Δημόσια Ιστορική Κεντρική Βιβλιοθήκη Χίου «Κοραής»
 |
Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
 | |
 Δημόσια Ιστορική Κεντρική Βιβλιοθήκη Χίου «Κοραής» | |
| Τύπος | Δημόσια Βιβλιοθήκη |
|---|---|
| Ίδρυση | 1792 |
| Τοποθεσία |  Ελλάδα, Δήμος Χίου |
| Συντεταγμένες | 38°22′4.20431″N 26°8′12.69748″E / 38.3678345306°N 26.1368604111°EΣυντεταγμένες: 38°22′4.20431″N 26°8′12.69748″E / 38.3678345306°N 26.1368604111°E |
| Συλλογή | |
| Νόμιμη κατάθεση | Ναι |
| Ιστότοπος | |
Η Δημόσια Κεντρική Ιστορική βιβλιοθήκη Χίου «Κοραής», γνωστή και ως Βιβλιοθήκη Κοραή[1], διαθέτει ένα μεγάλο και αξιόλογο αριθμό βιβλίων. Φέρει το όνομα και κατέχει τα έργα του Αδαμάντιου Κοραή, σημαντικής πνευματικής μορφής του νεότερου ελληνισμού. Η παρουσία της στα γράμματα και τον πολιτισμό της χώρας συνεχίζεται εδώ και τρεις αιώνες (1790 – σήμερα)[2].
Ιστορία της βιβλιοθήκης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η μακρόχρονη ιστορία της συνοπτικά μπορεί να χωριστεί στις ακόλουθες χρονολογικές περιόδους, που συνδέονται με σημαντικά γεγονότα της τοπικής ιστορίας:[3]
Α' περίοδος: 1792–1822
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η βιβλιοθήκη είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το ιστορικό γυμνάσιο Χίου, τη Σχολή Χίου που ιδρύθηκε το 1792 με διευθυντή τον Αθανάσιο Πάριο, που συγκέντρωσε τα βιβλία των παλαιοτέρων σχολείων. Ταυτόχρονα, ο Αδαμάντιος Κοραής φρόντιζε για τον εμπλουτισμό της βιβλιοθήκης, πιστεύοντας ότι οι διδάσκαλοι χωρίς βιβλία δε μπορούν να ωφελήσουν τους μαθητές τους. Ο ίδιος έστελνε όσα έργα εξέδιδε εκείνος, προέτρεπε τους εκτός του νησιού Χιώτες να συνδράμουν όπως μπορούσαν, με την «Αγγελία» του καλούσε τους φιλέλληνες της Ευρώπης να αποστέλλουν ένα αντίτυπο των συγγραμμάτων τους, ενώ με τις υποδείξεις του οι Έφοροι της Σχολής έστειλαν 20.000 γρόσια για αγορά βασικών βιβλίων και αποφάσισαν να διαθέσουν 3.000 γρόσια ετησίως για τον σκοπό αυτό.
Ο αριθμός των βιβλίων που συγκεντρώθηκε ήταν τέτοιος που το 1817 οικοδομήθηκε ανεξάρτητο κτήριο, όπου υπήρχε δημόσιο αναγνωστήριο οργανωμένο, ενώ δικαίωμα δανεισμού είχαν μόνο οι δάσκαλοι της Σχολής.
Μέχρι το 1822 η βιβλιοθήκη κατείχε πάνω από 20.000 τόμους με έργα αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων, εκκλησιαστικών συγγραφέων και επιστημόνων της Ευρώπης όπως και εκδόσεις του τυπογραφείου της Σχολής. Όλα αυτά συνέβαιναν μέχρι τη στιγμή της καταστροφής του νησιού από τους Τούρκους το 1822.
Β' περίοδος: 1822–1881
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Με τον επαναπατρισμό των Χίων και με τη σημαντική βοήθεια των ομογενών της διασποράς στο νησί άρχισε το 1838 η ανασύσταση των σχολείων, που στεγάστηκαν αρχικά σε τμήμα του παλιού νοσοκομείου. Εκεί η βιβλιοθήκη καταλάμβανε μία αίθουσα. Δημιουργός της υπήρξε και πάλι ο Αδαμάντιος Κοραής: με τη διαθήκη του κληροδοτούσε στη Σχολή της Χίου την προσωπική του βιβλιοθήκη, τα χειρόγραφά του και τις εκδόσεις του, συνολικά 3.425 τόμοι, ενώ επίσης εκχώρησε τα πνευματικά δικαιώματα από την πώληση άλλων έργων του, τα οποία όμως ποτέ δεν αξιοποιήθηκαν. Όταν πέθανε στις 6 Απριλίου 1833, ο μοναδικός κληρονόμος του, το Γυμνάσιο των Χίων, δεν λειτουργούσε και πέρασαν περίπου 20 χρόνια για να έρθουν τα βιβλία του Κοραή στη Χίο. Αρχικά ο εκτελεστής της διαθήκης Ιάκωβος Ρώτας ανέθεσε σε Έλληνες του Παρισιού την συσκευασία και την παράδοση του θησαυρού στον Χιώτη Φίλιππο Φουρναράκη, ο οποίος θα φρόντιζε για την φύλαξή τους μέχρι την ανασύστασή του Γυμνασίου.
Τη βιβλιοθήκη όμως άρχισαν να βαραίνουν χρέη, ενώ υπήρχε και ο κίνδυνος της φθοράς, έτσι σε έκκληση πέντε Χιωτών σπουδαστών στο Παρίσι το 1836 για τη σωτηρία της ανταποκρίθηκαν άμεσα αρκετοί. Ανάμεσα τους ο εφημέριος της ελληνικής κοινότητας στη Μασσαλία Καλλίνικος Κρεατσούλης και ο Δημήτριος Σκαραμαγκάς, που τακτοποίησαν τις οφειλές και έτσι ο Κρεατσούλης παρέλαβε τη βιβλιοθήκη και τη μετέφερε το 1839 στη Μασσαλία. Με την επανασύσταση του Γυμνασίου, οι έφοροι το 1840 ζήτησαν την αποστολή της κληρονομιάς. Πράγματι μέχρι το 1850 ο Κρεατσούλης είχε φροντίσει για την αποστολή των περισσότερων βιβλίων, παρέμεναν όμως στην κατοχή του τα σπουδαιότερα βιβλία και χειρόγραφα μέρος των οποίων επεστράφησαν αργότερα από τους κληρονόμους του.
Τα βιβλία φυλάχτηκαν σε λιθόκτιστη και ασφαλέστατη αποθήκη στην περιοχή των σχολείων. Το 1867, ο Φίλιππος Φουρναράκης έστειλε στο Γυμνάσιο τα αντίτυπα των «Ατάκτων», που δεν είχε διαθέσει ο θείος του και προσωπικά αντικείμενα του Κοραή. Τα βιβλία του Κοραή απετέλεσαν τον πρώτο πυρήνα της σημερινής βιβλιοθήκης. Είναι έργα πολύτιμα γιατί είναι γεμάτα με αυτόγραφες σημειώσεις και πρόκειται για άριστες εκδόσεις. Στη συλλογή πρέπει να ανήκει και το παλαιότερο βιβλίο, η ιστορία της ιατρικής του Κέλσου, που εκδόθηκε το 1493 (Aulus Cornelious Celsus, De Medicina, Venetiis MCDXCIII), όπως και η Νέα Χάρτα της Βλαχίας του Ρήγα, ένα από τα δύο σωζόμενα αντίτυπα στον κόσμο αλλά και δικά του χειρόγραφα.
Μερικά χρόνια αργότερα, ο λόγιος έμπορος από την Τεργέστη Ιωάννης Ανδρεάδης κληροδότησε στη βιβλιοθήκη 4.331 τόμους αρχαίων, βυζαντινών και νεότερων συγγραφέων. Πρόκειται για σπάνιες εκδόσεις με μεγάλη βιβλιοδετική αξία. Επίσης με τη φροντίδα του Ανδρέα Μάμουκα, συγκεντρώνονται και άλλα βιβλία κυρίως από προσφορές.
Λόγω του πλήθους των βιβλίων και της στενότητας του χώρου, το 1864 ξεκίνησε η ανοικοδόμηση κτηρίου δίπλα στο Γυμνάσιο με μεγάλες προσπάθειες των Εφόρων και συνεισφορές Χίων, το οποίο αποπερατώθηκε έξι χρόνια αργότερα. Μαρμάρινη πλάκα με την αναμνηστική επιγραφή και την παράσταση της Σφίγγας, συμβόλου της Χίου και της παιδείας, στόλισε το υπέρθυρο του κτηρίου, ενώ μέρος της σώζεται μέχρι σήμερα.
Το 1871, ο Νικόλαος Πολίτης ανέλαβε την καταγραφή και ταξινόμηση των περίπου 11.000 τόμων της. Την ίδια περίοδο αγοράστηκε και η σπουδαία νομισματική συλλογή του Σπυρίδωνα Αργυρόπουλου, που φυλάσσεται στη βιβλιοθήκη, ενώ οι υπεύθυνοι έλαβαν και τα κατάλληλα μέτρα για την πυροπροστασία του χώρου. Ωστόσο, δέκα χρόνια μετά, το 1881, το κτήριο όπως και όλο το νησί επλήχθη από σεισμό.[4]
Γ' περίοδος: 1881– 1962
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το νεόδμητο κτήριο υπέστη πολλές φθορές, αλλά δεν καταστράφηκαν ούτε χάθηκαν οι τόμοι της βιβλιοθήκης, κρίθηκε όμως απαραίτητη η κατεδάφισή του. Η Εφορεία των Ορθοδόξων Σχολείων με την οικονομική αρωγή των Χιακών παροικιών του εξωτερικού ανήγειρε το σημερινό, νεοκλασικού ρυθμού κτήριο.
Τα εγκαίνια της βιβλιοθήκης έγιναν το 1885 και στο υπέρθυρο τοποθετήθηκε η μαρμάρινη επιγραφή «Βιβλιοθήκη Αδαμάντιου Κοραή» για να τιμηθεί ο δημιουργός της. Σε μια μεγάλη αίθουσα χωρίς διαίρεση τοποθετούνται τα βιβλία σε προθήκες υαλόφρακτες που έφταναν μέχρι την οροφή. Το 1921 άρχισε μια απογραφή των βιβλίων, που διήρκεσε μέχρι το 1925.
Η έλλειψη αναγνωστηρίου και χώρου για τα νέα βιβλία που αποκτούσε η βιβλιοθήκη επέβαλαν την επέκταση του οικοδομήματος: τρεις αίθουσες στο υπόγειο φιλοξένησαν τα βιβλιοστάσια, ενώ η μεγάλη αίθουσα στο υπερυψωμένο πλέον ισόγειο μετατράπηκε σε αναγνωστήριο. Στο μεταξύ ο νόμος 3645/1928 αναγνώρισε τη βιβλιοθήκη ως ανεξάρτητο πνευματικό ίδρυμα με την επωνυμία «Δημόσια βιβλιοθήκη Χίου «Κοραής»». Στα 1933 η βιβλιοθήκη αριθμούσε 35.000 τόμους και 1.610 χειρόγραφα που προέρχονταν κυρίως από δωρεές, σύμφωνα με τον κατάλογο που δημοσίευσε ο Στέφανος Καββάδας. Από το 1950, με τη φροντίδα του Αλέκου Καλαμπόκη, διευθυντή της βιβλιοθήκης, συστήθηκε και οργανώθηκε το δανειστικό τμήμα που περιελάμβανε 10.500 τόμους και αριθμούσε 3.700 εγγεγραμμένα μέλη. Στη μετέπειτα ιστορία της βιβλιοθήκης καθοριστική ήταν η συμβολή της οικογένειας Αργέντη.
Δ' περίοδος: 1962-σήμερα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η 50ή επέτειος της απελευθέρωσης του νησιού το 1962 ήταν ορόσημο για την σύγχρονη ιστορία της βιβλιοθήκης. Ο Φίλιππος Αργέντης δώρισε τη «χιακή βιβλιοθήκη» του, μια συλλογή σπάνιων εκδόσεων, ειδικών επιστημονικών περιοδικών, χαρτών, λευκωμάτων, πολύτιμων χειρογράφων, κειμηλίων, φωτογραφιών, πινάκων ζωγραφικής κλπ., που καλύπτει όσα έχουν σχέση με όλους τους τομείς του χιακού πολιτισμού από τον 14ο μέχρι τον 20ο αιώνα. Παράλληλα ανέλαβε την ανακαίνιση του κτηρίου, που επεκτάθηκε και διαμορφώθηκε όπως το γνωρίζουμε σήμερα. Τις προσπάθειές του ολοκλήρωσε ο γιος του, Παντελής Λορέντζος Αργέντης. Στον πρώτο όροφο της βιβλιοθήκης στεγάστηκε το Λαογραφικό Μουσείο, με έπιπλα και χρηστικά αντικείμενα καθημερινής χρήσης των κατοίκων της Βόρειας Χίου, τη συλλογή των τοπικών ενδυμασιών και την Πινακοθήκη, η οποία περιέχει εικόνες μελών της οικογένειας Αργέντη, κειμήλια, εργόχειρα και άλλα κομψοτεχνήματα.
Το νέο κτήριο εγκαινιάστηκε το 1978, έκτοτε η βιβλιοθήκη με το διττό της ρόλο, ως Βιβλιοθήκη και ως Μουσείο, δέχεται χιλιάδες επισκέπτες. Στο μεταξύ το 1971 έφτασε στη Χίο η μεγάλη δωρεά του νεοέλληνα συγγραφέα Γεωργίου Θεοτοκά: πρόκειται για 4.000 τόμους με ιδιόχειρες αφιερώσεις και τα προσωπικά του αντικείμενα που τοποθετήθηκαν στην ομώνυμη αίθουσα.[5]
Το σημαντικό χωροταξικό πρόβλημα αντιμετωπίστηκε μερικώς με την παραχώρηση το 1993 του διπλανού κτηρίου του Δημοτικού Παρθεναγωγείου, στο οποίο τμηματικά έχουν μεταφερθεί το δανειστικό τμήμα, η συλλογή της Κινητής Βιβλιοθήκης, το Κέντρο Πληροφόρησης και το Συντηρητήριο, ενώ από το 2009 λειτουργεί και το 5ο Βιβλιοστάσιο όπου φιλοξενούνται συλλογές βιβλίων.
Από το 1972 η βιβλιοθήκη ξεκίνησε ένα πρωτοποριακό πρόγραμμα λειτουργίας κινητής μονάδας, με βιβλιοαυτοκίνητο που πήγαινε στα πιο απομακρυσμένα χωριά του Νομού. Το πρόγραμμα αυτό το 1997 θεσμοθετήθηκε πλέον από την πολιτεία και ένα σύγχρονο αυτοκίνητο επισκέπτεται σχολικές μονάδες και χωριά, εξοικειώνοντας τους πολίτες με τις υπηρεσίες της Βιβλιοθήκης και τις νέες τεχνολογίες. Από τη δεκαετία του ’80 δημιουργήθηκε σύγχρονος ηλεκτρονικός βιβλιοκατάλογος.
Από το 2006, στα πλαίσια του Προγράμματος «Κοινωνία της Πληροφορίας» και με την υποστήριξη του τμήματος Μηχανοργάνωσης του Πανεπιστημίου Αιγαίου, λειτουργεί το Δημόσιο Κέντρο Πληροφόρησης. Παράλληλα έχει ξεκινήσει το έργο της ψηφιοποίησης του υλικού της Βιβλιοθήκης.
Η βιβλιοθήκη οργανώνει επίσης εκπαιδευτικά προγράμματα, εκθέσεις, εκδίδει βιβλία, διοργανώνει ομιλίες, συνέδρια και φιλοξενεί εκδηλώσεις πολιτιστικών σωματείων, τιμά Χιώτες καλλιτέχνες και πνευματικούς ανθρώπους και προβάλλει το έργο τους, ενώ συνεργάζεται με άλλες ομόλογες σε διάφορους τομείς.
Βιβλιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Άμαντος Κ., Τα γράμματα εις την Χίον κατά την Τουρκοκρατίαν 1566 – 1822, Πειραιεύς 1946
- Ζαχαρού – Λουτράρη Α., Βιβλιοθήκη Χίου «Κοραής». Από την ίδρυσή της στο σήμερα, Θησαυροί της Βιβλιοθήκης Χίου «Αδαμάντιος Κοραής», συλ. Έργο, Χίος 2008
- Ζολώτας Γ. , Ιστορία της Χίου, συνταχθείσα επιμελεία της θυγατρός αυτού Αμ. Σάρου τ. Α-Γ2, Αθήναι, 1921- 1928
- Καββάδας Στ., Η εν Χίω Βιβλιοθήκη Κοραή (Ιστορία, Κατάλογος χειρογράφων), Αθήνα 1933
- Καλαμπόκης Αλ., «Ευρετήριο Καταλόγου χειρογράφων βιβλιοθήκης Κοραή (Χίος)», Χιακά Χρονικά, Θ΄ (1977)
- Κατάλογος Μουσείου Φ. Αργέντη, Πινακοθήκη και Λαογραφική Συλλογή, 1978
- Φασουλάκης Στερ. «Συμβολές στην ιστορία της Βιβλιοθήκης Κοραή», Χιακά χρονικά, ΙΓ΄ (1981)
- http://vivl-chiou.chi.sch.gr/
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Δείτε επίσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Σήμερα .gr, Σαν. «Αδαμάντιος Κοραής». Σαν Σήμερα .gr. Ανακτήθηκε στις 3 Νοεμβρίου 2021.
- ↑ «Δημόσια Κεντρική Ιστορική Βιβλιοθήκη Χίου "Κοραής"». www.koraeslibrary.gr. Ανακτήθηκε στις 3 Νοεμβρίου 2021.
- ↑ «Ιστορία». www.koraeslibrary.gr. Ανακτήθηκε στις 10 Ιουνίου 2022.
- ↑ «Ιστορία». www.koraeslibrary.gr. Ανακτήθηκε στις 3 Νοεμβρίου 2021.
- ↑ «Έργο του Γεωργίου Θεοτοκά στη Βιβλιοθήκη μας». Alithia.gr. 28 Ιουνίου 2017. Ανακτήθηκε στις 3 Νοεμβρίου 2021.