Θερμοπίδακας
 |
Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Οι θερμοπίδακες είναι ένα είδος θερμών πηγών που, περιοδικά, «εκρήγνυνται» και εκτοξεύουν στήλες θερμού νερού, γι' αυτό και αποκαλούνται επίσημα και «διαλείπουσες θέρμες». Οι θερμοπίδακες ονομάζονται και γκέιζερ, από την ονομασία του μεγαλύτερου θερμοπίδακα στην Ισλανδία που ερμηνεύεται ως «αναβλύζων με ορμή [1]» στην τοπική γλώσσα. Ήταν γνωστοί στους αρχαίους Έλληνες, ο Στράβων αναφέρει τέτοιους στη Σικελία, που λέγονταν «δέλλοι»[εκκρεμεί παραπομπή].
Περιγραφή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Οι συνθήκες για επιβίωση οργανισμών στους θερμοπίδακες είναι ιδιαίτερα δύσκολες, ωστόσο υπάρχουν ορισμένοι Προκαρυωτικοί οργανισμοί που επιβιώνουν σ' αυτούς.
Για τη δημιουργία ενός θερμοπίδακα απαιτούνται πολύ ιδιαίτερες γεωλογικές συνθήκες και γι' αυτό το λόγο υπάρχουν σχετικά λίγοι σε όλο τον κόσμο, γύρω στους 1000.
Οι περισσότεροι θερμοπίδακες στον κόσμο βρίσκονται κυρίως σε τρεις περιοχές της Γης:
- στο Εθνικό Πάρκο Γιέλοουστοουν, Ουαϊόμινγκ, Η.Π.Α.
- στην Ηφαιστιακή ζώνη Τάουπο, στη Νέα Ζηλανδία και
- στην Ισλανδία
Οι δύο πρώτες περιοχές συνδέονται με ενεργά ηφαίστεια, που δίνουν λαβή για ερμηνεία της δημιουργίας τους, ενώ η τρίτη περιοχή με σβησμένα ηφαίστεια από την τριτογενή διάπλαση και νωρίτερα. Βέβαια έχουν παρατηρηθεί και περιορισμένης έκτασης μέχρι μεμονωμένες περιπτώσεις στις περιοχές:
- Δολίνη Γκεϊσέροφ, Καμτσάτκα, στη Ρωσία,
- στο Ελ Τάτιο, στη Χιλή,
- στην Κόστα Ρίκα
- στην Πομερανία καθώς και
- στην Πολυνησία κ.α.
Σπουδαιότεροι και μεγαλύτεροι όμως όλων είναι εκείνοι του πάρκου Γιέλοουστοουν που εξ αυτών ονομάζεται και «χώρα των θαυμάτων» ακριβώς για τα θαυμάσια φυσικά φαινόμενα που συνοδεύουν τους θερμοπίδακες. Το Γιέλοουστοουν βρίσκεται σε οροπέδιο των Βραχωδών ορέων δυτικά του ποταμού Μιζούρι πολύ κοντά στις πηγές του ομώνυμου ποταμού Γιέλοουστοουν. Αποτελεί δημόσιο κτήμα των ΗΠΑ, είναι έκτασης 5.500 τ.χλμ. και είναι κατάφυτο από πυκνά πευκοδάση. Βρίσκεται σε υψόμετρο 2700 μ. από επιφάνεια θαλάσσης και παρουσιάζει κλίμα σχεδόν πολικό, που αρχίζει από τον Σεπτέμβριο και διαρκεί 9 μήνες. Στο χώρο αυτό αναβλύζουν περισσότεροι από 50 θερμοπίδακες που εξακοντίζουν στήλη ζέοντος ύδατος ύψους 85 μ. Έτσι οι θερμοπίδακες αυτοί έλαβαν διάφορα ονόματα όπως ο μέγας, ο γίγας κλπ.
Ο μέγας θερμοπίδακας
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο αποκαλούμενος μέγας θερμοπίδακας ή «γερο-πιστό» (old faithful) είναι ο μεγαλύτερος όλων και αναβλύζει από μια τεράστια οπή εντός βράχου διαμέτρου 8 μ. και βάθους 35 μ. Η οπή αυτή γεμίζει αιφνίδια κατά ορισμένα χρονικά διαστήματα με κοχλάζον νερό. Κάποια στιγμή το έδαφος γύρω αρχίζει να σείεται και ν΄ ακούγεται ένας υπόκωφος βρυχηθμός και αμέσως εκσφενδονίζονται πυκνά μεγάλα νέφη ατμού που φθάνουν πολλές φορές σε ύψος 165 μ. Στη συνέχεια το κοχλάζον νερό αιφνίδια αναπηδά από την οπή και σχηματίζει γιγάντιο πίδακα διαμέτρου 8 μ. και ύψους 30 μ. από τη κορυφή του οποίου αναβλύζουν μικρότερες σε διάμετρο κορυφές που φθάνουν μέχρι και τα 85 μ. απ΄ όπου και πέφτουν στη γη ως λαμπροί καταρράκτες προσφέροντας ένα υπερθέαμα ιριδίζοντος στον ήλιο νερού. Το εξαιρετικό αυτό θέαμα διαρκεί 20 λεπτά της ώρας. Ύστερα, η δύναμη του νερού αρχίζει να εξασθενίζει, μέχρι που το νερό «χωνεύει» στο βάθος της οπής σαν να μην είχε συμβεί τίποτε προηγουμένως.
Ερμηνεία φαινομένου
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Την ερμηνεία του φαινομένου των θερμοπιδάκων έδωσε ο χημικός Μπούφσεν υποστηρίζοντας ότι το θερμό νερό που ανέρχεται από τα έγκατα της Γης διαμοιράζεται εντός του σωλήνος του πίδακα και της υπόγειας λεκάνης του. Λόγω της φύσεως του σωλήνα η θερμοκρασία και η εξ αυτής δημιουργούμενη πίεση της μάζας του νερού δεν παρουσιάζει ομοιομορφία σε όλα τα σημεία του. Αυτό έχει ως συνέπεια στα κατώτερα στρώματα να παρουσιάζουν μεγαλύτερες τιμές απ΄ ότι στα ανώτερα*. Έτσι όταν η θερμοκρασία βρασμού φθάσει (ανέλθει), στο κατώτερο σημείο του σωλήνα του πίδακα τα κατώτερα στρώματα αναβράζουν, δια του βρασμού τους αυτού παράγονται ατμοί που αυξάνουν την πίεση των υπερκειμένων στρωμάτων νερού. Αυτή μεταδιδόμενη συνέχεια στα υπερκείμενα πολλαπλασιάζεται με αποτέλεσμα να συντελέι στην εκτίναξη του νερού από της υπόγειας λεκάνης δια του σωλήνος σε μεγάλο ύψος.
(*) Υπ' όψη ότι η θερμοκρασία ανέρχεται από κάτω προς τα επάνω.
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ «Geyser | Definition of Geyser by Lexico». Lexico Dictionaries | English (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Ιουλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 30 Σεπτεμβρίου 2019.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Geysers στο Wikimedia Commons