Ρωσο-Ουκρανικές σχέσεις

Ρωσο-Ουκρανικές σχέσεις

Ρωσία	Ουκρανία

Οι Ρωσο-Ουκρανικές σχέσεις (ουκρανικά: Українсько-російські відносини‎‎, ρωσικά: Российско-украинские отношения‎‎) μεταφέρθηκαν σε διεθνείς σχέσεις κατά τη δεκαετία του 1990, αμέσως μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, από τις οποίες και οι δύο είχαν ιδρύσει δημοκρατίες. Οι σχέσεις σταμάτησαν μετά την εκκαθάριση της αυτονομίας του Κοζακικού Χετμανάτου από την Αικατερίνη Β΄ τον 18ο αιώνα. Για ένα σύντομο χρονικό διάστημα, οι σχέσεις επανατοποθετήθηκαν κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, λίγο μετά την Κομμουνιστική Οκτωβριανή Επανάσταση. Το 1920 η Ουκρανία είχε καταληφθεί από τη Σοβιετική Ρωσία και οι σχέσεις μεταξύ των δύο κρατών μεταφέρθηκαν από διεθνές σε εσωτερικές μέσα στη Σοβιετική Ένωση.

Στις 10 Φεβρουαρίου του 2015, ως απάντηση στη Ρωσική στρατιωτική παρέμβαση, το κοινοβούλιο της Ουκρανίας κατέγραψε σχέδιο διατάγματος για την αναστολή των διπλωματικών σχέσεων με τη Ρωσική Ομοσπονδία. Αν και η αναστολή αυτή δεν υλοποιήθηκε, ο Ουκρανός αξιωματούχος Dmytro Kuleba (μόνιμος εκπρόσωπος της Ουκρανίας στο Συμβούλιο της Ευρώπης) αναγνώρισε στις αρχές Απριλίου του 2016 ότι οι διπλωματικές σχέσεις είχαν μειωθεί "σχεδόν στο μηδέν".

Στις 5 Οκτωβρίου του 2016, το Υπουργείο Εξωτερικών της Ουκρανίας συνέστησε επισήμως στους πολίτες του να αποφύγουν κάθε είδους ταξίδι στη Ρωσία ή να διέλθουν από το έδαφός του, ισχυριζόμενοι αυξανόμενο αριθμό αβάσιμων συλλήψεων ουκρανικών πολιτών, οι οποίοι συχνά υποβάλλονται σε "μεθόδους σωματικής και ψυχολογικής πίεσης, βασανιστήρια και άλλες πράξεις που παραβιάζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα και την αξιοπρέπεια".

Η Ρωσία έχει πρεσβεία στο Κίεβο και προξενεία στο Χάρκοβο, τη Λβιβ και την Οδησσό. Η Ουκρανία έχει πρεσβεία στη Μόσχα και προξενεία στο Ροστόφ επί του Ντον, την Αγία Πετρούπολη, το Γεκατερίνμπουργκ, το Τιουμέν και το Βλαντιβοστόκ. Ο πρεσβευτής της Ουκρανίας στη Ρωσία έχει ανακληθεί από τον Μάρτιο του 2014. Έκτοτε, η ανώτατη διπλωματική αντιπροσωπεία της Ουκρανίας στη Ρωσία είναι προσωρινά επιτετραμμένη. Ομοίως, από τον Ιούλιο του 2016, μετά την ανακούφιση του Ρώσου πρεσβευτή στην Ουκρανία, η ανώτατη διπλωματική αντιπροσωπεία της Ρωσίας στην Ουκρανία είναι και ο προσωρινός επιτελών της.

Οι διακυβερνητικές σχέσεις μεταξύ δύο χωρών είναι περίπλοκες και από το 1991 υφίστανται περίοδοι δεσμών, εντάσεων και άμεσης εχθρότητας. Πριν από το Euromaidan, υπό τον πρόεδρο της Ουκρανίας Βίκτορ Γιανουκόβιτς (Φεβρουάριος 2010 - Φεβρουάριος 2014), οι σχέσεις ήταν συνεταιριστικές, με διάφορες εμπορικές συμφωνίες σε ισχύ. Μετά την επανάσταση της Ουκρανίας το 2014, η οποία εξέπεμψε τον πρωθυπουργό Γιανουκόβιτς, που ανατράπηκε στις 21 Φεβρουαρίου 2014, οι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών επιδεινώθηκαν ταχέως. Σημαντική διαφθορά των φιλορωσικών μελών της κυβέρνησης, αναγκασμένη Ρωστικοποίηση μίας δεκαετίας και η πίεση στην ουκρανική γλώσσα στα ανατολικά Της Ουκρανίας και της Κριμαίας, έχουν υποβιβαστεί. Η Ρωσία, για να μην χάσει την επιρροή της στην Ουκρανία, στρατιωτικά εισέβαλε στην Αυτόνομη Δημοκρατία της Κριμαίας και μετέφερε στρατεύματα και βαριά όπλα στο ανατολικό τμήμα της Ουκρανίας για περαιτέρω κλιμάκωση. Το Μάρτιο του 2014, η Ρωσική Ομοσπονδία κατά του διεθνούς δικαίου έχει προσαρτήσει την Κριμαία μετά από ένα παράνομο δημοψήφισμα που καταδικάστηκε ευρέως από τη διεθνή κοινότητα. Κατά τον Μάρτιο και τον Απρίλιο του 2014, οι προ-ρωσικές αναταραχές έχουν εξαπλωθεί με τις "ρωσικές λαϊκές δημοκρατίες" που αυτοανακηρύχθηκαν στο Ντόνετσκ και στο Λουχάνσκ, οι οποίες προσωρινά δεν ελέγχονται από την ουκρανική κυβέρνηση. Σε απάντηση, η Ουκρανία ξεκίνησε πολλές διεθνείς δικαστικές διαφορές κατά της Ρωσίας, καθώς ανέστειλε όλα τα είδη στρατιωτικής συνεργασίας και εξαγωγής. Επίσης στις 20 Απριλίου του 2016, η Ουκρανία ίδρυσε χωριστό κυβερνητικό τμήμα, ένα Υπουργείο προσωρινά κατεχομένων εδαφών και εσωτερικά εκτοπισθέντων. Πολλές χώρες και διεθνείς οργανισμοί εφάρμοσαν κυρώσεις κατά της Ρωσικής Ομοσπονδίας και των Ουκρανών πολιτών που εμπλέκονται και είναι υπεύθυνοι για την κλιμάκωση.

Στρατιωτικές συγκρούσεις μεταξύ των φιλορωσικών αντάρτων που υποστηρίζονται από Ρώσους στρατιωτικούς και τις Ουκρανικές Ένοπλες Δυνάμεις ξεκίνησαν στα ανατολικά της χώρας τον Απρίλιο του 2014. Στις 5 Σεπτεμβρίου του 2014 υπογράφηκε μια προσωρινή συμφωνία εκεχειρίας μεταξύ της κυβέρνησης της Ουκρανίας και εκπροσώπων αυτοαποκαλούμενων της Λαϊκής Δημοκρατίας του Ντόνετσκ και της Λαϊκής Δημοκρατίας του Λουγκάνσκ. Η εκεχειρία κατέρρευσε οριστικά εν μέσω έντονων νέων συγκρούσεων τον Ιανουάριο του 2015. Μια νέα συμφωνία κατάπαυσης του πυρός έχει τεθεί σε εφαρμογή από τα μέσα Φεβρουαρίου του 2015, αλλά και αυτή η συμφωνία απέτυχε επίσης να σταματήσει τις μάχες.

Ορισμένοι αναλυτές πιστεύουν ότι η σημερινή ρωσική ηγεσία είναι αποφασισμένη να αποτρέψει ένα ισοδύναμο της Πορτοκαλί Επανάστασης στη Ρωσία. Αυτή η προοπτική υποτίθεται ότι εξηγεί όχι μόνο τη ρωσική εσωτερική πολιτική αλλά την ευαισθησία της στα γεγονότα στο εξωτερικό. Πολλοί στην Ουκρανία και εκτός αυτής πιστεύουν ότι η Ρωσία χρησιμοποίησε περιοδικά τους τεράστιους ενεργειακούς της πόρους για να εκφοβίσει τους μικρότερους γείτονές της, αλλά η ρωσική κυβέρνηση υποστηρίζει ότι ήταν η εσωτερική μάστιγα μεταξύ της πολιτικής ελίτ της Ουκρανίας που φταίει για το αδιέξοδο. Η σύγκρουση στην Ουκρανία και ο υποτιθέμενος ρόλος της Ρωσίας κλιμάκωσαν σημαντικά τις εντάσεις στις σχέσεις της Ρωσίας με τις μεγάλες Δυτικές δυνάμεις, ιδιαίτερα στις σχέσεις μεταξύ της Ρωσίας και των ΗΠΑ, οι οποίες προκάλεσαν τους παρατηρητές να χαρακτηρίσουν τους παρατηρητές το 2014 ως υποτιθέμενοι σε αντιφατική φύση ή την έλευση του Δεύτερου Ψυχρού Πολέμου και του Τρίτου Παγκοσμίου Πολέμου.