REFIK HALIT'IN DUZYAZILARINDA u yazi boyunca kullanilacak imgesel kavramı genel geger imge kavram... more REFIK HALIT'IN DUZYAZILARINDA u yazi boyunca kullanilacak imgesel kavramı genel geger imge kavramından oldukça farkhdir. Ne en genis anlamiyla varligin yerini tutan isaret ne de duygularin anlatiminda, karşı tarafa da hissettirmek, psisik/ ruh durumlar: arası bir diyaloga girmek için gosterenlerle duyum ve algilarin zihinde resimleri gizmektir. Burada kullanilan imgesel dil, Jacques Lacan'ın kavramlaştırdığı düşlem, hayal ve fantezi alan olan imgesel alanın dilidir. Hiç kuşkusuz insanın, psişik gelişimi imgesel alandan simgesel alanadır. Fakat birçok kişi simgesel alanda bu alanın dili ve yasaları içerisinde yaşarsa da bu alana direnç ge-IMGE SEL DİL n a t a m a m e n kaydı sonra gerçekle şir. Dolayıs ıyla da bir şai r ve yazar, simgese l dil alanı ndakaydol madan bu dil alanınd a anlatılmaya nı bulamaz , imgesel dili bu alanda konuml anamaz . Bu noktada -imgesel dil, simgese l dil alanınd a anlatılma yanı anlatma , kayıp göstere ne yaklaşm a çabasın a girerke n boşlukl a-r1 görme ve bunları genişle tme amacı için hareket eder. = Bu noktada metafor, metommı ve : söz sanatlarıyla yüklü imgesel dil, -
Bu makalede, Haldun Taner'in Şeytan Tüyü adlı öyküsünün kahramanı olan Ökkeş Topalmusagil'in için... more Bu makalede, Haldun Taner'in Şeytan Tüyü adlı öyküsünün kahramanı olan Ökkeş Topalmusagil'in içine doğduğu ve çıkmadığı, çıkmakta zorluk çektiği aile, yerel ve organik cemaat gibi tikel hayat formlarını aşıp, özerk bir birey olarak kendini bir ulusa kaydedişinin gelişim evreleri çözümlenmeye çalışılacaktır. Olayın geri plana itilerek daha çok durumların anlatım ve gösterimine dayanan öyküde, Ökkeş-Almanlar diyalogu, Hegel'in Köle-Efendi diyalektiği, Lacan'ın Ben-Öteki ilişkisi ve Zizek'in Hegel'den aktardığı Birincil ve İkincil özdeşleşme bağlamlarında ele alınacaktır. Çünkü bu ilişkiler, toplumu ve kültürü aşan tümel ilkelerdir. Haldun Taner, 1935-38 yılları arasında Almanya, 1950'li yıllarda ise Avusturya'da eğitim ve iş alanlarındaki uğraşlarında edindiği Alman imgesini birçok öyküsünde olduğu gibi Şeytan Tüyü'nde de tematik olarak işlemeye çalışır. Bir mektup tarzında kaleme alınan öyküde başlıca kurmaca mekânlar Berlin'in çeşitli semtleridir. Öyküde, olayların geçtiği zaman açıkça belirtilmese de olaylar yaklaşık olarak yedi aylık bir zaman diliminde gerçekleşir. Öykünün kahramanı Ökkeş Topalmusagil, Berlin'e kaçak gider, çalışacak bir iş bulamaz, kendi zekâsı ve çabasıyla bir iş kurar/edinir. Ayı kostümü giyerek Berlin'in çeşitli eğlence merkezlerini gezer. Bu mekânlara gelenlerle fotoğraf çektirir. Böylece geçimini sağlarken aynı zamanda Alman halkının birçok kesimiyle yüz yüze gelir. Bu nedenle Haldun Taner'in Şeytan Tüyü hikâyesinde, Almanya ve Almanlar, buraya kaçak gitmiş bir Türk işçisinin algı ve gözlemleriyle verilir. Birinci tekil kişi-ben anlatımıyla kaleme alınan bu öykü bir Alman ve Almanya imgesi de sunar. Almanlarla yakın ilişkiler kuran Ökkeş Topalmusagil ile Almanlar arasında bu ilişki, Hegel'in dünya düşüncesine bir sistem olarak sunduğu Efendi-Köle diyalektiğine göre işler. Ökkeş, Almanlar karşısında kendini bir Köle gibi konumlandırarak Almanları Efendi düzeyinde algılar. Bu şekilde gelişen ilişkiler ağında artık Köle-Efendi diyalektiğindeki gibi Ökkeş'in bütün arzusu Almanlar tarafından kabullenmek, onlar tarafından arzulanmak olur. Bu nedenle ilerleyen ve mutlak olmasa da bir tatmin elde eden Ökkeş olur. Çünkü Ökkeş, kendinin onayladığı bir üst bilinç Almanlar Bu makale Crosscheck sistemi tarafından taranmış ve bu sistem sonuçlarına göre orijinal bir makale olduğu tespit edilmiştir.
Kültür doğadan ayrılma sonucunda ortaya çıkar. Aslında doğaya yabancılaşmadır. Bu nedenle doğanın... more Kültür doğadan ayrılma sonucunda ortaya çıkar. Aslında doğaya yabancılaşmadır. Bu nedenle doğanın tam karşısında yer alır. Doğada, kültürel alanda olduğu gibi değer ve anlam üzerinde bir ayrım ve kategori yoktur. Bu yüzden doğa bütünlük alanıdır. Doğa, mutlak haz, arzu, tatmin ve doyum alanı olarak kabul edilir. Kültür ise mutlak hazzı ve tatmini engelleyen yasa ve yasağın alanıdır. Psikanalizimde doğa alanının özelliklerini taşıyan dönem ilk üç yaşa denk gelir. Kültürel alan ise dilin öğrenilmesi sonucunda ortaya çıkar. Sigmund Freud bu bölünmeyi birincil ve ikincil süreç, Jacques Lacan ise İmgesel ve Simgesel dönemler olarak adlandırır. İmgesel dönem bir bütünlük algısıyla arzuların karşılandığı, narsistik doyumların yoğun yaşandığı ve ilk kez bir kendilik imgesinin kurulduğu bir dönemdir. Simgesel dönem ise İmgesel döneme ait bütün bu narsistik duyumların büyük bölümünün ketlendiği, kurulan ilk kendilik imgesinin parçalandığı alandır. Özne, İmgesel alandan Simgesel alana geçerek kendini kurarken ilk döneme ait narsistik duyumlarının birçoğunu terk etmek durumunda kalır. Bu nedenle özne, yaşadığı müddetçe Simgesel alandan, kaybettiği İmgesel alanın bütünlüğüne, narsistik duyumlarına ve ilk kurguladığı imgesine dönmeyi arzular. Bu noktada şair de kültürel/Simgesel alandan, kentten, doğa alanına/İmgesel alana dönüş arzularını şiirlerinde dile getirir. Bu nedenle şair, kültürel alanlara/kente, bu alanın anlam ve değerlerine karşı mücadele ederken doğayı yüceltir. Şiirde doğa; haz, arzu, bilinçdışı, dolayımsız algı, dişil imgelerle ilişkilidir. Kültür ise kent, yasa, yasak, engel, bilinç, dolayımlı algı, eril imgeleriyle bağlantılıdır. Aslında diyalektik olarak hazzı üreten engellerdir. Engelin olmadığı mutlak hazzın olduğu yerde zevk ve keyif de yoktur. Bu nedenle haz doğada bulunmaz. Haz doğanın yabancılaştığı kültürel alanın engellemelerinin sonucunda ortaya çıkar. Bu noktada kültürel alan içinde ortaya çıkan haz, Eros'un cinsellik dürtü ve içgüdülerinin gerçeklik ilkesine uygun olarak yaşama dönüştürülmüş şeklidir. Şair kültürel alanın, kentin bu eksik hazzını kabullenmez. Doğaya yönelerek Thanatos'un ölüm içgüdü ve dürtüleri alanında yer alan mutlak haz ve doyumunu arzular. Aslında diyalektik olarak mutlak haz ve doyumun olduğu alanda engel, ketleme olmadığından haz da yoktur. İşte Cumhuriyet dönemi Türk şiirinde doğa-kültür karşıtlığı tüm bu duyum ve algı zenginlikleriyle işlenir. Bu makale Crosscheck sistemi tarafından taranmış ve bu sistem sonuçlarına göre orijinal bir makale olduğu tespit edilmiştir.
Mehmet Can Doğan'ın şiir kitabına adını veren Ben size çok geldim ifadesinde Jacques Lacan'ın işa... more Mehmet Can Doğan'ın şiir kitabına adını veren Ben size çok geldim ifadesinde Jacques Lacan'ın işaret ettiği ben'in üzerinden ötekinin konuştuğu gerçeğini görmek mümkündür. Çünkü hakikat doğrudan söyleyemeyiz, "bu en deruni hakikat öyle acı vericidir ki onu ancak bir başkası aracılığıyla maske takarak, maske aracılığıyla bir başka entitenin maskesi aracılığıyla konuşarak" dile getirebiliriz .3 Bu bir nevi hakikatin kendisinin benim aracılığımla konuştuğu anlamına gelir. Burada artık "ben hakikati söylüyorum"dan hakikat "bende konuşuyor" konumuna geçilmiştir. Burada sadece anlatıcı konuşmaz, onun üzerinde konuşan öteki, varlıkta işleyen ona canlılık veren oluş, akış, dirimselliktir. Ben size çok geldim kullanımında gerek anlatıcı üzerinden konuşanın gerekse insanlara gelen failin bir geri çekilme arzusu da ifade edilir. Bu arzuya neden olan ise, ilk olarak kendini görünür kılma eylemine yeterli karşılık görememe, değerliliği izleyememedir. Bütün bu anlam katmanının en altında yatan ikinci neden ise çok gelme ibaresinde saklı olan iç derinliğin, kırılganlığın ayağına gidilen tarafından anlaşılamaması, karşı tarafın bunları anlamakta yetersiz kalışıdır. Ben size çok geldim ifadesinin bu türden katmanlı anlamlar inşa etmesinin en önemli faydası düşünce ve duyum yönüyle düğümleri çözecek akışkanlığa sahip olmasıdır.
Edebiyat, felsefe, sinema ve kültür üzerine çalışmalarda göze çarpan özne tanımlamalarında özneni... more Edebiyat, felsefe, sinema ve kültür üzerine çalışmalarda göze çarpan özne tanımlamalarında öznenin kendi hayatını belirlemesi, kendini kendine özgü kavram ve terimlerle sunması ve özgün nitelikler taşıması gibi özellikler bulunur. Özne bu tür kavranışında her ne kadar özerkliğini ilan etse de her zaman kendisinin dışında bir fikre, ilkeye veya diğer öznelerden oluşan bir topluma bağlıdır. Bu noktada "özne (subject) sözcüğü işte aradaki bu bağa vurgu yapar. Etimolojik açıdan baktığımızda tabi olmak (subject to) "altında yer almak" (ve hatta altına itilmek) anlamına gelir. İnsanlar her zaman ya bir şeylere tabidir (subject to) ya da bir şeylerin öznesidir (subject of)" 1 Bu noktada öznenin gösterenlerin altında ve onlara bağlı olduğu da düşünülebilir. İşte bu gerçeği göz önüne alan ve öznenin psişik aygıtını çalışma ve düşünme nesnesi yapan psikanalitik bakış açısı özne kavrayışında bilinçdışını hesaba katmayanları hatalı bulur. Çünkü bu türden özne tanımlamaları öznenin bilinçdışına bağlı olarak ben'inin doğasını, arzusunu göz ardı eder. Psikanalizi diğer bilimlerden ayıran şey libidinal kaynaklı tepkili özneyi de hesaba katmasıdır. Böylesi bir özne Lacancı kurama göre imgesel ile simgesel alan arasında diyalektik gerilimin sonucu 2 doğarken Kleinciler ise paranoid-şizoid kişilikten depresif kişiliğe geçişle ortaya öznenin ortaya çıktığını düşünürler. 3. Böyle bir gelişim insanı "özerk karar ve eylemlerde bulunmaya yetenekli bir birey haline" getirir. 4 Böylesi bir gelişim sayesinde öznenin iki yüzü belirir. Bunlardan ilki bağlamın, saf öznesi veya nedensiz özne. Diğeriyse doymuş özne, yani, bir acı haz nesnesiyle ilişki halindeki özne. Bu noktada öznenin iki yüzü vardır: "(1) dil tarafından/dilde yabancılaşmış özne, kastre (yabancılaşmış) özne, "ölü" anlamın tortusu olan özne; burada, özne varlıktan mahrumdur, Öteki tarafından, yani, simgesel düzen tarafından gölgelenmiş haldedir; (2) öteki olanın "kişinin kendi" yapıldığı özneleştirme esnasında, iki gösteren arasında uçuşan kıvılcım olarak özne." 5 Psikanalizin bu şekilde kabul ettiği özne anlayışına karşılık dilbilim, özneyi basitçe simgesel düzen, yani, gösteren tarafından belirlenen bir şey olarak görürken felsefeyse kendi kendinin efendisi olan bir özne tasarımı sunar. Psikanalizin önemsediği düşlem ve yanılsamayı hedef alan Kant, politik/partizan özneyi hedeflerken 6 Hegel ise düşleme dayalı hataların düşünceyi harekete geçirmede büyük güç olduğunu ileri sürer. 7 Psikanalizin bir filozof olarak Hegel'e yöneliminin nedeni öznenin öznelliklerinin aynı zamanda keyfinin de sebebi olduğunu kabul
Herhangi bir tarihî dönemi konu alan edebî eser, yazıldığı devrin paradigması, ideolojisi ve bakı... more Herhangi bir tarihî dönemi konu alan edebî eser, yazıldığı devrin paradigması, ideolojisi ve bakış açısıyla konu edindiği vaka hakkında edinilen malumat ve bilgilere dayanarak, tarihi yeniden yorumlama ve kurmadır. Bu noktada tarihi bir şahsiyet olan Kösem Sultan’ın Türk edebiyatı tarihi içinde edebi eserlerdeki bir hayli fazla ve çeşitli olan görünümleri tarihi konu alan edebi eserler sınıfına girer. Bu eserlerin bilinen en iyi ve eski örneği Şahabeddin Süleyman ve Tahsin Nahid’in müştereken kaleme aldığı Kösem Sultan adlı tarihi piyesidir. II. Meşrutiyet döneminde kaleme alınan bu eser, hem kurgusu hem de mevcut dönemdeki beklentileri karşılayan konusuyla başarılı bir tarihi piyestir; çünkü II. Meşrutiyet döneminde kaleme alınan tarihi piyeslerin büyük bir kısmının konusunu bir önceki dönem olan II. Abdülhamid devrinin baskısı, yolsuzlukları ve jurnalleri oluşturur. Hal böyle olunca da mevcut dönemdeki tarihi piyesler bir edebi eserden beklenen lirizmi ve bireyi yakalayamayan birer hitabet kürsüsü haline gelir. İşte gerek izleyici gerekse okuyucu üzerinde etkisi kısa süren bu tarihi piyeslerin içinde sadece Kösem Sultan ve Selim-i Sâlis beklentileri karşılayacak derecede başarılı bulunduğundan bahsi geçen kitleler üzerinde etkisini uzun süre devam ettirmiştir
Füruzan’ın eserlerinde, İstanbul daha çok karnaval bir mekân görünümünde işlenmiştir. Bu noktada,... more Füruzan’ın eserlerinde, İstanbul daha çok karnaval bir mekân görünümünde işlenmiştir. Bu noktada, yazarın yapıtlarında İstanbul tesadüfî karşılaşmalar için çok uygun ve elverişli bir mekândır; çünkü tüm toplumsal sınıfların, zümrelerin, milliyetlerin, dinlerin temsilcileri İstanbul’da bir araya gelir. İnsanların arzuladıkları uzamsal ve zamansal patikalar, tek bir uzamsal ve zamansal bir mekânda, yani İstanbul’da birbirleriyle kesişir. Olağan koşullarda toplumsal ve uzamsal mesafeyle birbirinden ayrılan insanlar rastlantısal olarak İstanbul’da buluşur, zıtlıklar İstanbul’da boy gösterir, en farklı yazgılar İstanbul’da çarpışıp iç içe geçer. Füruzan’ın eserlerinde, İstanbul’da insanların yazgılarını ve yaşamlarını tanımlayan uzamsal ve zamansal diziler, bir yandan toplumsal mesafelerin kaybolmasıyla giderek daha karmaşık ve daha somut bir hal alırken, diğer taraftan aynı zamanda birbirleriyle farklı şekillerde de birleşir.
Kitle iletiúim araçlarında dilin kullanımında karúılaúılan problemler dile getirilirken, bunun sa... more Kitle iletiúim araçlarında dilin kullanımında karúılaúılan problemler dile getirilirken, bunun sadece dil aya÷ı tartıúılmakta, kitle iletiúim araçlarının fonksiyonu ve bunların dönemi, dili nasıl dönüútürdü÷ü gözden uzak tutulmaktadır. Artık aracın bir mesaj oldu÷u, mesajın içeri÷inin araca göre úekillendi÷inin yadsınamaz bir gerçek olarak kabul edildi÷i bir dönemde, kitle iletiúim araçlarında dili tartıúırken, bu araçların, dil üzerindeki etkilerini de göz önünde bulundurmanın zamanı gelmiútir. øúte kitle iletiúim araçlarında dilin kullanılması noktasında karúılaúılan sıkıntıların altında yatan en önemli etken; zannımızca, bahsi geçen araçların kültürel ortamı yazılı, görselden; sözel, iúitsele çevirmesidir. Evet, bizler artık elektronik kitle iletiúim araçlarının varetti÷i sözel ve iúitsel bir kültürel devrede yaúamaktayız. Bu sözel, kültürel dönemin úenlikli dili; hazır sunulan, sınırları belirlenen, neredeyse resmileútirilen, tamamlanmıú bir dilin aksine, egemen hakikatten ve kurulu olandan geçici bir özgürleúmeyi amaç edinir, tüm hiyerarúik yapıları, ayrıcalıkları, normları ve yasakları askıya alır. De÷iúme ve yenileúmeyi kendine gaye edinen bu dil mevcut yaúayan dilin ölümsüzleútirilen ve sabitlenen sınırlarını zorlamaya baúlar.
Refik Halit’in “Gözyaşı” öyküsünde imkânsız zorunlu seçim, öykü kahramanının göç esnasında üç çoc... more Refik Halit’in “Gözyaşı” öyküsünde imkânsız zorunlu seçim, öykü kahramanının göç esnasında üç çocuğundan ikisini kurtarmak için birini feda etmesiyle yüz yüze kaldığında ortaya çıkar. Psikanalizinde yapısal dilbilimden yararlanan Fransız psikanalist Jacques Lacan’ın “ya...ya...” mantıksal işleticisiyle ortaya koyduğu imkânsız zorunlu seçimde özne iki yanılsamayı kabullenir. İlki özgürce seçim yaptığını zanneder. İkincisiyse tercihlerden birini seçtiğinde diğerinden kurtulduğunu varsayar. Halbuki “ya...ya...” mantıksal işleticisine bağlı seçimde zorunluluk vardır. Tercihler farklı görünse de bütünün parçalarıdır. Hangisi tercih edilirse edilsin sonuç değişmeyecektir. “Gözyaşı”nın kahramanı da zor(un)lu göçte ya bir çocuğunu feda edip ikisini kurtaracak ya üçüyle devam edip üçünü de kaybedecektir. Bu noktada o, imkânsız zorunlu bir seçimle karşı karşıyadır. Üç çocuğundan ikisini kurtarmak için birini feda etmektense, üçüyle yola devam eder. Yolda bir çocuğunun kendiliğinden ölümünü kabullenir. Feda edileceği kendi seçmemiştir. Fakat çocuklardan üçünün yaşamasından ürker. Kendisinin birini feda etmesi düşüncesine katlanamaz. Yolculuğun sonunda üç çocuğunu da kaybeder. Kendini suçlu hisseder. İmkânsız zorunlu seçim mantığında o, ne tercih yaparsa yapsın her halükârda suçlu olacaktır. Bir çocuğunu feda edip ikisini kurtarsaydı, feda edilenden sorumlu olacaktı. Bunun zıddı olarak hiçbirini diğerlerine feda edememiş, üçünü kurtarmaya çalışmış, fakat kaybetmiştir. Bu nedenle suçludur. Bu noktada imkânsız zorunlu seçim mantığı mutlak anlamda öznenin mahrumiyetiyle işler.
REFIK HALIT'IN DUZYAZILARINDA u yazi boyunca kullanilacak imgesel kavramı genel geger imge kavram... more REFIK HALIT'IN DUZYAZILARINDA u yazi boyunca kullanilacak imgesel kavramı genel geger imge kavramından oldukça farkhdir. Ne en genis anlamiyla varligin yerini tutan isaret ne de duygularin anlatiminda, karşı tarafa da hissettirmek, psisik/ ruh durumlar: arası bir diyaloga girmek için gosterenlerle duyum ve algilarin zihinde resimleri gizmektir. Burada kullanilan imgesel dil, Jacques Lacan'ın kavramlaştırdığı düşlem, hayal ve fantezi alan olan imgesel alanın dilidir. Hiç kuşkusuz insanın, psişik gelişimi imgesel alandan simgesel alanadır. Fakat birçok kişi simgesel alanda bu alanın dili ve yasaları içerisinde yaşarsa da bu alana direnç ge-IMGE SEL DİL n a t a m a m e n kaydı sonra gerçekle şir. Dolayıs ıyla da bir şai r ve yazar, simgese l dil alanı ndakaydol madan bu dil alanınd a anlatılmaya nı bulamaz , imgesel dili bu alanda konuml anamaz . Bu noktada -imgesel dil, simgese l dil alanınd a anlatılma yanı anlatma , kayıp göstere ne yaklaşm a çabasın a girerke n boşlukl a-r1 görme ve bunları genişle tme amacı için hareket eder. = Bu noktada metafor, metommı ve : söz sanatlarıyla yüklü imgesel dil, -
Bu makalede, Haldun Taner'in Şeytan Tüyü adlı öyküsünün kahramanı olan Ökkeş Topalmusagil'in için... more Bu makalede, Haldun Taner'in Şeytan Tüyü adlı öyküsünün kahramanı olan Ökkeş Topalmusagil'in içine doğduğu ve çıkmadığı, çıkmakta zorluk çektiği aile, yerel ve organik cemaat gibi tikel hayat formlarını aşıp, özerk bir birey olarak kendini bir ulusa kaydedişinin gelişim evreleri çözümlenmeye çalışılacaktır. Olayın geri plana itilerek daha çok durumların anlatım ve gösterimine dayanan öyküde, Ökkeş-Almanlar diyalogu, Hegel'in Köle-Efendi diyalektiği, Lacan'ın Ben-Öteki ilişkisi ve Zizek'in Hegel'den aktardığı Birincil ve İkincil özdeşleşme bağlamlarında ele alınacaktır. Çünkü bu ilişkiler, toplumu ve kültürü aşan tümel ilkelerdir. Haldun Taner, 1935-38 yılları arasında Almanya, 1950'li yıllarda ise Avusturya'da eğitim ve iş alanlarındaki uğraşlarında edindiği Alman imgesini birçok öyküsünde olduğu gibi Şeytan Tüyü'nde de tematik olarak işlemeye çalışır. Bir mektup tarzında kaleme alınan öyküde başlıca kurmaca mekânlar Berlin'in çeşitli semtleridir. Öyküde, olayların geçtiği zaman açıkça belirtilmese de olaylar yaklaşık olarak yedi aylık bir zaman diliminde gerçekleşir. Öykünün kahramanı Ökkeş Topalmusagil, Berlin'e kaçak gider, çalışacak bir iş bulamaz, kendi zekâsı ve çabasıyla bir iş kurar/edinir. Ayı kostümü giyerek Berlin'in çeşitli eğlence merkezlerini gezer. Bu mekânlara gelenlerle fotoğraf çektirir. Böylece geçimini sağlarken aynı zamanda Alman halkının birçok kesimiyle yüz yüze gelir. Bu nedenle Haldun Taner'in Şeytan Tüyü hikâyesinde, Almanya ve Almanlar, buraya kaçak gitmiş bir Türk işçisinin algı ve gözlemleriyle verilir. Birinci tekil kişi-ben anlatımıyla kaleme alınan bu öykü bir Alman ve Almanya imgesi de sunar. Almanlarla yakın ilişkiler kuran Ökkeş Topalmusagil ile Almanlar arasında bu ilişki, Hegel'in dünya düşüncesine bir sistem olarak sunduğu Efendi-Köle diyalektiğine göre işler. Ökkeş, Almanlar karşısında kendini bir Köle gibi konumlandırarak Almanları Efendi düzeyinde algılar. Bu şekilde gelişen ilişkiler ağında artık Köle-Efendi diyalektiğindeki gibi Ökkeş'in bütün arzusu Almanlar tarafından kabullenmek, onlar tarafından arzulanmak olur. Bu nedenle ilerleyen ve mutlak olmasa da bir tatmin elde eden Ökkeş olur. Çünkü Ökkeş, kendinin onayladığı bir üst bilinç Almanlar Bu makale Crosscheck sistemi tarafından taranmış ve bu sistem sonuçlarına göre orijinal bir makale olduğu tespit edilmiştir.
Kültür doğadan ayrılma sonucunda ortaya çıkar. Aslında doğaya yabancılaşmadır. Bu nedenle doğanın... more Kültür doğadan ayrılma sonucunda ortaya çıkar. Aslında doğaya yabancılaşmadır. Bu nedenle doğanın tam karşısında yer alır. Doğada, kültürel alanda olduğu gibi değer ve anlam üzerinde bir ayrım ve kategori yoktur. Bu yüzden doğa bütünlük alanıdır. Doğa, mutlak haz, arzu, tatmin ve doyum alanı olarak kabul edilir. Kültür ise mutlak hazzı ve tatmini engelleyen yasa ve yasağın alanıdır. Psikanalizimde doğa alanının özelliklerini taşıyan dönem ilk üç yaşa denk gelir. Kültürel alan ise dilin öğrenilmesi sonucunda ortaya çıkar. Sigmund Freud bu bölünmeyi birincil ve ikincil süreç, Jacques Lacan ise İmgesel ve Simgesel dönemler olarak adlandırır. İmgesel dönem bir bütünlük algısıyla arzuların karşılandığı, narsistik doyumların yoğun yaşandığı ve ilk kez bir kendilik imgesinin kurulduğu bir dönemdir. Simgesel dönem ise İmgesel döneme ait bütün bu narsistik duyumların büyük bölümünün ketlendiği, kurulan ilk kendilik imgesinin parçalandığı alandır. Özne, İmgesel alandan Simgesel alana geçerek kendini kurarken ilk döneme ait narsistik duyumlarının birçoğunu terk etmek durumunda kalır. Bu nedenle özne, yaşadığı müddetçe Simgesel alandan, kaybettiği İmgesel alanın bütünlüğüne, narsistik duyumlarına ve ilk kurguladığı imgesine dönmeyi arzular. Bu noktada şair de kültürel/Simgesel alandan, kentten, doğa alanına/İmgesel alana dönüş arzularını şiirlerinde dile getirir. Bu nedenle şair, kültürel alanlara/kente, bu alanın anlam ve değerlerine karşı mücadele ederken doğayı yüceltir. Şiirde doğa; haz, arzu, bilinçdışı, dolayımsız algı, dişil imgelerle ilişkilidir. Kültür ise kent, yasa, yasak, engel, bilinç, dolayımlı algı, eril imgeleriyle bağlantılıdır. Aslında diyalektik olarak hazzı üreten engellerdir. Engelin olmadığı mutlak hazzın olduğu yerde zevk ve keyif de yoktur. Bu nedenle haz doğada bulunmaz. Haz doğanın yabancılaştığı kültürel alanın engellemelerinin sonucunda ortaya çıkar. Bu noktada kültürel alan içinde ortaya çıkan haz, Eros'un cinsellik dürtü ve içgüdülerinin gerçeklik ilkesine uygun olarak yaşama dönüştürülmüş şeklidir. Şair kültürel alanın, kentin bu eksik hazzını kabullenmez. Doğaya yönelerek Thanatos'un ölüm içgüdü ve dürtüleri alanında yer alan mutlak haz ve doyumunu arzular. Aslında diyalektik olarak mutlak haz ve doyumun olduğu alanda engel, ketleme olmadığından haz da yoktur. İşte Cumhuriyet dönemi Türk şiirinde doğa-kültür karşıtlığı tüm bu duyum ve algı zenginlikleriyle işlenir. Bu makale Crosscheck sistemi tarafından taranmış ve bu sistem sonuçlarına göre orijinal bir makale olduğu tespit edilmiştir.
Mehmet Can Doğan'ın şiir kitabına adını veren Ben size çok geldim ifadesinde Jacques Lacan'ın işa... more Mehmet Can Doğan'ın şiir kitabına adını veren Ben size çok geldim ifadesinde Jacques Lacan'ın işaret ettiği ben'in üzerinden ötekinin konuştuğu gerçeğini görmek mümkündür. Çünkü hakikat doğrudan söyleyemeyiz, "bu en deruni hakikat öyle acı vericidir ki onu ancak bir başkası aracılığıyla maske takarak, maske aracılığıyla bir başka entitenin maskesi aracılığıyla konuşarak" dile getirebiliriz .3 Bu bir nevi hakikatin kendisinin benim aracılığımla konuştuğu anlamına gelir. Burada artık "ben hakikati söylüyorum"dan hakikat "bende konuşuyor" konumuna geçilmiştir. Burada sadece anlatıcı konuşmaz, onun üzerinde konuşan öteki, varlıkta işleyen ona canlılık veren oluş, akış, dirimselliktir. Ben size çok geldim kullanımında gerek anlatıcı üzerinden konuşanın gerekse insanlara gelen failin bir geri çekilme arzusu da ifade edilir. Bu arzuya neden olan ise, ilk olarak kendini görünür kılma eylemine yeterli karşılık görememe, değerliliği izleyememedir. Bütün bu anlam katmanının en altında yatan ikinci neden ise çok gelme ibaresinde saklı olan iç derinliğin, kırılganlığın ayağına gidilen tarafından anlaşılamaması, karşı tarafın bunları anlamakta yetersiz kalışıdır. Ben size çok geldim ifadesinin bu türden katmanlı anlamlar inşa etmesinin en önemli faydası düşünce ve duyum yönüyle düğümleri çözecek akışkanlığa sahip olmasıdır.
Edebiyat, felsefe, sinema ve kültür üzerine çalışmalarda göze çarpan özne tanımlamalarında özneni... more Edebiyat, felsefe, sinema ve kültür üzerine çalışmalarda göze çarpan özne tanımlamalarında öznenin kendi hayatını belirlemesi, kendini kendine özgü kavram ve terimlerle sunması ve özgün nitelikler taşıması gibi özellikler bulunur. Özne bu tür kavranışında her ne kadar özerkliğini ilan etse de her zaman kendisinin dışında bir fikre, ilkeye veya diğer öznelerden oluşan bir topluma bağlıdır. Bu noktada "özne (subject) sözcüğü işte aradaki bu bağa vurgu yapar. Etimolojik açıdan baktığımızda tabi olmak (subject to) "altında yer almak" (ve hatta altına itilmek) anlamına gelir. İnsanlar her zaman ya bir şeylere tabidir (subject to) ya da bir şeylerin öznesidir (subject of)" 1 Bu noktada öznenin gösterenlerin altında ve onlara bağlı olduğu da düşünülebilir. İşte bu gerçeği göz önüne alan ve öznenin psişik aygıtını çalışma ve düşünme nesnesi yapan psikanalitik bakış açısı özne kavrayışında bilinçdışını hesaba katmayanları hatalı bulur. Çünkü bu türden özne tanımlamaları öznenin bilinçdışına bağlı olarak ben'inin doğasını, arzusunu göz ardı eder. Psikanalizi diğer bilimlerden ayıran şey libidinal kaynaklı tepkili özneyi de hesaba katmasıdır. Böylesi bir özne Lacancı kurama göre imgesel ile simgesel alan arasında diyalektik gerilimin sonucu 2 doğarken Kleinciler ise paranoid-şizoid kişilikten depresif kişiliğe geçişle ortaya öznenin ortaya çıktığını düşünürler. 3. Böyle bir gelişim insanı "özerk karar ve eylemlerde bulunmaya yetenekli bir birey haline" getirir. 4 Böylesi bir gelişim sayesinde öznenin iki yüzü belirir. Bunlardan ilki bağlamın, saf öznesi veya nedensiz özne. Diğeriyse doymuş özne, yani, bir acı haz nesnesiyle ilişki halindeki özne. Bu noktada öznenin iki yüzü vardır: "(1) dil tarafından/dilde yabancılaşmış özne, kastre (yabancılaşmış) özne, "ölü" anlamın tortusu olan özne; burada, özne varlıktan mahrumdur, Öteki tarafından, yani, simgesel düzen tarafından gölgelenmiş haldedir; (2) öteki olanın "kişinin kendi" yapıldığı özneleştirme esnasında, iki gösteren arasında uçuşan kıvılcım olarak özne." 5 Psikanalizin bu şekilde kabul ettiği özne anlayışına karşılık dilbilim, özneyi basitçe simgesel düzen, yani, gösteren tarafından belirlenen bir şey olarak görürken felsefeyse kendi kendinin efendisi olan bir özne tasarımı sunar. Psikanalizin önemsediği düşlem ve yanılsamayı hedef alan Kant, politik/partizan özneyi hedeflerken 6 Hegel ise düşleme dayalı hataların düşünceyi harekete geçirmede büyük güç olduğunu ileri sürer. 7 Psikanalizin bir filozof olarak Hegel'e yöneliminin nedeni öznenin öznelliklerinin aynı zamanda keyfinin de sebebi olduğunu kabul
Herhangi bir tarihî dönemi konu alan edebî eser, yazıldığı devrin paradigması, ideolojisi ve bakı... more Herhangi bir tarihî dönemi konu alan edebî eser, yazıldığı devrin paradigması, ideolojisi ve bakış açısıyla konu edindiği vaka hakkında edinilen malumat ve bilgilere dayanarak, tarihi yeniden yorumlama ve kurmadır. Bu noktada tarihi bir şahsiyet olan Kösem Sultan’ın Türk edebiyatı tarihi içinde edebi eserlerdeki bir hayli fazla ve çeşitli olan görünümleri tarihi konu alan edebi eserler sınıfına girer. Bu eserlerin bilinen en iyi ve eski örneği Şahabeddin Süleyman ve Tahsin Nahid’in müştereken kaleme aldığı Kösem Sultan adlı tarihi piyesidir. II. Meşrutiyet döneminde kaleme alınan bu eser, hem kurgusu hem de mevcut dönemdeki beklentileri karşılayan konusuyla başarılı bir tarihi piyestir; çünkü II. Meşrutiyet döneminde kaleme alınan tarihi piyeslerin büyük bir kısmının konusunu bir önceki dönem olan II. Abdülhamid devrinin baskısı, yolsuzlukları ve jurnalleri oluşturur. Hal böyle olunca da mevcut dönemdeki tarihi piyesler bir edebi eserden beklenen lirizmi ve bireyi yakalayamayan birer hitabet kürsüsü haline gelir. İşte gerek izleyici gerekse okuyucu üzerinde etkisi kısa süren bu tarihi piyeslerin içinde sadece Kösem Sultan ve Selim-i Sâlis beklentileri karşılayacak derecede başarılı bulunduğundan bahsi geçen kitleler üzerinde etkisini uzun süre devam ettirmiştir
Füruzan’ın eserlerinde, İstanbul daha çok karnaval bir mekân görünümünde işlenmiştir. Bu noktada,... more Füruzan’ın eserlerinde, İstanbul daha çok karnaval bir mekân görünümünde işlenmiştir. Bu noktada, yazarın yapıtlarında İstanbul tesadüfî karşılaşmalar için çok uygun ve elverişli bir mekândır; çünkü tüm toplumsal sınıfların, zümrelerin, milliyetlerin, dinlerin temsilcileri İstanbul’da bir araya gelir. İnsanların arzuladıkları uzamsal ve zamansal patikalar, tek bir uzamsal ve zamansal bir mekânda, yani İstanbul’da birbirleriyle kesişir. Olağan koşullarda toplumsal ve uzamsal mesafeyle birbirinden ayrılan insanlar rastlantısal olarak İstanbul’da buluşur, zıtlıklar İstanbul’da boy gösterir, en farklı yazgılar İstanbul’da çarpışıp iç içe geçer. Füruzan’ın eserlerinde, İstanbul’da insanların yazgılarını ve yaşamlarını tanımlayan uzamsal ve zamansal diziler, bir yandan toplumsal mesafelerin kaybolmasıyla giderek daha karmaşık ve daha somut bir hal alırken, diğer taraftan aynı zamanda birbirleriyle farklı şekillerde de birleşir.
Kitle iletiúim araçlarında dilin kullanımında karúılaúılan problemler dile getirilirken, bunun sa... more Kitle iletiúim araçlarında dilin kullanımında karúılaúılan problemler dile getirilirken, bunun sadece dil aya÷ı tartıúılmakta, kitle iletiúim araçlarının fonksiyonu ve bunların dönemi, dili nasıl dönüútürdü÷ü gözden uzak tutulmaktadır. Artık aracın bir mesaj oldu÷u, mesajın içeri÷inin araca göre úekillendi÷inin yadsınamaz bir gerçek olarak kabul edildi÷i bir dönemde, kitle iletiúim araçlarında dili tartıúırken, bu araçların, dil üzerindeki etkilerini de göz önünde bulundurmanın zamanı gelmiútir. øúte kitle iletiúim araçlarında dilin kullanılması noktasında karúılaúılan sıkıntıların altında yatan en önemli etken; zannımızca, bahsi geçen araçların kültürel ortamı yazılı, görselden; sözel, iúitsele çevirmesidir. Evet, bizler artık elektronik kitle iletiúim araçlarının varetti÷i sözel ve iúitsel bir kültürel devrede yaúamaktayız. Bu sözel, kültürel dönemin úenlikli dili; hazır sunulan, sınırları belirlenen, neredeyse resmileútirilen, tamamlanmıú bir dilin aksine, egemen hakikatten ve kurulu olandan geçici bir özgürleúmeyi amaç edinir, tüm hiyerarúik yapıları, ayrıcalıkları, normları ve yasakları askıya alır. De÷iúme ve yenileúmeyi kendine gaye edinen bu dil mevcut yaúayan dilin ölümsüzleútirilen ve sabitlenen sınırlarını zorlamaya baúlar.
Refik Halit’in “Gözyaşı” öyküsünde imkânsız zorunlu seçim, öykü kahramanının göç esnasında üç çoc... more Refik Halit’in “Gözyaşı” öyküsünde imkânsız zorunlu seçim, öykü kahramanının göç esnasında üç çocuğundan ikisini kurtarmak için birini feda etmesiyle yüz yüze kaldığında ortaya çıkar. Psikanalizinde yapısal dilbilimden yararlanan Fransız psikanalist Jacques Lacan’ın “ya...ya...” mantıksal işleticisiyle ortaya koyduğu imkânsız zorunlu seçimde özne iki yanılsamayı kabullenir. İlki özgürce seçim yaptığını zanneder. İkincisiyse tercihlerden birini seçtiğinde diğerinden kurtulduğunu varsayar. Halbuki “ya...ya...” mantıksal işleticisine bağlı seçimde zorunluluk vardır. Tercihler farklı görünse de bütünün parçalarıdır. Hangisi tercih edilirse edilsin sonuç değişmeyecektir. “Gözyaşı”nın kahramanı da zor(un)lu göçte ya bir çocuğunu feda edip ikisini kurtaracak ya üçüyle devam edip üçünü de kaybedecektir. Bu noktada o, imkânsız zorunlu bir seçimle karşı karşıyadır. Üç çocuğundan ikisini kurtarmak için birini feda etmektense, üçüyle yola devam eder. Yolda bir çocuğunun kendiliğinden ölümünü kabullenir. Feda edileceği kendi seçmemiştir. Fakat çocuklardan üçünün yaşamasından ürker. Kendisinin birini feda etmesi düşüncesine katlanamaz. Yolculuğun sonunda üç çocuğunu da kaybeder. Kendini suçlu hisseder. İmkânsız zorunlu seçim mantığında o, ne tercih yaparsa yapsın her halükârda suçlu olacaktır. Bir çocuğunu feda edip ikisini kurtarsaydı, feda edilenden sorumlu olacaktı. Bunun zıddı olarak hiçbirini diğerlerine feda edememiş, üçünü kurtarmaya çalışmış, fakat kaybetmiştir. Bu nedenle suçludur. Bu noktada imkânsız zorunlu seçim mantığı mutlak anlamda öznenin mahrumiyetiyle işler.
Erzurum'a Gelişinin 100. Yılında Ahmet Hamdi Tanpınar Sempozyumu, 2023
Olmak kaygısı, kişiyi olmak durumuna iten, olmak olanaklarının ortaya çıkmasıyla beliren bir kayg... more Olmak kaygısı, kişiyi olmak durumuna iten, olmak olanaklarının ortaya çıkmasıyla beliren bir kaygı değil, olmak durumundan kaçışa neden olan bir kaygıdır. Böylesine bir kaygı, her defasında olma durumundan gerilemeye, savunma mekanizmalarına sığınmaya neden olur. Buna karşı olmamak kaygısı ise kişinin mevcut olanakları kullanamadığından, düşündüğü konuma gelemediği kaynaklı bir kaygıdır.
2. Uluslararası Türk Kültür Evreninde Alevilik ve Bektaşilik Bilgi Şöleni, 2007
Biz, 2. Uluslararası Hacı Bektaş Bilgi şöleninde. müştereken. ülkemizde bir kütüphanede bulunan v... more Biz, 2. Uluslararası Hacı Bektaş Bilgi şöleninde. müştereken. ülkemizde bir kütüphanede bulunan ve üzerinde şimdiye kadar hiçbir çalışma yapılmamış, tanınmamış ve tanıtılma mış Alevi Bektaşi nefeslerini ihtiva eden bir eser hakkında bilgi verip bu eserdeki henüz hiçbir kaynakta bulunmayan şiirler üzerinde durarak, bu eserin kaynaklarına değineceğiz. Daha çok birantoloji görünümünde Osmanlıca olan bu eser 1876 sayfa gibi dev bir hacme sahiptir. Müellifi Ali Rıza Öge (Kadimi Baba) olan bu eserin adi Alevi Bektaşi Nefesleri Güldestesi'dir. Ali Rıza Öge bu eserin sonuna Kadimi Baba mahlasıyla yazdığı divanını eklemiştir. Henüz gün yüzüne çıkmamış bu eserin içerisinde su ana kadar hiçbir kaynakta bulunmayan Alevi Bektaşi nefeslerine sıkça tesadüf edilmiştir. Bununla birlikte eserin sahibi de bir Divan meydana getirecek kadar şiire yatkın bir Bektaşi saridir. Bildiride bu divanin da üzerinde durulacaktır.
Bütün Yönleriyle Erzurumlu İbrahim Hakkı Hazretleri Sempozyumu, 2011
Edim (acı) sürekli olarak Kartezyen bir Ö'.<nc önccllcr. Yap:ırı, karar veren, seçen ve etkin rol... more Edim (acı) sürekli olarak Kartezyen bir Ö'.<nc önccllcr. Yap:ırı, karar veren, seçen ve etkin rol oynaynn bu 'düşünen ben'; ziblnbeden, madde-ınaruı, doğ:ı-doğ:ıüsı:ü, insan biümi-doğ:ı bilimi ve özne-nesne aynmı nosyonLwnı dn orıayn çıkanr. Bu ı:ür bir 'edim'io (act) k:uşısında yer olan 'ohy'da (event) ise bir 'öznesiz süreç' söz konusudur. Öznesiz süreç Karrezyın Özne'nin orı:ıdan kaldınlnıasın.1 yönelik bir ıavırdtr. Şöyle ki Descartes'io "Düşüyorum, o halde vnnm" Cogito ilkt-si aslında 'ben'in düşünüı•oc olmasına, bir zibln edimi yapılınasına vurgu y:ıpru:. Böylelikle düşünen ıöz (res cogiı:ıns) ile maddi töz (res exı:ınsa) birbirinden aynlm.1ya ç:ılışılır. Bu tür bir Kartezyen düşünceyi orıadıın k:ıldırm.1k için Saffet Mumt 1\ırn, 'öznesiz süreç'in göz önüne :ılınm.-ısı gı:ıektiAioi ileri sürerek foıosenıe7jn bi ıki ıamfındnn y:ıpılmad~. bitkide meydana gelen bir oby olduğunu düşünür. Benzer bir şekiWe Tur:ı düşünmenin de bir ediın (net) de@ bir oby (evenı) olduğuna vurgu yapar. lnsan düşünmez, zihinsel süreçlerini yönlendirerneye ç:Uış(a)maz, düşünme insanda merd:ınn gelen bir oL~ydır. Bu örneklerden hareket eden Thm'yıı göre "düşünüyorum olgusal annmda y:ınlış lıit öncüldür; çünkü düşünce bir ediın (acı) deWJ, bit olay; "ben" dediğim biyolojik olayın beyninde geçen dah• kısmi bir biyolojik olaydır" (fı.ırn 20! 1: 54) Thm bu mda düşün~in 'ben 'de meydaruı gelı:o bir olay olduğunu kabul eder, opkı kalbin çarpması, böbrcklerin k:ılpıe bazı moleküleri süzmesi gibi. Bu nokmda düşünceyi gerçekleştiren bir 'bc:n' 'özne' de@dir, düşünce 'ben'de gerçekleşen bir ohydır. Bu hııliyle düşünce bir edim (acı). değil bir oL1y (event) die Düşünce tarihi boyunca" öznesiz süreç fikri yeni değildir aslında. Tasnvvuf da dôhil pek çok mistik gelenektc bu fikre yönelıl< sı:zgi y• d• coşkubn bulmak mümkün" (fum, 2011: 54). Bu hususm tasavvufı söylemlerde vuroluşa denk gibi görülen bir aönüşüm silnrinclc, böylesine bir dönüşümün bir ıek V.wk'a ntfedilmes~ ruılıııılao hikıiyenin sadece bu Varbk'ın hikayesi olması, etkileyenin, eıkilenenin ve etkinin tek vndık obrnk kabul edilmesi aslında 'öznesiz sürece' vurgu yapar. İşin garip tarali ıasavvufm insan kl'fldini bir özne olarak kabul ettiği sürece dönüşümünü ı:runamlamamışıır. Insan ancak yapan, yapılan ve yapına c)'lemioi gerçekleştiren tek Varlık' ı :ınladığı ve ketıdiııi bu Varlık'2 adadı~ zaman vııtoluş gö. rünümündeki dönüşümünü tamamlamış sayılır. Bu nokıııtb insanın nrttk "özn~iz siireç'"ı kabul, ona kendini diihil etti~ görülür. Bu tür bit "Ö'.<nesiz süreç" söylemini Bı-ı;urumlu ibrahim Hakkı'nın şu ifadelctle ınısrnlaşunr. Sen Hakk'a ıevekkı11 kıl Tesltm ol ii rahat bul Her işine razı ol Allah görelim neyler Ney/em güzel eyler (Eı:zurumlu İbrahim Hakkı, 1997: 123) Tın bu aşom:adn dojl:ıdan kurtulmuş, bireşim ve çı:lışik durumu orudan k:ıkhramk, bırlik ve biitiinl~ dönüşmüştür" (Bozkurt, 2005: 51). Tın'ın Hegel r:arııfından orıııpı konulan bu Ö7nesiz süreç dQnüşümürıe ben7.cr bir dönuşiımü Eızurumlu İbrahim l-l :ılda d2 şödenndusıl Varlık olarak kabul eUW Varlık'ın da maruz k:ıldığını JU mısr:ıbd:ı on:aya koy:ıır. Çün cemal in kendi kmdmck ıemJşa ltıldı af/t N-Wı iJ na~•ı ~ılt u maiOitu .,.,u ltıldı af/t &mn idi Jtıft u ma pa uli ı1hfr~; Emr-i m-a/ts ey/ey;tp sırr-ı/M;eydaltJdı af/t Ktruli ltmdin ieyTi ikrkn 7.Jhir olmalt ısudi Cilw izhan içün miraı-ı qya ltıldı af/t Çün bu qya M-biri bir d!'IJt!Si mir'aculır Bu TMTJy.idan itJJUba lte(i esrna kıldı. af/t ÇMnki lierM basbW 'l-imleJn aldı hazzın ismden Kılk-i ~ esmaJ,m mı'ismımJ ltıldı af/t ÇMn mKT.id ıuii ki biztim kmdi büsnin seyr ide U<~ kendi yerin çetm iJ sıiwyda kıldı ll$k Ta ki büsnun kenditim gayri ımıasa itml!Sin (ibrahim llııklu, 2008: 219
Uzun yıllar Fransa'da psikanaliz ve psikopatoloji öğrenimi gören ve günümüzün saygın psikiyatr ve... more Uzun yıllar Fransa'da psikanaliz ve psikopatoloji öğrenimi gören ve günümüzün saygın psikiyatr ve düşünce adamlarından biri olan Tunuslu Fethi Benslama, ülkemizde İslâmın Psikanalizi adıyla çevrilen kitabının bir yerinde şu şekilde bir dip not düşer: "Jacques Lacan'ın İbnü'l Arabi'ye geri döndüğü bir başka vesile de, 1960'ta, Saint-Louis Fakültesi'nde J.-E Gilson'un daveti üzerine verdiği bir konferanstır. Jacques Lacan, bize aktarmış olduğu daktilo edilmiş el yazmasında, İbn Rüşd ile İbn Arabi'nin Endülüs'te karşılaşma ve diyalog dönemini anmaktadır ve psikanalist olarak tavrının filozoftan çok İbnü'l Arabi'den yana olduğunu ileri sürmektedir". Burada son yüzyılda Avrupa düşüncesini psikanaliz ve felsefi çalışmalarıyla etkileyen Lacan'ın, İbnü'l Arabi haberdar olması, kendini ona yakın hissetmesidir. Bu noktada Lacan'ı İbnü'l Arabi'ye yaklaştıran nedir? Bunun üzerine düşünüldüğünde Lacan'ın varlık alanında arzu nesnesinin ulaşılmazlığı ile İbnü'l Arabi'nin varlık alanında Hakk'ın ulaşılmazlığı arasında paralellik değil, bir benzerliğin oluşudur. Lacan'a göre arzu nesnesi varlık alanında hiçbir zaman bütünüyle yakalanmaz, ele geçirilemez, çünkü ele geçirildiği anda kişi bu nesne üzerinde elde edemediği, bulunmadığı arzuya yönelir. Bu nedenle insan, varlık alanında tüm arzularını karşılayacak bir arzu nesnesi arayışı içindedir. Benzer şekilde İbnü'l Arabi de Hakk'ın varlıkla ilişkisini "Hem Odur"/Teşbih, hem "O değildir"/Tenzih, "O/O değil" kavramlarıyla açıklar. İbnü'l Arabi'ye göre Hakk, her ne kadar varlık alanında teşbihle/"O'dur" ile bilinmeye, varılmaya çalışılırsa da Hakk'ın bu varlık alanından kaçan, hiç yakalanmayan ve dünyada yakalanmayacak olan bir Tenzih/"O değildir" yönü vardır. Hakk'ın bu yönü sürekli insanın O'nu arzulamasını sağlar.
Uploads
Papers by Cafer Şen