Arrantza
Arrantza ekonomiako lehen sektorean sartutako jarduera bat da, arrainak eta itsasoko beste bizidun batzuk harrapatzea helburu duena.
Itsasbazterreko eta itsas zabaleko arrantza bereizi ohi dira, itsasontziek kostaldetik jarduten duten distantziaren arabera. Beste jarduera batzuk ere badaude. Arrantzaleak dira ogibide hau duten pertsonak.
Arrantza motak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Kostaldeko arrantza
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Kostaldean egiten den arrantza da. Herrialde ez-garatuetan praktikatzen da, eta elikadura-baliabide garrantzitsuenetariko bat da. Harrapatutakoa autokontsumorako eta bertako merkaturako eta salmentarako erabili ohi da. Ontzi txikietan eta artisau-metodoekin egiten da, hola nola, sareak eta kanaberak erabiltzen, normalean eskuz edo tailer berezietan egiten direnak.[1][2]
Itsasbazterreko arrantza
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Kostaldetik gertu egiten da, ontzi txiki edo ertainetan, hain zuzen. Ontziek aparatu eta makina modernoak eta konkretu batzuek izaten dituzte, espezie konkretuak eta arrainen multzoak non dauden jakiteko lana errazten dutenak. Ontzi askok zamategiak prestatuta izaten dute, harrapatutakoa kontserbatzeko eta ez usteltzeko. Arrantzaldia egun bat iraun ohi du, gehienez.
Itsas zabaleko arrantza
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Itsas zabalean egiten da, edukiera handiko ontziekin; ontzi horiek aparatu eta makina modernoak eta konkretu batzuek izaten dituzte, arrain-sarda hautemateko eta zer tamaina duten jakiteko. Hainbat arrantza-teknika ezberdinak erabiltzen dira, hala nola, tretza, inguraketa eta arrastea:
•Tretza: Arrantza teknika honetarako soka berezi bat erabiltzen da, subil deitzen dena. Uretan murgildutako subil izeneko soka luze bat da eta bertatik amuak dituzten poterak zintzilikatzen dira. Munduan tretza-arrantza egiteko hainbat modu daude baina normalean tretzariek ezpata-arrain, atun, halibut eta antzeko arrainak harrapatzen dituzte.
•Inguraketa: Inguratze teknika arraina (antxoa, berdela...) inguratzean datzan arrantza mota da. Arrain sarda dagoen lekuraino joaten da sare batekin eta gero motordun txalupa batekin abiadura eta norabidea ondo erregulatuz eta zehaztuz, arrain sarda inguratu, azpitik sarea itxi eta hau biltzen da, sareari zirkunferentzia itxura emanez. 250-1000 metro luze eta 50 metro zabal ere izan daiteke sare mota hau, besteak beste. Sareak uretan igerian egoten da eta bildu egiten da arrain sarda etortzean. Teknika honen helburua sardan doazen arrainak harrapatzea da, bai ur gainean eta baita ur azpian ere. Hasieran, ezaugarri hauek zeuzkaten espezie gehienak beste arrantza teknika baten bidez arrantzatzen ziren, baina inguratze arrantza eraginkorrena zela ikusirik, erabiltzen hasi ziren, besteak alde batera utzirik.
•Arrastea: Arrastea itsasontzitik arrastatzen doan inbutu formako sare bat erabiltzen duen arrantza teknika da. Arrantza teknika aktiboa da, izan ere, itsasontziak arraste-sarea toki batetik bestera mugiarazten du. Arraste sareak hondoan edo ur betean erabil daitezke, ontzi batek edo bik traturik. Hondoko arraste-sareek aurkitzen duten guzia harrapatzen dute (algak, arrainak, oskoldunak...). Protesta ugari eragin du arrantza teknika horrek, ekosistemak biziki kaltetzen baititu, habitatak suntsituz eta harrapakinen artean selekzio gutxi eginez. Hain gutxi kontrolatua eta itsasondoentzat hain bortitza denez, herrialde askotan zainduta eta mugatuta dago, baina oso gutxitan dago galarazita. Teknika hau dribarekin batera, selektibotasunik gabekoa da, izan ere bere aurrean harrapatzen duen guztia hausten du, bai algak, bai krustazeoak eta baita arrainak ere.
Ur beteko arrastean, sareak hondoko arrastean baino anitzez handiagoak izaten dira eta ez dute hondoa hunkitzen. Arrainetan egiterakoan, selektiboagoa da, sarda tinkoetan ibiltzen diren arrainak harrapatzen baitira gehienbat. Gainera, hondoa hunkitzen ez dutenez, habitatak ez dituzte suntsitzen. Hala ere, sare horiek zetazeoak harrapa ditzakete, eta beren eraginkortasunarengatik, arrantzatzen dituzten arrain espezieak lanjerrean ezar ditzakete.
Ontzi askok instalazio modernoak dituzte harrapakinak garbitzeko, zatikatzeko, paketatzeko eta izoztuta biltegiratzeko. Ontzi horiei faktoria-ontzi deritze, eta prestatuta daude hainbat astetako eta hilabetetako arrantza-kanpainak egiteko.
Euskal Herrian
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Arrantza historikoki oso jarduera garrantzitsua izan da Euskal Herrian, Bizkaiko golkotik kanpo ere bertako arrantzaleak famatu izan dira.
Gaur egun, Euskal Herriko arrantza portu handiena Bermeokoa dugu. Beste portu hauek ere nabarmenak dira: Ondarroakoa, Hondarribikoa, Getarikoa, Lekeitiokoa, Pasaiakoa eta Donibane Lohizunekoa.
Izokin arrantza Euskal Herrian
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Ikus, gainera
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]
