Edukira joan

Euskal Unibertsitatea: berrikuspenen arteko aldeak

Gehitu loturak
Wikipedia, Entziklopedia askea
Nabigazio historia interaktiboa
← Aurreko ezberdintasuna
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
IkusizkoaWikitestua
No edit summary
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
 
(15 erabiltzailek tartean egindako 37 berrikusketa ez dira erakusten)
1. lerroa: 1. lerroa:
'''Euskal Unibertsitatea''' historian zehar [[Euskal Herria]]n [[euskara]]zko unibertsitate bat izateko egon den aldarrikapena izan da. ''Euskal'' hitzak «nagusiki euskaraz arituko dena»<ref name=Mijangos>Ainhoa Sarasola: «Amets baten lehen urratsa», ''Igandea'' gehigarria, ''Berria'', 2011-12-04.</ref> esan nahi du. ''Unibertsitate'' izenak, berriz, bi adiera ditu. Adibide bat jartzearren: ''[[Nafarroako Unibertsitatea]]'' esaten denean berez unibertsitate konkretu batez ari gara, eta ''Italiako Unibertsitatea'' esaten dugunean [[Italia]]ko unibertsitate sistemaz ari gara. Hori dela eta, nahasmen handia dago bi kontzeptu horien artean. [[Karlos Santamaria]] euskal unibertsitatearen arteko pentsalariak honela adierazten zuen:<ref>{{Erreferentzia|izena=Mikel|abizena=Aizpuru|urtea=2003|izenburua=Udako Euskal Unibertsitatea : euskal kulturgintzan : hasierako urteak, 1973-1984|argitaletxea=Udako Euskal Unibertsitatea|orrialdea=78|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=eu|data=2003|url=https://www.ueu.eus/argitaletxea/liburuak/udako-euskal-unibertsitatea-euskal-kulturgintzan-hasierako-urteak-1973-1984|isbn=84-8438-041-6|pmc=863173427|sartze-data=2020-04-08}}</ref><ref name="KSantamaria">[http://www.joxemizumalabe.org/dokumentuak/dokumentuak/dok6.pdf Ezina Ekinez Egina - Euskal Herriak Bere Eskolak eginiko dokumentua]{{Apurtutako esteka|date=otsaila 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>
'''Euskal Unibertsitatea''' historian zehar [[Euskal Herria]]n hezkuntza sistema propio bat izateko egon den aldarrikapena izan da.
{{esaera2|Bi eginkizun diferente dago uste dudanez, gure Unibertsitatearen alorrean. Batari Euskal Unibertsitatea dei lekioke; besteari, berriz, Euskal Herriko Unibertsitate izena emango nioke nik, bion arteko desberdintasuna ongi azaltzeko (...) Euskal Herrian dauden eta egongo diren unibertsitate eta sasi-unibertsitate multzoari Euskal Herriko Unibertsitatea izena emango diogu. Aldiz, uste honek utopia itxura badu ere, nire terminologiaz Euskal Unibertsitatea euskal kultura eta hizkuntzaren “alma mater” izan beharko litzatekeen euskarazko unibertsitatea da|[[Karlos Santamaria]]<ref>{{Erreferentzia|izena=Karlos|abizena=Santamaria|urtea=1977|izenburua=Unibertsitateko kulturaz - Jakin.eus|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=67-71|ISBN=|hizkuntza=eu|url=https://www.jakin.eus/aldizkaria/artikulua/unibertsitateko-kulturaz/1169|aldizkaria=www.jakin.eus|sartze-data=2020-04-08}}</ref>}}


== Sortzeko saiakerak ==
⚫
==Ikus, gainera==
Hainbat saio egin dira Euskal Unibertsitatearen kontzeptua aldarrikapen konkretua bihurtu ahal izateko. Esanguratsuena [[Udako Euskal Unibertsitatea|UEUren]] sorrera izan zen ([[Biarritz|Miarritze]], [[1973]]). Bertan plazaratu zen xedea Euskal Unibertsitatea sortzea izan zen. Bi hamarkada beranduago bestelako saioak egin ziren, tartean ''J.M. Barandiaran'' proiektua. Milurteko berriarekin batera UEUk hastapen helburuari eutsi eta bere II. Kongresuan ([[2003]]) Euskal Unibertsitatea sortzeko zeregina onartu zuen berriro. Kongresu horretatik sortutako Euskal Unibertsitatea Eginez mintegiak adostu zuen gaur egun erreferentziatzat hartzen diren "Euskal Unibertsitatearen oinarrizko ezaugarriak" izeneko bost ezaugarri:

# Euskaldunon unibertsitate eleanitza.
# Euskararen hizkuntza-komunitatea eratzeko eta garatzeko erakundea.
# Gizartearen parte-hartzearen sustatzailea, herriaren zerbitzura dagoena eta demokratikoa.
# Euskal Herriaren eraketa soziopolitikorako lagungarria.
# Europako unibertsitate-esparruan homologagarria.

Gaur egun EUST taldea ([[Euskal Unibertsitatearen Sustapen Taldea]]) da bost ezaugarri hauetan oinarrituriko Euskal Unibertsitatearen proiektua gauzatze lanetan. Horretarako UEU bera, [[Euskararen Gizarte Erakundeen Kontseilua|Kontseilua]] eta [[Nazio Eztabaida Gunea]] elkartu eta aipatu taldea osatu zuten.

Unibertsitatearen egoitza nagusia [[Tolosa]]n egongo zela iragarri zen 2008an<ref>{{eu}} [http://paperekoa.berria.info/harian/2008-06-29/014/005/Euskal_Unibertsitateak_Tolosan_izango_du_egoitza_eta_2009rako_zehaztuko_ditu_titulazioak.htm berria.info]{{Apurtutako esteka|date=otsaila 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} (2008-6-29)]</ref>.

2010/2011 ikasturtean Unibertsitatea martxan egongo dela iragarri zuten. Era berean EUSTek eta [[Euskal Herriak Bere Eskola]]k elkarlana burutu zuten unibertsitate eta herri ezberdinetan proiektu hau sozializatzeko.

== Historia ==
[[Euzko ikasle Batza|Euzko Ikasle Batza]] [[1932|1932an]] [[Jeltzale|jeltzaleen]] ekimenez sortutako euskal Ikasleen federazioa izan zen. Garai hartan ez zegoen euskarazko unibertsitaterik eta erdaraz ere oso aukera gutxi zegoen Euskal Herrian unibertsitate mailako ikasketak egiteko. Gehienek Bartzelona, Madril, Valladolid, Salamanca, Zaragoza, Bordele edo Parisera joan behar izaten zuten.<ref name=":0">{{Erreferentzia|izena=Estornés Lasa, Bernardo|abizena=Bernardo|izenburua=EUZKO IKASLE BATZA - Auñamendi Eusko Entziklopedia|hizkuntza=eu|abizena2=Anaut|izena2=Bernardo|url=https://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/eu/euzko-ikasle-batza/ar-43307/|aldizkaria=aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus|sartze-data=2023-10-08}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Jon|abizena=Mujika|izenburua=Sabin Etxea , el futuro sobre la huella del pasado|hizkuntza=es|data=2021-03-14|url=https://www.deia.eus/contando-historias/2021/03/14/sabin-etxea-futuro-huella-pasado-1970584.html|aldizkaria=Deia|sartze-data=2023-10-08}}</ref> 1932an, Gipuzkoa, Bartzelona, Bizkaia, Madril, Valladolid eta Zaragozako ikasle-elkarteen ordezkariek osatu zuten Euzko ikasle Batzaren zuzendaritza. Urte bereko abuztuaren 7an Euskal Ikasleen I. Biltzarra antolatu zuen, [[Bergara|Bergaran]]. <ref name=":0" />

Euskal Unibertsitatea sortze aldera, praktikan egindako lehenengo urratsa 1936an sortutako [[Euzko Irakastola Nagusia]] izan zen. Geroztik, beste hainbat urrats egin dira, amets hori gauzatzeko asmoz.<ref>{{Erreferentzia|abizena=Artetxe, Karmele 1976-|izenburua=Euskara unibertsitatera bidean : eragileak eta proiektuak (1939-1990)|argitaletxea=Udako Euskal Unibertsitatea|data=2011|url=https://www.worldcat.org/oclc/907050485|isbn=978-84-8438-374-1|pmc=907050485|sartze-data=2020-03-27}}</ref>

{{aipu|Euskal unibertsitatea nahi dugu, euskaraz arituko den unibertsitatea, horretan temati gaude; 75 urte eta gero, oraindik amets bera dugu.|[[Fernando Mijangos]]<ref name=Mijangos/>}}

== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda|30em}}

== Bibliografia ==

* [https://www.jakin.eus/aldizkaria/jakin-252/3317 Euskal Unibertsitatea], [[Jakin]] aldizkariko 252. zenbakia, [[2022]]
* [https://www.jakin.eus/aldizkaria/jakin-100-zenbakia-1997/170 Euskal Unibertsitatea eginkizun]. [[Jakin]] aldizkariko 100. zenbakia, [[1997]]
* [https://web.archive.org/web/20230331072005/https://www.jakin.eus/aldizkaria/jakin-1--1977/79 Euskal Unibertsitatea], [[Jakin]] aldizkariko 1. zenbakia, [[1977]]
* [https://aldizkaria.elhuyar.eus/erreportajeak/ueuren-25-urteurrenean/ UEUren 25. urteurrenean. Pedro Miguel Etxenike] [[Alfontso Mujika]] [[Elhuyar aldizkaria]]. [[1997]]
* [https://www.jakin.eus/aldizkaria/jakin-130-131-zenbakia-2002/26 Euskal Unibertsitatea eginkizun. Aldarrikapen baten bilakaera historikoa]. [[Jakin]] aldizkariko 130/131. zenbakia, [[2002]]
* [https://www.ueu.eus/argitaletxea/liburuak/udako-euskal-unibertsitatea-euskal-kulturgintzan-hasierako-urteak-1973-1984 Udako Euskal Unibertsitatea euskal kulturgintzan: Hasierako urteak 1973-1984]. [[Mikel Aizpuru]], UEU, [[2003]]
* ''Euskara unibertsitatera bidean : eragileak eta proiektuak (1939-1990).'' Artetxe, Karmele Udako Euskal Unibertsitatea, [[2011]]

⚫
== Ikus, gainera ==
* [[Udako Euskal Unibertsitatea]]
* [[Udako Euskal Unibertsitatea]]
* [[Euskal Herriko Unibertsitatea]]
* [[Euskal Herriko Unibertsitatea]]
* [[Euskal Unibertsitatea (abestia)]]


== Kanpo estekak ==
{{huskeria}}
* [https://web.archive.org/web/20080820042616/http://www.euskaleskola.org/dokumentuak/EU.rar Euskal Herriak Bere Eskolak eta EUSTek prestaturiko dokumentua unibertsitatearen sozializaziorako]
* Anjeles Iztueta Azkue. [https://www.jakin.eus/aldizkaria/artikulua/euskal-unibertsitate-sistema-legea-erronkak-eta-etorkizuna/10029 Euskal Unibertsitate Sistema: legea, erronkak eta etorkizuna]. Jakin 252. 2022.
* [https://www.eusko-ikaskuntza.eus/eu/sariak/eusko-ikaskuntza-laboral-kutxaren-humanitateak-kultura-arteak-eta-gizarte-zientzien-saria/2015-juan-jose-alvarez-rubio/pe-2-36/ Eusko Ikaskuntza-Laboral Kutxaren Saria Juan José Álvarez Rubiori]  Eusko-Ikaskuntza, 2015.
* [https://www.berria.eus/euskal-herria/on-line-proiektuan-sinetsi-behar-da-eta-lehentasuna-eman_1159902_102.html Carles Sigales. UOCeko Irakaskuntzarako errektoreordea: «'On line' proiektuan sinetsi behar da, eta lehentasuna eman»]. (Berria, 2016-06-11)
* Kepa Sarasola Gabiola, Ane Sarasua Aranberri. [https://www.jakin.eus/aldizkaria/artikulua/karlos-santamariaren-bidetik-urrats-bat-egiteko-proposamena/10021 Karlos Santamariaren bidetik urrats bat egiteko proposamena]. Jakin 252. 2022
{{autoritate kontrola}}


[[Kategoria:Hezkuntza]]
[[Kategoria:Euskal Herriko unibertsitateak]]
[[Kategoria:Euskalgintza]]

Hauxe da oraingo bertsioa, 05:35, 27 azaroa 2024 data duena

Euskal Unibertsitatea historian zehar Euskal Herrian euskarazko unibertsitate bat izateko egon den aldarrikapena izan da. Euskal hitzak «nagusiki euskaraz arituko dena»[1] esan nahi du. Unibertsitate izenak, berriz, bi adiera ditu. Adibide bat jartzearren: Nafarroako Unibertsitatea esaten denean berez unibertsitate konkretu batez ari gara, eta Italiako Unibertsitatea esaten dugunean Italiako unibertsitate sistemaz ari gara. Hori dela eta, nahasmen handia dago bi kontzeptu horien artean. Karlos Santamaria euskal unibertsitatearen arteko pentsalariak honela adierazten zuen:[2][3]

« Bi eginkizun diferente dago uste dudanez, gure Unibertsitatearen alorrean. Batari Euskal Unibertsitatea dei lekioke; besteari, berriz, Euskal Herriko Unibertsitate izena emango nioke nik, bion arteko desberdintasuna ongi azaltzeko (...) Euskal Herrian dauden eta egongo diren unibertsitate eta sasi-unibertsitate multzoari Euskal Herriko Unibertsitatea izena emango diogu. Aldiz, uste honek utopia itxura badu ere, nire terminologiaz Euskal Unibertsitatea euskal kultura eta hizkuntzaren “alma mater” izan beharko litzatekeen euskarazko unibertsitatea da »

—Karlos Santamaria[4]


Sortzeko saiakerak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Hainbat saio egin dira Euskal Unibertsitatearen kontzeptua aldarrikapen konkretua bihurtu ahal izateko. Esanguratsuena UEUren sorrera izan zen (Miarritze, 1973). Bertan plazaratu zen xedea Euskal Unibertsitatea sortzea izan zen. Bi hamarkada beranduago bestelako saioak egin ziren, tartean J.M. Barandiaran proiektua. Milurteko berriarekin batera UEUk hastapen helburuari eutsi eta bere II. Kongresuan (2003) Euskal Unibertsitatea sortzeko zeregina onartu zuen berriro. Kongresu horretatik sortutako Euskal Unibertsitatea Eginez mintegiak adostu zuen gaur egun erreferentziatzat hartzen diren "Euskal Unibertsitatearen oinarrizko ezaugarriak" izeneko bost ezaugarri:

  1. Euskaldunon unibertsitate eleanitza.
  2. Euskararen hizkuntza-komunitatea eratzeko eta garatzeko erakundea.
  3. Gizartearen parte-hartzearen sustatzailea, herriaren zerbitzura dagoena eta demokratikoa.
  4. Euskal Herriaren eraketa soziopolitikorako lagungarria.
  5. Europako unibertsitate-esparruan homologagarria.

Gaur egun EUST taldea (Euskal Unibertsitatearen Sustapen Taldea) da bost ezaugarri hauetan oinarrituriko Euskal Unibertsitatearen proiektua gauzatze lanetan. Horretarako UEU bera, Kontseilua eta Nazio Eztabaida Gunea elkartu eta aipatu taldea osatu zuten.

Unibertsitatearen egoitza nagusia Tolosan egongo zela iragarri zen 2008an[5].

2010/2011 ikasturtean Unibertsitatea martxan egongo dela iragarri zuten. Era berean EUSTek eta Euskal Herriak Bere Eskolak elkarlana burutu zuten unibertsitate eta herri ezberdinetan proiektu hau sozializatzeko.

Historia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Euzko Ikasle Batza 1932an jeltzaleen ekimenez sortutako euskal Ikasleen federazioa izan zen. Garai hartan ez zegoen euskarazko unibertsitaterik eta erdaraz ere oso aukera gutxi zegoen Euskal Herrian unibertsitate mailako ikasketak egiteko. Gehienek Bartzelona, Madril, Valladolid, Salamanca, Zaragoza, Bordele edo Parisera joan behar izaten zuten.[6][7] 1932an, Gipuzkoa, Bartzelona, Bizkaia, Madril, Valladolid eta Zaragozako ikasle-elkarteen ordezkariek osatu zuten Euzko ikasle Batzaren zuzendaritza. Urte bereko abuztuaren 7an Euskal Ikasleen I. Biltzarra antolatu zuen, Bergaran. [6]

Euskal Unibertsitatea sortze aldera, praktikan egindako lehenengo urratsa 1936an sortutako Euzko Irakastola Nagusia izan zen. Geroztik, beste hainbat urrats egin dira, amets hori gauzatzeko asmoz.[8]

« Euskal unibertsitatea nahi dugu, euskaraz arituko den unibertsitatea, horretan temati gaude; 75 urte eta gero, oraindik amets bera dugu. »
Fernando Mijangos[1]

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ a b Ainhoa Sarasola: «Amets baten lehen urratsa», Igandea gehigarria, Berria, 2011-12-04.
  2. ↑ Aizpuru, Mikel. (2003). Udako Euskal Unibertsitatea : euskal kulturgintzan : hasierako urteak, 1973-1984. Udako Euskal Unibertsitatea, 78 or. ISBN 84-8438-041-6. PMC 863173427. (Noiz kontsultatua: 2020-04-08).
  3. ↑ Ezina Ekinez Egina - Euskal Herriak Bere Eskolak eginiko dokumentua[Betiko hautsitako esteka]
  4. ↑ Santamaria, Karlos. (1977). «Unibertsitateko kulturaz - Jakin.eus» www.jakin.eus: 67-71. (Noiz kontsultatua: 2020-04-08).
  5. ↑ berria.info[Betiko hautsitako esteka] (2008-6-29)]
  6. ↑ a b Bernardo, Estornés Lasa, Bernardo; Anaut, Bernardo. «EUZKO IKASLE BATZA - Auñamendi Eusko Entziklopedia» aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus (Noiz kontsultatua: 2023-10-08).
  7. ↑ (Gaztelaniaz) Mujika, Jon. (2021-03-14). «Sabin Etxea , el futuro sobre la huella del pasado» Deia (Noiz kontsultatua: 2023-10-08).
  8. ↑ Artetxe, Karmele 1976-. (2011). Euskara unibertsitatera bidean : eragileak eta proiektuak (1939-1990). Udako Euskal Unibertsitatea ISBN 978-84-8438-374-1. PMC 907050485. (Noiz kontsultatua: 2020-03-27).

Bibliografia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ikus, gainera

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Euskal_Unibertsitatea&oldid=9981433"(e)tik eskuratuta