Biedaszyb
Biedaszyb (żarg., nazwa pochodzi z lat 30. XX wieku[1]) – wyrobisko górnicze (szybik lub sztolnia) wykonane w pobliżu wychodni w sposób nielegalny, udostępniające węgiel[1], najczęściej węgiel kamienny. Osoba urabiająca węgiel z wykorzystaniem biedaszybu to biedaszybikarz[2].
Biedaszyby w krajach i regionach
[edytuj | edytuj kod]Polska
[edytuj | edytuj kod]Biedaszyby najliczniej powstawały na Górnym Śląsku[3] w okresie kryzysu gospodarczego w latach 1929–1933, stanowiły nierzadko jedyne źródło utrzymania pracujących przy nich całych rodzin. Węgiel z biedaszybów był tańszy niż sprzedawany przez kopalnie, co stało się powodem niszczenia biedaszybów poprzez wysadzanie ich w powietrze i ścigania przez policję biedaszybników.
W latach 90. XX w., po zamknięciu wszystkich wałbrzyskich kopalń węgla, biedaszyby powstały w Wałbrzychu. Korzyści wynikające z wydobywania węgla czerpią głównie bezrobotni, którzy sprzedają węgiel po niższej cenie. Z uwagi na nieprzestrzeganie przepisów BHP oraz pracy wykonywanej przez osoby niewykwalifikowane, jest to działalność bardzo niebezpieczna i powoduje liczne wypadki, w tym śmiertelne.
Donieckie Zagłębie Węglowe
[edytuj | edytuj kod]Na Ukrainie biedaszyby są nazywane kopankami od wyrazu копа́та (kopać).
Początek biedaszybów w Donieckim Zagłębiu Węglowym nastąpił w latach 90. w związku z problemami gospodarczymi Ukrainy, które poskutkowały zamykaniem kopalń w obwodzie donieckim i ługańskim. Już pod koniec lat 90. w ramach restrukturyzacji ukraińskiego górnictwa zamknięto 52 kopalnie państwowe[4] z uwagi na rosnące koszty i niewypłacone wynagrodzenia[5]. Te problemy spowodowały zwiększenie bezrobocia wśród górników i większości mieszkańców regionu, którzy zdecydowali się na tworzenie kopanek[6]. Ukraińskie biedaszyby są często kontrolowane przez lokalne władze, jak i grupy przestępcze oraz spółki należące do oligarchów[5].
Po wybuchu wojny w Donbasie na terenach Donieckiej Republiki Ludowej i Ługańskiej Republiki Ludowej kopanki zostały zalegalizowane[7].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Gajda 1988 ↓, s. 443.
- ↑ Gajda 1988 ↓, s. 437.
- ↑ Śląskie: Dwa duże biedaszyby zlikwidowano w Zabrzu. money.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
- ↑ World Bank Document [online], occrp.org [dostęp 2024-04-27].
- ↑ a b Ukraine’s Illegal coal mines: dirty, dangerous, deadly [online], occrp.org [dostęp 2024-04-22] (ang.).
- ↑ Донбас: скільки ще шахтарів поховають нелегальні копанки? | УНІАН [online], unian.ua [dostęp 2024-04-22] (ukr.).
- ↑ Górnicza choroba: Kopanki na nielegalu. Węgiel z Donbasu pochodzi też z biedaszybów - GazetaPrawna.pl [online], gazetaprawna.pl [dostęp 2024-04-22] (pol.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Stanisław Gajda: Gwara górnicza. W: Górniczy stan w wierzeniach, obrzędach, humorze i pieśniach. Dorota Simonides (red.). Katowice: Śląski Instytut Naukowy, 1988. ISBN 83-7008-067-7.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]
- Stowarzyszenie „Biedaszyby”. biedaszyby.republika.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-11-16)].
- To jest mój chleb. alterkino.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-13)]. – dokument o biedaszybach w Wałbrzychu