Ovidio Dafne
Ovidio Dafne
Ovidio Dafne
OVIDIO
APOLO Y DAFNE
Dafne y Apolo
Interpretatio
Daphne, Penei fluvii filia, fuit
primus
amor4
Apollinis.
Eius
1
2
umeris
meis,
qui
Ntese el uso del participio Cmo hay que traducirlo? Victa serpente completa a superbus.
Nostros en lugar de meos. En muchas ocasiones en este texto encontraremos los plurales llamados poticos.
2
ego
nuper
infinitis
Pythonem
interfeci
Nescio quos: forma ya una sla palabra, en lugar de un indefinido. Tiene un valor despectivo: no s qu amores. Por otra
parte, en el contexto del poema puede interpretarse literalmente, pues Apolo es ignorante hasta este momento en materia de
amores.
4
Ntese la ambigedad. Primus amor puede entenderse (como en castellano) literalmente o en el sentido de prima puella
amata.
3
Dafne y Apolo
Parnassi
vertice
pedem
quarum
vis
et
effectus
silvarum
pellibusque
spoliis
Incomtam
comam
vitta
Verum
ista
tua
pulchritudo
Topos de la poesa amorosa, en la que es habitual (como lo es, por lo dems, en toda la literatura antigua) el tema del
personaje que rechaza el amor.
7
Acusativo de relacin.
8
Ntese el uso del ablativo. Qu peculiaridad tiene?
9
La comparacin que hace Ovidio con Diana no es casual. Por una parte, Dafne actuar del mismo modo que Diana
entregndose a la caza; por otra, la escena en que le pide a su padre conservar su virginidad est imitada del himno a
rtemis de Calmaco, de modo que la referencia a Diana tiene carcter alusivo.
5
Dafne y Apolo
Apolo enamorado
Phoebus amat visaeque cupit conubia Daphnes,
Apollo,
postquam
eam
conspexit,
eum
decipiunt.
Et
quemadmodum
cursum
Apollinis
audienda
ad
haec
verba
quibus
eam
10
Estas comparaciones remiten, por una parte, a la poesa buclica. El dios habla aqu como de un pastor se tratara. Una
enumeracin parecida, con el contraste final con la conducta del enamorado se encuentra concretamente en la gloga II de
Virgilio, que Ovidio ha recordado sin duda al relatar esta historia. Durante todo su discurso el dios habla como podra
hacerlo un pastor, lo que resulta sorprendente por la inversin de papeles que implica, si comparamos la situacin con la
gloga II, por ejemplo. Es la rstica ninfa quien huye, mientras que el dios se comporta como los pastores de la buclica.
Por otra parte, la comparacin recuerda otras similares corrientes en la poesa amorosa, que podemos encontrar, por
ejemplo, en Horacio, en que el juego amoroso se equipara a la caza o a la doma de un animal.
7
Dafne y Apolo
gregesque
custodio.
Nescis,
11
est.
Ego
sum
vates
qui
video
chordis
consonant,
nam
ego
sum
sagittarius
peritus.
Meae
sagittae
Ntese el humorismo de Ovidio, porque todo este pasaje corresponde precisamente al elogio que el pastor hace de s
mismo en la poesa buclica. Cf. una vez ms la gloga II de Virgilio. En sus quejas amorosas los pastores de la poesa
buclica elogian sus virtudes y propiedades ante el /la amado/a.
8
Persecucin y metamorfosis
Plura locuturum timido Peneia cursu
flamina
in
umeros
comam
celeri
cursu
vestigia
sequitur.
Dafne y Apolo
affixi
sunt
lentis
et
immovilibus
10
cortice.
Et
amplexus
ramos
suis
Desenlace
Cui deus 'at, quoniam coniunx mea non potes esse,
semper,
laure,
cingentur.
Tu
Capitolium
productas
pompas
Dafne y Apolo
TEXTOS PARALELOS
Higino, Daphne:
Apollo Daphnen, Penei fluminis filiam, virginem cum persequeretur, illa a Terra
praesidium petiit, quae eam recepit in se et in arborem laurum commutavit. Apollo inde
ramum fregit et in caput imposuit.
Myth. Vat. II 23:
De lauro autem consecrata haec est fabula. Daphne, Penei fluminis filia, cum omnium
virginum Thessaliae speciosissima esset, Apollo, ea conspecta, forma eius exarsit,
cupiens illi vim inferre. Illa, advocato patre, ut virginitati opem ferret, Terrae
miseratione ante concubitum in laurum est conversa, et ab Apolline in tutelam recepta.
Dicitur autem Penei fluminis filia esse, quia laurus de fluvialibus aquis nascitur, quae et
in eiusdem Penei fluminis ripis abundat. Amica Apollinis ideo dicitur, quia illi, qui de
somniorum interpretatione scripserunt, promittunt, si laurus dormientibus ad caput
ponitur, vera eos visuros esse.
12
EJERCICIOS:
TEXTO:
Traduce el siguiente texto sin diccionario:
Daphne fuit primus amor Phoebi. Ira Cupidinis Phoebo amorem dedit. Phoebus superbus viderat
Cupidinem cum sagittis et dixerat: "Quid est tibi, puer, cum armis et sagittis? Sagittae sunt meae. Ego
possum dare vulnera hostibus. Tu debes contentus esse cum amoribus."
Filius Veneris respondit: "Tuus arcus omnia, Phoebe, figit, sed meus arcus te figet." In arcu Cupido duo
tela tenebat: alterum telum amorem fugat; alterum amorem facit. Hoc est acutum, illud est obtusum. Deus
Cupido obtusum telum in virginem figit, acutum in Phoebum. Dum Phoebus amat, Daphne nomen amoris
fugitat. Per silvas cum Diana et ceteris nymphis errare solum amat.
Saepe pater nymphae, deus fluminis, dixit: "Debes coniugem habere." Saepe dixit, "Debes filios habere."
Sed Daphne pulchra patrem orat ita: "Carissime pater, da mihi hoc donum: me esse virginem perpetuam."
Pater filiae hoc donum dedit.
Phoebus autem virginem amat et flammae amoris in deo crescunt. Deus virginem videt et laudat caput,
capillos, oculos; laudat digitos et manus et bracchia. Daphne autem non manet. Fugitat in silvas.
"Mane, nympha! Non sum hostis. Nympha, mane! Amor est mihi causa doloris. Nescis me esse Phoebum.
Iuppiter est mihi pater. Sum deus solis, musicae, medicinae, artium."
Daphne iterum fugitaverat. Phoebus virginem iterum petivit. Eam superare temptavit. Daphne aquas
fluminis patris vidit et dixit: "Da mihi auxilium, pater, si potentiam habes, muta formam meam."
Statim pater bracchia pulchra in ramos mutat. Daphne virgo formosa nunc est laurus, arbor pulchra.
Phoebus oscula arbori dat et dicit: "Si coniunx mea esse non potes, arbor eris certe mea; stabis prima in
capitibus regum ducumque Romae."
13
Dafne y Apolo
Traduce el siguiente texto. Analiza especialmente desde el punto de vista sintctico las palabras en
negrita. Compara el texto con las frases posteriores destinadas al repaso de la sintaxis:
Apollo victa serpente Pythone superbus erat. Forte puerum Cupidinem arcum curvantem aliquando
viderat. Ei in ludibrium dixit: Noli, puer, meam gloriam tibi arrogare. Strenuis viris fortia tela
desine. Risit amoris deus et respondit: Ut figat omnia arcus tuus, Apollo, meus te figet. Itaque quanto
animalia sunt te minora, tanto minores tuae laudes nostris erunt. Haec Cupido locutus est, et celeriter
percusso aere alis, evolavit. Tunc e pharetra duas sagittas sumpsit, quarum vis et effectus diversi erant.
Altera aurea erat et amorem provocabat. Altera, quae amorem excutiebat, hebes erat et sub harundine
plumbum habebat. Hanc deus in nympham Daphnem, Penei filiam, immisit. At illa Apollinis medullas
vulneravit. Daphne, egregio vultu puella, inter omnes virgines quae in Thesalia erant, omnium
pulcherrima habebatur. Impatiens et expers viri, loca devia silvarum percurrebat. Puellae mens erat
immota perpetuo casta virginitate frui. Apollo, qui ignorabat quid amor esset, cum eam conspiceret,
exarsit. Ut viator, qui, iter noctu faciens, face quernea utebatur, et luce adveniente eam ardentem
negligens abiecit, unde magnum incendium flagravit, sic amore deus flagravit et pulchritudinem,
quamvis inornatam, admiratur. Leucippus iuvenis, muliebres vestes indutus, cum nympha venabatur;
at deus eius felicitati invidit. Ferunt Leucippum, Apolline suadente, a cetero coetu virginum fuisse
invitatum ut se in fluvio lavaret; quod cum recusaret ille, fuit denique protractus ac deprehensus et a
sociis Daphnes iaculis et pugionibus confossus interiit. Daphnem Apollo persecutus est. Pudico rubore
ora notante, puella fugit. Rogavit deus: Noli me fugere. Lentius curre, quaeso, et cohibe fugam, ne
prona cadas; ne inmerita laesa sis neve vepres tuos pedes lacerent! quis te petat inquire. Deus sum,
sed inevitabilis est illa sagitta quae meum cor laeserit. Daphne tamen levi vento celerior fugiebat nec
cursum remorabatur ad audienda verba quibus eam revocabat. At deus, cui Amor alas praebebat,
celerior erat et tergo illius iam imminebat. Sic, cum auxilium patris puella invocasset, dicitur
Daphne in arborem mutata esse. Haec una arbor fulmine minime tangitur, neque anni iniuriam timet,
sed semper frondet. Gratus e teneris frondibus exit odor. Eius folia sub pulvinari dormientium posita
14
vera somnia gignere putantur. Ea imperatores triumphantes coronabantur. Itaque Tiberius, cum
caelum fulguraret, statim lauro caput cinxisse dicitur. Credebatur enim laurus, sicut iam dictum
est, fulmine minime tangi.
15
Dafne y Apolo
FRASES
Usos del genitivo:
- Daphne, impatiens et expers viri, loca devia silvarum percurrit.
-
Quanto animalia sunt te minora, tanto minores sunt tuae laudes nostris.
Viator, qui, iter noctu faciens, face quernea utebatur, eam ardentem luce adveniente abiecit
negligens, unde magnum incendium flagravit.
Haec, postquam in laurum conversa est, perpetuo viret nec fulmine ullo tangitur et gratus e teneris
frondibus exit odor.
Haec una est arbor quae fulmine minime tangitur, neque timet anni iniuriam, sed semper frondet.
Daphne non remorabatur cursum ad audienda verba Apollinis quibus eam revocabat.
Oraciones de relativo:
- Cupido e pharetra sumpsit duas sagittas, quarum vis et effectus diversi erant.
-
Quae sagitta amorem excutiebat, erat hebes et habebat sub harundine plumbum.
Infinitivo:
- Ferunt Leucippum, cum esset indutus veste muliebri, Apolline suadente a cetero coetu virginum
fuisse invitatum ut se lavaret in fluvio Ladone; quod cum recusaret Leucippus, fuit denique
protractus ac deprehensus et a sociis Daphnes iaculis et puginiobus confossus interiit.
-
Qui de interpretatione somniorum scripserunt dicunt, si lauros ad caput domientium ponitur, vera
visuros esse.
Eius arboris folia sub pulvinari dormientium posita vera somnia gignere putantur.
Dafne y Apolo
Noli me fugere.
Oraciones interrogativas:
- Nescio quid sit Amor.
-
Valores de ut:
- Adeo Daphne pulcherrima erat ut dei ipsi sua forma caperentur.
-
Apollo, Amoris alis adiutus, ita celerior erat, ut tergo illius iam immineret.
Multi apud veteres sibi persuadebant fore ut, si quispiam cubuturus lauro sibi tempora vinciret, in
somnis videret eius rei, quam scire cuperet, veritatem.
Oraciones condicionales:
- Capilli si componerentur, pulchriores essent.
18