Πίσσα

Η πίσσα ή λιθανθρακόπισσα είναι ένα δευτερεύον προϊόν κατά την ξηρά απόσταξη των λιθανθράκων είτε για παρασκευή μεταλλικού κοκ είτε για την παρασκευή φωταερίου.

Η παραλαβή της πίσσας γίνεται με ψύξη του ακάθαρτου φωταερίου, το οποίο παίρνεται κατά την ξηρά απόσταξη των λιθανθράκων, οπότε το μεγαλύτερο μέρος αυτής υγροποιείται. Η πίσσα είναι ελαιώδες υγρό, σκούρου καστανού χρώματος και ειδικού βάρους 1,1 ως 1,3 gr*/cm³. Η ποιότητα και η ποσοτική σύστασή της εξαρτάται τόσο από την ποιότητα των αποσταζόμενων λιθανθράκων, όσο και από τις συνθήκες της απόσταξης. Αυτό αποδεικνύει ότι τα συστατικά της πίσσας δεν περιέχονται στον αποσταζόμενο άνθρακα, αλλά σχηματίζονται από τα προϊόντα της διάσπασής του, η οποία επέρχεται με τη θέρμανση.

Η πίσσα είναι μείγμα πολλών σωμάτων της αρωματικής κυρίως σειράς. Ο διαχωρισμός των συστατικών της πίσσας γίνεται με κλασματική απόσταξη και χημική κατεργασία. Κατά την απόσταξη της πίσσας χωρίζονται τέσσερα κλάσματα αυτής, ενώ στον αποστακτήρα παραμένει ημιστερεό υπόλειμμα, που αποτελείται κατά 60% από πίσσα και χρησιμοποιείται για τη στρώση των δρόμων, την κατασκευή ασφαλτοσωλήνων κ.ά.

Κλάσματα απόσταξης ανάλογα με το ειδικό τους βάρος

Τα κλάσματα της απόσταξης ανάλογα με το ειδικό τους βάρος είναι:

1. Το ελαφρό έλαιο (μέχρι τους 160 °C), ειδικού βάρους 0,9-1 gr/cm³. Αυτό περιέχει βενζόλιο (1,6%) και τα ομόλογά του, τολουόλιο (0,25%), ξυλόλιο (0,03%) κ.ά.
2. Το μέσο έλαιο (από 160° ως 230 °C), ειδικού βάρους 1-1,02 gr/cm³. Περιέχει φαινόλες, κρεζόλες (2%) και ναφθαλίνιο (4-6%).
3. Το βαρύ έλαιο (από 230° ως 270 °C), ειδικού βάρους 1-1,1 gr/cm³. Περιέχει ναφθαλίνιο, ομόλογα φαινόλης, πυριδίνη, κινολίνη και υδρογονάνθρακες.
4. Το έλαιο του ανθρακένιου ή πράσινο έλαιο (από τους 270°-400 °C), ειδικού βάρους 1,1 gr/cm³, που περιέχει ανθρακένιο, καρβαζόλιο κ.ά. Έχει πράσινο χρώμα και φθορίζει.

Τα κλάσματα υποβάλλονται χωριστά σε μία ή περισσότερες νέες κλασματικές αποστάξεις. Τα όξινα σώματα (φαινόλες) απομακρύνονται με κατεργασία με αλκάλια, ενώ τα βασικά με κατεργασία με οξέα. Η πίσσα λόγω του μεγάλου πλήθους των ενώσεων που περιλαμβάνει αποτελεί προϊόν μεγάλης βιομηχανικής σημασίας.