Βικιπαίδεια:Μεταφράσεις όρων/Φιλοσοφία της επιστήμης

Η μετάφραση του άρθρου Φιλοσοφία της επιστήμης που σχετίζεται με το προκείμενο λήμμα έχει ολοκληρωθεί.

A

absurd = παράλογος
abuse = κατάχρηση
accountability = ευθύνη / υποχρέωση λογοδοσίας [social accountability = κοινωνική ευθύνη]
amenable = διαθέσιμος [amenable + science = διαθέσιμο σε επιστημονικό έλεγχο - Susceptible or open, as to testing or criticism: “The phenomenon of mind... is much more complex, though also more amenable to scientific investigation, than anyone suspected” (Michael D. Lemonick). http://dictionary.reference.com/search?q=amenable]
analysis = ανάλυση
angle of projection = γωνία προβολής (γεωμετρία) / γωνία βολής (φυσική, βολές)
arbiter = κριτής, κριτικός
argumentum επιχείρημα,διαφωνία

 argumentum ad ignorantiam = επίκληση αγνοίας,εικοτολογία
 argumentum (reductio) ad absurdum = εις άτοπον απαγωγή(αναγωγή)
 argumentum ad hominem = προσβολή χαρακτήρος,προσωπική επίθεση

aspect = άποψη
attractor = ελκυστής [strange attractor = παράξενος ελκυστής]
auxiliary = δευτερεύων / βοηθητικός

C

cause = αιτία,αίτιο (cause and effect = αίτιο και αιτιατό)
causal = αιτιακός,αιτιατικός,αιτιολογικός
causality = αιτιότητα (η αρχή ότι παν αιτιατό έχει κάποιο αίτιο,του αιτίου προηγουμένου του αιτιατού χρονικά)
celestial = ουράνιος (celestial mechanics = ουράνια μηχανική)
circular argument-logic = κυκλικό επιχείρημα-λογική ,(προβληματική ταυτολογική-αυτοαναφορική συλλογιστική ή/και πλάνη)
claim = ισχυρισμός, ισχυρίζομαι
cognitive = γνωστικός,γνωσιακός
cognitive act = πράξη αντίληψης / γνωστική πράξη
coherent = συνεκτικός
commercial = εμπορικός
component part = συνθετικό στοιχείο
concept = έννοια
conception = ιδέα, σύλληψη ιδέας
conceptual = εννοιολογικός
consensus = συναίνεση [consensus decision making = συναινετική λήψη αποφάσεων]
consistent = συνεπής [self-consistent = αυτοσυνεπής]
constructivist = κονστρουκτιβιστής
context = πλαίσιο [δείτε social context]
convenient = βολικός / χρήσιμος
correspondence = αντιστοιχία
cramp = καθηλώνω
criterion = κριτήριο [problem of criterion = πρόβλημα κριτηρίου]
crucial = κρίσιμο

D

datum = σημείο αναφοράς,δεδομένο (πληθυντικός data)
deduction = απαγωγή(παραδοσιακός όρος), παραγωγή(νεώτερος όρος) (->ενός συμπεράσματος πηγαίνοντας απ' το γενικό στο ειδικό)
determinism = ντετερμινισμός,αιτιοκρατία ( η αρχή/ιδέα//φιλοσοφική σχολή ότι δοθέντων των αρχικών συνθηκών ενός συστήματος και των κανόνων που το διέπουν, μπορεί να προβλεφθεί εκ των προτέρων και εξ αρχής,είναι προδιαγεγραμμένη επακριβώς, η μελλοντική εξέλιξη και πορεία του)
deny = αρνούμαι
discipline = επιστημονικός κλάδος
dispute = αμφισβήτηση / αντιπαραθέσεις
distinct = διακριτός

E

electron = ηλεκτρόνιο
eloquent = εκφραστικός, εύγλωττος
embedded = συνυφασμένος
emergent = αναδυόμενος [emergent properties = αναδυόμενες ιδιότητες (εν αντιδιαστολή με αναγωγισμό)
empiricism = εμπειρισμός
ensure = διασφαλίζω, σιγουρεύω
enterprise = εγχείρημα / επιχείρηση
entity = οντότητα
ethical = ηθικός / δεοντολογικός
evidence = τεκμήριο,στοιχείο
evidence from experimentation = πειραματική τεκμηρίωση
existance = ύπαρξη
extent = βαθμός / έκταση
extraordinary = ἔξαίρετος/εξαιρετικός

F

face value = ονομαστική αξία, τοις μετρητοίς
falsifiability = διαψευσιμότητα
falsification = διάψευση
field = πεδίο
force = δύναμη
formulate = διατυπώνω
foundationalism = θεμελιωτισμός
fractal = μορφοκλασματικό σύνολο

G

gratuitous = ανώφελος
gravity = βαρύτητα

H

hold = στηρίζω / υποστηρίζω (ιδέα, άποψη, κτλ) (ίδιο με uphold)

I

identical = ταυτόσημος
implicit = ανεκδήλωτος
imply = υπονοώ
incorporate = ενσωματώνω
induction = επαγωγή
infallibility = αλάθητο / αδιάψευστο
inference = συμπερασμός / συμπέρασμα
information = πληροφορία [information-destructive = πληροφοριοκαταστροφικός]
initial = αρχικός [initial velocity = αρχική ταχύτητα]
instance = έκφανση
instrumentalism = ινστρουμενταλισμός
interaction = αλληλεπίδραση
interpretation = ερμηνεία
intersubjectivity = διυποκειμενικότητα
invalidate = ακυρώνω
irreducible = ανεπίδεκτος μείωσης
irrelevant = άσχετος
issue = ζήτημα

J

justification = αιτιολόγηση

L

lay people = λαϊκοί
loop = βρόχος [strange loop = παράξενος βρόχος]

M

magnitude = μέγεθος / έκταση
minimum = ελάχιστο [minimum message length = μήνυμα ελαχίστου μήκους]
moral = ηθικός

N

naive = απλοϊκός/αφελής [naive empiricism = απλοϊκός εμπειρισμός]
notion = αντίληψη / διανόημα / έννοια

Ο

objectivity = αντικειμενικότητα
observation = παρατήρηση
outlier = σκόπελος [μτφ.]

P

perception = αντίληψη / προσωπική αντίληψη
phase = φάση [phase space = χώρος φάσεων, φασικός χώρος]
positivism = θετικισμός
prescriptive = τυποποιημένος
primary = πρωτεύων
probe = ερευνητικό σκάφος (κυρίως για διάστημα)
projectile = βλήμα
projection = προβολή [angle of projection = γωνία προβολής (γεωμετρία)]

Q

quantify = ποσοτικοποιώ
quasi-empirical method = ημιεμπειρική μέθοδος

R

rational = λογικός / ορθολογικός
reduction = αναγωγή
reductionism = αναγωγισμός [greedy reductionism = πλεονεκτικός αναγωγισμός](η αρχή/ιδέα//φιλοσοφική σχολή ότι τα πάντα μπορούν να αναχθούν σε ένα μικρό σύνολο πρώτων αρχών)
referential = αναφορικός [self-referntial = αυτοαναφορικός]
refute = διαψεύδω/καταρρίπτω
regress = αναδρομή/αναγωγή [regress argument = δι'άλλήλων,ζήτημα αναγωγής]
rigour = αυστηρότητα (ως προς την τήρηση του κανόνα)
reject = απορρίπτω
representative = αντιπροσωπευτικός

S

sample = δείγμα
secular = εγκόσμιος
seemingly = φαινομενικά
sense = έννοια
set = σύνολο
seperate = ξεχωριστός
shape (verb) = καθορίζω,σχηματίζω
social context = κοινωνικό πλαίσιο
space = χώρος [phase space = χώρος φάσεων, φασικός χώρος]
statement = πρόταση,θέση,έκθεση
stifle = πνίγω
subjectivity = υποκειμενικότητα

Τ

tautology = ταυτολογία
test = έλεγχος
theory = θεωρία [theory of motion = θεωρία κινηματικής, κινηματική θεωρία], [chaos theory = θεωρία του χάους]
transit of venus = διάβαση της Αφροδίτης

U

ubiquitous = πανταχού παρών
understanding = κατανόηση
uniformitarianism = ομοιομορφισμός
unobservable = μη παρατηρήσιμος (απευθείας)
usable = χρησιμοποιήσιμος

V

velocity = ταχύτητα