نمایش مبدأ برای جنگ روسیه و اوکراین

{{Infobox military conflict
| conflict          = جنگ روسیه و اوکراین
| partof            = [[فهرست درگیری‌ها در قلمروی شوروی سابق|درگیری‌ها در قلمروی شوروی سابق]]
| image             = Kyiv after Russian shelling, 2022-10-10 (073).webp
| caption           = بمباران روسیه در هنگام محاصره ماریوپل
| date              = ۲۷ فوریه ۲۰۱۴ – اکنون{{سخ}}{{small|({{Age in years, months, weeks and days|month1=2|day1=27|year1=۲۰۱۴}})}}
| place             = [[اوکراین]]، [[روسیه]] و [[دریای سیاه]] (گسترش به [[رومانی]]، [[لهستان]]، [[مولداوی]] و [[بلاروس]])<ref name="kherson_invaded">[https://web.archive.org/web/20140308220540/http://un.ua/eng/article/497094.html Russian Military Forces Come Into Chonhar Village, Kherson Region]. Ukrainian News, 8 March 2014</ref><ref name="Shelling from inside Russia">{{cite news|url=http://www.cbsnews.com/videos/us-photos-show-russia-fired-into-ukraine/|title=US: Photos show Russia fired into Ukraine – Videos – CBS News|publisher=cbsnews.com|date=28 July 2014|accessdate=14 September 2014}}</ref><ref name="Shelling in sea of azov">{{cite news|url=http://www.kyivpost.com/content/ukraine/eight-border-guards-rescued-two-missing-after-shelling-in-sea-of-azov-362948.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140901234152/http://www.kyivpost.com/content/ukraine/eight-border-guards-rescued-two-missing-after-shelling-in-sea-of-azov-362948.html|archivedate=1 September 2014|title=Eight border guards rescued, two missing after shelling in Sea of Azov|publisher=Kiev Post|date=1 September 2014|accessdate=29 December 2014}}</ref>
| coordinates       = 
| map_type          = 
| map_relief        = 
| latitude          = 
| longitude         = 
| map_size          = 
| map_marksize      = 
| map_caption       = 
| map_label         = 
| territory         = * [[الحاق کریمه به روسیه]] و [[الحاق جنوب و شرق اوکراین به روسیه|بخش‌هایی از چهار استان جنوب شرقی اوکراین]] به ترتیب در سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۲۲
* اشغال بیش از ۱۸ درصد از خاک اوکراین توسط روسیه تا مارس ۲۰۲۴
| result            = [[فهرست درگیری‌های مسلحانه جاری|در جریان]]
* نیروهای ناشناس روسیه، کریمه را اشغال کرده<ref name="uk.reuters.com">{{Citation|url=http://uk.reuters.com/article/2014/04/17/russia-putin-crimea-idUKL6N0N921H20140417|archive-url=https://web.archive.org/web/20140419015007/http://uk.reuters.com/article/2014/04/17/russia-putin-crimea-idUKL6N0N921H20140417|dead-url=yes|archive-date=19 April 2014|title=Putin admits Russian forces were deployed to Crimea|newspaper=[[Reuters]]|date=17 April 2014|quote="We had to take unavoidable steps so that events did not develop as they are currently developing in southeast Ukraine. … Of course our troops stood behind Crimea's self-defence forces."}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.smh.com.au/world/ukraine-puts-troops-on-high-alert-threatening-war-20140303-hvfsx.html?skin=text-only|title=Ukraine puts troops on high alert, threatening war|newspaper=[[نیویورک تایمز|The New York Times]]|agency=Reuters|author=Alison Smale|date=3 March 2014|accessdate=11 January 2015}}</ref><ref>{{cite web|title=Putin admits unmarked soldiers in Ukraine were Russian; optimistic about Geneva talks|url=https://www.pbs.org/newshour/rundown/putin-admits-unmarked-soldiers-ukraine-russian-optimistic-geneva-talks/|publisher=PBS|author=Willis Raburu|date=17 April 2014|accessdate=30 December 2014}}</ref> و حضور نظامی خود در [[چنگگر]] در [[استان خرسون]] تقویت کردند.<ref name="feb27">{{cite web|url=http://gazeta.ua/ru/articles/np/_dorogi-v-krym-perekryli-blokpostami-kotorye-ohranyaet-berkut-i-vooruzhennye-lyudi-v-kamuflyazhe/544741|script-title=ru:Дороги в Крым перекрыли блокпостами, которые охраняет Беркут и вооруженные люди в камуфляже|trans-title=Roads in Crimea are blocked by checkpoints protecting Berkut and armed men in camouflage|work=Gazeta.ua|language=ru|date=27 February 2014|accessdate=14 October 2014}}</ref><ref name="wsj-feb28">{{cite news |url= https://www.wsj.com/news/articles/SB10001424052702304071004579410931310849454|title=Crimea Checkpoints Raise Secession Fears|publisher=The Wall Street Journal|author=Paul Sonne|date=28 February 2014|accessdate=17 April 2014}}</ref>(که در ۹ دسامبر ۲۰۱۴ این استان از دست نیروهای روسیه آزاد شد)<ref name=ChocharRg>[http://en.interfax.com.ua/news/general/242126.html Chonhar Peninsula fully under Ukraine's control], [[Interfax-Ukraine]] (27 December 2014){{سخ}}{{uk icon}} [http://ua.korrespondent.net/ukraine/3461283-ukrainski-viiskovi-zvilnyly-chonhar-u-khersonskii-oblasti Ukrainian military released Chonhar in Kherson oblast], [[korrespondent.net]] (26 December 2014)</ref>
* تقویت نیروهای روسیه در مرز اوکراین<ref name="pcoup">{{cite news|url=http://www.cbc.ca/news/world/vladimir-putin-cools-ukraine-tensions-as-u-s-talks-sanctions-1.2558841|title=Vladimir Putin cools Ukraine tensions as U.S. talks sanctions|agency=[[Canadian Broadcasting Corporation|CBC]]|date=4 March 2014|accessdate=30 December 2014|work=CBC News}}</ref><ref name="mass_at_border">{{cite news|title=Russian Troops Mass at Border With Ukraine|url=https://www.nytimes.com/2014/03/14/world/europe/ukraine.html|accessdate=14 March 2014|newspaper=The New York Times|date=13 March 2014|author=Steven Lee Myers|author2=Alison Smale}}</ref>
* [[ناتو]]، گسترش عملیات نظامی روسیه در اوکراین را محکوم<ref>{{cite news|author=Tim Shipman|url=http://www.dailymail.co.uk/news/article-2584693/Ukraine-hold-joint-military-exercises-U-S-Britain-announcing-troop-withdrawal-Crimea.html|title=Ukraine to hold joint military exercises with U.S. and Britain after announcing troop withdrawal from Crimea|publisher=Dailymail.co.uk|date=20 March 2014|accessdate=20 April 2014|location=London}}</ref> و از نیروهای نظامی در غرب کشور حمایت کرد.<ref name=Baetz>{{cite news|title=NATO increases military moves to counter Russia|url=https://www.thestar.com/news/world/2014/04/16/nato_increases_military_moves_to_counter_russia.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140416220850/http://www.thestar.com/news/world/2014/04/16/nato_increases_military_moves_to_counter_russia.html|archivedate=2014-04-16|accessdate=19 April 2014|newspaper=The Star (Canada)|date=16 April 2014|author=Juergen Baetz|author2=John-Thor Dahlburg|agency=Associated Press|location=Brussels}}</ref>
* آمریکا<ref name="StateDept">{{cite web|title=Evidence of Russian Support for Destabilization of Ukraine|url=https://www.state.gov/r/pa/prs/ps/2014/04/224762.htm|publisher=U.S. Department of State|accessdate=14 April 2014|author=Office of the Spokesperson|location=Washington, D.C.|date=13 April 2014}}</ref> و اوکراین،<ref name="GRU">{{cite news|title=Ukraine pushes tanks toward flashpoint separatist city|url=http://www.dailystar.com.lb/News/International/2014/Apr-15/253403-armored-column-on-road-leading-to-ukraines-slavyansk.ashx#axzz2yy6vqsp6|accessdate=15 April 2014|newspaper=The Daily Star (Lebanon)|date=15 April 2014|author=Nicolas Miletitch|author2=Dmitry Zaks|agency=Agence France-Presse}}</ref> روسیه را به ایجاد ناآرامی در شرق و جنوب اوکراین متهم کردند.
* روسیه در [[جنگ در دونباس]] شرکت کرد.<ref>{{cite news|title=Ukraine crisis: 'Russia has launched a great war'|url=http://www.bbc.com/news/world-europe-29017736|newspaper=BBC|date=2 September 2014|location=London|accessdate=11 January 2015}}</ref>
* [[تحریم اقتصادی]] روسیه، منجر به [[بحران مالی روسیه (۲۰۱۴–۲۰۱۶)]] شد.<ref>{{cite news|url=https://newrepublic.com/article/120577/russian-ruble-collapses-performs-worse-ukraines-hryvnia-2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141216221331/http://www.newrepublic.com/article/120577/russian-ruble-collapses-performs-worse-ukraines-hryvnia-2014|archivedate=2014-12-16|title= Russian Ruble Collapses, Performs Worse Than Ukraine's Hryvnia in 2014|publisher= New Republic|author= Linda Kinstler|date=16 December 2014|accessdate=17 December 2014}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2014-12-15/russia-takes-ukraine-s-spot-in-currency-abyss-chart-of-the-day|title=Russia Takes Ukraine's Spot in Currency Abyss: Chart of the Day|publisher=Bloomberg|author=Zahra Hankir|author2= Natasha Doff|date=15 December 2014|accessdate=17 December 2014}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.foxnews.com/world/2014/12/16/russian-ruble-falls-to-historic-lows-while-pressure-increases-on-putin/|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141216155559/http://www.foxnews.com/world/2014/12/16/russian-ruble-falls-to-historic-lows-while-pressure-increases-on-putin/|archivedate=2014-12-16|title= Russian ruble falls to historic lows, while pressure increases on Putin| publisher=Fox News|agency=Associated Press|date=16 December 2014|accessdate=17 December 2014}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.chinapost.com.tw/business/2015/01/01/425383/Ex-Soviet-republics.htm|title=Ex-Soviet republics hit by Russian economic crisis|publisher=The China Post|agency=AFP|author=Irakli Metreveli|date=1 January 2015|accessdate=1 January 2015|archive-date=۴ دسامبر ۲۰۲۰|archive-url=https://web.archive.org/web/20201204181816/http://www.chinapost.com.tw/business/2015/01/01/425383/Ex-Soviet-republics.htm|url-status=dead}}</ref>
* [[حمله روسیه به اوکراین]] (۲۰۲۲–اکنون)
* [[الحاق جنوب و شرق اوکراین به روسیه]]
| combatant1        = '''{{flag|Russia}}'''
* {{flag|Donetsk People's Republic|name=Donetsk PR}}
* {{flag|Lugansk People's Republic|name=Luhansk PR}}
| combatant2        = {{flagicon|Ukraine}} '''[[اوکراین]]'''<ref name="disaster">{{cite news|author=Network writers, agencies|url=http://www.news.com.au/world/russian-troop-invasion-encircles-crimeas-capital-as-ukraine-pm-declares-the-nation-to-be-on-brink-of-disaster/story-fndir2ev-1226843109609|title=Russian troop invasion encircles Crimea's capital as Ukraine PM declares the nation to be on 'brink of disaster'|publisher=News.com.au|date=27 February 2014|accessdate=3 March 2014|archive-date=2 مارس 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140302233728/http://www.news.com.au/world/russian-troop-invasion-encircles-crimeas-capital-as-ukraine-pm-declares-the-nation-to-be-on-brink-of-disaster/story-fndir2ev-1226843109609}}</ref>{{سخ}}
'''پشتیبانی توسط:'''
{{flag|ناتو}}<ref>http://www.bbc.com/news/world-europe-29198497</ref>
| commander1        = {{flagicon|Russia}} [[ولادیمیر پوتین]]{{سخ}}{{flagicon|Russia}} [[سرگئی شویگو]]{{سخ}}{{flagicon|Russia}} [[والری گراسیموف]]{{سخ}}{{flagicon image|Flag_of_the_Wagner_Group.svg|link=Wagner Group}} [[یوگنی پریگوژین]]{{سخ}}(۲۰۱۴–۲۰۲۳){{سخ}}{{flagicon|Donetsk People's Republic}} [[الکساندر زاخارچنکو]]{{سخ}}(۲۰۱۴–۲۰۱۸){{سخ}}{{flagicon|Donetsk People's Republic}} [[دنیس پوشیلین]]{{سخ}}(۲۰۱۸–اکنون){{سخ}}{{flagicon|Donetsk People's Republic}} [[پاول گوبارف]]{{سخ}}(۲۰۱۴){{سخ}}{{flagicon|Donetsk People's Republic}} [[ایگور گیرکین]]{{سخ}}(۲۰۱۴){{سخ}}{{flagicon|Lugansk People's Republic}} [[لئونید پاسچنیک]]{{سخ}}(۲۰۱۷–اکنون){{سخ}}{{flagicon|Lugansk People's Republic}} [[ایگور پلوتنیتسکی]]{{سخ}}(۲۰۱۴–۲۰۱۷){{سخ}}{{flagicon|Lugansk People's Republic}} [[والری بولوتوف]]{{سخ}}(۲۰۱۴)
| commander2        = {{flagicon|Ukraine}} [[ولودیمیر زلنسکی]]{{سخ}}(۲۰۱۹–اکنون){{سخ}}{{flagicon|Ukraine}} [[پترو پروشنکو]]{{سخ}}(۲۰۱۴–۲۰۱۹){{سخ}}{{flagicon|Ukraine}} [[اولکساندر تورچینوف]]{{سخ}}(۲۰۱۴؛ موقت){{سخ}}{{flagicon|Ukraine}} [[آندری زاگورودنیوک]]{{سخ}}(۲۰۱۹–۲۰۲۰){{سخ}}{{flagicon|Ukraine}} [[استپن پولتوراک]]{{سخ}}(۲۰۱۴–۲۰۱۹){{سخ}}{{flagicon|Ukraine}} [[والری هلتی]]{{سخ}}(۲۰۱۴){{سخ}}{{flagicon|Ukraine}} [[اینور تنیوخ]]{{سخ}}(۲۰۱۴){{سخ}}{{flagicon|Ukraine}} [[الکساندر سیرسکی]]{{سخ}}(۲۰۲۴–اکنون){{سخ}}{{flagicon|Ukraine}} [[والری زالوژنی]]{{سخ}}(۲۰۲۱–۲۰۲۴){{سخ}}{{flagicon|Ukraine}} [[روسلان خمچاک]]{{سخ}}(۲۰۱۹–۲۰۲۱){{سخ}}{{flagicon|Ukraine}} [[آرسن آواکوف]]{{سخ}}(۲۰۱۴–۲۰۲۱)
| units1            = {{flagicon image|Banner of the Armed Forces of the Russian Federation (obverse).svg}} [[نیروهای مسلح روسیه]]
| units2            = {{Flagicon image|Ensign of the Ukrainian Armed Forces.svg}} [[نیروهای مسلح اوکراین]]
| strength1         = [[نیروهای مسلح روسیه]]:{{سخ}}بیش از ۱٫۰۰۰٫۰۰۰ نفر
'''نیروی نظامی کریمه''':{{سخ}}۲۵٬۰۰۰–۳۰٬۰۰۰<ref>{{cite news|url=http://edition.cnn.com/2014/03/04/world/europe/ukraine-russia-tensions/|title=Ukraine looks for 'sign of hope' from Russia over Crimea|publisher=CNN|author=Greg Botelho|author2=Diana Magnay|author3=Phil Black|date=5 March 2014|accessdate=11 January 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.pravda.com.ua/news/2014/03/7/7018027/|script-title=uk:В Криму перебувають вже 30 тисяч російских військових - прикордонники|trans-title=Already 30 thousand Russian military personnel in Crimea in the capacity of border guards|language=uk|work=[[Ukrayinska Pravda]]|date=7 March 2014|accessdate=11 January 2015}}</ref>{{سخ}}'''ناوگان دریای سیاه''':{{سخ}}۱۱٬۰۰۰ (شامل نیروی دریایی){{سخ}}۳۰ + کشتی جنگی{{سخ}}(شامل [[زیردریایی بی-۸۷۱]]){{سخ}}۴ اسکادران هواپیمای جنگی{{سخ}}(هرکدام ۱۸ هواپیما){{سخ}}'''نیروی پشتیبانی''': ۱۶٬۰۰۰<ref name="Beast">{{cite web|url=http://www.thedailybeast.com/articles/2014/03/01/so-russia-invaded-crimea.html|title=Russia Stages a Coup in Crimea|work=The Daily Beast|date=3 January 2014|author=Michael Weiss|accessdate=11 January 2015}}</ref><ref>{{cite news|url=http://edition.cnn.com/2014/03/04/world/europe/ukraine-mood-on-the-ground/index.html?hpt=bosread|title=An eerie mood on the ground in Crimea |publisher=CNN |accessdate=30 December 2014}}</ref><ref>{{cite news|author=Lizzie Dearden|title=Ukraine crisis: Putin asks Russian parliament's permission for military invasion in Crimea|url=https://www.independent.co.uk/news/world/europe/ukraine-crisis-putin-asks-russian-parliaments-permission-for-military-invasion-in-crimea-9162253.html|newspaper=The Independent|date=1 March 2014|accessdate=11 January 2015|location=London}}</ref><ref>{{cite news|url=http://interfax.com.ua/news/general/194157.html|script-title=ru:Россия незаконно увеличила численность своих войск в Украине до 16 тыс. – и. о. министра обороны|language=ru|trans-title=Russia illegally increased the number of its troops in Ukraine up to 16 thousand - Acting Minister of Defence|agency=Interfax.ua|date=3 March 2014|accessdate=11 January 2015}}</ref>–۴۲٬۰۰۰<ref>{{cite news|url=http://www.nydailynews.com/news/world/insider-view-moscow-control-ukraine-crimea-article-1.1708580|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140306053739/http://www.nydailynews.com/news/world/insider-view-moscow-control-ukraine-crimea-article-1.1708580|archivedate=6 March 2014 |title=Insider's view: Moscow is in control of Crimea in Ukraine|date=3 March 2014|work=Daily News|location=New York|accessdate=6 March 2014}}</ref>{{سخ}}'''در دنباس:'''{{سخ}}۷٬۵۰۰+ پیاده‌نظام روس{{سخ}}<ref>{{cite news|url=http://www.news.com.au/world/europe/russia-has-7500-troops-in-ukraine/story-fnh81p7g-1227131900247|title=Russia has '7500 troops in Ukraine'|date=23 November 2014|accessdate=15 February 2015|work=NewsCom.au|archive-date=15 فوریه 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150215001817/http://www.news.com.au/world/europe/russia-has-7500-troops-in-ukraine/story-fnh81p7g-1227131900247}}</ref><ref>{{cite news|url=http://edition.cnn.com/2014/08/29/world/europe/ukraine-crisis/index.html?hpt=hp_t1|title=Putin: You better not come after a nuclear-armed Russia|date=29 August 2014|publisher=CNN|accessdate=25 September 2014}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.theglobeandmail.com/try-it-now/?articleId=20231549|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140903130307/http://www.theglobeandmail.com/try-it-now/?articleId=20231549|archivedate=3 September 2014|title=Russian forces breach Ukrainian border|work=The Globe and Mail|accessdate=25 September 2014|location=Toronto|date=26 September 2012}}</ref>
| strength2         = {{Flagicon image|Ensign of the Ukrainian Armed Forces.svg}} [[نیروهای مسلح اوکراین]]: بیش از ۲۳۲٬۰۰۰
| casualties1       = ۵۰۰۰ تا ۱۰۰۰۰ نظامی روس بر اساس [[وزارت امور خارجه ایالات متحده آمریکا]])<ref>{{cite web|url=http://sputniknews.com/europe/20150310/1019307525.html|title=Nuland Claims 400-500 Russian Soldiers Killed in Eastern Ukraine|publisher=Sputnik News|date=10 March 2015|accessdate=10 March 2015}}</ref>{{سخ}}۱۲ نفر اسیر شده<ref>{{cite web|url=https://www.theguardian.com/world/2015/may/18/russian-soldiers-ukraine-trial-terrorism-charges|title='Russian soldiers' captured in Ukraine to face trial on terrorism charges|author=Alec Luhn|work=the Guardian|date=19 May 2015}}</ref>{{سخ}}تعداد نامشخصی از جدایی‌طلبان دنباس و ۱ نفر از نیروهای اوکراینی طرفدار روسیه کشته شدند.<ref>{{cite news|url=https://www.independent.co.uk/news/world/europe/ukraine-crisis-prorussian-troops-storm-naval-base-as-clinton-warns-of-aggression-from-putin-9201317.html|title=Ukraine crisis: Pro-Russian troops storm naval base as Clinton warns of 'aggression' from Putin|agency=[[The Independent]]|date=19 March 2014|author=Heather Saul|author2=Kim Sengupta|accessdate=11 January 2015|location=London}}</ref>
| casualties2       = بیش از ۱۰٫۰۰۰ کشته<ref name="reportedkilled">2,370 killed (18 M2023– 17 June 2015),{{cite web|url=http://memorybook.org.ua/index.htm|script-title=uk:Книга пам'яті полеглих за Україну|trans-title=Memorial Book for those who have fallen for Ukraine|language=uk}} 53 killed (20 June – 15 July),[https://www.kyivpost.com/content/ukraine/at-least-2180-soldiers-killed-in-russias-war-against-ukraine-391453.html][http://www.kyivpost.com/content/ukraine/at-least-2233-soldiers-killed-in-russias-war-against-ukraine-393671.html] total of 2,423 reported killed</ref>{{سخ}}۶٬۸۲۰ زخمی،<ref>{{cite web|author=Olena Goncharova|url=http://www.kyivpost.com/content/ukraine/at-least-2233-soldiers-killed-in-russias-war-against-ukraine-393671.html|title=At least 2,233 soldiers killed in Russia's war against Ukraine|work=KyivPost|date=17 July 2015|accessdate=17 July 2015}}</ref>{{سخ}}۳۷۸ مفقودالاثر،<ref name="report">{{cite web|format=PDF|url=http://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/10th%20HRMMU%20report%20-%20Ukraine%20-%201%20June%202015.pdf|title=Report on the human rights situation in Ukraine 16 February to 15 May 2015|publisher=reliefweb.int|date=15 May 2015|accessdate=1 June 2015}}</ref>{{سخ}}۲٬۷۶۸ اسیر شده<ref>{{cite web|url=http://en.molbuk.ua/podii-na-pivdennomu-shodi/88050-boyovyky-utrymuyut-u-poloni-180-ukrayinskykh-viyskovosluzhbovciv.html|title=Militants held in captivity 180 Ukrainian servicemen|accessdate=16 March 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150402103942/http://en.molbuk.ua/podii-na-pivdennomu-shodi/88050-boyovyky-utrymuyut-u-poloni-180-ukrayinskykh-viyskovosluzhbovciv.html|archivedate=۲ آوریل ۲۰۱۵|dead-url=yes}}</ref><ref>{{cite web|author=Isaac Webb|url=http://www.themoscowtimes.com/opinion/opinion/article/an-eye-for-an-eye-ukraines-pow-problem/519579.html|title=An Eye for an Eye: Ukraine's POW Problem - Opinion|work=The Moscow Times|date=22 April 2015|accessdate=25 April 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://zik.ua/en/news/2015/05/02/donbas_rebels_still_hold_300_ukraine_army_servicemen_and_civilians_prisoners_586256|title=Donbas rebels still hold 300 Ukraine army servicemen and civilians prisoners|work=zik.ua|date=2 May 2015|access-date=۲۸ دسامبر ۲۰۱۷|archive-date=۲۶ نوامبر ۲۰۲۰|archive-url=https://web.archive.org/web/20201126160444/https://zik.ua/en/news/2015/05/02/donbas_rebels_still_hold_300_ukraine_army_servicemen_and_civilians_prisoners_586256|url-status=dead}}</ref>
| casualties3       = بیش از ۲۸۰۰۰ کشته از هر دو طرف<ref>{{cite news |author=<!--Staff writer(s); no by-line.--> |title=Ukraine says could suspend arms withdrawals from east after rebel attacks |url=https://news.yahoo.com/ukraine-says-could-suspend-arms-withdrawals-east-rebel-145805021.html |publisher=Yahoo! News |date=4 November 2015 |access-date=4 November 2015 |agency=Reuters}}</ref>{{سخ}}(شامل ۳۰۴ غیرنظامی خارجی)<ref>{{cite news | url=https://www.usatoday.com/story/news/world/2014/07/17/malaysian-airlines-crash-ukraine-russia/12779763/ | title= 298 killed after Malaysian airliner shot down in Ukraine | work=[[یواس‌ای تودی|USA Today]] | date=17 July 2014 | first1=Doug | last1=Stanglin | first2=Gary | last2=Strauss}}</ref><ref>{{cite news | url=https://www.washingtonpost.com/world/russia-warns-ukraine-of-irreversible-consequences-after-cross-border-shelling/2014/07/13/d2be1bb0-0a85-11e4-8341-b8072b1e7348_story.html | title=Russia warns Ukraine of 'irreversible consequences' after cross-border shelling | work=[[واشینگتن پست|The Washington Post]] | date=13 July 2014 | accessdate=14 July 2014 | first=Karoun | last=Demirjian}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.bbc.com/news/world-europe-28901386|title=Ukraine crisis: Lithuania envoy killed in Luhansk|publisher=BBC News|accessdate=14 October 2014}}</ref><ref>{{cite news|url=http://sputniknews.com/russia/20140904/192636959.html|title=House Speaker: Moscow to Consider Kiev Accomplice to Stenin Murder if It Protected Killer|agency=RIA Novosti|accessdate=14 October 2014}}</ref>
}}
{{جنگ روسیه و اوکراین}}

'''جنگ روسیه و اوکراین''' پس از [[انقلاب ۲۰۱۴ میلادی اوکراین]] و برکناری [[رئیس‌جمهور]]، [[ویکتور یانوکویچ]] آغاز شد. این پیشروی روسیه ابتدا در [[شبه‌جزیره کریمه]] در جنوب شرقی اوکراین واقع در کناره [[دریای سیاه]] و سپس در مناطق شرقی [[اوکراین]] رخ داد.

== مداخله در کریمه ==
{{نوشتار اصلی|اشغال کریمه توسط روسیه|همه‌پرسی کریمه (۲۰۱۴)|الحاق کریمه به فدراسیون روسیه}}

نیروهای [[روسیه|روسی]] در آغاز به شکل سربازان نقابدار و مسلح، ساختمان‌های دولتی و پایگاه‌های نظامی [[فرودگاه]]های این [[شبه‌جزیره]] را تصرف کردند. سپس ۷ هزار [[نیروی نظامی]] وارد این شبه‌جزیره شده و عملاً کنترل آن منطقه را به‌دست گرفتند. فردای آن روز، تعداد نیروهای [[روسیه|روسی]] به ۱۵ هزار نفر افزایش یافت. مقامات [[روسیه|روسی]] دلیل این مداخله نظامی را، حفظ حقوق [[شهروندان]] [[مردم روس|روس‌تبار]] و [[زبان روسی|روس‌زبان]] شرق اوکراین، بیان کردند. سرانجام در ۱۶ مارس ۲۰۱۴ [[همه‌پرسی وضعیت کریمه (۲۰۱۴)|همه‌پرسی وضعیت کریمه]] توسط دولت شبه‌جزیره کریمه از مردم کریمه برای پیوستن به روسیه برگزار شد. ۸۱ درصد واجدان شرایط در این انتخابات شرکت کردند و ۹۶٫۷۷٪ به پیوستن این شبه‌جزیره به روسیه رأی مثبت دادند.<ref>[http://rt.com/news/crimea-referendum-results-official-250 Crimea declares independence, seeks UN recognition] RT</ref> [[ولادیمیر پوتین]]، در روز ۱۸ مارس ۲۰۱۴ رسماً سند الحاق کریمه به روسیه را امضا کرد<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=fa|تاریخ=۲۷ اسفند ۱۳۹۲|وبگاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/world/2014/03/140318_l03_putin_crimea_cessation.shtml|عنوان=پوتین سند الحاق کریمه به روسیه را امضاء کرد}}</ref> و کریمه را جزء جدایی ناپذیر روسیه خواند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=fa|تاریخ=۲۷ اسفند ۱۳۹۲|وبگاه=فرارو|نشانی=http://fararu.com/fa/news/184002/پوتین-کریمه-جزء-جدایی-ناپذیر-روسیه-شده-است|عنوان=پوتین: کریمه جزء جدایی ناپذیر روسیه شده است}}</ref>

برخی از کشورها از جمله [[ایالات متحده آمریکا]]، این واقعه را اشغال کریمه توسط روسیه نامیدند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=fa|تاریخ=۲۶ اسفند ۱۳۹۲|وبگاه=مردمی‌ها|نشانی=http://mardomiha.ir/fa/news/20432/آمريكا-روسیه-بهای-اشغال-نظامی-كريمه-را-خواهد-پرداخت|عنوان=آمریکا: روسیه بهای اشغال نظامی کریمه را خواهد پرداخت}}{{پیوند مرده|date=ژوئیه 2021 |bot=InternetArchiveBot}}</ref>

== مداخله در شرق اوکراین ==
{{اصلی|جنگ در دونباس}}

=== آغاز ===
پس از برکناری ویکتور یانکوویچ از ریاست جمهوری [[اوکراین]] در [[فوریه]] ۲۰۱۴ و فرادستی نیروهای هوادار غرب در دولت [[کی‌یف]]، اهالی روس‌تبار بخش‌هایی از شرق اوکراین مبتنی بر بدبینی تاریخی‌شان به جهت‌گیری‌های سیاسی در غرب اوکراین و نیروهایی که در کی‌یف قدرت را به دست گرفته‌اند و نیز بر بستر برخی اشتباهات دولت جدید، با آن از در ستیز و مخالفت درآمدند.<ref name=":0"/>

در این میان روسیه که تنش‌های سیاسی در اوکراین را تلاشی دیگر برای تشدید محاصره خود و حضور سیاسی و نظامی غرب در پشت مرزهای خود تلقی می‌کرد با حمایت از مخالفت‌ها در شرق اوکراین و تشدید ستیز میان اهالی منطقه و دولت کی‌یف درصدد حفظ منافع [[ژئواستراتژی]]ک و [[ژئواکونومی]]ک خود تا حد ممکن است. این رویکرد روسیه در همان روزهای اول پس از برکناری یانکوویچ و با تصرف بحث‌انگیز شبه‌جزیره کریمه نمودی بارز یافت.

گرچه نیروهای حاکم در کی‌یف قول‌هایی مبنی بر تغییر قانون اساسی و اعطای اختیارات بیشتر به مناطق، به ویژه شرق کشور را داده بودند، ولی این قول نه برای جدایی‌طلبان و نه برای روسیه حامی آنها کافی نبود. به خصوص که دولت مرکزی، شبه‌نظامیان مسلح در شرق اوکراین را «[[تروریسم|تروریست]]» می‌خواند، خواست‌های آنها و دولت روسیه را «[[باج‌گیری]]» دانسته و [[حل مسئله]] را از طریق نظامی دنبال می‌کرد.<ref name=":0">{{یادکرد وب|نویسنده=حبیب حسینی فرد-کارشناس مسائل بین‌الملل|کد زبان=fa|تاریخ=۳۰ مرداد ۱۳۹۳|وبگاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/world/2014/08/140821_an_russia_ukraine|عنوان=بحران اوکراین و گزینه‌های روسیه}}</ref>

در کنار مقابله نظامی با شبه‌نظامیان شرق روسیه، در کی‌یف این امید وجود داشته که تحریم‌های اعمال‌شده از سوی کشورهای غربی علیه روسیه، اثر کند و کرملین با قطع حمایت از شبه‌نظامیان طرح‌ها و قول‌های دولت مرکزی اوکراین را بپذیرد.

با به‌دست آمدن برخی موفقیت‌های نظامی دولت در شرق، عرصه بر شبه‌نظامیان شرق اوکراین روز به روز تنگ‌تر شد، اما هیچ‌یک از دو طرف، اراده‌ای برای برای پایان درگیری‌ها نشان ندادند. محاسبه شبه‌نظامیان در ادامه درگیری عمدتاً بر این مبنا استوار بود که زمان به ضرر دولت مرکزی اوکراین عمل می‌کند. وضع اقتصادی شبه ورشکسته این دولت و اختلافات درونی آن، تلفات بالای ارتش ناآماده و کم‌تجهیزات، خستگی ناشی از ادامه جنگ در میان اهالی بخش‌های دیگر اوکراین که در مناطق مختلف کشور، با تظاهرات، اعتراض خود به ادامه جنگ را نشان می‌دهند از جمله فاکتورهای محاسبه شبه‌نظامیان و روسیه بودند. امید به مداخله مستقیم نظامی روسیه نیز در بدترین حالت نیز در این محاسبه نقش بازی کرد اما این موضوع به دلیل هزینه بسیار سنگین نظامی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی آن بسیار دور از ذهن بود.<ref name=":0"/>

تأثیر منفی این عوامل بر اقتصاد و وضعیت اجتماعی اوکراین مشهود بود. اما در نتیجه کمک‌ها و حمایت‌های غرب، شتاب و شدت این تأثیرها آن گونه نبود که شبه‌نظامیان و روسیه امید داشتند و وضعیت خود این شبه‌نظامیان در قیاس با قوای دولت مرکزی نامساعدتر شد. هر چند که اعزام نیرو و تجهیزات از سوی روسیه و امید به دخالت مستقیم این کشور تا حدودی، قدرت محدود ادامه درگیری‌ها و عدم تسلیم کامل تا اطلاع ثانوی را به آنها می‌داد.

برخلاف دخالت نظامی در کریمه، اکثریت مردم روسیه در نظرسنجی‌ها دخالت نظامی در اوکراین را نفی کردند. تأثیر تجربه [[جنگ شوروی در افغانستان]] و [[جنگ عراق|آمریکا در عراق]] بر افکار عمومی باعث پرهیز از با تکرار تجربه‌ای مشابه در اوکراین شده بود. رسانه‌ها و محافل رسمی روسیه وضعیت اوکراین را ناشی از «دخالت غرب در این کشور» و حمایت از «نیروهای [[ملی‌گرایی|ملی‌گرا]] افراطی و [[فاشیسم|فاشیستی]]» و «سرنگونی توأم با خشونت دولت قانونی» این کشور معرفی می‌کردند. اما دخالت نظامی روسیه در اوکراین، خود این کسور را بیش از پیش در مظان اتهام می‌نشاند و این گونه مانورهای تبلیغاتی را بی‌اثر می‌کند.<ref name=":0"/>

صرف‌نظر از این که این گونه اشغال‌گری بدون واکنش کشورهای غربی حامی دولت مرکزی اوکراین باقی نمی‌ماند، از لحاظ اقتصادی هم در توان روسیه نیست که وضعیت زندگی مردم نواحی اشغال‌شده را به سرعت بهبود ببخشد و روند مشابه‌ای از خدمات رسانی به آنها را مثل کریمه به اجرا بگذارد. این نیز هست که مناطق شرقی اوکراین بر خلاف کریمه، همگنی جمعیتی ندارند و لزوماً ساکنان همه بخش‌های مجاور، روس‌تبار نیستند. همه روس‌تبارها هم لزوماً خواهان جدایی از اوکراین نیستند. امری که مسئله استقرار نیروی روسیه در این نواحی را دشوار می‌کند و حتی می‌تواند وضعیتی شبه جنگ داخلی در همان مناطق شرقی ایجاد کند.

فضای ضد روسی در بخش‌های غیرشرقی اوکراین به شدت بالاست. اقدام نظامی مستقیم روسیه در اوکراین بر این آتش خواهد افزود که می‌تواند تنش و تشنجی مداوم در مرزهای جدید روسیه با اوکراین را در پی داشته باشد.<ref name=":0"/>

=== گرایش به راه‌حل سیاسی ===
افزایش تلاش‌های [[دیپلماسی|دیپلماتیک]] در [[اروپا]] برای حل بحران و افزایش تماس‌ها و دیدارها میان مقام‌های روسیه و اوکراین نشانگر آن است که هر دو طرف پیروزی واقعی و کاملی برای خود در این بحران متصور نیستند و بیش از همه یافتن راه‌حل سیاسی که مبتنی برخاست‌های متعادل‌شده طرفین باشد مد نظر است.

گزینه روسیه برای تحقق این امر ایجاد یک حکومت [[فدرالیسم|فدرال]] در این کشور است؛ زیرا در یک اوکراین فدرال دولت مرکزی نسبتاً ضعیف در جهت‌گیری‌های خارجی‌اش به نظر موافق مناطق فدرال (از جمله مردم نواحی شرق کشور) وابسته است و روسیه را راضی کند که پیوند تنگاتنگ میان کی‌یف و غرب (به خصوص از دید نظامی) عملی نشود. این راه‌حل شاید اوکراین را در پیوندهای مستقیم سیاسی و اقتصادی با غرب قرار دهد، اما در عین حال به پیوندهای تاریخی، فرهنگی و اقتصادی شرق اوکراین با روسیه هم توجه می‌کند و به لحاظ نظامی، مانند آنچه برای [[فنلاند]] پس از [[جنگ جهانی دوم]] ترسیم شد، موقعیتی خنثی و حائل را برای اوکراین رقم خواهد زد.<ref name=":0"/>

اما روسیه به هیچ‌یک از این راه حل‌ها توجهی نکرده و بدون در نظر گرفتن عواقب بعدی، به افزایش درگیری‌ها در شرق اوکراین دامن زد. از زمان شروع درگیری‌ها در آوریل ۲۰۱۴ تا ماه اوت، بین ۳۰۰۰ تا ۴۰۰۰ داوطلب روس به همراه جدایی طلبان شرق اوکراین پیوستند. یکی از روش‌های دیگر روسیه در جهت همسو کردن مردم، استفاده از حافظه تاریخی آنها و دادن لقب‌هایی چون فاشیست و [[نازیسم|نازی]] به مبارزه با مخالفانش از جمله رهبران امروز اوکراین است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=علی عطار|کد زبان=fa|تاریخ=۱۱ شهرویور ۱۳۹۳|وبگاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/world/2014/09/140901_at_russia_.shtml|عنوان=آرزوهای کرملین از رؤیا تا واقعیت}}</ref> تا اوت ۲۰۱۴ این جنگ باعث آوارگی یک میلیون، بی خانمانی ۲۶۰ هزار و مرگ ۲۶۰۰ نفر شد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=fa|تاریخ=۱۰ شهریور ۱۳۹۳|وبگاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/world/2014/09/140901_me_russia_ukraine_ceasefire_talks.shtml|عنوان=روسیه خواستار آتش‌بس فوری در شرق اوکراین شد}}</ref> در ادامه، [[ناتو]] یک نیروی واکنش سریع چند هزار نفری را برای حمایت از اعضای آن در اروپای شرقی تشکیل داد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=fa|تاریخ=۱۱ شهریور ۱۳۹۳|وبگاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/world/2014/09/140902_l03_russia_nato_ukraine.shtml|عنوان=روسیه در واکنش به تصمیم ناتو 'در دکترین نظامی خود تجدید نظر می‌کند'}}</ref>

=== گرایش به ناتو ===
با ادامه یافتن این وضعیت در ۲۳ دسامبر ۲۰۱۴ پارلمان اوکراین رای به پیوستن این کشور به ناتو داد.<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/world/2014/12/141223_l26_ukraine_non_aligned_neutrality_nato پارلمان اوکراین بی‌طرفی این کشور را لغو کرد] بی‌بی‌سی فارسی، ۲ دی ۱۳۹۳</ref>

=== تبادل زندانی ===
در اواخر دسامبر ۲۰۱۷، بزرگ‌ترین تبادل زندانیان میان دولت و شورشیان در پست بازرسی مایورسک واقع در منطقه [[دونتسک]] انجام شد. این تبادل با میانجی‌گری ولادیمیر پوتین و رئیس [[کلیسای ارتدکس روسی]] انجام شد. در این تبادل، بیش از ۲۶۰ نفر را به مناطق تحت کنترل شورشیان داده و در عوض ۷۴ زندانی از سوی شورشیان مناطق دونتسک و [[لوهانسک]] به دولت تحویل داده شدند. هیچ‌یک از شهروندان روسیه زندانی در اوکراین و هیچ‌یک از شهروندان اوکراینی زندانی در روسیه هستند جزء افراد مبادله شده نبودند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=fa|تاریخ=۲۷ دسامبر ۲۰۱۷|وبگاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/world-42495481|عنوان=آغاز مبادله زندانیان میان شورشیان و دولت اوکراین}}</ref>

=== آثار اقتصادی ===
این مداخله نظامی آثار اقتصادی معنی‌داری در دنیا داشته است، به‌طور مشخص در روسیه در هفته‌های نخست باعث افت شدید [[روبل]] در مقابل دلار شد و پس از آن این افت به سرعت جبران شد و به وضعیت اول برگشت. این آثار در روسیه عمدتاً تحت تأثیر تحریم‌های اقتصادی که [[اتحادیه اروپا]] علیه روسیه وضع کرده است رخ می‌دهد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=مرکز صادرات و واردات|کد زبان=fa|وبگاه=مرکز مشاوره صادرات و واردات|نشانی=https://irexportex.com/russian-economy-after-sanctions/|عنوان=اقتصاد روسیه بعد از تحریم غربی‌ها و آمریکایی‌ها}}</ref>

== واکنش دیگر کشورها ==
* {{پرچم|لیتوانی}}: در مارس ۲۰۱۵ لیتوانی به دلیل نگرانی‌های امنیتی از مداخله روسیه در این کشور [[خدمت وظیفه عمومی]] را اجباری کرد.<ref>
[http://www.bbc.com/persian/world/2015/02/150224_an_lithuania_russia_conscription لیتوانی به دلیل 'نگرانی‌های امنیتی'، خدمت وظیفه را اجباری می‌کند] بی‌بی‌سی فارسی، ۵ اسفند ۱۳۹۳</ref>

== نقض حقوق بشر ==
=== یهود ستیزی ===
از آغاز درگیری‌ها در شرق اوکراین، احساسات [[یهودستیزی|ضدیهودی]] در شرق این کشور بالا گرفته است. گفته می‌شود به این نگرش با پخش اعلامیه‌هایی از طرف [[جمهوری خلق دونتسک]] (وابسته به دولت روسیه) دامن زده می‌شود.<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/world/2014/04/140427_an_ukraine_donetsk_anti_semitic_fears.shtml تبلیغات ضدیهودی در اوکراین و بازگشت نگرانی‌های قدیمی] بی‌بی‌سی فارسی، ۷ اردیبهشت ۱۳۹۳</ref>

=== گزارش سازمان ملل ===
در سپتامبر ۲۰۱۷، [[سازمان ملل متحد]] در گزارشی، روسیه را به نقض [[حقوق بشر]] در کریمه متهم کرد. از جمله این موارد بازداشت‌های خودسرانه، [[شکنجه]]، مفقود شدن‌های اجباری، بدرفتاری و حداقل یک مورد [[اعدام فراقضایی]] در این منطقه هستند. از دیگر موارد، جابجایی غیرقانونی صدها زندانی از کریمه به زندان‌های روسیه، اجبار کارمندان دولتی کریمه به انتخاب بین حفظ شغل یا شهروندی اوکراین، جایگزین‌سازی قوانین اوکراین با قوانین روسیه، حذف تقریباً کامل [[زبان اوکراینی]] از نظام آموزشی روسیه، و آزار [[تاتارهای کریمه]] (۱۲ درصد جمعیت کریمه) هستند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=fa|تاریخ=۳ مهر ۱۳۹۶|وبگاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/world-41394663|عنوان=روسیه به نقض حقوق بشر در کریمه متهم نشد}}</ref>

== حمله ۲۰۲۲ ==
{{اصلی|حمله روسیه به اوکراین|الحاق جنوب و شرق اوکراین به روسیه}}
در ۲۴ فوریه ۲۰۲۲، به دستور [[ولادیمیر پوتین]]، [[رئیس‌جمهور روسیه]]، حملات هوایی و تهاجم زمینی [[روسیه]] علیه [[اوکراین]]، در جبهه شمالی از [[بلاروس]] به سمت [[کی‌یف]]، از جبهه شمال شرقی به سمت [[خارکف]]، از جبهه جنوبی از [[کریمه]] و از جبهه جنوب شرقی از [[دونتسک]] و [[لوهانسک]]، آغاز شد.<ref name="CNN invasion routes">{{cite news |author-last1=Lister |author-first1=Tim |author-last2=Kesa |author-first2=Julia |title=Ukraine says it was attacked through Russian, Belarus and Crimea borders |url=https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-23-22/h_82bf44af2f01ad57f81c0760c6cb697c |access-date=24 February 2022 |work=[[سی‌ان‌ان]] |date=24 February 2022 |archive-date=24 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220224071121/https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-23-22/h_82bf44af2f01ad57f81c0760c6cb697c |url-status=live}}</ref>مدتی بعد، روسیه [[الحاق جنوب و شرق اوکراین به روسیه|الحاق قانونی چهار استان نیمه اشغالی]] را اعلام کرد.

== جستارهای وابسته ==
{{درگاه|روسیه}}
* [[فهرست درگیری‌های مسلحانه جاری]]
* [[جنگ‌های تاریخ روسیه]]

== منابع ==
{{پانویس|۲}}

{{جعبه ناوبری جنگ روسیه و اوکراین}}
{{موضوعات اوکراین}}
{{درگیری‌های روسیه}}

[[رده:جنگ روسیه و اوکراین| ]]
[[رده:اوکراین در ۲۰۱۴ (میلادی)]]
[[رده:اوکراین در ۲۰۱۵ (میلادی)]]
[[رده:اوکراین در دهه ۲۰۲۰ (میلادی)]]
[[رده:بحران کریمه (۲۰۱۴)]]
[[رده:تجاوزها به اوکراین]]
[[رده:جنگ در دونباس]]
[[رده:جنگ‌های روسیه و اوکراین]]
[[رده:درگیری‌ها در اوکراین]]
[[رده:درگیری‌ها در قلمروی شوروی سابق]]
[[رده:درگیری‌های دهه ۲۰۲۰ (میلادی)]]
[[رده:روابط بین‌الملل در ۲۰۱۴ (میلادی)]]
[[رده:روابط بین‌الملل در ۲۰۱۵ (میلادی)]]
[[رده:روابط روسیه و اوکراین]]
[[رده:روسیه در ۲۰۱۴ (میلادی)]]
[[رده:روسیه در ۲۰۱۵ (میلادی)]]
[[رده:روسیه در دهه ۲۰۲۰ (میلادی)]]
[[رده:عملیات‌های نظامی روسیه]]
[[رده:ولادیمیر پوتین]]
[[رده:ولودیمیر زلنسکی]]