نمایش مبدأ برای جایزه نوبل فیزیک

{{Infobox award
| name        = جایزه نوبل فیزیک
| image       = Nobel Prize.png
| alt         = A golden medallion with an embossed image of a bearded man facing left in profile. To the left of the man is the text "ALFR•" then "NOBEL", and on the right, the text (smaller) "NAT•" then "MDCCCXXXIII" above, followed by (smaller) "OB•" then "MDCCCXCVI" below.
| description = سهم برجسته برای بشریت در فیزیک
| presenter   = [[فرهنگستان پادشاهی علوم سوئد]]
| location    = [[استکهلم]]، [[سوئد]]
| date        = {{start date and age|1901|12|10|df=y}}
| reward      = ۹ میلیون [[کرون سوئد|SEK]] (2017)<ref>{{cite web|title=Nobel Prize amount is raised by SEK 1 million|url=https://www.nobelprize.org/press/#/publication/59c911c82a43dd000437b4b7/552bd85dccc8e20c00e7f979|publisher=Nobelprize.org}}</ref>
| year        = ۱۹۰۱
| holder = آلن اسپکت، جان اف کلاسر و آنتون زیلینگر (۲۰۲۲)
| most_awards = [[جان باردین]] (۲)
| website     = [http://nobelprize.org/ nobelprize.org]
}}
[[پرونده:Wilhelm Conrad Röntgen (1845--1923).jpg|بندانگشتی|150px|[[کنراد رونتگن]] نخستین برندهٔ جایزهٔ نوبل فیزیک بود.]]
'''جایزهٔ نوبل فیزیک''' {{به سوئدی|Nobelpriset i fysik}} یکی از پنج [[جایزه نوبل]] است که هر سال از سوی [[آکادمی سلطنتی علوم سوئد]] به دارندگان شرایط این رشته داده‌می‌شود. این جایزه معتبرترین جایزه‌ای است که به یک [[فیزیک‌دان]] داده می‌شود.

مراسم آن هر سال، ۱۰ دسامبر، در سالگرد درگذشت [[آلفرد نوبل]]، برگزار می‌شود. اهدای جوایز نوبل بر پایهٔ وصیت وی بوده‌است.

== برندگان جایزهٔ نوبل فیزیک ==
{{اصلی|فهرست برندگان جایزه نوبل فیزیک}}
از سال [[۱۹۰۱ (میلادی)|۱۹۰۱]] تا سال ۲۰۱۱ به ۱۹۲ نفر جایزه داده شده‌است. تاکنون، شش بار کسی نتوانسته‌است آن را دریافت کند، و در برخی سال‌ها این جایزه به دو یا سه نفر داده شده‌است. بر اساس آمار تا سال ۲۰۱۱، دانشمندانی از ۲۱ کشور، جایزهٔ نوبل فیزیک گرفته‌اند، که کشورهای؛ [[آمریکا]] (۸۶ جایزه)، [[آلمان]] (۲۳ جایزه)، و [[انگلستان]] با (۲۲) جایزه، با اختلاف قابل‌توجهی نسبت به دیگر کشورها، به ترتیب در جایگاه اول تا سوم از نظر تعداد جوایز دریافت‌شده قرار دارند.
اولین جایزهٔ نوبل فیزیک در سال ۱۹۰۱ به [[ویلهلم رونتگن]] برای کشف [[اشعه ایکس]] داده‌شد. جوان‌ترین برندهٔ نوبل فیزیک، [[ویلیام لورنس براگ|لارنس براگ]] است که در ۲۵ سالگی به همراه پدرش این جایزه را برای تحلیل ساختار بلوری مواد با به‌کارگیری [[پرتو ایکس]] دریافت کرد. کهن‌سال‌ترین برندهٔ نوبل فیزیک، [[ریموند دیویس جونیور|ریموند دیویس]] است که در ۸۸ سالگی برای شناسایی [[نوترون‌های کیهانی]]، برنده این جایزه شد. [[جان باردین]] تنها فیزیکدانی است که دو بار (در سال‌های ۱۹۵۶ و ۱۹۷۲)، نوبل فیزیک گرفته‌است. از نکات جالب، پدر و پسرانی هستند که این جایزه را دریافت کرده‌اند و این رابطه خانوادگی تنها در رشتهٔ فیزیک دیده می‌شود. [[ویلیام هنری براگ|ویلیام براگ]] و پسرش [[ویلیام لورنس براگ|لارنس براگ]] (سال ۱۹۱۵)، [[جوزف جان تامسون]] (سال ۱۹۰۶) و پسرش [[جورج پاگت تامسون]] (سال ۱۹۳۷)، [[کارل مان گیورگ سیگبن|مانه سیگبان]] (سال ۱۹۲۴) و پسرش [[کای سیگبان|کای سیگمان]] (سال ۱۹۸۱)، [[نیلز بوهر]] (سال ۱۹۲۲) و پسرش [[آگه بوهر]] (سال ۱۹۷۵)، پدران و پسران فیزیکدانی بوده‌اند که تاکنون جایزهٔ نوبل گرفته‌اند. تاکنون تنها سه زن فیزیکدان در میان برندگان جایزهٔ نوبل فیزیک بوده‌اند.

در [[آسیا]] تاکنون دانشمندانی از کشورهای [[ژاپن]]، [[هند]]، [[چین]] و [[پاکستان]]، این جایزه را دریافت کرده‌اند. در این قاره، نخستین بار، [[سی وی رامان|چاندراسکارا رامان]] از [[هندوستان|هند]] در سال ۱۹۳۰ نوبل فیزیک گرفت، و پس از آن [[هیدکی یوکاوا|هیدِکی یوکاوا]] از [[ژاپن]] در سال ۱۹۴۹ این جایزه را دریافت کرد. [[محمد عبدالسلام]] از [[پاکستان]] نیز در سال ۱۹۷۹، نوبل فیزیک گرفت. در میان کشورهای آسیایی، [[ژاپن]] با ۹ جایزه در ردهٔ نخست قرار دارد.

== جستارهای وابسته ==
* [[فیزیک]]
* [[فهرست فیزیکدانان]]

== منابع ==
{{پانویس}}
فیزیک رابرت رزنیک، دیوید هالیدی، کنت اس. کرین مرکز نشر دانشگاهی، تهران ۱۳۸۴
ISBN 964-01-1092-2
* [http://www.sciencecultivation.ir/far/pdf/sc04/4-7.pdf برگزیدگان نوبل فیزیک] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140429184014/http://www.sciencecultivation.ir/far/pdf/sc04/4-7.pdf |date=۲۹ آوریل ۲۰۱۴}}

== پیوند به بیرون ==
{{ویکی‌انبار|Nobel Prize in Physics winners}}
* [http://nobelprize.org/physics/laureates/ فهرست کامل برندگان نوبل فیزیک در وبگاه رسمی بنیاد نوبل]
{{جایزه نوبل}}
{{جایزه نوبل در فیزیک}}
{{هندی‌های برنده جایزه نوبل}}
{{برندگان جایزه نوبل ۱۹۰۹}}
{{برندگان جایزه نوبل ۱۹۰۱}}
{{برندگان جایزه نوبل ۱۹۲۵}}
{{برندگان جایزه نوبل ۱۹۳۸}}

[[رده:فرهنگستان علوم پادشاهی سوئد]]
[[رده:جایزه نوبل فیزیک|جایزه نوبل فیزیک]]
[[رده:جایزه نوبل|*فیزیک]]
[[رده:رویدادهای فیزیک]]