Таганрог

Герб (1811)

Таганро́г — Ростов облаçĕн хули, Азов тинĕсĕн Таганрог кӳлмекĕнчи порчĕ, Ростов-Тан-çинчи хуларан 70 çм. Халăх йышĕ — 260 692 çын (2008), хулаан агломерацийĕ 300 пин ытла çын.

Хула йышĕн улшăнăвĕ

Çул	1860	1897	1913	1926	1939	1962	1967	1970	1979	1982	1992	1996	1998	2003	2005	2006	2007	2008
Пин çын	21,3	51,0	71,5	85,6	189	220	245	254	276,4	283	293,2	291,6	289,9	281,9	273,0	268,6	264,4	260,7

Климачĕ

...

Экономика

Таганрог — Раççей Кăнтăрĕн кирлĕ промăçлă тĕпĕ.

Паянкунхи хула çӳл тӳперен

• Мартен цехĕ ОАО "ТАГМЕТ"
  Мартен цехĕ ОАО "ТАГМЕТ"
• Шурă çурт (Хула администрацийĕ)
  Шурă çурт (Хула администрацийĕ)
• Никольская чиркĕвĕ
  Никольская чиркĕвĕ
• Нумай профиллĕ ача-пăча пульници
  Нумай профиллĕ ача-пăча пульници
• Тинĕс çумĕнчи пӳрт
  Тинĕс çумĕнчи пӳрт
• Ч/ç вокзалĕ «Таганрог-I»
  Ч/ç вокзалĕ «Таганрог-I»
• «Центральный» пляж
  «Центральный» пляж
• 
  Яхт-клуб
• А.П. Чехов яч. гимнази
  А.П. Чехов яч. гимнази
• Алфераки керменĕ
  Алфераки керменĕ
• Аквапарк
  Аквапарк
• Андрей бухти
  Андрей бухти
• «Приазовье» хăна çурчĕ
  «Приазовье» хăна çурчĕ
• Храм
  Храм
• Сăнав кустăрми
  Сăнав кустăрми
• Горький яч. парк
  Горький яч. парк
• «Таганрог» хăна çурчĕ
  «Таганрог» хăна çурчĕ
• Пушкин çыран хĕрри
  Пушкин çыран хĕрри
• Микрорайон «Русское поле»
  Микрорайон «Русское поле»
• «Солнечный» пляжĕ
  «Солнечный» пляжĕ
• Бериев яч. ТАНТК аэродромĕ
  Бериев яч. ТАНТК аэродромĕ
• Сутă-илӳ речĕсем
  Сутă-илӳ речĕсем
• Горький яч. парк
  Горький яч. парк

Ватă Таганрог

• 
  Грек мăнастăрĕ (1809-1814).
• 
  Арçын гимназийĕ (1843), халĕ А. П. Чехов ячĕллĕ гимнази.
• 
  Мари хĕр гимназийĕ (1900), 15-мĕш №-лĕ шкул-гимнази, халĕ «Марийĕн» гимнази.
• Алфераки керменĕ (XX ĕмĕрĕн пуçламăшĕ).
  Алфераки керменĕ (XX ĕмĕрĕн пуçламăшĕ).
• Александров (банк) лапамĕ (XX ĕмĕрĕн пуçламăшĕ).
  Александров (банк) лапамĕ (XX ĕмĕрĕн пуçламăшĕ).
• Пушкин çыран хĕрри.
  Пушкин çыран хĕрри.
• Горький ячĕллĕ парк.
  Горький ячĕллĕ парк.
• Петр (Ленин) урамĕ.
  Петр (Ленин) урамĕ.
• Ж/Д Вокзал «Таганрог-II»
  Ж/Д Вокзал «Таганрог-II»
• Ӳкерчĕк:Taganrog 037.jpg
• Сутă-илӳ речĕсем.
  Сутă-илӳ речĕсем.

Этеплĕх, паллă вырăнсем

Музейсем, галерейăсем:

Ӳнер музей çурчĕ

• Историпе Тăван ен тĕпчев музейĕ (Алфераки керменĕ) — Фрунзе урамĕ, 41;
• А. П. Чеховăнлитература музейĕ — Октябрь урамĕ, 9;
• «А. П. Чехов пӳрчĕ» музей — Чехов урамĕ, 69;
• «Чеховсен лавкки» музейĕ— Александров урамĕ, 100;
• И. Д. Василенко музейĕ — Чехов урамĕ, 88;
• А. А. Дуров музей-пӳрчĕ — Антон Глушко пăралукĕ, 44;
• Таганрог ӳнер музейĕ — Александров урамĕ, 54;
• Галерея «Piter» — ул. Чехова, 2;
• И. И. Чайковский пӳрчĕ — Грек урамĕ, 56.

Театрсем, кинотеатрсем:

• Чехов ячĕллĕ драма театрĕ — Петр рамĕ, 90
• Н. Малыгина ячĕллĕ çамрăксен театрĕ — Петр урамĕ, 104
• Кинотеатр «Октябрь» — Александров урамĕ, 72
• Кинотеатр «НЕО»

МХХ

• "Время Таганрога" хаçат 2009 ҫулхи Ака уйӑхӗн 21-мӗшӗнче архивланӑ. хаçат
• Российская газета Юг России 2009 ҫулхи Нарӑс уйӑхӗн 10-мӗшӗнче архивланӑ. хаçат
• «Свой Угол» хаçат;
• «Таганрогская правда» (1918 çултанпа) хаçат;
• «Новая таганрогская газета» (2002 çултанпа) хаçат;
• «Таганрог» хаçат ;
• «Таганрогский курьер»;
• Пайăр пĕлтерӳ хаçачĕ «Каменная лестница» хаçат.

Паллă çыннисем

• Бартини Роберт Людвигович (1897—1974) — совет авиаконструкторĕ, тĕпчевçĕ.
• Белелюбский Николай Аполлонович (1845—1922) — паллă инженер тата çурт-йĕр тăвас тата кĕпер тăвас механика облаçĕнчи тĕпчевçĕ.
• Блонская Серафима Иасоновна (1870—1947) — ӳнерçĕ, педагог.
• Бондаренко Игорь Михайлович (1927) — совет çыравçи.
• Василенко Иван Дмитриевич (1895—1966) — ача-пăча çыравçи.
• Вишневский Александр Леонидович (1861—1943) — Мускав Илемлĕ театра никĕслекенсенчен пĕри, артист.
• Высоковский Зиновий Моисеевич (1932) — театрпа кино, эстрада артисчĕ.
• Дёмин Виктор Петрович (1937—1993) — паллă кино ĕçтешĕ, кинокритик.
• Дземешкевич Сергей Леонидович (1950) — кардиохирург, медицина ăслăлăхĕсен тухтăрĕ, профессор, СССР патшалах парни лауреачĕ.
• Дурицкая Наталья Ивановна (1960) — ӳнерçĕ.
• Куделин Игорь Александрович (1972) - паллă баскетболист.
• Кукольник Нестор Васильевич (1809—1868) — çыравçă.
• Леонтовский Александр Михайлович (1865—1928) — ӳнерçĕ, педагог.
• Парнах Валентин Яковлевич (1891—1951) — сăвăç, тăлмач, музыкант, ташăç, хореограф, вырăс джазне пуçараканĕ.
• Парнок София Яковлевна (1885—1933) — сăвăç, тăлмач.
• Подольский Борис (акăлч. Boris Podolsky; 1896—1966) — американ физик-теоретикĕ, Эйнштейн—Подольский—Розен парадоксĕн пĕрле авторĕ.
• Пономарёв Александр Данилович (укр. Олександр Данилович Пономарів) (1935) — украина чĕлхеçи, тăлмач, публицист.
• Раневская Фаина Георгиевна (1896—1984) — совет театăрпа кино чаплă артисчĕ.
• Ригерт Давид Адамович (1947) — темиçе хут йывăр атлетикăпа Тĕнче, Европа, СССР чемпионĕ, Олимп вăййисен чемпионĕ (1976).
• Рогульченко Владимир Дмитриевич (1950) — театр режиссёрĕ, артисчĕ, РФ тава тивĕçлĕ артисчĕ.
• Савицкий Константин Аполлонович (1844—1905) — ӳнерçĕ.
• Славинская-Белоненко Надежда Митрофановна (1911—1964) — совет теннисисчĕ, тăватă хут СССР чемпионĕ.
• Стуканов Леонид Александрович (1947—1998) — ӳнерçĕ, педагог.
• Танич Михаил Исаевич (1923—2008) — сăвăç-юрăç.
• Тараховская Елизавета Яковлевна (1891-1968) — совет сăвăçĕ, тăлмач.
• Фесенко Юрий Иванович (1955) — раççей ӳнерçĕ.
• Филевский Павел Петрович (1856—1951) — историк, педагог.
• Чехов Антон Павлович (1860—1904) — çыравçă, чаплă вырас прозаикĕ, драматург.
• Шабельников, Юрий Леонидович (1959) — ӳнерçĕ.
• Щеколдин, Степан Григорьевич (1904—2002) — Воронцов музей-керменĕн (Алупка) ăслăлăх аслă ĕçтешĕ, Иккĕмĕш Тĕнче вăрçи тапхăрĕнче икĕ хутчен музее пĕтересрен çăлса хăварнăскер.
• Щербина Николай Фёдорович (1821—1869) — сăвăç.

Таганрогсем — Совет Союзĕн Паттăрĕсем тата Раççей Паттăрĕсем

• Голубец Иван Карпович (1916—1942) — 1942, вилнĕ хыççăн: Тăван Çĕршывăн Аслă вăрçине хутшăннă.
• Кутахов Павел Степанович (1914—1984) — 1943, 1984: Тăван Çĕршывăн Аслă вăрçине хутшăннă, Авиаци тĕп маршалĕ (1972).
• Данюшин Николай Алексеевич (1919—1992) — 1945: Тăван Çĕршывăн Аслă вăрçине хутшăннă.
• Малышев Юрий Васильевич (1941—1999) — 1980, 1984: лётчик-космонавт.

Тăванлă тата юлташ хуласем

• Червен Бряг, Болгари (с 1963)
• Флиссинген, Нидерландсем (с 1990)
• Люденшайд, Германи (с 1991)
• Баденвайлер, Германи (с 2002)
• Фамагуста, Кипр (тӳррипе — Çурçĕр Кипр Турккă Республики) (2000 çултанпа)
• Мариуполь, Украина

Çавăн пекех пăхăр

• Таганрог сутă-илӳ тинĕс порчĕ
• Таганрог урамĕсен йышĕ
• Таганрог трамвайĕ
• Таганрог хула пуçлăхĕсем
• Таганрог ФК

Ку вĕçлемен статья. Эсир статьяна тӳрлетсе тата хушса проекта пулăшма пултаратăр. Çак асăрхаттарнине май пулсан тĕрĕсреххипе улăштармалла.

Каçăсем

• Таганрогăн официаллă сайчĕ 2021 ҫулхи Ҫурла уйӑхӗн 20-мӗшӗнче архивланӑ.
• Taganrog.su Хыпар порталĕ 2022 ҫулхи Утӑ уйӑхӗн 13-мӗшӗнче архивланӑ.
• Таганрогри Хыпар порталĕ
• Таганрог гербĕн кун-çулĕ
• Хулан официаллă акăлчанла веб-сайчĕ

Вуламалли

1. Энциклопедия Таганрога. — Ростов-на-Дону: Ростиздат, 2003. — 512 с. — ISBN 5-7509-0662-0.
2. Берман В. Д. Таганрог. Фотоальбом / Под общ. ред. Е. П. Коноплевой. — М.: Планета, 1987. — 192 с.
3. Филевский П. П. История города Таганрога. — М.: Типо-лит. К. Ф. Александрова, 1898. — 376 с.