фильм)|Хĕрлĕ палан]] — ''Егор Прокудин''
# [[1974]] — [[Если хочешь быть счастливым (фильм)|Если хочешь быть счастливым]]
# [[1975]] — [[Они сражались за Родину (фильм)|Они сражались за Родину]] — ''Лопахин''
# [[1975]] — [[Прошу слова (фильм)|Прошу слова]]
{{col-end}}

=== Режиссура ===
{{col-begin}}
{{col-3}}
# [[1964]] — [[Живёт такой парень (фильм)|Живёт такой парень]]
# [[1965]] — [[Ваш сын и брат (фильм)|Ваш сын и брат]]
{{col-3}}
# [[1969]] — [[Странные люди (фильм)|Странные люди]]
# [[1972]] — [[Печки-лавочки (фильм)|Печки-лавочки]]
{{col-3}}
# [[1973]] — [[Калина красная (фильм)|Калина красная]]
{{col-end}}

=== Сценарисем ===
{{col-begin}}
{{col-3}}
# [[1964]] — [[Живёт такой парень (фильм)|Живёт такой парень]]
# [[1965]] — [[Ваш сын и брат (фильм)|Ваш сын и брат]]
# [[1969]] — [[Странные люди (фильм)|Странные люди]]
{{col-3}}
# [[1971]] — [[Пришёл солдат с фронта (фильм)|Пришёл солдат с фронта]]
# [[1972]] — [[Печки-лавочки (фильм)|Печки-лавочки]]
# [[1973]] — [[Калина красная (фильм)|Калина красная]]
{{col-3}}
# [[1974]] — [[Земляки (фильм, 1974)|Земляки]]
# [[1977]] — [[Позови меня в даль светлую (фильм)|Позови меня в даль светлую]]
{{col-end}}

== Библиографи ==
=== Романсем ===
* «[[Любавины]]» 
* «Я пришёл дать вам волю»

=== Пьесăсем ===
* «До третьих петухов»
* «Точка зрения»
* «Энергичные люди»
* «А поутру они проснулись»

=== Калавсем ===
{{col-begin}}
{{col-3}}
* Алёша Бесконвойный (1973)
* Артист Федор Грай (1962)
* Беседы при ясной луне (1972)
* Беспалый (1972)
* Бессовестные (1970)
* Билетик на второй сеанс (1971)
* Боря (1973)
* В воскресенье мать-старушка (1967)
* В профиль и анфас (1967)
* Ванька Тепляшин (1973)
* Ваня, ты как здесь?! (1966)
* Версия (1973)
* Верую! (1971)
* Вечно недовольный Яковлев (1974)
* Владимир Семёныч из мягкой секции (1973)
* Внутреннее содержание (1967)
* Волки (1967)
* Воскресная тоска (1962)
* Выбираю деревню на жительство (1973)
* Вянет, пропадает (1967)
* Гена Пройдисвет (1973)
* Генерал Малафейкин (1972)
* Горе (1967)
* Гринька Малюгин (1963)
* Даешь сердце! (1967)
* Далёкие зимние вечера (1963)
* Два письма (1967)
* Двое на телеге (1958)
* Дебил (1971)
* Демагоги (1962)
* Дождь на заре (1966)
* Други игрищ и забав (1974)
* Думы (1967)
* Дядя Ермолай (1971)
* Жена мужа в Париж провожала (1971)
* Жил человек (1974)
* Забуксовал (1973)
* Залётный (1970)
* Земляки (1968)
* Змеиный яд (1964)
* И разыгрались же кони в поле (1964)
* И детских лет Ивана Попова (1968)
{{col-3}}
* Игнаха приехал (1963)
* Как Андрей Иванович Куринков, ювелир, получил 15 суток (1974)
* Как зайка летал на воздушных шариках (1972)
* Как мужик переправлял через реку волка, козу и капусту (1973)
* Как помирал старик (1967)
* Капроновая ёлочка (1966)
* Классный водитель (1962)
* Кляуза (1974)
* Коленчатые валы (1962)
* Космос, нервная система и шмат сала (1966)
* Крепкий мужик (1970)
* Критики (1964)
* Крыша над головой (1970)
* Кукушкины слёзки (1966)
* Лёля Селезнёва с факультета журналистики (1962)
* Лёнька (1962)
* Лёся (1971)
* Лида приехала (начало 1960-х)
* Мастер (1971)
* Материнское сердце (1969)
* Медик Володя (1972)
* Мечты (1973)
* Микроскоп (1969)
* Миль пардон, мадам! (1968)
* Мнение (1972)
* Мой зять украл машину дров! (1971)
* Мужик Дерябин (1974)
* На кладбище (1973)
* Наказ (1972)
* Начальник (1967)
* Непротивленец Макар Жеребцов (1969)
* Нечаянный выстрел (1966)
* Ноль-ноль целых (1971)
* Ночью в бойлерной (1974)
* Обида (1971)
* Одни (1963)
* Операция Ефима Пьяных (1970)
* Ораторский приём (1971)
{{col-3}}
* Осенью (1973)
* Охота жить (1967)
* Петька Краснов рассказывает… (1973)
* Петя (1970)
* Письмо (1971)
* Племянник главбуха (1961)
* Привет Сивому! (1974)
* Приезжий (1974)
* Пост скриптум (1972)
* Правда (1961)
* Психопат (1973)
* Пьедестал (1973)
* «Раскас» (1967)
* Рыжий (1974)
* Сапожки (1970)
* Светлые души (1961)
* Свояк Сергей Сергеевич (1969)
* Сельские жители (1962)
* Сильные идут дальше (1970)
* Случай в ресторане (1967)
* Сны матери (1973)
* Солнце, старик и девушка (1963)
* Стенька Разин (1962)
* Стёпка (1964)
* Стёпкина любовь (1961)
* Страдания молодого Ваганова (1972)
* [[Срезал]] (1970)
* Суд (1969)
* Сураз (1970)
* Танцующий Шива (1972)
* Три грации (1973)
* Упорный (1973)
* Хахаль (1969)
* Хмырь (1971)
* Хозяин бани и огорода (1971)
* Чередниченко и цирк (1970)
* [[Чудик (рассказ)|Чудик (1967)]]
* Чужие (1974)
* Шире шаг, маэстро! (1970)
* Штрихи к портрету (1973)
* Экзамен (1962)
{{col-end}}


== Парнесемпе чыславсем ==
* [[РСФСР ӳнер тава тивĕçлĕ ĕçченĕ]]
* [[1964]] — [[Живёт такой парень (фильм)]]; пĕрремĕш вырăн [[Пĕтĕмсоюзри кинофестиваль]]те ([[Ленинград]]) тата XVI [[Венеци кинофестивалĕ|Венецири тĕнче кинофестивалĕ]]нче — «Таса Маркăн ылтăн ăрасланĕ».
* [[1969]] — [[Васильевсем ячĕллĕ РСФСР патшалăх парни]] — «Ваш сын и брат» фильм
* [[1967]] — СССР Аслă Канаш Президиумĕн Хушăвĕпе Василий Шукшина [[Ӗçлĕх Хĕрлĕ Ялав орденĕ]]пе чысланă.
* [[1971]] — [[СССР патшалăх парни]] — [[Герасимов Сергей Аполлинариевич|С. А. Герасимовăн]] «У Озера» илемлĕ фильмĕнче вылянăшăн
* [[1974]] — [[Калина красная (фильм)]] — пĕрремĕш парне [[Пĕтĕм Союзри кинофестиваль]]те
* [[1976]] — [[Ленин парни]]— пур пултарулăхшăн (вилнĕ хыççăн)

=== Шукшин ĕçĕсем тăрăх кинофильмсем ===
# [[1981]] — [[Беседы при ясной луне (фильм)|Беседы при ясной луне]] ''телеспектакль'' 
# [[1988]] — [[Ёлки-палки! (фильм)|Ёлки-палки!]]
# [[2003]] — [[А поутру они проснулись (фильм)|А поутру они проснулись]]
# [[2004]] — [[Шукшинские рассказы (фильм)|Шукшинские рассказы]] (калавсем тăрăх6 теленовелла)

== Асăрхавсем ==
{{асăрхавсем}}

== Каçăсем ==
* [http://www.shukshin.museum.ru/ Всероссийский мемориальный музей-заповедник В.М. Шукшина в селе Сростки Алтайского края] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171027131403/http://www.shukshin.museum.ru/ |date=2017-10-27 }}
<!-- * [http://www.shukshin.ru/ Василий Шукшин в интернете (биография, воспоминания, статьи о Шукшине, произведения, фотографии)] -->
* [http://www.kinomag.ru/author-auz792.html Биография и фильмография режиссёра Василия Шукшина] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090601133010/http://www.kinomag.ru/author-auz792.html |date=2009-06-01 }}
* {{lib.ru|http://lib.ru/SHUKSHIN/}}
* [http://www.imdb.com/name/nm0161067/ Василий Шукшин на IMDB]
* [http://www.litsovet.ru/index.php/material.read?material_id=261956 О чувашских корнях выдающегося писателя]

{{Василий Шукшин: кинофильмсем}}

[[Категори:СССР артисчĕсем]]
[[Категори:СССР сценарисчĕсем]]
[[Категори:РСФСР ӳнерлĕх тава тивĕçлĕ ĕçченĕ]]
[[Категори:Пайăр çынсем:Алтай ен]]
[[Категори:Утăн 25-мĕшĕнче çуралнисем]]
[[Категори:Юпан 2-мĕшĕнче вилнисем]]
[[Категори:СССР çыравçисем]]
[[Категори:СССР кинорежиссёрĕсем]]
[[Категори:1929 çулта çуралнисем]]
[[Категори:XX ĕмĕрти вырăс çыравçисем]]
[[Категори:Вырăс совет çыравçисем]]
[[Категори:1974 çулта вилнисем]]
[[Категори:Алтай Енре çуралнисем]]