Gaan na inhoud

Noordryn-Wesfale

Wysig skakels
in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Nordrhein-Westfalen
Noordrhien-Westfalen
Noordryn-Wesfale
Landsvlag Landswapen
Basiese gegewens
Ampstaal: Duits en Nederduits
Hoofstad: Düsseldorf
Stigting: 23 Augustus 1946[1]
Oppervlakte: 34 110,26 km² (2de)
Bevolking: 17 924 591[2] (1ste)
(31 Desember 2021)
Bevolkingsdigtheid: 525 inwoners / km² (12de)
BBP
 - Totaal 		2021
733,257 miljard €[3]
(1ste)
Volkslied (Landeshymne): geen
Skuldlas per inwoner: 10 092 € (31 Maart 2022)
Totale skuldlas: 180,895 miljard €[4] (31 Maart 2022)
Werkloosheidsyfer: 7,0%[5] (Julie 2022)
ISO 3166-2: DE-NW
Amptelike webwerf: www.land.nrw
Politiek
Eerste Minister: Hendrik Wüst (CDU)
(sedert 27 Oktober 2021)
Regerende partye: CDU en Grüne
Setels in die parlement (Landtag)
(195 setels) (2017: 199 setels): 		CDU 76 (2017: 72)
SPD 56 (69)
B90/Grüne 39 (14)
FDP 12 (28)
AfD 12 (16)
Laaste verkiesing: 15 Mei 2022
Volgende verkiesing: Mei 2027
Parlementêre verteenwoordiging
Stemme in die Federale Raad (Bundesrat): 6 (van 69)
Kaart

Noordryn-Wesfale of Noord-Rynland-Wesfale (Duits: Nordrhein-Westfalen, [ˈnɔʁtʁaɪ̯n vɛstˈfaːlən], luister (hulp·inligting); Nederduits: Noordrhien-Westfalen) is 'n deelstaat van Duitsland. Dit grens aan die deelstate Rynland-Palts, Hesse en Nedersakse asook aan België en Nederland. Die naam is afkomstig van die ou Pruisiese provinsies Rynland (die noordelike helfte daarvan) en Wesfale.

Noordryn-Wesfale het 'n bevolking van 17 924 miljoen (Desember 2021) en 'n oppervlakte van 34 110 km². Die hoofstad is Düsseldorf en die grootste stad is Keulen.

Die deelstaat is ná die Tweede Wêreldoorlog deur die samesmelting van enkele vroeëre provinsies, waaronder Wesfale en Noordryn (wat albei oorspronklik deel uitgemaak het van Pruise) en Lippe, gevorm. Grootskaalse immigrasie van na-oorlogse vlugtelinge, veral uit die vroeëre oostelike gebiede van die Duitse Ryk, asook migrantewerkers uit Suid-Europa en Turkye gedurende die 1960's en Oos-Europeërs van Duitse afkoms ná 1990, het bygedra tot die deelstaat se huidige demografiese diversiteit. Noordryn-Wesfale is die vierde grootste van al die Duitse deelstate volgens sy oppervlak, maar het verreweg die grootste bevolking.

Geografie

[wysig | wysig bron]

Administratiewe distrikte (Landkreise)

[wysig | wysig bron]
  1. Aken (AC)
  2. Borken (BOR)
  3. Coesfeld (COE)
  4. Düren (DN)
  5. Ennepe-Ruhr-Kreis (EN)
  6. Rhein-Erft-Kreis (BM)
  7. Euskirchen (EU)
  8. Gütersloh (GT)
  9. Heinsberg (HS)
  10. Herford (HF)
  11. Hochsauerlandkreis (HSK)
  1. Höxter (HX)
  2. Kleef (KLE)
  3. Kreis Lippe (LIP)
  4. Märkischer Kreis (MK)
  5. Mettmann (ME)
  6. Minden-Lübbecke (MI)
  7. Rhein-Kreis Neuss (NE)
  8. Oberbergischer Kreis (GM)
  9. Olpe (OE)
  10. Paderborn (PB)
  1. Recklinghausen (RE)
  2. Rheinisch-Bergischer Kreis (GL)
  3. Rhein-Sieg-Kreis (SU)
  4. Siegen-Wittgenstein (SI)
  5. Soest (SO)
  6. Steinfurt (ST)
  7. Unna (UN)
  8. Viersen (VIE)
  9. Warendorf (WAF)
  10. Wesel (WES)

Selfregerende stede (kreisfreie Städte)

[wysig | wysig bron]
  1. Aken (AC)
  2. Bielefeld (BI)
  3. Bochum (BO)
  4. Bonn (BN)
  5. Bottrop (BOT)
  6. Dortmund (DO)
  7. Duisburg (DU)
  8. Düsseldorf (D)
  1. Essen (E)
  2. Gelsenkirchen (GE)
  3. Hagen (HA)
  4. Hamm (HAM)
  5. Herne (HER)
  6. Keulen (K)
  7. Krefeld (KR)
  8. Leverkusen (LEV)
  1. Mönchengladbach (MG)
  2. Mülheim an der Ruhr (MH)
  3. Münster (MS)
  4. Oberhausen (OB)
  5. Remscheid (RS)
  6. Solingen (SG)
  7. Wuppertal (W)

Ekonomie

[wysig | wysig bron]
Thyssen-staalaanleg in Duisburg in 1988
Die hoofkwartier van die nywerheidsreus Thyssen-Krupp in Essen

Die Ruhrgebied langs die gelyknamige syrivier van die Ryn, wat deur die weste van die deelstaat vloei, is die belangrikste nywerheidsgebied van Noordryn-Wesfale. Hierdie gebied strek anderkant die Ruhrvallei tot by Aken in die weste en Bonn in die suidweste. Groot afsettings van bitumineuse steenkool was die basis vir die vestiging van swaar nywerhede in die gebied gedurende die 19de eeu. Alhoewel mynboubedrywighede hier intussen grotendeels gestaak is, word bruinkool vandag nog steeds in 'n gebied tussen Keulen en Bonn in oop groewe ontgin.

Die Ruhrgebied het in die 19de eeu tot die grootste nywerheidsentrum in Europa gegroei. Groot getalle immigrante, waaronder duisende Pole, het na die streek gestroom. Nyweraars soos Alfred Krupp, wat in sy nywerheidsaanlegte veral lokomotiewe en wapentuig vervaardig het, en Alfred Thyssen, wat steenkool ontgin, yster, staal en masjiene vervaardig en grootliks bygedra het tot die uitbou van gas- en kragnetwerke, was die leidende persoonlikhede agter die vinnige uitbreiding van nywerhede in die streek. Die digte konsentrasie swaar nywerhede het egter ook sy skadukante gehad. So is die streek dekades lank deur grootskaalse lugbesoedeling geteister.

Vanaf die 1960's is die tradisionele swaar nywerhede deur strukturele probleme geteister. Sluitings en samesmeltings van myne en staalaanlegte het duisende bewoners werkloos gelaat. Vanaf die 1980's het ekonomiese herstrukturering tot die vestiging van nuwe en meer winsgewende bedrywe gelei, waaronder ingenieurswese, die vervaardiging van gehalte-staal en allooimetale, metaalverwerking, elektronika, sintetiese materiale en chemie.

Reeds in die vroeë 1980's het die persentasie werknemers in die nywerheidsbedryf tot minder as vyftig persent gedaal, terwyl steeds meer werksgeleenthede in die handels- en dienstesektor geskep is. Die daarstelling van 'n hoogs moderne geïntegreerde openbare vervoernetwerk met busse, trems, treine en moltreine het bygedra tot die vestiging van Düsseldorf, Keulen en Essen as gasheerstede van belangrike handelskoue en uitstallings.

Die Ruhrgebied het daarnaas in die laat 20ste eeu tot 'n sentrum van kuns en kultuur en 'n gewilde toeristebestemming ontwikkel met meer as twintig simfonie-orkeste, meer as sewentig teaters en meer as 200 museums.[6]

Galery

[wysig | wysig bron]
  • Ingang na die Stadttheater Minden, 'n munisipale teater
    Ingang na die Stadttheater Minden, 'n munisipale teater
  • Die Keiser Wilhem-gedenkteken op die Syberg
    Die Keiser Wilhem-gedenkteken op die Syberg
  • Sluise in die Dortmund-Ems-kanaal, te Münster
    Sluise in die Dortmund-Ems-kanaal, te Münster
  • Uitsig op 'n deel van Münster
    Uitsig op 'n deel van Münster

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ (de) "Verordnung Nr. 46, Auflösung der Provinzen des ehemaligen Landes Preußen in der Britischen Zone und ihre Neubildung als selbständige Länder". Verfassungen.de. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 25 Februarie 2017. Besoek op 25 Februarie 2017.
  2. ↑ (de) "Bevölkerung der Gemeinden Nordrhein-Westfalens am 31. Dezember 2021 – Fortschreibung des Bevölkerungsstandes auf Basis des Zensus vom 9. Mai 2011". Landesdatenbank Nordrhein-Westfalen. 2022. Besoek op 26 Augustus 2022.
  3. ↑ (de) "Bruttoinlandsprodukt von Nordrhein-Westfalen von 1970 bis 2021". Statista. 26 April 2022. Besoek op 26 Augustus 2022.
  4. ↑ (de) "Vorläufiger Schuldenstand der Länder". Statistisches Bundesamt. 31 Maart 2022. Besoek op 26 Augustus 2022.
  5. ↑ (de) "Arbeitslosenquoten im Juli 2022 – Länder und Kreise". Statistik der Bundesagentur für Arbeit. Julie 2022. Besoek op 26 Augustus 2022.
  6. ↑ (en) Derek Lewis: Contemporary Germany. A Handbook. London: Hodder Arnold 2001, bl. 40

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]
Deelstate van Duitsland

Baden-Württemberg | Beiere | Berlyn | Brandenburg | Bremen | Hamburg | Hesse | Mecklenburg-Voorpommere | Nedersakse | Noordryn-Wesfale | Rynland-Palts | Saarland | Sakse | Sakse-Anhalt | Sleeswyk-Holstein | Thüringen

Voormalige deelstate
Baden | Wes-Berlyn (de facto) | Württemberg-Baden | Württemberg-Hohenzollern

Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Noordryn-Wesfale&oldid=2611220"