Edukira joan

Katalan Herriak: berrikuspenen arteko aldeak

Wikipedia, Entziklopedia askea
Nabigazio historia interaktiboa
← Aurreko ezberdintasuna
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
IkusizkoaWikitestua
No edit summary
Etiketak: Mugikor edizioa Mugikor web edizioa
t (GR) File renamed: File:Alghero-Stemma.svg → File:Alghero-Stemma-2.svg Criterion 4 (harmonizing names of file set) · versione non ufficiale dello stemma, così si libera il nome "Alghero-Stemma.svg" per caricare la versione ufficiale principale, già pronta e in attesa di caricamento.
 
(15 erabiltzailek tartean egindako 21 berrikusketa ez dira erakusten)
1. lerroa: 1. lerroa:
{{Beste erabilpenak|nazioari|''Espainiako autonomia erkidegoa''|Katalunia}}
{{Beste erabilpenak|nazioari|''Espainiako autonomia erkidegoa''|Katalunia}}
{{Estatugabe infotaula
{{Herrialde infotaula
| ohiko_izen_luze = Herrialde Katalanak
| berezko_izena = Katalan Herriak
| bertako_izen = Països Catalans
⚫
| bandera = Flag of Catalonia.svg
| nongo = Kataluniako
| armarria =
⚫
| bandera_irudi = Flag of Catalonia.svg
| nongo = Katalan Herrietako
| armarri_irudi =
| goiburua =
⚫
| mapa_irudi = Catalan Countries (orthographic projection).svg
| ereserkia =
| mapa_testu = {{legenda|darkgreen|Katalan Herriak}}
⚫
| kokapena = Catalan Countries (orthographic projection).svg
| mapa2_irudi = 794-Herrialde_Katalanen_akordioa.svg
| irudia =
| lema_nazional =
| hiriburua =
| hizkuntzak_mota = Hizkuntzak
⚫
| hiriak = [[Bartzelona]], [[Valentzia]], [[Perpinyà]]
⚫
| hizkuntzak = [[katalan]]a, [[aranera]], [[frantses]]a, [[gaztelania]], [[italiera]]
| azalera = 70.520
| gentilizioa = katalan
| biztanleria = 13.534.721
| hiriburu_mota = Hiri nagusiak
| urtea =
⚫
| hiriburu = [[Bartzelona]], [[Valentzia]], [[Perpinyà]], [[Palma Mallorcakoa|Palma]]
| dentsitatea = 191,9
| gobernu_mota = {{bandera|Espainia}}: [[Katalunia]], [[Valentziako Erkidegoa]], [[Balearrak]], [[Sartaldeko Zerrenda]], [[El Carxe]]<br/>{{bandera|Andorra}}<br/>{{bandera|Frantzia}}: [[Ipar Katalunia]]<br/>{{bandera|Italia}}: [[L'Alguer]]
| administrazioa =
| eremu_km2 = 70.520
| dirua = [[euro]]a
| biztanle_zenbatespen = 14.435.023
| herritarra = [[katalan herria|katalan]]
| biztanle_zenbatespen_urte = 2009
⚫
| hizkuntzak = [[katalana]], [[aranera]], [[gaztelania]], [[frantsesa]] eta [[italiera]]
| biztanle_errolda =
| hizkuntza ofizialak =
| biztanle_errolda_urte =
| oharrak =
| biztanle_dentsitate_km2 = 204.69
| txanpon = [[Euro]] ([[€]])
| txanpon_kode = EUR
| ordu_eremu = [[CET]]
| utc_offset = +1
| ordu_eremu_DST = [[CEST]]
| utc_offset_DST = +2
| domeinu = [[.cat]]
}}
}}
[[Fitxategi:Ppcc2007noms2.png|thumb|300px]]
[[Fitxategi:Ppcc2007noms2.png|thumb|300px]]


'''Katalan Herriak''' ([[katalan]]ez ''Països Catalans'') [[katalan]]a mintzatzen den lurraldeari ematen zaion izena da. Orokorrean, Katalan Herriak [[Iberiar Penintsula]]ren ekialdean kokatzen dira, [[Pirinioak]] eta [[Segura ibaia]]ren artean, [[Balear Uharteak]] ere batasun honetan sartuz. Zenbaitzuk [[Sardinia]]ko [[Alguer]] (''Alghero'') hiria ere sartzen dute Katalan Herrien barne.
'''Herrialde Katalanak'''<ref>{{Erreferentzia|izenburua=EH - Bilaketa - Bilaketa|url=https://www.euskaltzaindia.eus/index.php?&option=com_hiztegianbilatu&task=bilaketa&Itemid=1693&lang=eu&nondik=0&zenbat=100&entryId=28055|aldizkaria=www.euskaltzaindia.eus|sartze-data=2023-03-03}}</ref> ([[katalan]]ez ''Països Catalans,'' askotan ''PPCC'' gisa laburduta) [[katalan]]a mintzatzen den lurraldeari ematen zaion izena da. Orokorrean, Katalan Herriak [[Iberiar penintsula|Iberiar Penintsularen]] ekialdean kokatzen dira, [[Pirinioak]] eta [[Segura ibaia]]ren artean, [[Balear uharteak|Balear Uharteak]] ere batasun honetan sartuz. Zenbaitzuk [[Sardinia]]ko [[L'Alguer|Alguer]] (''Alghero'') hiria ere sartzen dute Katalan Herrien barne.


Hedadura 69.823 kilometro karratuetakoa da eta 12,9 milioi biztanle ditu ([[2004]]ean).
Hedadura 69.823 kilometro karratuetakoa da eta 12,9 milioi biztanle ditu ([[2004]]ean).


Katalan Herriak terminoa katalan [[nazionalismo|nazionalista]] askok erabiltzen dute maiz.
Katalan Herriak terminoa [[katalan nazionalista]] askok erabiltzen dute maiz.


== Mugak ==
== Mugak ==
* Iparraldean [[Okzitania]].
* Iparraldean [[Okzitania]].
⚫
* Hegoaldean [[Murtziako Eskualdea|Murtzia]].

* Ekialdean [[Mediterraneoa|Mediterranear itsasoa]].
⚫
* Hegoaldean [[Murtziako Erkidego|Murtzia]].

* Mendebaldean [[Aragoi]] eta [[Gaztela-Mantxa]].
* Mendebaldean [[Aragoi]] eta [[Gaztela-Mantxa]].


== Banaketa administratiboa ==


⚫
Tradizionalki eta administratiboki, Katalan Herriak ondoko lurraldeok osatzen dituzte, guztiak [[Espainia]]ko administraziopean Ipar Katalunia ([[Frantzia]]), [[Andorra]]ko Printzerria (''Principat d'Andorra'') eta L'Alguer ([[Italia]]) izan ezik:


⚫
* [[Katalunia]] (''Catalunya''), askotan Printzerria (''Principat'') deritzona. Pirinioetako Tratatuaren ([[1659]]) eraginez iparraldea ([[Ipar Katalunia]]) Frantziako estatuaren parte da. Hiriburua [[Bartzelona]] da.
⚫
Tradizionalki eta administratiboki, Katalan Herriak ondoko lurraldeok osatzen dituzte, guztiak [[Espainia]]ko administraziopean Ipar Katalunia ([[Frantzia]]), [[Andorra]]ko Printzerria (''Principat d'Andorra'') eta Alguer ([[Italia]]) izan ezik:


* [[Valentziako Erkidegoa|Valentzia]] (''Comunitat Valenciana''. Hiriburua [[Valentzia]] (''València'') da.
⚫
* [[Katalunia]] (''Catalunya''), askotan Printzerria (''Principat'') deritzona. Pirinioetako Tratatuaren ([[1659]]) eraginez iparraldea ([[Ipar Katalunia]]) Frantziako estatuaren parte da. Hiriburua [[Bartzelona]] da.


* [[Valentziako Erkidego|Valentzia]] (''Comunitat Valenciana''. Hiriburua [[Valentzia]] (''València'') da.
* [[Balearrak|Balear Uharteak]] (''Illes Balears''). Hiriburua [[Palma Mallorcakoa]] (''Palma'') da.


* [[Sartaldeko Zerrenda]] [[Aragoi]]en (''Franja de Ponent'' edo [[aragoiera]]z ''Francha de Lebán''). Hiriburua Fraga da.
* [[Sartaldeko Zerrenda]] [[Aragoi]]en (''Franja de Ponent'' edo [[aragoiera]]z ''Francha de Lebán''). Hiriburua Fraga da.
49. lerroa: 58. lerroa:
[[Hizkuntza]]n oinarrituriko ikuspuntu batetik, Katalan Herrien barruan ondorengo lurraldeak ere sartzen dira:
[[Hizkuntza]]n oinarrituriko ikuspuntu batetik, Katalan Herrien barruan ondorengo lurraldeak ere sartzen dira:


* [[Sardinia]]ko [[Alguer]] hiria, non katalanaren aldaera bat ([[algerera]], ''alguerès'') mintzatzen baita.
* [[Sardinia]]ko [[L'Alguer|Alguer]] hiria, non katalanaren aldaera bat ([[algerera]], ''alguerès'') mintzatzen baita.


* [[Murtziako Erkidegoa|Murtziako]] [[El Carxe]] eskualdea.
* [[Murtziako Eskualdea|Murtziako]] [[El Carxe]] eskualdea.


{{Image label begin|image=Paisos_catalans.svg|350px|width={{{width|350}}}|float={{{float|none}}}}}
{{Image label small|x=0.62|y=0.16|scale={{{width|350}}}|text=[[Ipar Katalunia]]}}
{{Image label small|x=0.62|y=0.16|scale={{{width|350}}}|text=[[Ipar Katalunia]]}}
{{Image label small|x=0.85|y=0.51|scale={{{width|350}}}|text=[[Alguer]]}}
{{Image label small|x=0.45|y=0.29|scale={{{width|350}}}|text=[[Katalunia]]}}
{{Image label small|x=0.09|y=0.84|scale={{{width|350}}}|text=[[Carxe]]}}
{{Image label small|x=0.85|y=0.51|scale={{{width|350}}}|text=[[L'Alguer|Alguer]]}}
{{Image label small|x=0.28|y=0.28|scale={{{width|350}}}|text=<center>[[Sartaldeko Zerrenda|Sartaldeko<br />Zerrenda]]}}
{{Image label small|x=0.185|y=0.68|scale={{{width|350}}}|text=<center>[[Valentziako Erkidegoa|Valentziako<br />Erkidegoa]]}}
{{Image label small|x=0.51|y=0.64|scale={{{width|350}}}|text=<center>[[Balearrak|Balear<br />Uharteak]]}}
{{Image label small|x=0.09|y=0.84|scale={{{width|350}}}|text=[[El Carxe|Carxe]]}}
{{Image label small|x=0.955|y=0.48|scale={{{width|350}}}|text=''[[Italia|<span style="color: #AAA300;">Italia</span>]]''}}
{{Image label small|x=0.955|y=0.48|scale={{{width|350}}}|text=''[[Italia|<span style="color: #AAA300;">Italia</span>]]''}}
{{Image label small|x=0.04|y=0.60|scale={{{width|350}}}|text=''[[Espainia|<span style="color: #AAA300;">Espainia</span>]]''}}
{{Image label small|x=0.04|y=0.60|scale={{{width|350}}}|text=''[[Espainia|<span style="color: #AAA300;">Espainia</span>]]''}}
{{Image label small|x=0.30|y=0.05|scale={{{width|400}}}|text=''[[Frantzia|<span style="color: #AAA300;">Frantzia</span>]]''}}
{{Image label small|x=0.30|y=0.05|scale={{{width|400}}}|text=''[[Frantzia|<span style="color: #AAA300;">Frantzia</span>]]''}}
{{Image label small|x=0.78|y=0.7|scale={{{width|350}}}|text=''[[Mediterraneo itsasoa|<span style="color: #48A3B5;">Mediterraneo<br />itsasoa</span>]]''}}
{{Image label small|x=0.78|y=0.7|scale={{{width|350}}}|text=''[[mediterraneoa|<span style="color: #48A3B5;">Mediterraneo<br />itsasoa</span>]]''}}
{{Image label small|x=0.55|y=0.5|scale={{{width|350}}}|text=''[[Baleareetako itsasoa|<span style="color: #48A3B5;">Balearretako itsasoa</span>]]''}}

{{Image label small|x=0.43|y=0.12|scale={{{width|400}}}|text=''[[Andorra]]''}}




{{Image label small|x=0.84|y=0.155|scale={{{width|350}}}|text=[[Fitxategi:Flag of Catalonia.svg|20px|enllaç=Catalunya Nord]]}}
{{Image label small|x=0.84|y=0.155|scale={{{width|350}}}|text=[[Fitxategi:Flag of Catalonia.svg|20px|enllaç=Catalunya Nord]]}}
{{Image label small|x=0.48|y=0.32|scale={{{width|350}}}|text=[[Fitxategi:Flag[[Fitxategi:Valencian_community_simplified_flag.PNG|20px|enllaç=País Valencià]]}}
{{Image label small|x=0.48|y=0.32|scale={{{width|350}}}|text=[[Fitxategi:Flag of Catalonia.svg|20px|enllaç=Catalunya]]}}
{{Image label small|x=0.22|y=0.74|scale={{{width|350}}}|text=<center>[[Fitxategi:Valencian_community_simplified_flag.PNG|20px|enllaç=País Valencià]]}}
}
{{Image label small|x=0.535|y=0.7|scale={{{width|350}}}|text=<center>[[Fitxategi:Flag of the Balearic Islands.svg|20px|enllaç=Illes Balears]]}}
{{Image label small|x=0.45|y=0.08|scale={{{width|400}}}|text=[[Fitxategi:Flag of Andorra.svg|20px|enllaç=Andorra]]}}
{{Image label end}}


== Demografia ==
== Demografia ==


[[Katalan]]a hedatzen den lurraldeak 12.805.197 biztanle zituen [[2006]]an. [[Valentziako Erkidegoa|Valentziar Herriko]] eskualde gaztelaniadunetako biztanleria (719.970 lagun) eta [[Arango haran]]ekoak (9.554 biztanle) kontuan hartuz, 13.534.721 biztanle dituzte Katalan Herriek.
[[Katalan]]a hedatzen den lurraldeak 12.805.197 biztanle zituen [[2006]]an. [[Valentziako Erkidegoa|Valentziar Herriko]] eskualde gaztelaniadunetako biztanleria (719.970 lagun) eta [[Arango harana|Arango haranekoak]] (9.554 biztanle) kontuan hartuz, 13.534.721 biztanle dituzte Katalan Herriek.


{| class="wikitaula"
{| class="wikitaula"
75. lerroa: 93. lerroa:
!style="background: #e3e3e3;"|Biztanleria
!style="background: #e3e3e3;"|Biztanleria
|-
|-
|[[Fitxategi:Coat of Arms of Catalonia.svg|20px]] [[Katalunia]] ([[Arango harana]] kontuan hartu gabe)
|[[Fitxategi:Coat of Arms of Catalonia.svg|20px]] [[Katalunia]] <small>([[Arango harana]] kontuan hartu gabe)</small>
|7.125.143
|7.125.143
|-
|-
|[[Fitxategi:Escudo de la Comunidad Valenciana.svg|20px]] [[Valentziako Erkidegoa|Valentziar Herria]] (eskualde [[gaztelania]]dunak izan ezik)
|[[Fitxategi:Coat of Arms of Valencian Community.svg|20px]] [[Valentziako Erkidegoa]] <small>(eskualde [[gaztelania]]dunak izan ezik)</small>
|4.086.938
|4.086.938
|-
|-
|[[Fitxategi:Coat of Arms of Balearic Islands.svg|20px]] [[Balearrak|Balear Uharteak]]
|1.001.062
|-
|-
|[[Fitxategi:Escut de la Catalunya del Nord.svg|20px]] [[Ipar Katalunia]] (Ekialdeko Pirinioetako departamentua, [[Fenolleda]] barne)
|[[Fitxategi:Escut de la Catalunya del Nord.svg|20px]] [[Ipar Katalunia]] <small>([[Ekialdeko Pirinioak|Ekialdeko Pirinioetako]] departamentua, [[Fenolhedés|Fenolleda]] barne)</small>
|422.000
|422.000
|-
|-
|[[Fitxategi:Coat of arms of Andorra.svg|20px]] [[Andorra]]
|[[Fitxategi:Coat of Arms of Andorra.svg|20px]] [[Andorra]]
|81.222
|81.222
|-
|-
| [[Sartaldeko Zerrenda]]
| [[Fitxategi:Official Coat of Arms of Aragon.svg|20px]] [[Sartaldeko Zerrenda]]
|47.771
|47.771
|-
|-
| [[Fitxategi:Alghero-Stemma-2.svg|20px]] [[L'Alguer|Alguer / Alghero]]
| [[Alguer]]
|40.391
|40.391
|-
|-
|[[Fitxategi:Escudo-ca-murcia.svg|20px]] [[Carxe]]
|[[Fitxategi:Coat of Arms of the Spanish Region of Murcia.svg|20px]] [[El Carxe|Carxe]]
|670
|670
|-
|-
102. lerroa: 122. lerroa:


== Kultura ==
== Kultura ==
[[Fitxategi:Mural Països Catalans.JPG|thumb|250px|Katalan Herriak aldarrikatzen dituen [[grafiti|graffitia]] [[Argentona]]n.]]

=== Literatura ===
=== Literatura ===
{{Sakontzeko|Katalunierazko literatura}}
{{Sakontzeko|Katalunierazko literatura}}


[[Kataluniera]]zko idazleen artean, nabarmentzekoak dira, beste batzuen artean, [[Ramon Llull]], [[Ausias March]] eta [[Salvador Espriu]].
[[Katalan|Katalunierazko]] idazleen artean, nabarmentzekoak dira, beste batzuen artean, [[Ramon Llull]], [[Ausiàs March|Ausias March]] eta [[Salvador Espriu]].


=== Musika ===
=== Musika ===
{{Sakontzeko|Katalunierazko musika}}
{{Sakontzeko|Katalunierazko musika}}


Azpimarratzekoak dira [[Raimon]], [[Joan Manuel Serrat]], [[Maria del Mar Bonet]] eta [[Lluis Llach]] abeslariak.
Azpimarratzekoak dira [[Raimon]], [[Joan Manuel Serrat]], [[Maria del Mar Bonet]] eta [[Lluís Llach|Lluis Llach]] abeslariak.


[[Inadaptats]], [[Obrint Pas]], [[Opció k-95]], [[Els Pets]], [[Sopa de Cabra]] eta [[La Gossa Sorda]] dira talde ezagunetako batzuk.
[[Inadaptats]], [[Obrint Pas]], [[Opció k-95]], [[Els Pets]], [[Sopa de Cabra]] eta [[La Gossa Sorda]] dira talde ezagunetako batzuk.
117. lerroa: 137. lerroa:
=== Antzerkia ===
=== Antzerkia ===


== Kanpo loturak ==
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}
{{Commons|:category:Catalan_Countries|Katalan Herriak}}

⚫
* {{ca}} [http://personal.auna.com/1277509/mapaplc-com.html Katalan Herrien eskualdeen mapa]
== Kanpo estekak ==
⚫
* {{ca}} [https://web.archive.org/web/20061129004223/http://personal.auna.com/1277509/mapaplc-com.html Katalan Herrien eskualdeen mapa]
{{autoritate kontrola}}


{{Katalan Herriak}}
{{Katalan Herriak}}

Hauxe da oraingo bertsioa, 07:15, 7 martxoa 2024 data duena

Artikulu hau nazioari buruzkoa da; Espainiako autonomia erkidegoa gaitzat duena beste hau da: «Katalunia»
Herrialde Katalanak
Països Catalans
Catalan Countries (orthographic projection).svg
Geografia
HiriburuaBartzelona, Valentzia, Perpinyà, Palma
40°34′1″N 0°39′0″E
Azalera70.520
KontinenteaEuropa
Administrazioa
Gobernu-sistema Espainia: Katalunia, Valentziako Erkidegoa, Balearrak, Sartaldeko Zerrenda, El Carxe
 Andorra
 Frantzia: Ipar Katalunia
 Italia: L'Alguer
Demografia
Erabilitako hizkuntzak
MonetaEuro (€)
Bestelako informazioa
Internet domeinua.cat

Herrialde Katalanak[1] (katalanez Països Catalans, askotan PPCC gisa laburduta) katalana mintzatzen den lurraldeari ematen zaion izena da. Orokorrean, Katalan Herriak Iberiar Penintsularen ekialdean kokatzen dira, Pirinioak eta Segura ibaiaren artean, Balear Uharteak ere batasun honetan sartuz. Zenbaitzuk Sardiniako Alguer (Alghero) hiria ere sartzen dute Katalan Herrien barne.

Hedadura 69.823 kilometro karratuetakoa da eta 12,9 milioi biztanle ditu (2004ean).

Katalan Herriak terminoa katalan nazionalista askok erabiltzen dute maiz.

Mugak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Banaketa administratiboa

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Tradizionalki eta administratiboki, Katalan Herriak ondoko lurraldeok osatzen dituzte, guztiak Espainiako administraziopean Ipar Katalunia (Frantzia), Andorrako Printzerria (Principat d'Andorra) eta L'Alguer (Italia) izan ezik:

  • Katalunia (Catalunya), askotan Printzerria (Principat) deritzona. Pirinioetako Tratatuaren (1659) eraginez iparraldea (Ipar Katalunia) Frantziako estatuaren parte da. Hiriburua Bartzelona da.

Hizkuntzan oinarrituriko ikuspuntu batetik, Katalan Herrien barruan ondorengo lurraldeak ere sartzen dira:

Demografia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Katalana hedatzen den lurraldeak 12.805.197 biztanle zituen 2006an. Valentziar Herriko eskualde gaztelaniadunetako biztanleria (719.970 lagun) eta Arango haranekoak (9.554 biztanle) kontuan hartuz, 13.534.721 biztanle dituzte Katalan Herriek.

Lurraldea Biztanleria
Katalunia (Arango harana kontuan hartu gabe) 7.125.143
Valentziako Erkidegoa (eskualde gaztelaniadunak izan ezik) 4.086.938
Balear Uharteak 1.001.062
Ipar Katalunia (Ekialdeko Pirinioetako departamentua, Fenolleda barne) 422.000
Andorra 81.222
Sartaldeko Zerrenda 47.771
Alguer / Alghero 40.391
Carxe 670
GUZTIRA 12.805.197

Kultura

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Katalan Herriak aldarrikatzen dituen graffitia Argentonan.

Literatura

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Sakontzeko, irakurri: «Katalunierazko literatura»

Katalunierazko idazleen artean, nabarmentzekoak dira, beste batzuen artean, Ramon Llull, Ausias March eta Salvador Espriu.

Musika

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Sakontzeko, irakurri: «Katalunierazko musika»

Azpimarratzekoak dira Raimon, Joan Manuel Serrat, Maria del Mar Bonet eta Lluis Llach abeslariak.

Inadaptats, Obrint Pas, Opció k-95, Els Pets, Sopa de Cabra eta La Gossa Sorda dira talde ezagunetako batzuk.

Antzerkia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ «EH - Bilaketa - Bilaketa» www.euskaltzaindia.eus (Noiz kontsultatua: 2023-03-03).

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]


Katalan Herriak

Katalunia • Ipar Katalunia • Valentziako Erkidegoa • Balear Uharteak • Andorra • Sartaldeko Zerrenda • L'Alguer • El Carxe

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Katalan_Herriak&oldid=9618244"(e)tik eskuratuta