Komentsalismo: berrikuspenen arteko aldeak

← Aurreko ezberdintasuna Hurrengo ezberdintasuna →

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia

Lerroan

11:08, 17 maiatza 2024ko berrikusketa

Komentsalismoa bi espezien arteko harreman ekologiko estua da, non komentsal deitutakoak onura (elikagaiak, bizitokia, ...) ateratzen duen, beste kideak onurarik edo kalterik jasotzen ez duen bitartean ^[1] ^[2] .

Etimologia

"Komentsalismo" hitza "komentsal" hitzetik dator, hau da, "mahai berdinean jatea" gizakien interakzio sozialari erreferentzia egiten dionean. Hitz hau latinetik eratorria da, commensalis hitzetik, com- aurrizkiarekin ("elkarrekin") eta mensa ("mahaia")^[3]. Hasiera batean terminoa animaliei ematen zitzaien janarien soberakinei egiten zien erreferentzia, edo animalia batek dagoeneko beste batek jandakoaren soberakinetik bizi zenean.

Hitzaren esanahi biologikoa Pierre-Joseph van Benedenek sortu zue

jyrrttttttttttyyyyyyyyyyyyyyaaaaaaaaaaaabbbbbbbbbbbbbbbbbccccccccccdddddddddeeeeefffffggggggggggghhhhhhhiiiiiiiiijjjjjjjjjjjjkkkkkkkkklllllllmmmmnnnnñññooooooppppppppqqqqqrsssstttttuuuuuuuuuuvvvvvvvvvvwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwxxxxxxxxxxxxyyyyyyyyyyyyyyyyyzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzz auxe da auxe da hizkien maleta gure alfabetoa guztiez betea

Adibideak

Komentsalismoaren hiru adibide dira hauek:

Hiena bezalako animalia sarraskijaleek animalia ehiztariekin finkatzen duten harremana. Ehiztariek harrapakina hil eta jaten dute, eta hienek harrapakinaren hondarrak aprobetxatzen dituzte ^[1].
Bakterio askok giza zein animalien hestean eratzen duten harremana. Bakterio hauek saprofito moduan bizi dira, digeritu gabeko janariez elikatuz. Ez dute inongo kalterik sortzen, eta gizakiaren heste-flora bakteriarra osatzen dute. Beste bakterio batzuk (Staphylococcus aureus, esaterako) larruazalean edo sudurreko mukosetan bizi dira kalterik sortu gabe ^[4].
Orkideek eta goroldioak jankide-harremana mantentzen dute zuhaitzekin, adarretan edo enborrean hazten direlako, bertan argia eskura dutelako fotosintesia burutu ahal izateko.

Komentsalismo motak

Foresia: bi espezieren arteko harreman mota honetan batek bestea garraiatzen du. Adibide ugari daude: esaterako, intsektu batzuek (euliek, kakalardoek, erleek...) akaroak eramaten dituzte ^[5], edo txori batzuek milazangoak ^[6]

Inkilinismoa: espezie batek beste baten gorputza erabiltzen du bizileku gisa, inongo kalterik sortu gabe. Adibidez, orratz-arraina itsas luzokerren barrunbe klokalean bizi da, eta bertan aterpe eta babesa aurkitzen du ^[7]

Metabiosi: Beste espezie baten gorpuzkiak, gorotzak, eskeletoak edo gorpuak aprobetxatzean datza, babesteko edo tresna gisa erabiltzeko. Adibidez, karramarro ermitauak (Pagurus), beren sabelalde biguna babesten dutenak barraskilo baten maskor hutsean sartuz.

Erreferentziak

↑ ^a ^b Dualde, V.: Biología, Curso de orientación Universitaria Ed. Ecir (1987) 602-603 orr. ISBN: 84-7065-128-5
↑ Komentsalismo ZT Hiztegi Berria, Elhuyar
↑ (Gaztelaniaz) ASALE, RAE-; RAE. «comensal | Diccionario de la lengua española» «Diccionario de la lengua española» - Edición del Tricentenario (Noiz kontsultatua: 2021-12-16).
↑ Kluytmans J, van Belkum A, Verbrugh H (1997ko Uztaila) Nasal carriage of Staphylococcus aureus: epidemiology, underlying mechanisms, and associated risks. Clinical Microbiology Reviews. 10 (3): 505–20
↑ Phiresy, phoresis, phoretic Bugguide
↑ Tajovy, Karel, et al. (2001) "Millipedes (Diplopoda) in Dog's' nests". European Journal of Soil Biology, vol. 37, 321–323 orr.
↑ Dualde, V.: Biología COU, Ed. ECIR (1987), 603 orr. ISBN: 84-7065-128-5

Ikus, gainera

Sinbiosi

Kanpo estekak

Datuak: Q191934
Multimedia: Commensalism / Q191934

[#1-1] Dualde, V.: Biología, Curso de orientación Universitaria Ed. Ecir (1987) 602-603 orr. ISBN: 84-7065-128-5

[2] Komentsalismo ZT Hiztegi Berria, Elhuyar

[3] (Gaztelaniaz) ASALE, RAE-; RAE. «comensal | Diccionario de la lengua española» «Diccionario de la lengua española» - Edición del Tricentenario (Noiz kontsultatua: 2021-12-16).

[4] Kluytmans J, van Belkum A, Verbrugh H (1997ko Uztaila) Nasal carriage of Staphylococcus aureus: epidemiology, underlying mechanisms, and associated risks. Clinical Microbiology Reviews. 10 (3): 505–20

[5] Phiresy, phoresis, phoretic Bugguide

[6] Tajovy, Karel, et al. (2001) "Millipedes (Diplopoda) in Dog's' nests". European Journal of Soil Biology, vol. 37, 321–323 orr.

[7] Dualde, V.: Biología COU, Ed. ECIR (1987), 603 orr. ISBN: 84-7065-128-5

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

@@ 7. lerroa: / 7. lerroa: @@
 Hitzaren esanahi biologikoa [[Pierre-Joseph van Beneden]]ek sortu zue
+jyrrttttttttttyyyyyyyyyyyyyyaaaaaaaaaaaabbbbbbbbbbbbbbbbbccccccccccdddddddddeeeeefffffggggggggggghhhhhhhiiiiiiiiijjjjjjjjjjjjkkkkkkkkklllllllmmmmnnnnñññooooooppppppppqqqqqrsssstttttuuuuuuuuuuvvvvvvvvvvwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwxxxxxxxxxxxxyyyyyyyyyyyyyyyyyzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzz auxe da auxe da hizkien maleta gure alfabetoa guztiez betea
 == Adibideak ==