Naar inhoud springen

Rhenen

Beluister (info)
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Rhenen
Gemeente in Nederland Vlag van Nederland
Locatie van de gemeente Rhenen (gemeentegrenzen CBS 2016)
Situering
Provincie Vlag Utrecht (provincie) Utrecht
Coördinaten 51° 57′ NB, 5° 34′ OL
Algemeen
Oppervlakte 43,76 km²
- land 42,08 km²
- water 1,68 km²
Inwoners
(1 januari 2024) 		20.238?
(481 inw./km²)
Bestuurs­centrum Rhenen
Belangrijke verkeersaders    , Veenendaallijn
Politiek
Burgemeester (lijst) Géran Kaai (CDA)[1]
Economie
Gemiddeld inkomen (2019) € 26.300 per inwoner
Gem. WOZ-waarde (2019) € 286.000
WW-uitkeringen (2014) 32 per 1000 inw.
Overig
Postcode(s) 3910-3912
Netnummer(s) 0317, 0318
CBS-code 0340
CBS-wijkindeling zie wijken en buurten
Amsterdamse code 10309
Website www.rhenen.nl
Bevolkingspiramide van de gemeente Rhenen
Bevolkingspiramide (2023)
Portaal  Portaalicoon   Nederland
Topografische gemeentekaart van Rhenen, september 2022
De Cunerakerk in Rhenen
Cuneratoren Rhenen
Tram van de NBM te Rhenen, gezien vanaf de Cuneratoren; 1941
Tram van de NBM te Rhenen, na verlegging van het tramspoor na herstel van oorlogsschade uit 1940; 1941
Grebbeberg, militaire begraafplaats met oorlogsmonument
De verovering van Rhenen op 8 juli 1499 door de Groote Garde, in opdracht van Jan II van Kleef
Kasteel Prattenburg
Binnenmolen

Rhenen (uitspraakⓘ) is een stad en gemeente in de Nederlandse provincie Utrecht. De gemeente telt 20.238 inwoners (1 januari 2024) en heeft een oppervlakte van 43,76 km² (waarvan 1,68 km² water). De gemeente omvat naast de stad Rhenen, de dorpen Elst en Achterberg.

Rhenen werkt met de gemeenten Veenendaal, Wageningen, Ede, Barneveld, Nijkerk, Scherpenzeel en Renswoude samen in het regionaal samenwerkingsverband Regio Foodvalley.

Het centrum van Rhenen heeft een gevarieerd winkel- en horecagebied, met donderdagochtend een weekmarkt.

Geschiedenis

[bewerken | brontekst bewerken]

Rhenen verkreeg in 1258 stadsrechten[2][3][4] nadat de plaats in 855 als 'villa Hreni' (buurschap Rhenen) voor het eerst werd genoemd. In de Middeleeuwen was Rhenen het meest vooruitgeschoven steunpunt van de bisschop van Utrecht in zijn voortdurende strijd tegen de graven, later hertogen, van Gelre. De bisschop bezat hier het kasteel Ter Horst, dat uiteindelijk in 1543 werd afgebroken. Na de centralisatie van het landsbestuur door keizer Karel V bleef Rhenen eeuwenlang een rustig garnizoensstadje, dat als een van de vijf steden van het Sticht een bescheiden rol speelde in het bestuur van het gewest.

In de 17e eeuw had de verdreven koning Frederik V van de Palts een zomerresidentie in Rhenen. Hij liet het paleis in 1630-1631 bouwen naar ontwerp van de Haagse architect Bartholomeus van Bassen. Dit Koningspaleis, zoals het werd genoemd, werd in 1812 afgebroken. Het is te zien in het gezicht op Rhenen, dat Jan van Goyen in 1649 schilderde, en dat in het gemeentelijk museum hangt. Verder herinneren in Rhenen alleen nog een gedenksteen en de straatnaam Frederik van de Paltshof aan het verblijf van de vorst.

In de 19e eeuw was Rhenen, gelegen aan de voet van de Utrechtse Heuvelrug, een centrum van tabaksteelt. Daarin kwam na 1870 geleidelijk een einde door de invoer van koloniale tabak uit vooral Sumatra.

In mei 1940 werd er hevig gevochten bij Rhenen tussen Duitsers en Nederlanders tijdens de Slag om de Grebbeberg. De bevolking werd geëvacueerd naar het westen en keerde pas vanaf 18 mei terug. Het stadje bleek zwaar gehavend. In Rhenen werden 162 woningen geheel verwoest, en circa duizend huizen waren zwaar beschadigd. De Cunerakerk en -toren stonden nog overeind en konden worden gerestaureerd. Kort na de terugkeer werd begonnen met het ruimen van puin. Daarbij werden werklozen ingeschakeld. Architect ir. C. Pouderoyen maakte in korte tijd een ontwerp voor de herbouw van het stadje. Daarbij werd bewust niet gekozen voor het weer opbouwen van de verwoeste huizen, maar voor een nieuw ontwerp naar de ideeën van de Delftse School. Pouderoyen koos er ook voor om de provinciale weg door het centrum te laten lopen, in plaats van eromheen. In de loop van 1942 was het reconstructieplan grotendeels uitgevoerd. Tijdens de gevechten van 1944 en 1945, bij de bevrijding van Nederland, werd Rhenen nogmaals getroffen.

In 1950 werden bij werkzaamheden aan de weg van Rhenen naar Elst graven gevonden in de helling van de Donderberg. Het bleek een Frankisch grafveld met ca. 1100 graven daterend uit 350 tot ca. 750 na Chr. Het is het rijkste Merovingische grafveld dat in Europa is gevonden. De gevonden sieraden zijn te zien in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden. Op de Grebbeberg ligt de grootste walburcht van Nederland. De bouw ervan begon in de periode 650-710. Andere vroegmiddeleeuwse vondsten zijn een goudschat (Achterberg) en een muntschat van ca. 100 gouden munten en 170 zilveren munten bij Remmerden en op de Koerheuvel nabij de oude watertoren een bronzen situla (rituele emmer) vermoedelijk uit de vroege Nederlandse ijzertijd ca 750 v.Chr.

In 2008 vierde de stad zijn 750-jarige bestaan.

Op Koninginnedag 2012 bracht toenmalig koningin Beatrix samen met haar familie een bezoek aan Rhenen en Veenendaal.

Geografie

[bewerken | brontekst bewerken]

Ligging en verbindingen

[bewerken | brontekst bewerken]

Rhenen ligt aan de noordoever van de Nederrijn; aan de overkant bevindt zich het dorp Kesteren. Via de Rijnbrug is de stad met de Neder-Betuwe verbonden. Deze verkeersbrug werd gebouwd op de fundamenten van de in 1944 verwoeste spoorbrug in het spoortraject Amersfoort-Kesteren. De verkeersbrug, die officieel werd geopend in november 1957 vormt nu een schakel in de Provinciale weg 233.

Rhenen ligt op de zuidoostpunt van de Utrechtse Heuvelrug. De plaats is omgeven door meerdere natuurgebieden.[5] De oostelijk gelegen en tot de gemeente behorende Grebbeberg is de laatste heuvel van deze stuwwal, alvorens deze overgaat in de Gelderse Vallei. Andere heuvels in de gemeente Rhenen zijn de Elsterberg, Prattenburgse Berg, Sparreboomsche Berg, Buurtsche Berg, Paasheuvel, Thymse Berg, Koerheuvel, Donderberg en de Laarsenberg.

Via het op het grondgebied van de gemeente Wageningen gelegen Opheusdense Veer bestaat er een bootverbinding over de Nederrijn met het dorp Opheusden.

In Elst is er met het Ingense Veer een bootverbinding over de Nederrijn met het dorp Ingen.

In de periode mei tot en met half september onderhoudt het Rhenense (voet)veer tussen Rhenen en Lienden een verbinding voor voetgangers en fietsers.

Station Rhenen is sinds 1981 een kopstation aan het einde van de Veenendaallijn, via Veenendaal naar Utrecht.

Overige kernen

[bewerken | brontekst bewerken]

Achterberg, Elst, Laareind en (bedrijventerrein) Remmerden.

Sinds de herindeling van de gemeenten Amerongen, Doorn, Driebergen-Rijsenburg, Leersum en Maarn per 1 januari 2006 tot de gemeente Utrechtse Heuvelrug behoort het voorheen Amerongse gedeelte van Elst tot de gemeente Rhenen.

Aangrenzende gemeenten

[bewerken | brontekst bewerken]
   Aangrenzende gemeenten   
        Vlag Veenendaal Veenendaal       Vlag Ede Ede (Gld) 
           
 Vlag Utrechtse Heuvelrug Utrechtse Heuvelrug   Vlag Wageningen Wageningen (Gld) 
           
 Vlag Buren Buren (Gld)       Vlag Neder-Betuwe Neder-Betuwe (Gld)        

Cultuur en recreatie

[bewerken | brontekst bewerken]

Bezienswaardigheden

[bewerken | brontekst bewerken]

Monumenten

[bewerken | brontekst bewerken]

In de gemeente bevindt zich een aantal rijksmonumenten en oorlogsmonumenten, zie:

Kunst in de openbare ruimte

[bewerken | brontekst bewerken]

Media

[bewerken | brontekst bewerken]

De lokale omroep Dorp en streek tv, is gericht op Maarn, Maarsbergen, Renswoude, Scherpenzeel, Woudenberg, Rhenen en Elst

Onderwijs en sport

[bewerken | brontekst bewerken]

Voortgezet onderwijs

[bewerken | brontekst bewerken]

Sport

[bewerken | brontekst bewerken]

Rhenen was in 2000 gastheer van de Europese kampioenschappen mountainbike.

Op zaterdag 20 augustus 2022 liep de route van de tweede etappe (van 's-Hertogenbosch naar Utrecht) van de Ronde van Spanje 2022 door Rhenen.[7]

Politiek en bestuur

[bewerken | brontekst bewerken]

Gemeenteraad

[bewerken | brontekst bewerken]

De gemeenteraad van Rhenen bestond tot 2022 uit 17 zetels; daarna uit 19. Hieronder staat de samenstelling van de gemeenteraad sinds 1994:

Gemeenteraadszetels
Partij 1994 1998 2002 2006 2010 2014 2018 2022
SGP 3 3 4 3 3 4 3 5
VVD 4 3 3 3 3 2 3 3
Rhenens Belang - - - 1 2 2 2 3
Progr Rhenen/GroenLinks¹ 1 2 2 4 3 3 3 3
D66 2 1 1 - - 1 2 2
ChristenUnie² - 1 - - 1 2 2 1
CDA 4 4 4 3 3 2 1 1
PvdA 3 3 3 3 2 1 1 1
Totaal 17 17 17 17 17 17 17 19

¹ Bij de verkiezingen tot en met 2002 deed alleen GroenLinks mee.
² In 1998 deed de RPF, een van de voorgangers van de ChristenUnie, mee aan de verkiezingen.

College

[bewerken | brontekst bewerken]

Het college van burgemeester en wethouders bestaat voor de raadsperiode 2022-2026 uit:

  • Géran Kaai (CDA), burgemeester: bedrijfsvoering en openbare orde en veiligheid;
  • Gert van Laar (SGP), wethouder en 1e locoburgemeester: fysieke domein;
  • Dick Poortinga (Rhenens Belang), wethouder: welzijn en sport, economie, recreatie en toerisme;
  • Caroline Folmer (D66), wethouder: WMO, jeugd, duurzaamheid, afval en milieu;
  • Bert Fintelman (CDA), wethouder: landelijk/agrarisch gebied, financiën en belastingen;
  • Pieter Bonthuis, gemeentesecretaris: algemeen directeur van de ambtelijke organisatie en eerste adviseur van het college.

Partnersteden

[bewerken | brontekst bewerken]

Rhenen heeft geen partnersteden, in 2017 kwam echter een aanvraag. Dit betrof een aanvraag van de Chinese stad Dujiangyan. Deze aanvraag was naar aanleiding van de komst van reuzenpanda's naar Ouwehands Dierenpark.[8]

Bekende inwoners

[bewerken | brontekst bewerken]

Geboren in Rhenen

[bewerken | brontekst bewerken]

Woonachtig geweest

[bewerken | brontekst bewerken]

Fotogalerij

[bewerken | brontekst bewerken]
  • Deel van Rhenen. Op de voorgrond de Cuneratoren.
    Deel van Rhenen. Op de voorgrond de Cuneratoren.
  • Rhenen en de Nederrijn
    Rhenen en de Nederrijn
  • Rhenen inclusief de brug
    Rhenen inclusief de brug
  • De Grebbeberg. Op de achtergrond Rhenen.
    De Grebbeberg. Op de achtergrond Rhenen.
[bewerken | brontekst bewerken]
Zie de categorie Rhenen van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Rhenen&oldid=68461831"