نمایش مبدأ برای هوش مصنوعی

{{کاربردهای دیگر}}
{{هوش مصنوعی}}
'''هوش مصنوعی (هومَص)''' {{انگلیسی|Artificial intelligence}} {{مخفف انگلیسی|AI}} [[هوش|هوشی]] است که توسط [[ماشین]]‌ها ظهور پیدا می‌کند، در مقابل <!--ضخیم شده براساس WP:R#PLA-->'''هوش طبیعی'''{{efn|natural intelligence}} که توسط [[هوش‌سنجی جانوران|جانوران]] شامل [[هوشمندی انسان|انسان‌ها]] نمایش می‌یابد. اما پیش از هرچیز باید این موضوع را دانست که کلمه [[هوش]]، نشان دهنده امکان [[استدلال]] است و اینکه آیا هوش مصنوعی می‌تواند به توانایی [[استدلال]] دست یابد یا خیر، خود موضوع اختلاف محققان است. کتاب‌های AI پیشرو، این شاخه را به عنوان شاخه [[خواندن|مطالعه]] بر روی «[[عامل هوشمند|عوامل هوشمند]]» تعریف می‌کنند: هر سامانه‌ای که محیط خود را درک کرده و کنش‌هایی را انجام می‌دهد که شانسش را در دستیابی به اهدافش بیشینه می‌سازد.{{Efn|name="Definition of AI"
|Definition of AI as the study of [[عامل هوشمند|intelligent agents]], drawn from the leading AI textbooks.
* {{Harvard citation text|Poole|Mackworth|Goebel|1998|loc=[http://people.cs.ubc.ca/~poole/ci/ch1.pdf p. 1]}}, which provides the version that is used in this article. These authors use the term "computational intelligence" as a synonym for artificial intelligence.
* {{Harvard citation text|Russell|Norvig|2003|p=55}} (who prefer the term "rational agent") and write "The whole-agent view is now widely accepted in the field".

* {{Harvard citation text|Nilsson|1998}}
* {{Harvard citation text|Legg|Hutter|2007}}
}} برخی از منابع شناخته شده از اصطلاح «هوش مصنوعی» جهت توصیف ماشینی استفاده می‌کنند که عملکردهای «شناختی» را از روی [[ذهن]] انسان‌ها تقلید می‌کنند، همچون «یادگیری» و «حل مسئله»، با این حال این تعریف توسط محققان اصلی در زمینه AI رد شده است.{{Efn|[[استوارت راسل|Stuart Russell]] and [[پیتر نورویگ|Peter Norvig]] characterize this definition as "thinking humanly" and reject it in favor of "acting rationally".{{Sfnp|Russell|Norvig|2009|p=۲}}}}<ref>{{یادکرد وب|عنوان=CNN.com - AI set to exceed human brain power - Jul 25, 2006|نشانی=http://www.cnn.com/2006/TECH/science/07/24/ai.bostrom/|وبگاه=www.cnn.com|بازبینی=2024-04-26}}</ref><ref name="andreas">{{cite journal|last1=Kaplan|first1=Andreas|last2=Haenlein|first2=Michael|year=2019|title=Siri, Siri, in my hand: Who's the fairest in the land? On the interpretations, illustrations, and implications of artificial intelligence|journal=Business Horizons|volume=62|pages=15–25|doi=10.1016/j.bushor.2018.08.004|s2cid=158433736}}</ref><!-- خلاصه‌ای از کاربردها -->

[[کاربردهای هوش مصنوعی]] شامل [[موتور جستجوی وب|موتورهای جستجو]] پیشرفتهٔ [[وب جهان‌گستر|وب]] (مثل [[جستجوگر گوگل|گوگل]] و [[بینگ]])، [[سامانه توصیه‌گر]] (که توسط [[یوتیوب]]، [[آمازون (شرکت)|آمازون]] و [[نتفلیکس]] استفاده می‌شوند.)، [[فهم زبان‌های طبیعی|فهم زبان انسان‌ها]] (همچون [[سیری (نرم‌افزار)|سیری]] ، [[جمینی (بات مکالمه)|جمنای]] و [[آمازون الکسا]])، [[خودرو خودران|خودروهای خودران]] (مثل [[شرکت تسلا|تسلا]])، [[هوش مصنوعی مولد]] یا [[خلاقیت محاسباتی]] (مثل [[چت‌جی‌پی‌تی]] یا تولید [[اثر هنری با هوش مصنوعی|اثر هنری]] مانند [[دال-ئی]] و [[میدجرنی]]) تصمیم‌گیری خودکار و رقابت در بالاترین سطوح سامانه‌های بازی استراتژیک (همچون [[شطرنج]] و [[گو (بازی)|گو]]). با بیشتر شدن توانایی ماشین‌ها، وظایفی که نیازمند «هوشمندی» هستند اغلب از تعریف AI برداشته می‌شود، پدیده‌ای که به آن [[اثر هوش مصنوعی]] گفته می‌شود. به عنوان مثال، [[نویسه‌خوان نوری|فهم نوری کاراکتر]] را اغلب از چیزهایی که AI در نظر گرفته می‌شوند مستثنی می‌کنند، چرا که این فناوری تبدیل به فناوری عادی و روزمره‌ای شده است.<ref name="turing">{{Cite book|title=The Essential Turing: the ideas that gave birth to the computer age|publisher=Clarendon Press|year=2004|isbn=0-19-825079-7|editor-last=Copeland|editor-first=J.|location=Oxford, England|language=en}}</ref><ref name="First AI winter2">First [[AI Winter]], [[Lighthill report]], [[Mansfield Amendment]]
* {{Harvtxt|Crevier|1993|pp=115–117}}
* {{Harvtxt|Russell|Norvig|2021|pp=21–22}}
* {{Harvtxt|NRC|1999|pp=212–213}}
* {{Harvtxt|Howe|1994}}
* {{Harvtxt|Newquist|1994|pp=189–201}}</ref><ref name="Second AI winter2">Second [[AI Winter]]:

* {{Harvtxt|Russell|Norvig|2021|p=24}}
* {{Harvtxt|McCorduck|2004|pp=430–435}}
* {{Harvtxt|Crevier|1993|pp=209–210}}
* {{Harvtxt|NRC|1999|pp=214–216}}
* {{Harvtxt|Newquist|1994|pp=301–318}}</ref>

<!-- خلاصه‌ای از تاریخ و رهیافت‌ها  -->
[[هوش مصنوعی]] در سال ۱۹۵۶ میلادی تبدیل به شاخه‌ای [[آکادمیک]] شد و در سال‌های پس از آن چندین موج خوش‌بینی را تجربه کرده و مجدد دچار امواج ناامیدی و کمبود بودجه شده (که به آن «زمستان AI» می‌گویند)، سپس فناوری‌های جدیدی در پی آن آمده و موفقیت و بودجه‌های تحقیقاتی این حوزه مجدداً احیا گشته‌اند. تحقیقات AI رهیافت‌های متفاوتی را از زمان تأسیسش امتحان کرده و آن‌ها را کنار گذاشته است، رهیافت‌هایی چون: شبیه‌سازی مغز، [[هوش مصنوعی نمادین|مدل‌سازی حل مسئله توسط مغز انسان]]، [[هوش مصنوعی نمادین|منطق صوری]]، بانک‌های اطلاعاتی بزرگ دانش و تقلید رفتار جانوران. در اولین دهه‌های قرن ۲۱ میلادی، [[یادگیری ماشینی]] که شدیداً از آمار ریاضیاتی بهره می‌برد در این حوزه غلبه داشت و این فناوری اثبات کرد که به شدت موفق است و به حل چندین مسئله چالش‌برانگیز در [[صنعت]] و فضای [[آکادمیک]] کمک نمود.<ref name="AI in the 60s">Successful programs the 1960s:
* {{Harvtxt|McCorduck|2004|pp=243–252}}
* {{Harvtxt|Crevier|1993|pp=52–107}}
* {{Harvtxt|Moravec|1988|p=9}}
* {{Harvtxt|Russell|Norvig|2021|pp=19–21}}</ref><ref name="AI in the 80s2">Funding initiatives in the early 1980s: [[Fifth Generation Project]] (Japan), [[Alvey]] (UK), [[Microelectronics and Computer Technology Corporation]] (US), [[Strategic Computing Initiative]] (US):

* {{Harvtxt|McCorduck|2004|pp=426–441}}
* {{Harvtxt|Crevier|1993|pp=161–162, 197–203, 211, 240}}
* {{Harvtxt|Russell|Norvig|2021|p=23}}
* {{Harvtxt|NRC|1999|pp=210–211}}
* {{Harvtxt|Newquist|1994|pp=235–248}}</ref>

<!-- خلاصه‌ای از اهداف و ابزارآلات: چشم‌انداز AI  -->
شاخه‌های مختلف تحقیقات هوش مصنوعی حول اهداف به‌خصوصی متمرکز بوده و از ابزارآلات خاصی استفاده می‌کنند. اهداف سنتی تحقیقات AI شامل این موارد اند: [[استدلال خودکار|استدلال]]، [[نمایش دانش]]، [[زمان‌بندی و برنامه‌ریزی خودکار|برنامه‌ریزی]]، [[یادگیری ماشینی|یادگیری]]، [[پردازش زبان طبیعی]]، [[ادراک ماشین|ادراک]] و توانایی در [[جابه‌جایی|جابجایی]] و دستکاری اشیاء.{{efn|name="Problems of AI"|This list of intelligent traits is based on the topics covered by the major AI textbooks, including: {{Harvtxt|Russell|Norvig|2003}}, {{Harvtxt|Luger|Stubblefield|2004}}, {{Harvtxt|Poole|Mackworth|Goebel|1998}} and {{Harvtxt|Nilsson|1998}}}} [[هوش جامع مصنوعی|هوش جامع]] (توانایی حل مسائل دلخواه) در میان اهداف بلند مدت این حوزه است. جهت حل چنین مسائلی، محققان AI فنون حل مسئله وسیع و یکپارچه‌ای را شامل این موارد به کار بسته‌اند: جست‌وجو و [[بهینه‌سازی]] ریاضیاتی، منطق صوری، شبکه‌های عصبی مصنوعی و روش‌های مبنی بر [[آمار]]، [[احتمالات]] و [[علوم اقتصاد|اقتصاد]]. AI همچنین با حوزه‌هایی چون [[علوم کامپیوتر]]، [[روان‌شناسی]]، [[زبان‌شناسی]]، [[فلسفه]] و بسیاری از حوزه‌های دیگر مرتبط است.<ref name="AGI">[[Artificial general intelligence]]:

* {{Harvtxt|Russell|Norvig|2021|pp=32–33, 1020–1021}}Proposal for the modern version:
* {{Harvtxt|Pennachin|Goertzel|2007}}Warnings of overspecialization in AI from leading researchers:
* {{Harvtxt|Nilsson|1995}}
* {{Harvtxt|McCarthy|2007}}
* {{Harvtxt|Beal|Winston|2009}}</ref>

<!-- خلاصه‌ای از فلسفه و آینده‌پژوهی -->
این شاخه بر این فرض بنا شده است که هوش انسانی «را می‌توان به دقت توصیف نمود، به طوری که می‌توان آن را توسط یک ماشین [[شبیه‌سازی]] نمود».{{Efn|This statement comes from the proposal for the [[کارگاه دارتموث|Dartmouth workshop]] of 1956, which reads: "Every aspect of learning or any other feature of intelligence can be so precisely described that a machine can be made to simulate it."{{Sfnp|McCarthy|Minsky|Rochester|Shannon|1955}}}} این فرض بحث‌های فلسفی را پیرامون ذهن و اخلاقیات خلق موجودات هوشمند برانگیخته است، موجوداتی که دارای هوش شبیه-انسان اند. این مسائل توسط [[تاریخ هوش مصنوعی|افسانه‌ها]]، [[هوش مصنوعی در داستان|داستان‌های تخیلی]] و [[فلسفه هوش مصنوعی|فلسفه]] از [[تاریخ باستان|زمان‌های باستان]] مورد کاوش واقع شده‌اند. ادبیات [[علمی-تخیلی]] و [[آینده‌پژوهی]] نیز پیشنهاد می‌دهند که AI با پتانسیل و قدرت عظیمی که دارد، ممکن است منجر به ایجاد [[فجایع آخرالزمانی|ریسک وجودی]] برای بشریت گردد.<ref name="AI influences">{{Harvtxt|Russell|Norvig|2021|loc=§1.2}}.</ref>

== تاریخچه ==
{{اصلی|تاریخ هوش مصنوعی}}
هوش مصنوعی توسط [[فیلسوف|فلاسفه]] و [[ریاضی‌دان|ریاضی‌دانانی]] نظیر [[جرج بول]] که اقدام به ارائهٔ قوانین و [[نظریه]]<nowiki/>‌هایی در مورد منطق نمودند، مطرح شده بود. با اختراع [[رایانه‌های الکترونیکی]] در سال ۱۹۴۳، هوش مصنوعی، دانشمندان آن زمان را به چالشی بزرگ فراخواند. در این شرایط، چنین به‌نظر می‌رسید که این فناوری قادر به شبیه‌سازی رفتارهای هوشمندانه خواهد بود.

با وجود مخالفت گروهی از متفکران با هوش مصنوعی که با تردید به کارآمدی آن می‌نگریستند تنها پس از چهار دهه، شاهد تولد ماشین‌های [[شطرنج]] باز و دیگر [[رایانش|سامانه‌های هوشمند]] در صنایع گوناگون شدیم.

حوزه پژوهش در زمینه هوش مصنوعی در یک کارگاه آموزشی در [[کالج دارتموث]] در سال ۱۹۵۶ متولد شد.<ref name=":1">{{یادکرد کتاب|نشانی=https://www.worldcat.org/oclc/51325314|عنوان=Artificial intelligence: a modern approach|نام خانوادگی=Stuart Russell, Peter Norvig|نام=|ناشر=|سال=2003|شابک=0137903952|ویرایش=Second edition|مکان=Upper Saddle River, N.J.|صفحات=17|زبان=English|oclc=51325314}}</ref><ref name=":0">{{یادکرد کتاب|نشانی=https://dl.acm.org/citation.cfm?id=151188|عنوان=AI: The Tumultuous History of the Search for Artificial Intelligence|نام خانوادگی=Crevier|نام=Daniel|تاریخ=1993|ناشر=Basic Books, Inc.|سال=1993|شابک=9780465029976|مکان=New York, NY, USA|صفحات=47-49|زبان=English}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|نشانی=http://worldcat.org/oclc/917750079|عنوان=Mind children: the future of robot and human intelligence|نام خانوادگی=P.|نام=Moravec, Hans|تاریخ=2010|ناشر=Harvard Univ. Pr|سال=|شابک=0674576160|مکان=|صفحات=|زبان=English|oclc=917750079}}</ref> شرکت‌کنندگان آلن نیول ([[دانشگاه کارنگی ملون]])، [[هربرت الکساندر سایمون|هربرت سیمون]] ([[دانشگاه کارنگی ملون]])، جان مک‌کارتی ([[مؤسسه فناوری ماساچوست]])، ماروین منسکی ([[مؤسسه فناوری ماساچوست]]) و آرتور ساموئل ([[آی‌بی‌ام]]) از بنیان‌گذاران و رهبران پژوهش در زمینه هوش مصنوعی شدند.<ref name=":1"/> آن‌ها به همراه دانشجویانشان برنامه‌هایی نوشتند که مطبوعات آن را «شگفت‌آور» توصیف می‌کردند، رایانه‌ها استراتژی‌های بردِ بازی [[چکرز]] را فرا می‌گرفتند،<ref>Schaeffer J. (2009) Didn't Samuel Solve That Game?. In: One Jump Ahead. Springer, Boston, MA</ref><ref>{{cite journal|last1=Samuel|first1=A. L.|date=July 1959|title=Some Studies in Machine Learning Using the Game of Checkers|url=https://archive.org/details/sim_ibm-journal-of-research-and-development_1959-07_3_3/page/210|journal=IBM Journal of Research and Development|volume=3|issue=3|pages=210–229|doi=10.1147/rd.33.0210}}</ref> سوالاتی در [[جبر]] حل می‌کردند، قضیه‌های منطقی اثبات می‌کردند و انگلیسی صحبت می‌کردند.<ref name=":1"/><ref>{{یادکرد کتاب|نشانی=https://dl.acm.org/citation.cfm?id=48030|عنوان=Mind Children: The Future of Robot and Human Intelligence|نام خانوادگی=Moravec|نام=Hans|تاریخ=1988|ناشر=Harvard University Press|سال=1988|شابک=9780674576162|مکان=Cambridge, MA, USA|صفحات=|زبان=English}}</ref> در اواسط دهه ۱۹۶۰ میلادی [[وزارت دفاع ایالات متحده آمریکا|وزارت دفاع آمریکا]] سرمایه‌گذاری‌های سنگینی در حوزه پژوهش در زمینه هوش مصنوعی انجام می‌داد،<ref name=":0"/> در آن دهه آزمایشگاه‌های فراوانی در سراسر جهان تأسیس شد.<ref>{{یادکرد وب|نام خانوادگی=Sisu|نام=Diana|وبگاه=www.inf.ed.ac.uk|نشانی=http://www.inf.ed.ac.uk/about/AIhistory.html|عنوان=School of Informatics: History of Artificial Intelligence at Edinburgh|بازبینی=2019-01-28}}</ref> بنیانگذاران هوش مصنوعی در مورد آینده خوشبین بودند: هربرت سیمون پیش‌بینی کرد «ماشین‌ها ظرف بیست سال قادر به انجام هر کاری هستند که یک انسان می‌تواند انجام دهد». ماروین مینسکی، نوشت: «در طی یک نسل … مسئله هوش مصنوعی اساساً حل خواهد شد».<ref name=":0"/>

نام هوش مصنوعی در سال ۱۹۶۵ میلادی به عنوان یک دانش جدید ابداع گردید. البته فعالیت در این زمینه از سال ۱۹۶۰ میلادی شروع شد. (مرجع۱)
بیشتر کارهای پژوهشی اولیه در هوش مصنوعی بر روی انجام ماشینی [[بازی کامپیوتری|بازی‌ها]] و نیز اثبات [[قضیه]]‌های ریاضی با کمک رایانه‌ها بود. در آغاز چنین به نظر می‌آمد که رایانه‌ها قادر خواهند بود چنین فعالیت‌هایی را تنها با بهره گرفتن از تعداد بسیار زیادی کشف و جستجو برای مسیرهای حل مسئله و سپس انتخاب بهترین روش برای حل آن‌ها به انجام رسانند.

اصطلاح هوش مصنوعی برای اولین بار توسط [[جان مک‌کارتی (دانشمند علوم رایانه)|جان مک‌کارتی]] (که از آن به‌عنوان پدر علم و دانش تولید ماشین‌های هوشمند یاد می‌شود) استفاده شد. وی مخترع یکی از [[زبان برنامه‌نویسی|زبان‌های برنامه‌نویسی]] هوش مصنوعی به نام [[لیسپ]] {{به انگلیسی|lisp}} است. با این عنوان می‌توان به هویت رفتارهای هوشمندانه یک ابزار مصنوعی پی برد. (ساختهٔ دست بشر، غیرطبیعی، مصنوعی) حال آنکه هوش مصنوعی به عنوان یک اصطلاح عمومی پذیرفته شده که شامل محاسبات هوشمندانه و ترکیبی (مرکب از مواد مصنوعی) است.

از اصطلاح "Strong and Weak AI" می‌توان تا حدودی برای معرفی رده‌بندی سامانه‌ها استفاده کرد.

== آزمون تورینگ ==
[[پرونده:Turing test diagram.png|بندانگشتی|289px|آزمون تورینگ]]
[[آزمون تورینگ]]<ref>Turing test</ref> آزمونی است که توسط [[آلن تورینگ]] در سال ۱۹۵۰ در نوشته‌ای به نام «[[محاسبات]] و هوشمندی» مطرح شد. در این آزمون شرایطی فراهم می‌شود که شخصی با ماشینی تعامل برقرار کند و پرسش‌های کافی برای بررسی اقدامات هوشمندانهٔ ماشین، از آن بپرسد. چنانچه در پایان آزمایش نتواند تشخیص دهد که با انسان یا با ماشین در تعامل بوده است، آزمون با موفقیت انجام شده است. تاکنون هیچ ماشینی از این آزمون با موفقیت بیرون نیامده است. کوشش این آزمون برای تشخیص درستی هوشمندی یک سامانه است که سعی در [[شبیه‌سازی انسان]] دارد.

== تعریف و طبیعت هوش مصنوعی ==
[[پرونده:Détection de personne - exemple 3.jpg|بندانگشتی|سامانه یک خودروی بدون راننده می‌تواند از یک شبکه عصبی استفاده کند تا بتواند تشخیص دهد که کدام قسمت از تصاویر می‌تواند با تصویر یک انسان تطابق داده شود، و سپس آن قسمت را به شکل یک مستطیل با حرکت آهسته شبیه‌سازی کند که باید از برخورد با آن خودداری شود.<ref>{{cite book|last1=Matti|first1=D.|last2=Ekenel|first2=H. K.|last3=Thiran|first3=J. P.|title=Combining LiDAR space clustering and convolutional neural networks for pedestrian detection|journal=2017 14th IEEE International Conference on Advanced Video and Signal Based Surveillance (AVSS)|date=2017|pages=1–6|doi=10.1109/AVSS.2017.8078512|isbn=978-1-5386-2939-0|arxiv=1710.06160}}</ref><ref>{{cite book|last1=Ferguson|volume=107|isbn=978-3-319-16594-3|series=Springer Tracts in Advanced Robotics|language=en|publisher=Springer, Cham|doi=10.1007/978-3-319-16595-0_10|pages=161–177|date=2015|journal=Algorithmic Foundations of Robotics XI|first1=Sarah|title=Real-Time Predictive Modeling and Robust Avoidance of Pedestrians with Uncertain, Changing Intentions|first4=Jonathan P.|last4=How|first3=Robert C.|last3=Grande|first2=Brandon|last2=Luders|arxiv=1405.5581}}</ref>]]
هنوز تعریف دقیقی برای هوش مصنوعی که مورد توافق دانشمندان این علم باشد ارائه نشده است و این به هیچ وجه مایهٔ تعجب نیست. چرا که مقولهٔ مادر و اساسی‌تر از آن، یعنی خود هوش هم هنوز به‌طور همه‌جانبه و فراگیر تن به تعریف نداده است. در واقع می‌توان نسل‌هایی از دانشمندان را سراغ گرفت که تمام دوران زندگی خود را صرف مطالعه و تلاش در راه یافتن جوابی به این سؤال عمده نموده‌اند که: هوش چیست؟

اما اکثر تعریف‌هایی که در این زمینه ارائه شده‌اند بر پایه یکی از ۴ باور زیر قرار می‌گیرند:
# سامانه‌هایی که به‌طور منطقی فکر می‌کنند
# سامانه‌هایی که به‌طور منطقی عمل می‌کنند
# سامانه‌هایی که مانند انسان فکر می‌کنند
# سامانه‌هایی که مانند انسان عمل می‌کنند (مرجع۱)

شاید بتوان هوش مصنوعی را این‌گونه توصیف کرد: «هوش مصنوعی عبارت است از مطالعه این که چگونه رایانه‌ها را می‌توان وادار به کارهایی کرد که در حال حاضر انسان‌ها آن‌ها را صحیح یا بهتر انجام می‌دهند» (مرجع۲). هوش مصنوعی به هوشی که یک ماشین از خود نشان می‌دهد یا به دانشی در [[رایانه|کامپیوتر]] که سعی در ایجاد آن دارد گفته می‌شود. بیشتر نوشته‌ها و مقاله‌های مربوط به هوش مصنوعی آن را «دانش شناخت و طراحی عامل‌های هوشمند» تعریف کرده‌اند. یک [[عامل هوشمند]]، ساماندهی است که با شناخت محیط اطراف خود، شانس موفقیت خود را بالا می‌برد.

اینکه هوش مصنوعی چیست و چه تعریفی می‌توان از آن بیان نمود؟ مبحثی است که تاکنون دانشمندان به یک تعریف جامع در آن نرسیده‌اند و هریک تعریفی را ارائه نموده‌اند که در زیر نمونه‌ای از این تعاریف آمده است.
* هنر ایجاد ماشین‌هایی که وظایفی را انجام می‌دهند که انجام آن‌ها توسط انسان‌ها نیاز به هوش دارد (کورزویل- ۱۹۹۰)
* مطالعهٔ استعدادهای ذهنی از طریق [[مدل‌های محاسباتی]] (کارنیاک و مک درموت - ۱۹۸۵)
* مطالعهٔ اینکه چگونه رایانه‌ها را قادر به انجام اعمالی کنیم که در حال حاضر، انسان آن اعمال را بهتر انجام می‌دهد. (ریچ و نایت -۱۹۹۱)
* خودکارسازی فعالیت‌هایی که ما آن‌ها را به تفکر انسانی نسبت می‌دهیم. فعالیت‌هایی مثل تصمیم‌گیری، حل مسئله، یادگیری و … (بلمن -۱۹۷۸)
* تلاشی نو و مهیج برای اینکه رایانه‌ها را قادر به فکر کردن کنیم. ماشین‌هایی با فکر و حس تشخیص واقعی (هاگلند-۱۹۸۵)
* یک زمینهٔ تخصصی که به دنبال توضیح و شبیه‌سازی رفتار هوشمندانه به وسیلهٔ فرایندهای رایانه‌ای است. (شالکوف -۱۹۹۰)
* مطالعه محاسباتی که درک، استدلال و عمل کردن را توسط ماشین‌ها را ممکن می‌سازد. (وینستون - ۱۹۹۲)
* توانایی دست یافتن به کارایی در حد انسان در همهٔ امور شناختی توسط رایانه (آلن تورینگ – ۱۹۵۰)
* هوش مصنوعی دانش و مهندسی ساخت ماشین‌های هوشمند و به خصوص برنامه‌های رایانه‌ای هوشمند است. هوش مصنوعی با وظیفه مشابه استفاده از رایانه‌ها برای فهم چگونگی هوش انسان مرتبط است، اما مجبور نیست خودش را به روش‌هایی محدود کند که بیولوژیکی باشند. (جان مک‌کارتی – ۱۹۸۰)

هوشمندی مفهومی نسبی دارد و نمی‌توان محدوده صحیحی را برای ارائه تعریف از آن مشخص نمود. رفتاری که از نظر یک فرد هوشمند به نظر می‌رسد؛ ممکن است برای یک فرد دیگر این‌گونه به نظر نرسد. اما در مجموع خصوصیات زیر قابلیت‌های ضروری برای هوشمندی است:
* پاسخ به موقعیت‌های از قبل تعریف نشده با انعطاف بسیار بالا و بر اساس بانک دانش
* معنا دادن به پیام‌های نادرست یا مبهم
* درک تمایزها و شباهت‌ها
* تجزیه و تحلیل اطلاعات و نتیجه‌گیری
* توانمندی آموختن و یادگرفتن
* برقراری ارتباط دوطرفه

به فرض اینکه تعاریف بالا را از هوشمندی بپذیریم، موارد زیر فهرستی است از وظایفی که از یک سامانه هوشمند انتظار می‌رود و تقریباً اکثر دانشمندان هوش مصنوعی بر آن توافق نظر دارند به شرح زیر است:
* تولید گفتار
* تشخیص و درک گفتار (پردازش زبان طبیعی انسان)
* دستورپذیری و قابلیت انجام اعمال فیزیکی در محیط طبیعی و مجازی
* استنتاج و استدلال
* [[تشخیص الگو]] و بازشناسی الگو برای پاسخ گویی به مسائل بر اساس دانش قبلی
* شمایلی گرافیکی یا فیزیکی جهت ابراز احساسات و عکس‌العمل‌های ظریف
* سرعت عکس‌العمل بالا

== رویکردهای اصلی به هوش مصنوعی ==
رویکردهای شاخص به هوش مصنوعی<ref>de la Fuente Ruiz, Alfonso, and Galia Novakova Nedeltcheva. "Comprehensive Review of Trustworthiness in Multimodal Language Models."</ref> (به ترتیب روند زمانی که مطرح شدند و البته همگی سپس به بقا در حیطه خودشان ادامه دادند):

1-      مبتنی بر [[منطق]] و Rule <ref>{{Cite journal|last=Newell|first=A.|last2=Simon|first2=H.|date=1956-09|title=The logic theory machine--A complex information processing system|url=http://dx.doi.org/10.1109/tit.1956.1056797|journal=IEEE Transactions on Information Theory|volume=2|issue=3|pages=61–79|doi=10.1109/tit.1956.1056797|issn=0018-9448}}</ref>

2-      مبتنی بر [[تشخیص الگو]] / [[نظریه احتمالات|روش‏های احتمالاتی]] / [[آمار|روش های آماری]]<ref>{{Cite journal|last=Lafont|first=Y.|date=1988-07|title=The linear abstract machine|url=http://dx.doi.org/10.1016/0304-3975(88)90100-4|journal=Theoretical Computer Science|volume=59|issue=1-2|pages=157–180|doi=10.1016/0304-3975(88)90100-4|issn=0304-3975}}</ref>

3-      مبتنی بر [[الگوریتم‌های آگاهانه|الگوریتمهای مکاشفه ای]] (Heuristics)<ref>Romanycia, Marc HJ, and Francis Jeffry Pelletier. "What is a heuristic?." ''Computational intelligence'' 1, no. 1 (1985): 47-58.</ref>

4-      مبتنی بر گراف‏های دانش و [[هستی‌شناسی (علم اطلاعات)|هستان‏شناسی ها]]

5-      مبتنی بر [[یادگیری ماشین]]

6-      مبتنی بر [[یادگیری عمیق|شبکه های عصبی عمیق]]

7-      مبتنی بر [[شبکه‌های زایای دشمن‌گونه|GAN]]  و Transformers  و [[هوش مصنوعی مولد]] ( Generative AI )

8-      مبتنی بر مدل های بزرگ آموزش داده شده

9-      مبتنی بر مدل‏ های بزرگ زبانی LLM

10-  مبتنی بر دستوردهی به LLM ها (یعنی Prompt Engineering)

11-  [[هوش مصنوعی توضیح پذیر]] (XAI) / اعتماد پذیر / مسئول / جویا (RAG)

12-  هوش مصنوعی انسان‏ وار (Human Like)

13-  هوش مصنوعی  عمومی (AGI)

14-  ابرهوش مصنوعی (ASI)

== کاربردهای هوش مصنوعی ==
هوش مصنوعی کاربردهای متنوعی دارد. تعدادی از مهم‌ترین کاربردهای هوش مصنوعی شامل استفاده در وسایل نقلیه خودگردان (مثل [[پهپاد]]ها و [[اتومبیل خودران|اتومبیل‌های خودران]])، تشخیص‌های پزشکی، خلق آثار هنری، اثبات [[قضیه ریاضی|قضیه‌های ریاضی]]، انجام بازی‌های فکری، تعیین هویت تصاویر([[سیستم تشخیص چهره|تشخیص چهره]]) و صداها، ذخیره انرژی، جستجوگرهای اینترنتی، تهیه [[قرارداد]]ها و پیش‌بینی آرای [[دادگاه|قضایی]] می‌شوند.

=== هوش مصنوعی در اقتصاد ===
یکی از مهم‌ترین کاربردهای هوش مصنوعی در زمینهٔ تجارت، اقتصاد و [[کلان‌داده|کلان داده]] است. برای مثال، با استفاده از هوش مصنوعی می‌توان با ضریب خطای پایینی، تغییرات فصلی و بلندمدت در عرضه یا تقاضای محصولات مختلف را پیش‌بینی کرد. این موضوع می‌تواند به شدت در سیاست، [[اقتصاد کلان]] و کنترل عرضه و تقاضا مفید واقع شود. همچنین، شرکت‌هایی مانند گوگل خدماتی در زمینهٔ هوش مصنوعی به شرکت‌های بزرگ ارائه می‌دهند که می‌تواند به برنامه‌ریزی، انبارگردانی، پیش‌بینی سیر صعودی یا نزولی فروش در محصولات به خصوص و نیز برندسازی آن‌ها کمک کند.

پیش ‏بینی قیمت در بازارها (مانند پیش بینی قیمت نفت با هوش مصنوعی) یکی از کاربردهای هوش مصنوعی در اقتصاد است.<ref>{{Cite journal|last=Fazli|first=MohammadAmin|last2=Alian|first2=Parsa|last3=Owfi|first3=Ali|last4=Loghmani|first4=Erfan|date=2024-06|title=RPS: Portfolio asset selection using graph based representation learning|url=http://dx.doi.org/10.1016/j.iswa.2024.200348|journal=Intelligent Systems with Applications|volume=22|pages=200348|doi=10.1016/j.iswa.2024.200348|issn=2667-3053}}</ref>

=== هوش مصنوعی در ورزش ===
به‌طور تاریخی، پیش‌بینی فوتبال به انسان‌های ماهری وابسته بود که می‌توانستند سوابق و وضعیت دو تیم و بازیکنان را تحلیل کنند. با انقلاب دیجیتال، سایت‌های شرط‌بندی کار را برای پیش‌بینی آسان و آسان‌تر کردند. اما حتی ظهور سایت‌ها و شرط‌بندی آنلاین هم تأثیری در نحوه شرط‌بندی ایجاد نکرد. همچنان علاقه‌مندان تلاش می‌کنند تا وضعیت طرفین و بازیکنان را بررسی کنند. هوش مصنوعی این را تغییر می‌دهد. اینترنت باعث ظهور سایت‌ها و فروم‌هایی شد که تیپسترهای شرط‌بندی فرم معرفی می‌کنند. با ظهور هوش مصنوعی، فرم شرط‌بندی می‌تواند چیزی فراتر از یک محاسبه انسانی باشد و الگوریتم‌های یادگیری ماشین، بازی را عوض می‌کنند.{{مدرگ}}

=== شبکه‌های اجتماعی ===
در شبکه‌های اجتماعی مطرح مانند توئیتر یا اینستاگرام، برای تشخیص الگوهای رفتاری انسانی، جلوگیری از [[هرزنامه]] و انتشار محتوای مجرمانه و نیز شناسایی مخاطبان هدف برای تبلیغات، از هوش مصنوعی استفاده می‌شود. همچنین، برخی از [[ربات شبکه اجتماعی|ربات‌های شبکهُ اجتماعی]] بر پایهٔ هوش مصنوعی فعالیت می‌کنند تا در بالاترین سطوح رفتارهای انسانی را شبیه‌سازی نمایند.

=== هوش مصنوعی در خدمات حقوقی ===
کاربرد هوش مصنوعی در خدمات [[حقوق]]ی به سرعت در حال افزایش است و سیستم‌های نوین مبتنی بر [[پردازش زبان طبیعی]] به تدریج در حال به عهده گرفتن بخشی از وظایف حقوق‌دانان هستند. نرم‌افزارهای مبتنی بر [[تکنولوژی]] هوش مصنوعی در حال حاضر امکان تهیه قراردادهای دقیق، تحلیل قراردادها و اسناد حقوقی موجود و پیش‌بینی آرای دادگاه‌ها را فراهم کرده‌اند.

== فلسفه هوش مصنوعی ==
{{اصلی|فلسفه هوش مصنوعی}}
به‌طور کلی ماهیت وجودی هوش به مفهوم جمع‌آوری اطلاعات، استقراء و تحلیل تجربیات به منظور رسیدن به دانش یا ارائه تصمیم است. در واقع هوش به مفهوم به‌کارگیری تجربه به منظور حل مسائل دریافت شده تلقی می‌شود. هوش مصنوعی علم و مهندسی ایجاد ماشین‌هایی هوشمند با به‌کارگیری از کامپیوتر و الگوگیری از درک هوش انسانی یا حیوانی و نهایتاً دستیابی به مکانیزم هوش مصنوعی در سطح هوش انسانی است.

در مقایسهٔ هوش مصنوعی با [[هوش انسانی]] می‌توان گفت که انسان قادر به مشاهده و تجزیه و تحلیل مسائل در جهت قضاوت و اخذ تصمیم است در حالی که هوش مصنوعی مبتنی بر قوانین و رویه‌هایی از قبل تعبیه شده بر روی کامپیوتر است. در نتیجه علی‌رغم وجود رایانه‌های بسیار کارا و قوی در عصر حاضر ما هنوز قادر به پیاده کردن هوشی نزدیک به هوش انسان در ایجاد هوش‌های مصنوعی نبوده‌ایم.

به‌طور کلّی، هوش مصنوعی را می‌توان از زوایای متفاوتی مورد بررسی و مطالعه قرار داد. مابین هوش مصنوعی به عنوان یک هدف، هوش مصنوعی به عنوان یک رشتهٔ تحصیلی دانشگاهی یا هوش مصنوعی به عنوان مجموعهٔ فنون و راهکارهایی که توسط مراکز علمی مختلف و صنایع گوناگون تنظیم و توسعه یافته است، باید تفاوت قائل بود.

== اتاق چینی ==
[[اتاق چینی]] یک آزمایش ذهنی است که اولین بار توسط مقاله [[جان سرل]] به‌نام «ذهن‌ها، مغزها، و برنامه‌ها» {{به انگلیسی|Minds, Brains, and Programs}} در مجله «علوم رفتاری و ذهنی» {{به انگلیسی|Behavioral and Brain Sciences}} در سال ۱۹۸۰ منتشر شد. وی با این سؤال که آیا یک برنامه هوشمند مترجم که توانایی ترجمه از زبان [[زبان چینی|چینی]] به زبان انگلیسی را دارد، ضرورتی برای فهم موضوع مورد ترجمه دارد یا خیر و با تشبیه ذهن به یک برنامهٔ هوشمند رایانه‌ای این استدلال را در برابر مواضع فلسفی [[کارکردگرایی (فلسفه ذهن)|کارکردگرایی]] و [[نظریه محاسباتی ذهن]] که در آن‌ها، ذهن به عنوان یک محاسبه‌گر یا دستکاری کنندهٔ نماد عمل می‌کند، قرار داد.<ref name=":2">{{یادکرد وب|نویسنده=John R. Searle|عنوان=Minds, Brains, and Programs|ناشر=The Behavioral and Brain Sciences, vol. 3. Copyright 1980 Cambridge University Press|نشانی=http://members.aol.com/NeoNoetics/MindsBrainsPrograms.html|بازبینی=۲۸ ژانویه ۲۰۱۹|archive-date=۱۰ دسامبر ۲۰۰۷|archive-url=https://web.archive.org/web/20071210043312/http://members.aol.com/NeoNoetics/MindsBrainsPrograms.html|url-status=bot: unknown}}</ref> در واقع نتایج حاصل از آزمایش اتاق چینی حکایت از این دارد که هیچ برنامه‌ای نمی‌تواند به کامپیوتر ذهن، فهم یا آگاهی بدهد. حال آن برنامه هر آنچه می‌خواهد هوشمند باشد و باعث شود کامپیوتر همچون انسان رفتار کند. اگر چه این آزمایش در اصل جوابی برای اظهارات محققان هوش مصنوعی بود، اما این ادعا در برابر اهداف تحقیقات هوش مصنوعی قرار نمی‌گیرد چرا که این موضوع حدی برای هوشمندی کامپیوتر قائل نیست. همچنین این آزمایش مختص رایانه‌های دیجیتال است و دامنه آن همه ماشین‌ها نیستند.<ref name=":2"/>

== چگونگی استفاده هوش مصنوعی ==
=== هوش مصنوعی چگونه استفاده می‌شود؟ ===
به‌طور کلی هوش مصنوعی به دو دسته زیر تفکیک می‌شود:

'''Narrow AI یا هوش مصنوعی ضعیف''': این نوع هوش مصنوعی در یک زمینه محدود عمل می‌کند و شبیه‌سازی هوش انسانی است. هوش مصنوعی ضعیف اغلب بر روی یک کار مشخص تعریف می‌شود و در محدوده تعریفش بسیار عالی عمل می‌کند. شاید این ماشین‌ها بسیار هوشمند به نظر برسند اما حقیقت این است که حتی از ابتدائی‌ترین سطوح هوش انسانی هم ساده‌تر عمل می‌کنند.

'''Artificial General Intelligence یا هوش مصنوعی عمومی:''' که با عنوان هوش مصنوعی قوی هم شناخته می‌شود، نوعی از هوش مصنوعی است که بیشتر در فیلم‌ها دیده‌ایم، مانند ربات‌های فیلم Westworld. هوش مصنوعی قوی بسیار شبیه به انسان عمل می‌کند چنان‌که می‌تواند توانایی‌های خود را بر حل مسائلی در حوزه‌های مختلف به کار بگیرد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=fa|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=https://ecomotive.ir/1398/03/04/artificial-intelligence/|عنوان=هوش مصنوعی چیست}}</ref>

== مدیریت پیچیدگی ==
ایجاد و ابداع فنون و تکنیک‌های لازم برای مدیریت پیچیدگی را باید به عنوان هستهٔ بنیادین تلاش‌های علمی و پژوهشی گذشته، حال و آینده در تمامی زمینه‌های [[علوم رایانه]] و به ویژه در هوش مصنوعی معرفی کرد. شیوه‌ها و تکنیک‌های هوش مصنوعی در واقع، برای حل آن دسته از مسائل به وجود آمده است که به‌طور سهل و آسان توسط [[برنامه‌نویسی تابعی]] یا شیوه‌های ریاضی قابل حلّ نبوده‌اند.

در بسیاری از موارد، با پوشانیدن و پنهان ساختن جزئیّات فاقد اهمیت است که بر پیچیدگی فائق می‌آییم و می‌توانیم بر روی بخش‌هایی از مسئله متمرکز شویم که مهم‌تر است. تلاش اصلی در واقع، ایجاد و دستیابی به لایه‌ها و ترازهای بالاتر از هوشمندی [[انتزاع (رایانه)|انتزاع]] را نشانه می‌رود تا آنجا که سرانجام، برنامه‌های رایانه‌ای درست در همان سطحی کار خواهند کرد که خود انسان‌ها رسیده‌اند.

به یاری [[پژوهش]]‌های گستردهٔ دانشمندان علوم مرتبط، هوش مصنوعی تاکنون راه بسیاری پیموده است. در این راستا، تحقیقاتی که بر روی توانایی آموختن زبان‌ها انجام گرفت و همچنین درک عمیق از احساسات، دانشمندان را در پیشبرد این دانش کمک زیادی کرده است. یکی از اهداف متخصصین، تولید ماشین‌هایی است که دارای احساسات بوده و دست کم نسبت به وجود خود و [[هیجان|احساسات]] خود آگاه باشند. این ماشین باید توانایی تعمیم تجربیات قدیمی خود در شرایط مشابه جدید را داشته و به این ترتیب اقدام به گسترش دامنه دانش و تجربیاتش کند.

برای نمونه ربات هوشمندی که بتواند اعضای بدن خود را به حرکت درآورد، نسبت به این حرکت خود آگاه بوده و با [[آزمون و خطا]]، دامنه حرکت خود را گسترش می‌دهد و با هر حرکت موفقیت‌آمیز یا اشتباه، دامنه تجربیات خود را وسعت بخشیده و سر انجام راه رفته یا حتی می‌دود یا به روشی برای جابجا شدن دست می‌یابد که سازندگانش برای او متصور نبوده‌اند.

هر چند نمونه بالا ممکن است کمی آرمانی به نظر برسد، ولی به هیچ عنوان دور از دسترس نیست. دانشمندان عموماً برای تولید چنین ماشین‌هایی از وجود مدل‌های زنده‌ای که در طبیعت وجود به ویژه آدمی نیز سود برده‌اند.

هوش مصنوعی اکنون در خدمت توسعه علوم رایانه نیز هست. زبان‌های برنامه‌نویسی پیشرفته، که توسعه ابزارهای هوشمند را ممکن ساخته‌اند، پایگاه‌های داده‌ای پیشرفته، [[موتورهای جستجو]]، و بسیاری نرم‌افزارها و ماشین‌ها از نتایج پژوهش‌هایی در راستای هوش مصنوعی بوده‌اند.

از [[زبان برنامه‌نویسی|زبان‌های برنامه‌نویسی]] هوش مصنوعی می‌توان به [[لیسپ]]، [[پرولوگ]]، [[کلیپس (زبان برنامه‌نویسی)|کلیپس]] و [[ویپی اکسپرت]] اشاره کرد.

== شاخه‌های هوش مصنوعی در دانش رایانه ==
شاخه‌های گوناگونی از هوش مصنوعی در دانش‌های رایانه‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرند، برخی این شاخه‌ها عبارتند از:
* [[یادگیری ماشین]] {{به انگلیسی|Machine Learning}}
* [[شبکه عصبی مصنوعی|شبکهٔ عصبی مصنوعی]] {{به انگلیسی|Neural Networks}}
* [[بینایی ماشین]] {{به انگلیسی|Machine Vision}}
* [[سیستم خبره|سامانه‌های خبره]] {{به انگلیسی|Expert System}}
* [[پردازش زبان طبیعی]] {{به انگلیسی|NLP}}
* [[الگوریتم ژنتیک]] {{به انگلیسی|Genetic Algorithm}}
* [[روباتیک|مفاهیم مرتبط با روباتیک]] {{به انگلیسی|Robotic}}

== تکنیک‌ها و زبان‌های برنامه‌نویسی هوش مصنوعی ==
عملکرد اولیهٔ برنامه‌نویسی هوش مصنوعی ایجاد ساختار کنترلی مورد لزوم برای محاسبهٔ سمبولیک است. از مهم‌ترین و پرکاربردترین زبان برای هوش مصنوعی می‌توان از [[پایتون (زبان برنامه‌نویسی)|پایتون]] نام برد و در کنار آن زبان‌های برنامه‌نویسی [[لیسپ]] و [[پرولوگ]] علاوه بر اینکه از مهم‌ترین زبان‌های مورد استفاده در هوش مصنوعی هستند خصوصیات نحوی و معنایی آن‌ها باعث شده که آن‌ها شیوه‌ها و راه حل‌های قوی برای حل مسئله ارائه کنند.

تأثیر قابل توجه این زبان‌ها بر روی توسعه هوش مصنوعی از جمله توانایی‌های آن‌ها به عنوان ابزارهای فکر کردن است. در حقیقت همان‌طور که هوش مصنوعی مراحل رشد خود را طی می‌کند، زبان‌های [[لیسپ]] و [[پرولوگ]] بیشتر مطرح می‌شوند که این زبان‌ها کار خود را در محدودهٔ توسعه سامانه‌های هوش مصنوعی در صنعت و دانشگاه‌ها دنبال می‌کنند و طبیعتاً اطلاعات در مورد این زبان‌ها به عنوان بخشی از مهارت هر برنامه‌نویس هوش مصنوعی است.
* [[پرولوگ]]: یک زبان [[برنامه‌نویسی منطقی]] است. یک برنامهٔ منطقی دارای یک سری ویژگی‌های قانون و منطق است. در حقیقت خود این نام از برنامه‌نویسی PRO در LOGIC می‌آید. در این زبان یک مفسر برنامه را بر اساس یک منطق می‌نویسد. ایدهٔ استفادهٔ توصیفی محاسبهٔ اولیه برای بیان خصوصیات حل مسئله یکی از محوریت‌های پرولوگ است که برای علم کامپیوتر به‌طور کلی و به‌طور جزئی برای [[زبان برنامه‌نویسی]] هوشمند مورد استفاده قرار می‌گیرند.<ref>{{یادکرد کتاب|نشانی=https://www.worldcat.org/oclc/26858345|عنوان=AI: the tumultuous history of the search for artificial intelligence|نام خانوادگی=Crevier|نام=Daniel|تاریخ=1993|ناشر=Basic Books|سال=1947|شابک=0465029973|مکان=New York, NY|صفحات=209-210|زبان=English|oclc=26858345}}</ref>
* [[لیسپ|لیسپ:]] اصولاً یک زبان کامل است که دارای عملکردها و لیست‌های لازمه برای توصیف عملکردهای جدید، تشخیص تناسب و ارزیابی معانی است. لیسپ به برنامه‌نویس قدرت کامل برای اتصال به ساختارهای اطلاعاتی را می‌دهد.<ref>{{یادکرد کتاب|نشانی=https://www.worldcat.org/oclc/52197627|عنوان=Machines who think: a personal inquiry into the history and prospects of artificial intelligence|نام خانوادگی=McCorduck|نام=Pamela|تاریخ=2004|ناشر=A.K. Peters|سال=1947|شابک=1568812051|ویرایش=25th anniversary update|مکان=Natick, Mass|صفحات=|زبان=English|oclc=52197627}}</ref> گر چه لیسپ یکی از قدیمی‌ترین زبان‌های محاسباتی است که هنوز فعال است ولی دقت کافی در برنامه‌نویسی و طراحی توسعه باعث شده است که این یک زبان برنامه‌نویسی فعال باقی بماند. در حقیقت این مدل برنامه‌نویسی طوری مؤثر بوده است که تعدادی از دیگر زبان‌ها مانند [[اف پی (زبان برنامه‌نویسی)|اف پی]]، [[ام‌ال (زبان برنامه‌نویسی)|ام‌ال]] و [[اسکیم (زبان برنامه‌نویسی)|اسکیم]] براساس عملکرد برنامه‌نویسی آن بنا شده‌اند. یکی از مهم‌ترین برنامه‌های مرتبط با لیسپ برنامهٔ اسکیم است که یک تفکر دوباره در بارهٔ زبان در آن وجود دارد که به وسیلهٔ توسعه هوش مصنوعی و برای آموزش و اصول [[علوم رایانه|علم کامپیوتر]] مورد استفاده قرار می‌گیرد.
استفاده از رابط‌های برنامه‌نویسی یا همان API می‌تواند استفاده از هوش مصنوعی در پروژه‌های برنامه‌نویسی را بسیار ساده‌تر سازد. APIهای هوش مصنوعی، رابط‌های RESTful هستند که به برنامه‌نویس اجازه می‌دهند به کمک مدل‌های از پیش تمرین داده شده شرکت‌های مختلف استفاده کنند و قابلیت‌های مرتبط با هوش مصنوعی نرم‌افزار خود را گسترش دهند در واقع در API برنامه‌ها از قابلیت‌های کاربردی یکدیگر استفاده می‌نمایند تا توانایی خود را افزایش دهند به‌طور مثال برنامه‌های مسیریابی از API [[گوگل مپس|نقشه گوگل]] و مسیریابی ترافیک ماهواره ای گوگل بهره می‌برند و توانایی خود را بسیار بهبود می‌بخشند. برای معرفی برخی از این APIهای هوش مصنوعی می‌توان از Wit.ai, Api.ai و ملیسا نام برد.

== عامل‌های هوشمند ==
{{اصلی|کارگزار هوشمند}}
عامل‌ها {{به انگلیسی|Agents}} قادر به شناسایی [[الگو#الگوها در علوم و ریاضی|الگوها]] و تصمیم‌گیری بر اساس قوانین فکر کردن خود هستند. قوانین و چگونگی فکر کردن هر عامل در راستای دستیابی به هدفش، تعریف می‌شود. این سامانه‌ها بر اساس قوانین خاص خود فکر کرده و کار خود را به درستی انجام می‌دهند. پس عاقلانه رفتار می‌کنند، هر چند الزاماً مانند انسان فکر نمی‌کنند.

در بحث هوشمندی اصطلاح پیس {{به انگلیسی|PEAS}} سرنام واژه‌های "کارایی {{به انگلیسی|Performance}}"، "محیط {{به انگلیسی|Environment}}"، "اقدام گر {{به انگلیسی|Agent}}" و "حسگر {{به انگلیسی|Sensor}}" است.

== سامانه‌های خبره ==
{{اصلی|سیستم‌های خبره}}
[[سیستم‌های خبره|سامانه‌های خبره]] زمینه‌ای پرکاربرد در هوش مصنوعی و [[مهندسی دانش]] است که با توجه به نیاز روزافزون جوامع بر اتخاذ راه حل‌ها و تصمیمات سریع در مواردی که دانش‌های پیچیده و چندگانهٔ انسانی مورد نیاز است و بر اهمیت نقش آن‌ها نیز افزوده می‌شود. [[سامانه خبره|سامانه‌های خبره]] به حل مسائلی می‌پردازند که به‌طور معمول نیازمند تخصص‌های کاردانان و متخصّصان انسانی است. به‌منظور توانایی بر حل مسائل در چنین سطحی (ترازی)، دسترسی هرچه بیشتر این‌گونه سامانه‌ها به دانش موجود در آن زمینه خاص ضروری می‌گردد.

== اخبار جعلی، دیپ فیک و امنیت سیاسی ==
[[پرونده:Vladimir Putin warning Americans on election interference and increasing political divide.webm|بندانگشتی|یک دیپ فیک ویدئو: هشدار ولادیمیر پوتین به آمریکایی‌ها در مورد دخالت در انتخابات و افزایش شکاف سیاسی]]
مفهومی به نام دیپ‌فیک {{به انگلیسی|Deepfakes}} به هوش‌های مصنوعی اطلاق می‌شود که قادر هستند چهره و صدای افراد را بازسازی و شبیه‌سازی نمایند. امروزه تشخیص نسخه‌های فیک و تقلبی از نسخه‌های اصلی کار بسیار مشکلی است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Is AI Dangerous? 5 Immediate Risks Of Artificial Intelligence|نشانی=https://www.makeuseof.com/is-ai-dangerous-5-immediate-risks-of-artificial-intelligence/|وبگاه=MUO|تاریخ=2021-06-15|بازبینی=2021-08-06|کد زبان=en-US}}</ref>

این موضوع می‌تواند تهدیدی برای افراد مشهور اعم از هنرمندان، ورزشکاران و سیاست‌مداران باشد و زندگی حرفه‌ای آن‌ها را دچار خدشه و چالش نماید. بازسازی سخنرانی یک رئیس‌جمهور و درج موارد ناخواسته در میان آن یا بازسازی تصاویر سیاست‌مداران در یک فضای خاص می‌تواند نمونه‌ای از این موارد باشد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=آیا هوش مصنوعی انسان را تهدید می‌کند؟ 5 تهدید نزدیک تر از همیشه! {{!}} روکیدا|نشانی=https://rokida.com/99984-هوش-مصنوعی-و-تهدید-بزرگ/|بازبینی=2021-08-06|کد زبان=fa-IR}}</ref>

به‌طورکلی هوش مصنوعی [[جعل عمیق|دیپ‌فیک]]، یک [[فناوری]] تغییر دهنده محتوا محسوب می‌شود. طبق گزارش ZDNet دیپ فیک «چیزی را ارائه می‌دهد که در واقع رخ نداده است». طبق این گزارش ۸۸٪ آمریکایی‌ها معتقدند دیپ فیک بیشتر از فایده باعث آسیب می‌شود اما تنها ۴۷٪ آنها معتقدند که ممکن است مورد هدف قرار گیرند. با اوج‌گیری رقابت‌های انتخاباتی شکل‌گیری فیلم‌های تبلیغاتی جعلی می‌تواند تهدیدی برای سیاست‌مداران محسوب شود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Half of Americans do not believe deepfake news could target them online|نشانی=https://www.zdnet.com/article/half-of-americans-do-not-believe-deepfake-news-could-target-them-online/|وبگاه=ZDNet|بازبینی=2021-08-06|کد زبان=en|نام=Eileen|نام خانوادگی=Brown}}</ref>

== جستارهای وابسته ==
{{درگاه|برنامه‌نویسی|رایانه}}
{{Div col|colwidth=20em}}
* [[رئوس مطالب هوش مصنوعی]]
* [[مسئله کنترل هوش مصنوعی]]
* [[مسابقه تسلیحاتی هوش مصنوعی]]
* [[هوش جامع مصنوعی]]
* [[استدلال مبتنی بر مورد]]
* [[دانشوری شهروندی]]
* [[هوش مصنوعی ضعیف]]{{Div col end}}

== یادداشت‌ها ==
{{چپ‌چین}}
{{یادداشت‌ها}}
{{پایان چپ‌چین}}

== ارجاعات ==
{{پانویس|۲|چپ‌چین=بله|refs=
<ref name="AI in the 80s">Funding initiatives in the early 80s: [[Fifth Generation Project]] (Japan), [[Alvey]] (UK), [[Microelectronics and Computer Technology Corporation]] (US), [[Strategic Computing Initiative]] (US):
* {{Harvtxt|McCorduck|2004|pp=426–441}}
* {{Harvtxt|Crevier|1993|pp=161–162,197–203, 211, 240}}
* {{Harvtxt|Russell|Norvig|2003|p=24}}
* {{Harvtxt|NRC|1999|pp=210–211}}
* {{Harvtxt|Newquist|1994|pp=235–248}}</ref>

<ref name="First AI winter">First [[AI Winter]], [[Lighthill report]], [[Mansfield Amendment]]
* {{Harvtxt|Crevier|1993|pp=115–117}}
* {{Harvtxt|Russell|Norvig|2003|p=22}}
* {{Harvtxt|NRC|1999|pp=212–213}}
* {{Harvtxt|Howe|1994}}
* {{Harvtxt|Newquist|1994|pp=189–201}}</ref>

<ref name="Second AI winter">Second [[AI Winter]]:
* {{Harvtxt|McCorduck|2004|pp=430–435}}
* {{Harvtxt|Crevier|1993|pp=209–210}}
* {{Harvtxt|NRC|1999|pp=214–216}}
* {{Harvtxt|Newquist|1994|pp=301–318}}</ref>

<ref name="AI widely used 1990s">AI widely used in late 1990s:
* {{Harvtxt|Russell|Norvig|2003|p=28}}
* {{Harvtxt|Kurzweil|2005|p=265}}
* {{Harvtxt|NRC|1999|pp=216–222}}
* {{Harvtxt|Newquist|1994|pp=189–201}}</ref>

<ref name="Artificial General Intelligence">{{Harvtxt|Pennachin|Goertzel|2007}}; {{Harvtxt|Roberts|2016}}</ref>

}}

== منابع ==
=== کتب درسی AI ===
این کتب، پراستفاده‌ترین کتب درسی AI در ۲۰۰۷ میلادی بوده‌اند.
{{چپ‌چین}}
{{آغاز منابع}}
* {{cite book|last1=Luger|first1=George|last2=Stubblefield|first2=William|year=2004|title=Artificial Intelligence: Structures and Strategies for Complex Problem Solving|publisher=Benjamin/Cummings|edition=5th|isbn=978-0-8053-4780-7|url=https://archive.org/details/artificialintell0000luge|url-access=registration|access-date=17 December 2019|archive-date=26 July 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200726220613/https://archive.org/details/artificialintell0000luge|url-status=live}}
* {{cite book|last=Nilsson|first=Nils|year=1998|title=Artificial Intelligence: A New Synthesis|url=https://archive.org/details/artificialintell0000nils|url-access=registration|publisher=Morgan Kaufmann|isbn=978-1-55860-467-4|access-date=18 November 2019|archive-date=26 July 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200726131654/https://archive.org/details/artificialintell0000nils|url-status=live}}
* {{Russell Norvig 2003}}.
* {{cite book|first1=David|last1=Poole|first2=Alan|last2=Mackworth|first3=Randy|last3=Goebel|year=1998|title=Computational Intelligence: A Logical Approach|publisher=Oxford University Press|location=New York|isbn=978-0-19-510270-3|url=https://archive.org/details/computationalint00pool|access-date=22 August 2020|archive-date=26 July 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200726131436/https://archive.org/details/computationalint00pool|url-status=live}}
{{پایان منابع}}
{{پایان چپ‌چین}}{{چپ‌چین}}
{{آغاز منابع}}
* {{Cite book|first1=Stuart J.|last1=Russell|first2=Peter|last2=Norvig|title=[[هوش مصنوعی: رهیافتی نوین|Artificial Intelligence: A Modern Approach]] <!-- | url = http://aima.cs.berkeley.edu/ -->|year=2009|edition=3rd|publisher=Prentice Hall|location=Upper Saddle River, New Jersey|isbn=978-0-13-604259-4|author-link=استوارت جی. راسل|author2-link=پیتر نورویگ}}.
* {{cite book|last1=Poole|first1=David|url=http://artint.info/index.html|title=Artificial Intelligence: Foundations of Computational Agents|last2=Mackworth|first2=Alan|publisher=Cambridge University Press|year=2017|isbn=978-1-107-19539-4|edition=2nd}}
{{پایان منابع}}
{{پایان چپ‌چین}}

دوتا از پراستفاده‌ترین کتب درسی در ۲۰۲۱ میلادی.[https://opensyllabus.org/result/field?id=Computer+Science]
{{چپ‌چین}}
{{آغاز منابع}}
* {{Cite book
|first1=Stuart J.|last1=Russell|author1-link=استوارت جی. راسل
|first2=Peter|last2=Norvig|author2-link=پیتر نورویگ
|title=[[هوش مصنوعی: رهیافتی نوین|Artificial Intelligence: A Modern Approach]]
|year=2021
|edition=4th
|isbn=978-0-13-461099-3
|lccn=20190474
|publisher=Pearson|location=Hoboken
}}
* {{Cite book
| first1 = Kevin | last1 = Knight
| first2 = Elaine | last2 = Rich
| title = Artificial Intelligence
| date = January 1, 2010
| isbn = 978-0-07-008770-5
| language = en
| publisher = Mc Graw Hill India
| edition = 3rd
}}
{{پایان منابع}}
{{پایان چپ‌چین}}{{چپ‌چین}}
{{آغاز منابع}}
* {{Crevier 1993}}.
* {{McCorduck 2004}}.
* {{cite book
| last=Newquist |first=HP |year=1994
| title=The Brain Makers: Genius, Ego, And Greed In The Quest For Machines That Think
| url=https://archive.org/details/brainmakers0000newq | publisher=Macmillan/SAMS |location=New York
| isbn= 978-0-672-30412-5
}}
* {{cite book
| last=Nilsson |first=Nils |year=2009
| title=The Quest for Artificial Intelligence: A History of Ideas and Achievements
| url=https://archive.org/details/questforartifici0000nils | publisher=Cambridge University Press |location=New York
| isbn=978-0-521-12293-1
}}
{{پایان منابع}}
{{پایان چپ‌چین}}

=== سایر منابع ===
{{چپ‌چین}}
{{آغاز منابع|2}}
<!-- TO BE ALPHABETIZED -->
* {{citation
| first = P. J. | last = Werbos
| title = Generalization of backpropagation with application to a recurrent gas market model
| journal = Neural Networks
| year = 1988
| volume = 1
| issue = 4
| pages = 339–356
| doi = 10.1016/0893-6080(88)90007-X
| url = https://zenodo.org/record/1258627
}}
* {{Cite journal|url=http://www.jmlr.org/papers/volume3/gers02a/gers02a.pdf|title=Learning Precise Timing with LSTM Recurrent Networks|last1=Gers|first1=Felix A.|last2=Schraudolph|first2=Nicol N.|journal=Journal of Machine Learning Research|volume=3|access-date=2017-06-13|last3=Schraudolph|first3=Jürgen|pages=115–143|year=2002}}
* {{cite journal|last1=Deng|first1=L.|last2=Yu|first2=D.|year=2014|title=Deep Learning: Methods and Applications|journal=Foundations and Trends in Signal Processing|volume=7|issue=3–4|pages=1–199|doi=10.1561/2000000039|url=http://research.microsoft.com/pubs/209355/DeepLearning-NowPublishing-Vol7-SIG-039.pdf|access-date=2014-10-18|archive-date=2016-03-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20160314152112/http://research.microsoft.com/pubs/209355/DeepLearning-NowPublishing-Vol7-SIG-039.pdf|url-status=live}}
* {{Cite journal|last1=Schulz|first1=Hannes|last2=Behnke|first2=Sven|date=1 November 2012|title=Deep Learning|journal=KI - Künstliche Intelligenz|language=en|volume=26|issue=4|pages=357–363|doi=10.1007/s13218-012-0198-z|s2cid=220523562|issn=1610-1987|url=https://www.semanticscholar.org/paper/51a80649d16a38d41dbd20472deb3bc9b61b59a0}}{{Dead link|date=February 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes}}
* {{cite journal|last1=Fukushima|first1=K.|year=2007|title=Neocognitron|journal=Scholarpedia|volume=2|issue=1|page=1717|doi=10.4249/scholarpedia.1717|bibcode=2007SchpJ...2.1717F|doi-access=free}} was introduced by Kunihiko Fukushima in 1980.
* {{Cite book|title=Guide to convolutional neural networks: a practical application to traffic-sign detection and classification|last=Habibi|first=Aghdam, Hamed|others=Heravi, Elnaz Jahani|isbn=978-3-319-57549-0|location=Cham, Switzerland|oclc=987790957|date = 2017-05-30}}
* {{Cite book |doi=10.1109/cvpr.2012.6248110 |isbn=978-1-4673-1228-8|arxiv=1202.2745|chapter=Multi-column deep neural networks for image classification|title=2012 IEEE Conference on Computer Vision and Pattern Recognition|pages=3642–3649|year=2012|last1=Ciresan|first1=D.|last2=Meier|first2=U.|last3=Schmidhuber|first3=J.|s2cid=2161592}}
* {{cite news | ref = {{harvid|The Economist|2016}}
| title=From not working to neural networking|newspaper=The Economist|date=2016 |url=https://www.economist.com/news/special-report/21700756-artificial-intelligence-boom-based-old-idea-modern-twist-not |access-date=26 April 2018|url-status=live |archive-date=31 December 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161231203934/https://www.economist.com/news/special-report/21700756-artificial-intelligence-boom-based-old-idea-modern-twist-not}}
* {{cite magazine |last1=Thompson |first1=Derek |title=What Jobs Will the Robots Take? |date=January 23, 2014 |magazine=The Atlantic |url=https://www.theatlantic.com/business/archive/2014/01/what-jobs-will-the-robots-take/283239/ |access-date=24 April 2018 |archive-date=24 April 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180424202435/https://www.theatlantic.com/business/archive/2014/01/what-jobs-will-the-robots-take/283239/ |url-status=live}}
* {{cite journal|last1=Scassellati|first1=Brian|title=Theory of mind for a humanoid robot|journal=Autonomous Robots|volume=12|issue=1|year=2002|pages=13–24|doi=10.1023/A:1013298507114|s2cid=1979315}}
* {{cite news |last1=Sample|first1=Ian |title=Google's DeepMind makes AI program that can learn like a human |url=https://www.theguardian.com/global/2017/mar/14/googles-deepmind-makes-ai-program-that-can-learn-like-a-human|access-date=26 April 2018 |work=The Guardian |date=14 March 2017|archive-date=26 April 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180426212908/https://www.theguardian.com/global/2017/mar/14/googles-deepmind-makes-ai-program-that-can-learn-like-a-human |url-status=live}}
* {{cite news |last1=Heath |first1=Nick |title=What is AI? Everything you need to know about Artificial Intelligence |url=https://www.zdnet.com/article/what-is-ai-everything-you-need-to-know-about-artificial-intelligence/ |access-date=1 March 2021 |work=ZDNet |date=11 December 2020 |language=en}}
* {{Cite journal|last1=Bowling|first1=Michael|last2=Burch|first2=Neil|last3=Johanson|first3=Michael|last4=Tammelin|first4=Oskari|date=2015-01-09|title=Heads-up limit hold'em poker is solved|url=https://science.sciencemag.org/content/347/6218/145|journal=Science|language=en|volume=347|issue=6218|pages=145–149|doi=10.1126/science.1259433|issn=0036-8075|pmid=25574016|bibcode=2015Sci...347..145B|s2cid=3796371}}
* {{Cite web
|url=https://www.smithsonianmag.com/smart-news/poker-playing-ai-knows-when-hold-em-when-fold-em-180972643/
|title=This Poker-Playing A.I. Knows When to Hold 'Em and When to Fold 'Em
|first=Meilan|last=Solly
|date= July 15, 2019
|website=Smithsonian
}}
* {{cite news|ref = {{harvid|BBC|2016}}
| title=Artificial intelligence: Google's AlphaGo beats Go master Lee Se-dol|url=https://www.bbc.com/news/technology-35785875|access-date=1 October 2016 |work=BBC News |date=12 March 2016|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160826103910/http://www.bbc.com/news/technology-35785875|archive-date=26 August 2016}}
* {{cite web |url=http://readwrite.com/2013/01/15/virtual-personal-assistants-the-future-of-your-smartphone-infographic|title=Virtual Personal Assistants & The Future Of Your Smartphone [Infographic]|date=15 January 2013|last=Rowinski|first= Dan|work=ReadWrite|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20151222083034/http://readwrite.com/2013/01/15/virtual-personal-assistants-the-future-of-your-smartphone-infographic|archive-date=22 December 2015}}
* {{cite news
|last=Markoff
|first=John
|date=16 February 2011<!-- corrected 24 February 2011-->
|title=Computer Wins on 'Jeopardy!': Trivial, It's Not
|work=The New York Times
|url=https://www.nytimes.com/2011/02/17/science/17jeopardy-watson.html
|access-date=25 October 2014
|archive-date=22 October 2014
|archive-url=https://web.archive.org/web/20141022023202/http://www.nytimes.com/2011/02/17/science/17jeopardy-watson.html
|url-status=live
}}
* {{cite news |last1=Anadiotis |first1=George |title=The state of AI in 2020: Democratization, industrialization, and the way to artificial general intelligence |url=https://www.zdnet.com/article/the-state-of-ai-in-2020-democratization-industrialization-and-the-way-to-artificial-general-intelligence/ |access-date=1 March 2021 |work=ZDNet |date=1 October 2020 |language=en}}
* {{cite journal|ref={{harvid|Goertzel ''et. al.''|2010}}|last1=Goertzel|first1=Ben|last2=Lian|first2=Ruiting|last3=Arel|first3=Itamar|last4=de Garis|first4=Hugo|last5=Chen|first5=Shuo|title=A world survey of artificial brain projects, Part II: Biologically inspired cognitive architectures|journal=Neurocomputing|date=December 2010|volume=74|issue=1–3|pages=30–49|doi=10.1016/j.neucom.2010.08.012}}
* {{citation
| first1 = A. J. |last1 = Robinson
| first2 = F. | last2  = Fallside
| title = The utility driven dynamic error propagation network.
| work = Technical Report CUED/F-INFENG/TR.1
| publisher = Cambridge University Engineering Department
| year = 1987}}
* {{cite thesis
| first = Sepp
| last = Hochreiter
| year = 1991
| url = http://people.idsia.ch/~juergen/SeppHochreiter1991ThesisAdvisorSchmidhuber.pdf
| title = Untersuchungen zu dynamischen neuronalen Netzen
| degree = diploma
| institution = Institut f. Informatik, Technische Univ
| location = Munich
| access-date = 16 April 2016
| archive-date = 6 March 2015
| archive-url = https://web.archive.org/web/20150306075401/http://people.idsia.ch/~juergen/SeppHochreiter1991ThesisAdvisorSchmidhuber.pdf
| url-status = dead
}}
* {{citation
| first1 = R. J. | last1 = Williams
| first2 = D. | last2 = Zipser
| title = Gradient-based learning algorithms for recurrent networks and their computational complexity
| journal = Back-propagation: Theory, Architectures and Applications
| location = Hillsdale, NJ: Erlbaum
| year = 1994
}}
* {{citation
| last1 = Hochreiter | first1 = Sepp
| last2 = Schmidhuber | first2 = Jürgen
| title = Long Short-Term Memory
| year = 1997
| journal = Neural Computation| volume = 9 | issue = 8 | pages = 1735–1780
| doi = 10.1162/neco.1997.9.8.1735 | pmid = 9377276 | s2cid = 1915014 }}
* {{citation
| first1 = Ian
| last1 = Goodfellow
| first2 = Yoshua
| last2 = Bengio
| first3 = Aaron
| last3 = Courville
| year = 2016
| title = Deep Learning
| publisher = MIT Press.
| url = http://www.deeplearningbook.org/
| access-date = 12 November 2017
| archive-date = 16 April 2016
| archive-url = https://web.archive.org/web/20160416111010/http://www.deeplearningbook.org/
| url-status = dead
}}
* {{cite journal|ref={{Harvid|Hinton ''et. al.''|2016}}|last1=Hinton|first1=G.|last2=Deng|first2=L.|last3=Yu|first3=D.|last4=Dahl|first4=G.|last5=Mohamed|first5=A.|last6=Jaitly|first6=N.|last7=Senior|first7=A.|last8=Vanhoucke|first8=V.|last9=Nguyen|first9=P.|last10=Sainath|first10=T.|last11=Kingsbury|first11=B.|year=2012|title=Deep Neural Networks for Acoustic Modeling in Speech Recognition – The shared views of four research groups|journal=IEEE Signal Processing Magazine|volume=29|issue=6|pages=82–97|bibcode=2012ISPM...29...82H|doi=10.1109/msp.2012.2205597|s2cid=206485943}}
* {{cite journal|last=Schmidhuber|first=J.|year=2015|title=Deep Learning in Neural Networks: An Overview|journal=Neural Networks|volume=61|pages=85–117|arxiv=1404.7828|doi=10.1016/j.neunet.2014.09.003|pmid=25462637|s2cid=11715509}}
* {{cite thesis
| last  = Linnainmaa | first = Seppo
| title = The representation of the cumulative rounding error of an algorithm as a Taylor expansion of the local rounding errors.
| year  = 1970
| language = Finnish
| publisher = Univ. Helsinki, 6–7.
}}|
* {{cite journal|last=Griewank|first=Andreas|title=Who Invented the Reverse Mode of Differentiation? Optimization Stories|year=2012|journal=Documenta Matematica, Extra Volume ISMP|pages=389–400}}
* {{cite thesis
| last  = Werbos | first = Paul
| title = Beyond Regression: New Tools for Prediction and Analysis in the Behavioral Sciences
| year  = 1974
| degree = Ph.D.
| publisher = [[Harvard University]]
}}
* {{cite journal|last=Werbos|first=Paul|title=Beyond Regression: New Tools for Prediction and Analysis in the Behavioral Sciences|series=Applications of advances in nonlinear sensitivity analysis|year=1982|journal=System Modeling and Optimization|publisher=Springer|location=Berlin, Heidelberg|url=http://werbos.com/Neural/SensitivityIFIPSeptember1981.pdf|access-date=16 April 2016|archive-date=14 April 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160414055503/http://werbos.com/Neural/SensitivityIFIPSeptember1981.pdf|url-status=dead}}
* {{cite news| ref = {{harvid|Scientific American|1999}}
| title = What is 'fuzzy logic'? Are there computers that are inherently fuzzy and do not apply the usual binary logic?
| date  = October 21, 1999
|language=en|work=Scientific American
|url=https://www.scientificamerican.com/article/what-is-fuzzy-logic-are-t/|access-date=5 May 2018}}
* {{cite book
| last1 = Merkle | first1 = Daniel
| last2 = Middendorf | first2 = Martin
| date  = 2013
| title = Search Methodologies: Introductory Tutorials in Optimization and Decision Support Techniques
| publisher=Springer Science & Business Media
| isbn=978-1-4614-6940-7
| editor1-last=Burke |editor1-first=Edmund K.
| language=en
| chapter=Swarm Intelligence|editor2-last=Kendall|editor2-first=Graham}}
* {{cite web|last1=van der Walt|first1=Christiaan|last2=Bernard|first2=Etienne|year=2006|title=Data characteristics that determine classifier performance|url=http://www.patternrecognition.co.za/publications/cvdwalt_data_characteristics_classifiers.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20090325194051/http://www.patternrecognition.co.za/publications/cvdwalt_data_characteristics_classifiers.pdf|archive-date=25 March 2009|access-date=5 August 2009}}
* {{cite book|last=Hutter|first=Marcus|year=2005|title=Universal Artificial Intelligence|url=https://archive.org/details/universalartific0000hutt|isbn=978-3-540-22139-5|publisher=Springer|location=Berlin}}
* {{cite web
 |first        = J.
 |last         = Howe
 |date         = November 1994
 |title        = Artificial Intelligence at Edinburgh University: a Perspective
 |url          = http://www.inf.ed.ac.uk/about/AIhistory.html
 |access-date   = 30 August 2007
 |archive-date = 15 May 2007
 |archive-url  = https://web.archive.org/web/20070515072641/http://www.inf.ed.ac.uk/about/AIhistory.html
 |url-status   = live
}}
* {{Cite journal|last=Galvan|first=Jill|date=1 January 1997|title=Entering the Posthuman Collective in Philip K. Dick's "Do Androids Dream of Electric Sheep?"|journal=Science Fiction Studies|volume=24|issue=3|pages=413–429|jstor=4240644}}
* {{cite journal|last1=McCauley|first1=Lee|year=2007|title=AI armageddon and the three laws of robotics|journal=Ethics and Information Technology|volume=9|issue=2|pages=153–164|doi=10.1007/s10676-007-9138-2|citeseerx=10.1.1.85.8904|s2cid=37272949}}
* {{cite journal|last1=Buttazzo|first1=G.|title=Artificial consciousness: Utopia or real possibility?|journal=Computer|date=July 2001|volume=34|issue=7|pages=24–30|doi=10.1109/2.933500}}
* {{cite journal|last=Anderson|first=Susan Leigh|title=Asimov's "three laws of robotics" and machine metaethics.|year=2008|journal=AI & Society|volume=22|issue=4|pages=477–493|doi=10.1007/s00146-007-0094-5|s2cid=1809459}}
* {{citation
| last  = Yudkowsky | first = E
| title = Artificial Intelligence as a Positive and Negative Factor in Global Risk
| year  = 2008
| url = http://intelligence.org/files/AIPosNegFactor.pdf
| work = Global Catastrophic Risks
| publisher = Oxford University Press, 2008
| bibcode = 2008gcr..book..303Y
}}
* {{citation
| last = McGaughey
| first = E
| title = Will Robots Automate Your Job Away? Full Employment, Basic Income, and Economic Democracy
| year = 2018
| page = SSRN part 2(3)
| ssrn = 3044448
| url = https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3044448
| access-date = 12 January 2018
| archive-date = 24 May 2018
| archive-url = https://web.archive.org/web/20180524201340/https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3044448
| url-status = dead
}}
* {{Cite web
| author = IGM Chicago
| title = Robots and Artificial Intelligence
| date = June 30, 2017
|url=http://www.igmchicago.org/surveys/robots-and-artificial-intelligence
|website=www.igmchicago.org|access-date=2019-07-03|archive-date=1 May 2019
|archive-url=https://web.archive.org/web/20190501114826/http://www.igmchicago.org/surveys/robots-and-artificial-intelligence|url-status=live}}
* {{cite news
|last1=Lohr|first1=Steve|date=2017|title=Robots Will Take Jobs, but Not as Fast as Some Fear, New Report Says|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2017/01/12/technology/robots-will-take-jobs-but-not-as-fast-as-some-fear-new-report-says.html|access-date=13 January 2018|archive-date=14 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180114073704/https://www.nytimes.com/2017/01/12/technology/robots-will-take-jobs-but-not-as-fast-as-some-fear-new-report-says.html|url-status=live}}
* {{Cite journal|last1=Frey|first1=Carl Benedikt|last2=Osborne|first2=Michael A|date=1 January 2017|title=The future of employment: How susceptible are jobs to computerisation?|journal=Technological Forecasting and Social Change|volume=114|pages=254–280|citeseerx=10.1.1.395.416|doi=10.1016/j.techfore.2016.08.019|issn=0040-1625}}
* {{citation
| last1  = Arntz | first1 = Melanie
| last2  = Gregory | first2 = Terry
| last3  = Zierahn | first3 = Ulrich
| title  = The risk of automation for jobs in OECD countries: A comparative analysis
| year   = 2016
| work   = OECD Social, Employment, and Migration Working Papers 189
}}
* {{cite news
| last  = Morgenstern | first = Michael
| date  = 9 May 2015
| title = Automation and anxiety
| newspaper  = The Economist
| url   = https://www.economist.com/news/special-report/21700758-will-smarter-machines-cause-mass-unemployment-automation-and-anxiety|access-date=13 January 2018|archive-date=12 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180112214621/https://www.economist.com/news/special-report/21700758-will-smarter-machines-cause-mass-unemployment-automation-and-anxiety|url-status=live}}
* {{cite news
| last  = Mahdawi | first = Arwa
| date  = 26 June 2017
| title = What jobs will still be around in 20 years? Read this to prepare your future
| work  = The Guardian
| url =https://www.theguardian.com/us-news/2017/jun/26/jobs-future-automation-robots-skills-creative-health|access-date=13 January 2018|archive-date=14 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180114021804/https://www.theguardian.com/us-news/2017/jun/26/jobs-future-automation-robots-skills-creative-health|url-status=live}}
* {{cite journal|last=Rubin|first=Charles|title=Artificial Intelligence and Human Nature|date=Spring 2003|journal=The New Atlantis|volume=1|pages=88–100|url=http://www.thenewatlantis.com/publications/artificial-intelligence-and-human-nature|archive-url=https://web.archive.org/web/20120611115223/http://www.thenewatlantis.com/publications/artificial-intelligence-and-human-nature|archive-date=11 June 2012|url-status=dead}}
* {{Cite book
|last=Bostrom |first=Nick |author-link=نیک باستروم
|date=2014
|title=Superintelligence: Paths, Dangers, Strategies |publisher=Oxford University Press |title-link=Superintelligence: Paths, Dangers, Strategies }}
* {{cite web
| last  = Brooks|first=Rodney
| title = artificial intelligence is a tool, not a threat
| date=10 November 2014
|url=http://www.rethinkrobotics.com/artificial-intelligence-tool-threat/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20141112130954/http://www.rethinkrobotics.com/artificial-intelligence-tool-threat/|archive-date=12 November 2014}}
* {{cite web
| last  = Sainato | first = Michael
| title = Stephen Hawking, Elon Musk, and Bill Gates Warn About Artificial Intelligence
| date  = 2015-08-19
|url=http://observer.com/2015/08/stephen-hawking-elon-musk-and-bill-gates-warn-about-artificial-intelligence/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20151030053323/http://observer.com/2015/08/stephen-hawking-elon-musk-and-bill-gates-warn-about-artificial-intelligence/|archive-date=30 October 2015|access-date=30 October 2015|website=Observer}}
* {{cite magazine |last=Harari |first=Yuval Noah |author-link=یووال نوح هراری |title=Why Technology Favors Tyranny |date=October 2018 |magazine=[[The Atlantic]] |url=https://www.theatlantic.com/magazine/archive/2018/10/yuval-noah-harari-technology-tyranny/568330}}
* {{cite web
| last  = Robitzski |first = Dan
| title = Five experts share what scares them the most about AI
| date  = September 5, 2018
| url=https://futurism.com/artificial-intelligence-experts-fear/amp|access-date=8 December 2019|archive-date=8 December 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191208094101/https://futurism.com/artificial-intelligence-experts-fear/amp|url-status=live}}
* {{cite book|last1=Goffrey|first1=Andrew|editor1-last=Fuller|editor1-first=Matthew|title=Software studies: a lexicon|url=https://archive.org/details/softwarestudiesl00full_007|url-access=limited|date=2008|publisher=MIT Press|location=Cambridge, Mass.|isbn=978-1-4356-4787-9|pages=[https://archive.org/details/softwarestudiesl00full_007/page/n29 15]–20|chapter=Algorithm}}
* {{cite journal|last1=Lipartito|first1=Kenneth|title=The Narrative and the Algorithm: Genres of Credit Reporting from the Nineteenth Century to Today|date=6 January 2011|doi=10.2139/ssrn.1736283|s2cid=166742927|url=https://mpra.ub.uni-muenchen.de/28142/1/MPRA_paper_28142.pdf|journal=|type=Submitted manuscript}}
* {{Cite journal|last1=Goodman|first1=Bryce|last2=Flaxman|first2=Seth|title=EU regulations on algorithmic decision-making and a "right to explanation"|journal=AI Magazine|volume=38|issue=3|pages=50|arxiv=1606.08813|doi=10.1609/aimag.v38i3.2741|year=2017|s2cid=7373959}}
* {{Cite web
| author = CNA
| title  = Commentary: Bad news. Artificial intelligence is biased
| date   = 2019-01-12
|url=https://www.channelnewsasia.com/news/commentary/artificial-intelligence-big-data-bias-hiring-loans-key-challenge-11097374|access-date=2020-06-19|website=CNA|language=en|archive-date=12 January 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190112104421/https://www.channelnewsasia.com/news/commentary/artificial-intelligence-big-data-bias-hiring-loans-key-challenge-11097374|url-status=live}}
* {{Cite web
| last1 = Larson | first1 = Jeff
| last2 = Angwin | first2 = Julia
| date  = 2016-05-23
| title = How We Analyzed the COMPAS Recidivism Algorithm
|url=https://www.propublica.org/article/how-we-analyzed-the-compas-recidivism-algorithm|access-date=2020-06-19|website=ProPublica|language=en|archive-date=29 April 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190429190950/https://www.propublica.org/article/how-we-analyzed-the-compas-recidivism-algorithm|url-status=live}}
* {{cite journal|last1=Müller|first1=Vincent C.|last2=Bostrom|first2=Nick|year=2014|title=Future Progress in Artificial Intelligence: A Poll Among Experts|url=http://www.sophia.de/pdf/2014_PT-AI_polls.pdf|url-status=live|journal=AI Matters|volume=1|issue=1|pages=9–11|doi=10.1145/2639475.2639478|s2cid=8510016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160115114604/http://www.sophia.de/pdf/2014_PT-AI_polls.pdf|archive-date=15 January 2016}}
* {{Cite news
|last1 = Cellan-Jones|first1 = Rory
|title = Stephen Hawking warns artificial intelligence could end mankind
|date = 2014-12-02
|url = https://www.bbc.com/news/technology-30290540|access-date = 30 October 2015|url-status=live|archive-url = https://web.archive.org/web/20151030054329/http://www.bbc.com/news/technology-30290540|archive-date = 30 October 2015|work = [[BBC News]]}}
* {{cite news|last1=Rawlinson|first1=Kevin|date=2015-01-29|title=Microsoft's Bill Gates insists AI is a threat|work=BBC News|url=https://www.bbc.co.uk/news/31047780|url-status=live|access-date=30 January 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150129183607/http://www.bbc.co.uk/news/31047780|archive-date=29 January 2015}}
* {{Cite news|last=Holley|first=Peter|date=28 January 2015|title=Bill Gates on dangers of artificial intelligence: 'I don't understand why some people are not concerned'|newspaper=The Washington Post|url=https://www.washingtonpost.com/news/the-switch/wp/2015/01/28/bill-gates-on-dangers-of-artificial-intelligence-dont-understand-why-some-people-are-not-concerned/|url-status=live|access-date=30 October 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151030054330/https://www.washingtonpost.com/news/the-switch/wp/2015/01/28/bill-gates-on-dangers-of-artificial-intelligence-dont-understand-why-some-people-are-not-concerned/|archive-date=30 October 2015|issn=0190-8286}}
* {{Cite news|last=Gibbs|first=Samuel|date=2014-10-27|title=Elon Musk: artificial intelligence is our biggest existential threat|work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/technology/2014/oct/27/elon-musk-artificial-intelligence-ai-biggest-existential-threat|url-status=live|access-date=30 October 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151030054330/http://www.theguardian.com/technology/2014/oct/27/elon-musk-artificial-intelligence-ai-biggest-existential-threat|archive-date=30 October 2015}}
* {{Cite web|last=Churm|first=Philip Andrew|date=2019-05-14|title=Yuval Noah Harari talks politics, technology and migration|url=https://www.euronews.com/2019/05/14/a-i-is-as-threatening-as-climate-change-and-nuclear-war-says-philosopher-yuval-noah-harari|access-date=2020-11-15|website=euronews|language=en|archive-date=14 May 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190514192815/https://www.euronews.com/2019/05/14/a-i-is-as-threatening-as-climate-change-and-nuclear-war-says-philosopher-yuval-noah-harari|url-status=live}}
* {{cite web|last=Bostrom|first=Nick|date=2015|title=What happens when our computers get smarter than we are?|url=https://www.ted.com/talks/nick_bostrom_what_happens_when_our_computers_get_smarter_than_we_are/transcript|publisher=[[TED (conference)]]|access-date=30 January 2020|archive-date=25 July 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200725005719/https://www.ted.com/talks/nick_bostrom_what_happens_when_our_computers_get_smarter_than_we_are/transcript|url-status=live}}
* {{cite web
|last=Post|first=Washington
|title=Tech titans like Elon Musk are spending $1 billion to save you from terminators
|website=[[Chicago Tribune]]
|year=2015
|url=https://www.chicagotribune.com/bluesky/technology/ct-tech-titans-against-terminators-20151214-story.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160607121118/http://www.chicagotribune.com/bluesky/technology/ct-tech-titans-against-terminators-20151214-story.html|archive-date=7 June 2016}}
* {{cite web
| first1 = Guia Marie | last1 = Del Prado
|title=The mysterious artificial intelligence company Elon Musk invested in is developing game-changing smart computers
|date=Oct 9, 2015
|url=http://www.techinsider.io/mysterious-artificial-intelligence-company-elon-musk-investment-2015-10|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20151030165333/http://www.techinsider.io/mysterious-artificial-intelligence-company-elon-musk-investment-2015-10|archive-date=30 October 2015|access-date=30 October 2015|website=Tech Insider}}
* {{cite web|author = FastCompany|date=2015-01-15|title=Elon Musk Is Donating $10M Of His Own Money To Artificial Intelligence Research |url=http://www.fastcompany.com/3041007/fast-feed/elon-musk-is-donating-10m-of-his-own-money-to-artificial-intelligence-research|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20151030202356/http://www.fastcompany.com/3041007/fast-feed/elon-musk-is-donating-10m-of-his-own-money-to-artificial-intelligence-research|archive-date=30 October 2015|access-date=30 October 2015 |website=Fast Company}}
* {{Cite web
| title=Oracle CEO Mark Hurd sees no reason to fear ERP AI
| first =Patrick | last =Thibodeau
| date = 25 Mar 2019
|url=https://searcherp.techtarget.com/news/252460208/Oracle-CEO-Mark-Hurd-sees-no-reason-to-fear-ERP-AI |access-date=2019-05-06 |website=SearchERP |language=en |archive-date=6 May 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190506173749/https://searcherp.techtarget.com/news/252460208/Oracle-CEO-Mark-Hurd-sees-no-reason-to-fear-ERP-AI |url-status=live}}
* {{Cite web
| first=Prachi | last=Bhardwaj
|date=24 May 2018
|title=Mark Zuckerberg responds to Elon Musk's paranoia about AI: 'AI is going to... help keep our communities safe.'|url=https://www.businessinsider.com/mark-zuckerberg-shares-thoughts-elon-musks-ai-2018-5|access-date=2019-05-06|website=Business Insider|archive-date=6 May 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190506173756/https://www.businessinsider.com/mark-zuckerberg-shares-thoughts-elon-musks-ai-2018-5|url-status=live}}
* {{cite web
|first=Edward Moore | last=Geist
|title=Is artificial intelligence really an existential threat to humanity?
|date=August 9, 2015|url=http://thebulletin.org/artificial-intelligence-really-existential-threat-humanity8577|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20151030054330/http://thebulletin.org/artificial-intelligence-really-existential-threat-humanity8577|archive-date=30 October 2015|access-date=30 October 2015|website=Bulletin of the Atomic Scientists}}
* {{cite web
| last= Madrigal | first= Alexis C.
| title=The case against killer robots, from a guy actually working on artificial intelligence
| date = February 27, 2015
|url=http://fusion.net/story/54583/the-case-against-killer-robots-from-a-guy-actually-building-ai/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160204175716/http://fusion.net/story/54583/the-case-against-killer-robots-from-a-guy-actually-building-ai/|archive-date=4 February 2016|access-date=31 January 2016 |website=Fusion.net}}
* {{cite web
| last=Lee | first=Timothy B.
| title = Will artificial intelligence destroy humanity? Here are 5 reasons not to worry.
| date = 2014-08-22
| url = https://www.vox.com/2014/8/22/6043635/5-reasons-we-shouldnt-worry-about-super-intelligent-computers-taking|url-status=live
| archive-url = https://web.archive.org/web/20151030092203/http://www.vox.com/2014/8/22/6043635/5-reasons-we-shouldnt-worry-about-super-intelligent-computers-taking|archive-date=30 October 2015|access-date=30 October 2015|website=Vox}}
* {{Cite book | ref={{harvid|Law Library of Congress (U.S.). Global Legal Research Directorate|2019}}
|author=Law Library of Congress (U.S.). Global Legal Research Directorate, issuing body.
|title=Regulation of artificial intelligence in selected jurisdictions
|year=2019
|lccn=2019668143 |oclc=1110727808}}
* {{cite book | ref ={{harvid|UNESCO|2021}}
|title=UNESCO Science Report: the Race Against Time for Smarter Development.
|date=11 June 2021
|publisher=UNESCO |location=Paris
|isbn=978-92-3-100450-6 |url=https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000377433/PDF/377433eng.pdf.multi}}
* {{Cite book|last1=Berryhill|first1=Jamie |url=https://oecd-opsi.org/wp-content/uploads/2019/11/AI-Report-Online.pdf |title=Hello, World: Artificial Intelligence and its Use in the Public Sector|last2=Heang|first2=Kévin Kok|last3=Clogher|first3=Rob |last4=McBride|first4=Keegan |publisher=OECD Observatory of Public Sector Innovation|year=2019|location=Paris|access-date=9 August 2020|archive-date=20 December 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191220021331/https://oecd-opsi.org/wp-content/uploads/2019/11/AI-Report-Online.pdf|url-status=live}}
* {{Cite book|title=Research handbook on the law of artificial intelligence|last1=Barfield |first1=Woodrow |last2=Pagallo |first2=Ugo|year = 2018|isbn=978-1-78643-904-8 |location=Cheltenham, UK |oclc=1039480085}}
* {{Cite journal|last1=Iphofen|first1=Ron|last2=Kritikos|first2=Mihalis|date=2019-01-03|title=Regulating artificial intelligence and robotics: ethics by design in a digital society|journal=Contemporary Social Science|volume=16|issue=2|pages=170–184|doi=10.1080/21582041.2018.1563803|s2cid=59298502|issn=2158-2041}}
* {{Cite journal|last1=Wirtz|first1=Bernd W.|last2=Weyerer|first2=Jan C.|last3=Geyer|first3=Carolin|date=2018-07-24|title=Artificial Intelligence and the Public Sector – Applications and Challenges|journal=International Journal of Public Administration|volume=42|issue=7|pages=596–615|doi=10.1080/01900692.2018.1498103|s2cid=158829602|issn=0190-0692|url=https://zenodo.org/record/3569435|access-date=22 August 2020|archive-date=18 August 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200818131415/https://zenodo.org/record/3569435|url-status=live}}
* {{Cite journal|last=Buiten|first=Miriam C|date=2019|title=Towards Intelligent Regulation of Artificial Intelligence|journal=European Journal of Risk Regulation|volume=10|issue=1|pages=41–59|doi=10.1017/err.2019.8|issn=1867-299X|doi-access=free}}
* {{cite book |first=Wendell |last=Wallach |year=2010 |title=Moral Machines |publisher=Oxford University Press}}
* {{Cite web
|last=Brown|first=Eileen
|date = November 5, 2019
|website=ZDNet|language=en
|url=https://www.zdnet.com/article/half-of-americans-do-not-believe-deepfake-news-could-target-them-online/|title=Half of Americans do not believe deepfake news could target them online|access-date=2019-12-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20191106035012/https://www.zdnet.com/article/half-of-americans-do-not-believe-deepfake-news-could-target-them-online/|archive-date=6 November 2019|url-status=live}}
* {{Cite web
|last=Frangoul|first=Anmar
|date=2019-06-14
|website=CNBC|language=en
|url=https://www.cnbc.com/2019/06/14/the-business-using-ai-to-change-how-we-think-about-energy-storage.html|title=A Californian business is using A.I. to change the way we think about energy storage|access-date=2019-11-05|archive-date=25 July 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200725044735/https://www.cnbc.com/2019/06/14/the-business-using-ai-to-change-how-we-think-about-energy-storage.html|url-status=live}}
* {{cite news | ref={{harvid|Economist|2016}}
| title=The Economist Explains: Why firms are piling into artificial intelligence
| newspaper=[[The Economist]]
| date=31 March 2016
|url=https://www.economist.com/blogs/economist-explains/2016/04/economist-explains|access-date=19 May 2016
|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160508010311/http://www.economist.com/blogs/economist-explains/2016/04/economist-explains|archive-date=8 May 2016}}
* {{cite news
|last=Lohr|first=Steve
|title=The Promise of Artificial Intelligence Unfolds in Small Steps
|date=28 February 2016
|work=[[The New York Times]]
|url=https://www.nytimes.com/2016/02/29/technology/the-promise-of-artificial-intelligence-unfolds-in-small-steps.html
|access-date=29 February 2016|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160229171843/http://www.nytimes.com/2016/02/29/technology/the-promise-of-artificial-intelligence-unfolds-in-small-steps.html|archive-date=29 February 2016}}
* {{cite web |url=https://www.bbc.co.uk/news/business-36837824|title=So you think you chose to read this article?|date=22 July 2016|last=Smith| first=Mark|work=BBC News|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160725205007/http://www.bbc.co.uk/news/business-36837824|archive-date=25 July 2016}}
* {{cite journal|ref={{harvid|Aletras ''et. al.''|2016}}|first1=N.|last1=Aletras|first2=D.|last2=Tsarapatsanis|first3=D.|last3=Preotiuc-Pietro|first4=V.|last4=Lampos|title=Predicting judicial decisions of the European Court of Human Rights: a Natural Language Processing perspective|year=2016|journal=PeerJ Computer Science|volume=2|pages=e93|doi=10.7717/peerj-cs.93|doi-access=free}}
* {{cite journal|last1=Cadena|first1=Cesar|last2=Carlone|first2=Luca|last3=Carrillo|first3=Henry|last4=Latif|first4=Yasir|last5=Scaramuzza|first5=Davide|last6=Neira|first6=Jose|last7=Reid|first7=Ian|last8=Leonard|first8=John J.|title=Past, Present, and Future of Simultaneous Localization and Mapping: Toward the Robust-Perception Age|journal=IEEE Transactions on Robotics|date=December 2016|volume=32|issue=6|pages=1309–1332|doi=10.1109/TRO.2016.2624754|arxiv=1606.05830|bibcode=2016arXiv160605830C|s2cid=2596787}}
* {{cite journal|last1=Cambria|first1=Erik|last2=White|first2=Bebo|title=Jumping NLP Curves: A Review of Natural Language Processing Research [Review Article]|journal=IEEE Computational Intelligence Magazine|date=May 2014|volume=9|issue=2|pages=48–57|doi=10.1109/MCI.2014.2307227|s2cid=206451986}}
* {{cite news |last1=Vincent |first1=James |title=OpenAI has published the text-generating AI it said was too dangerous to share |url=https://www.theverge.com/2019/11/7/20953040/openai-text-generation-ai-gpt-2-full-model-release-1-5b-parameters |access-date=11 June 2020 |work=The Verge |date=7 November 2019 |language=en |archive-date=11 June 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200611054114/https://www.theverge.com/2019/11/7/20953040/openai-text-generation-ai-gpt-2-full-model-release-1-5b-parameters |url-status=live}}
* {{cite journal|last1=Jordan|first1=M. I.|last2=Mitchell|first2=T. M.|title=Machine learning: Trends, perspectives, and prospects|journal=Science|date=16 July 2015|volume=349|issue=6245|pages=255–260|doi=10.1126/science.aaa8415|pmid=26185243|bibcode=2015Sci...349..255J|s2cid=677218}}
* {{cite web
|title=Content: Plug & Pray Film – Artificial Intelligence – Robots -
|author=Maschafilm |year=2010
|work=plugandpray-film.de |url-status=live
|url=http://www.plugandpray-film.de/en/content.html
|archive-url=https://web.archive.org/web/20160212040134/http://www.plugandpray-film.de/en/content.html |archive-date=12 February 2016}}
* {{cite journal|last=Evans|first=Woody|author-link=Woody Evans|title=Posthuman Rights: Dimensions of Transhuman Worlds|journal=Teknokultura|volume=12|issue=2|date=2015|doi=10.5209/rev_TK.2015.v12.n2.49072|doi-access=free}}
* {{cite magazine |last1=Waddell |first1=Kaveh |title=Chatbots Have Entered the Uncanny Valley |url=https://www.theatlantic.com/technology/archive/2017/04/uncanny-valley-digital-assistants/523806/ |access-date=24 April 2018 |magazine=The Atlantic |date=2018 |archive-date=24 April 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180424202350/https://www.theatlantic.com/technology/archive/2017/04/uncanny-valley-digital-assistants/523806/ |url-status=live}}
* {{cite journal|last1=Poria|first1=Soujanya|last2=Cambria|first2=Erik|last3=Bajpai|first3=Rajiv|last4=Hussain|first4=Amir|title=A review of affective computing: From unimodal analysis to multimodal fusion|journal=Information Fusion|date=September 2017|volume=37|pages=98–125|doi=10.1016/j.inffus.2017.02.003|hdl=1893/25490|url=http://researchrepository.napier.ac.uk/Output/1792429|hdl-access=free}}
* {{cite news|ref={{harvid|BBC|2006}}
| date=21 December 2006
| title=Robots could demand legal rights|work=BBC News|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/technology/6200005.stm|access-date=3 February 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20191015042628/http://news.bbc.co.uk/2/hi/technology/6200005.stm |archive-date=15 October 2019|url-status=live}}
* {{cite web
| last=Horst | first=Steven
| title =The Computational Theory of Mind
| website = The Stanford Encyclopedia of Philosophy
| year=2005
| url = http://plato.stanford.edu/entries/computational-mind
}}
* {{Cite conference | last = Omohundro|first= Steve| author-link= Steve Omohundro | year = 2008| title= The Nature of Self-Improving Artificial Intelligence| publisher=presented and distributed at the 2007 Singularity Summit, San Francisco, CA.}}
* {{cite news
| last1=Ford|first1=Martin
| last2=Colvin|first2=Geoff
| date=6 September 2015
| title=Will robots create more jobs than they destroy?
| work=The Guardian
| url=https://www.theguardian.com/technology/2015/sep/06/will-robots-create-destroy-jobs
| access-date=13 January 2018 | archive-date=16 June 2018
| archive-url=https://web.archive.org/web/20180616204119/https://www.theguardian.com/technology/2015/sep/06/will-robots-create-destroy-jobs
| url-status=live}}
* {{Cite book | ref={{harvid|European Commission|2020}}
| url=https://ec.europa.eu/info/sites/info/files/commission-white-paper-artificial-intelligence-feb2020_en.pdf
| title=White Paper: On Artificial Intelligence – A European approach to excellence and trust
| publisher=European Commission
| year=2020
|location=Brussels|access-date=20 February 2020|archive-date=20 February 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200220173419/https://ec.europa.eu/info/sites/info/files/commission-white-paper-artificial-intelligence-feb2020_en.pdf|url-status=live}}
* {{cite book
| first1 = Michael | last1 = Anderson
| first2 = Susan Leigh | last2 = Anderson
| year = 2011
| title = Machine Ethics
| publisher = Cambridge University Press.
}}
* {{cite web | ref={{harvid|AAAI|2014}}
|title=Machine Ethics
|url=http://www.aaai.org/Library/Symposia/Fall/fs05-06  |work=aaai.org |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20141129044821/http://www.aaai.org/Library/Symposia/Fall/fs05-06 |archive-date=29 November 2014}}
* {{cite book|last=Russell|first=Stuart|title=Human Compatible: Artificial Intelligence and the Problem of Control|title-link=Human Compatible|date=October 8, 2019|publisher=Viking|isbn=978-0-525-55861-3|location=United States|oclc=1083694322|author-link=Stuart J. Russell}}
* {{cite news |ref={{harvid|CNN|2006}}
|title=AI set to exceed human brain power |work=CNN |date=9 August 2006 |url=http://www.cnn.com/2006/TECH/science/07/24/ai.bostrom/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20080219001624/http://www.cnn.com/2006/TECH/science/07/24/ai.bostrom/ |archive-date=19 February 2008 |url-status=live}}
* {{cite news|date=21 December 2006|title=Robots could demand legal rights|work=BBC News|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/technology/6200005.stm|access-date=3 February 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20191015042628/http://news.bbc.co.uk/2/hi/technology/6200005.stm |archive-date=15 October 2019|url-status=live}}
* {{cite web | ref={{harvid|MIT AIL|2014}}
| title=Kismet
| publisher=MIT Artificial Intelligence Laboratory, Humanoid Robotics Group
| url=http://www.ai.mit.edu/projects/humanoid-robotics-group/kismet/kismet.html|access-date=25 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141017040432/http://www.ai.mit.edu/projects/humanoid-robotics-group/kismet/kismet.html|archive-date=17 October 2014|url-status=live}}
* {{cite journal|last1=Smoliar|first1=Stephen W.|last2=Zhang|first2=HongJiang|title=Content based video indexing and retrieval|journal=IEEE Multimedia|date=1994|volume=1|issue=2|pages=62–72|doi=10.1109/93.311653|s2cid=32710913}}
* {{cite journal|last1=Neumann|first1=Bernd|last2=Möller|first2=Ralf|title=On scene interpretation with description logics|journal=Image and Vision Computing|date=January 2008|volume=26|issue=1|pages=82–101|doi=10.1016/j.imavis.2007.08.013}}
* {{cite journal|last1=Kuperman|first1=G. J.|last2=Reichley|first2=R. M.|last3=Bailey|first3=T. C.|title=Using Commercial Knowledge Bases for Clinical Decision Support: Opportunities, Hurdles, and Recommendations|journal=Journal of the American Medical Informatics Association|date=1 July 2006|volume=13|issue=4|pages=369–371|doi=10.1197/jamia.M2055|pmid=16622160|pmc=1513681}}
* {{cite journal|last1=McGarry|first1=Ken|s2cid=14987656|title=A survey of interestingness measures for knowledge discovery|journal=The Knowledge Engineering Review|date=1 December 2005|volume=20|issue=1|pages=39–61|doi=10.1017/S0269888905000408}}
* {{cite conference |title=Automatic annotation and semantic retrieval of video sequences using multimedia ontologies |last1=Bertini |first1=M |last2=Del Bimbo |first2=A |last3=Torniai |first3=C |date=2006 |publisher=ACM |book-title=MM '06 Proceedings of the 14th ACM international conference on Multimedia |pages=679–682 |location=Santa Barbara |conference=14th ACM international conference on Multimedia}}
* {{cite book
| last = Kahneman | first = Daniel | author-link = Daniel Kahneman
| title = Thinking, Fast and Slow
| date  = October 25, 2011
| publisher = Macmillan
| isbn = 978-1-4299-6935-2
| url = https://books.google.com/books?id=ZuKTvERuPG8C|access-date=April 8, 2012
}}
* {{Citation | last = Turing | first = Alan | author-link=Alan Turing | year=1948 | chapter=Machine Intelligence | title = The Essential Turing: The ideas that gave birth to the computer age | editor=Copeland, B. Jack | isbn = 978-0-19-825080-7 | publisher = Oxford University Press | location = Oxford | page = 412}}
* {{cite book
| last = Domingos | first = Pedro | author-link = Pedro Domingos
| title = The Master Algorithm: How the Quest for the Ultimate Learning Machine Will Remake Our World
| url = https://archive.org/details/masteralgorithmh0000domi_q9v1 | date = September 22, 2015
| publisher = [[Basic Books]]
| isbn = 978-0-465-06570-7
}}
* {{Citation | first = Marvin | last = Minsky | title = The Society of Mind | publisher = Simon and Schuster | year = 1986 | author-link=Marvin Minsky | title-link = The Society of Mind}}
* {{Citation | last=Pinker | first=Steven | author-link=Steven Pinker | title=The Language Instinct | date=September 4, 2007 | orig-year=1994 | publisher=Harper | series = Perennial Modern Classics | isbn=978-0-06-133646-1| title-link=The Language Instinct}}
* {{cite journal|last=Chalmers|first=David|author-link=David Chalmers|title=Facing up to the problem of consciousness|year=1995|journal=[[Journal of Consciousness Studies]]|volume=2|issue=3|pages=200–219|url=http://www.imprint.co.uk/chalmers.html|access-date=11 October 2018|archive-date=8 March 2005|archive-url=https://web.archive.org/web/20050308163649/http://www.imprint.co.uk/chalmers.html|url-status=live}}
* {{cite magazine |last1=Roberts |first1=Jacob |title=Thinking Machines: The Search for Artificial Intelligence |magazine=Distillations |volume=2 |issue=2 |pages=14–23 |date=2016 |url=https://www.sciencehistory.org/distillations/magazine/thinking-machines-the-search-for-artificial-intelligence |access-date=20 March 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180819152455/https://www.sciencehistory.org/distillations/magazine/thinking-machines-the-search-for-artificial-intelligence |archive-date=19 August 2018 |url-status=dead}}
* {{cite book
| last1=Pennachin|first1=C. |last2=Goertzel|first2=B.
| chapter=Contemporary Approaches to Artificial General Intelligence
| title=Artificial General Intelligence
| url=https://archive.org/details/artificialgenera0000unse| date=2007 |doi=10.1007/978-3-540-68677-4_1 |publisher=Springer|location=Berlin, Heidelberg |series=Cognitive Technologies |isbn=978-3-540-23733-4}}
* {{cite web | ref = {{harvid|McKinsey|2018}}
| title   = Ask the AI experts: What's driving today's progress in AI?
| url = https://www.mckinsey.com/business-functions/mckinsey-analytics/our-insights/ask-the-ai-experts-whats-driving-todays-progress-in-ai|website=McKinsey & Company|access-date=13 April 2018|archive-date=13 April 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180413190018/https://www.mckinsey.com/business-functions/mckinsey-analytics/our-insights/ask-the-ai-experts-whats-driving-todays-progress-in-ai|url-status=live}}
* {{cite web | ref = {{harvid|MIT Sloan Management Review|2018}}
| title    = Reshaping Business With Artificial Intelligence
| website = MIT Sloan Management Review
| url=https://sloanreview.mit.edu/projects/reshaping-business-with-artificial-intelligence/|access-date=2 May 2018|archive-date=19 May 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180519171905/https://sloanreview.mit.edu/projects/reshaping-business-with-artificial-intelligence/|url-status=live}}
* {{cite web
| last1 = Lorica | first1 = Ben
| title = The state of AI adoption
| date  = 18 December 2017
| url=https://www.oreilly.com/ideas/the-state-of-ai-adoption|website=O'Reilly Media|access-date=2 May 2018|archive-date=2 May 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180502140700/https://www.oreilly.com/ideas/the-state-of-ai-adoption|url-status=live}}
* {{cite web | ref = {{Harvid|Google|2016}}
| title = AlphaGo – Google DeepMind
| url=https://wildoftech.com/alphago-google-deepmind|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160310191926/https://wildoftech.com/alphago-google-deepmind/ | archive-date=20 October 2021}}
* {{cite journal|last1=Asada|first1=M.|last2=Hosoda|first2=K.|last3=Kuniyoshi|first3=Y.|last4=Ishiguro|first4=H.|last5=Inui|first5=T.|last6=Yoshikawa|first6=Y.|last7=Ogino|first7=M.|last8=Yoshida|first8=C.|year=2009|title=Cognitive developmental robotics: a survey|journal=IEEE Transactions on Autonomous Mental Development|volume=1|issue=1|pages=12–34|doi=10.1109/tamd.2009.2021702|s2cid=10168773}}
* {{cite web
|title=How AI Is Getting Groundbreaking Changes In Talent Management And HR Tech
|author=Ashok83
|publisher=Hackernoon
|date=10 September 2019
|access-date=14 February 2020
|archive-date=11 September 2019
|url=https://hackernoon.com/how-ai-is-getting-groundbreaking-changes-in-talent-management-and-hr-tech-d24ty3zzd
|archive-url=https://web.archive.org/web/20190911083500/https://hackernoon.com/how-ai-is-getting-groundbreaking-changes-in-talent-management-and-hr-tech-d24ty3zzd|url-status=live}}
* {{cite book
| first = David | last = Berlinski
| year = 2000
| title = The Advent of the Algorithm
| publisher = Harcourt Books | author-link = David Berlinski | isbn = 978-0-15-601391-8 | oclc = 46890682
| url = https://archive.org/details/adventofalgorith0000berl | access-date = 22 August 2020 | archive-date = 26 July 2020 | archive-url = https://web.archive.org/web/20200726215744/https://archive.org/details/adventofalgorith0000berl | url-status = live
}}
* {{cite journal|last=Brooks|first=Rodney|author-link=Rodney Brooks|year=1990|title=Elephants Don't Play Chess|journal=Robotics and Autonomous Systems|volume=6|issue=1–2|pages=3–15|doi=10.1016/S0921-8890(05)80025-9|url=http://people.csail.mit.edu/brooks/papers/elephants.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20070809020912/http://people.csail.mit.edu/brooks/papers/elephants.pdf|archive-date=9 August 2007|url-status=live|citeseerx=10.1.1.588.7539}}
* {{cite news
|last=Butler
|first=Samuel
|author-link=Samuel Butler (novelist)
|date=13 June 1863
|title=Darwin among the Machines
|work=[[The Press]]
|location=Christchurch, New Zealand
|department=Letters to the Editor
|url=http://www.nzetc.org/tm/scholarly/tei-ButFir-t1-g1-t1-g1-t4-body.html
|access-date=16 October 2014
|via=Victoria University of Wellington
|archive-date=19 September 2008
|archive-url=https://web.archive.org/web/20080919172551/http://www.nzetc.org/tm/scholarly/tei-ButFir-t1-g1-t1-g1-t4-body.html
|url-status=live
}}
* {{cite news |last=Clark |first=Jack |date=1 July 2015 |title=Musk-Backed Group Probes Risks Behind Artificial Intelligence |website=Bloomberg.com|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2015-07-01/musk-backed-group-probes-risks-behind-artificial-intelligence |url-access=subscription |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20151030202356/http://www.bloomberg.com/news/articles/2015-07-01/musk-backed-group-probes-risks-behind-artificial-intelligence |archive-date=30 October 2015 |access-date=30 October 2015}}
* {{cite news
 |url         = https://www.bloomberg.com/news/articles/2015-12-08/why-2015-was-a-breakthrough-year-in-artificial-intelligence
 |title       = Why 2015 Was a Breakthrough Year in Artificial Intelligence
 |last        = Clark
 |first       = Jack
 |website     = Bloomberg.com
 |date        = 8 December 2015
 |url-access  = subscription
 |access-date = 23 November 2016
 |url-status  = live
 |archive-url  = https://web.archive.org/web/20161123053855/https://www.bloomberg.com/news/articles/2015-12-08/why-2015-was-a-breakthrough-year-in-artificial-intelligence
 |archive-date = 23 November 2016
}}
* {{cite book
| last=Dennett | first=Daniel | author-link=Daniel Dennett
| year=1991
| title=Consciousness Explained
| publisher=The Penguin Press
| isbn= 978-0-7139-9037-9
| title-link=Consciousness Explained }}
* {{cite book
| last=Dreyfus | first=Hubert | author-link = Hubert Dreyfus
| year = 1972
| title = What Computers Can't Do
| publisher = MIT Press | location = New York
| isbn = 978-0-06-011082-6
| title-link=What Computers Can't Do }}
* {{cite book
 |last1        = Dreyfus
 |first1       = Hubert
 |author-link   = Hubert Dreyfus
 |last2        = Dreyfus
 |first2       = Stuart
 |year         = 1986
 |title        = Mind over Machine: The Power of Human Intuition and Expertise in the Era of the Computer
 |publisher    = Blackwell
 |location     = Oxford, UK
 |isbn         = 978-0-02-908060-3
 |url          = https://archive.org/details/mindovermachinep00drey
 |access-date  = 22 August 2020
 |archive-date = 26 July 2020
 |archive-url  = https://web.archive.org/web/20200726131414/https://archive.org/details/mindovermachinep00drey
 |url-status   = live
}}
* {{cite book
|last=Dyson
|first=George
|author-link=George Dyson (science historian)
|year=1998
|title=Darwin among the Machines
|publisher=Allan Lane Science
|isbn=978-0-7382-0030-9
|url=https://archive.org/details/darwinamongmachi00dyso
|access-date=22 August 2020
|archive-date=26 July 2020
|archive-url=https://web.archive.org/web/20200726131443/https://archive.org/details/darwinamongmachi00dyso
|url-status=live
}}
* {{cite book
|last=Edelson
|first=Edward
|year=1991
|title=The Nervous System
|url=https://archive.org/details/nervoussystem0000edel
|url-access=registration
|publisher=Chelsea House<!--so Worldcat, originally here Remmel Nunn-->
|location=New York
|isbn=978-0-7910-0464-7
|access-date=18 November 2019
|archive-date=26 July 2020
|archive-url=https://web.archive.org/web/20200726131758/https://archive.org/details/nervoussystem0000edel
|url-status=live
}}
* {{cite book
| last=Fearn
| first = Nicholas
| year =2007
| title= The Latest Answers to the Oldest Questions: A Philosophical Adventure with the World's Greatest Thinkers
| publisher = Grove Press
| location=New York |isbn=978-0-8021-1839-4
}}
* {{cite book
| last=Haugeland | first=John | author-link = John Haugeland
| year = 1985
| title = Artificial Intelligence: The Very Idea
| url=https://archive.org/details/artificialintell0000haug | publisher=MIT Press| location= Cambridge, Mass.
| isbn=978-0-262-08153-5
}}
* {{cite book
| last1=Hawkins | first1=Jeff | author-link=Jeff Hawkins
| last2=Blakeslee | first2=Sandra
| year=2005
| title=On Intelligence
| publisher=Owl Books | location=New York
| isbn=978-0-8050-7853-4
| title-link=On Intelligence }}
* {{cite news
| last=Henderson
| first=Mark
| date=24 April 2007
| title=Human rights for robots? We're getting carried away
| url=http://www.thetimes.co.uk/tto/technology/article1966391.ece
| work=The Times Online
| location=London
| access-date=31 May 2014
| archive-date=31 May 2014
| archive-url=https://web.archive.org/web/20140531104850/http://www.thetimes.co.uk/tto/technology/article1966391.ece
| url-status=live
}}
* {{cite book
| last1=Kahneman | first1=Daniel | author-link=Daniel Kahneman
| last2=Slovic | first2= D.
| last3=Tversky | first3=Amos | author3-link=Amos Tversky
| year=1982
| title=Judgment under uncertainty: Heuristics and biases
| journal=Science | volume=185 | issue=4157 | pages=1124–1131 | publisher=Cambridge University Press | location=New York
| isbn=978-0-521-28414-1
| pmid=17835457 | doi=10.1126/science.185.4157.1124 | s2cid=143452957 }}
* {{cite magazine |last=Katz |first=Yarden |date=1 November 2012 |title=Noam Chomsky on Where Artificial Intelligence Went Wrong |magazine=The Atlantic |url=https://www.theatlantic.com/technology/archive/2012/11/noam-chomsky-on-where-artificial-intelligence-went-wrong/261637/?single_page=true |access-date=26 October 2014 |archive-date=28 February 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190228154403/https://www.theatlantic.com/technology/archive/2012/11/noam-chomsky-on-where-artificial-intelligence-went-wrong/261637/?single_page=true |url-status=live}}
* {{cite book
| last=Kurzweil | first=Ray | author-link=Ray Kurzweil
| year=2005
| title=The Singularity is Near
| publisher=Penguin Books
| isbn=978-0-670-03384-3
| title-link=The Singularity is Near }}
* {{Cite journal|last1=Langley|first1=Pat|year=2011|title=The changing science of machine learning|journal=[[Machine Learning (journal)|Machine Learning]]|volume=82|issue=3|pages=275–279|doi=10.1007/s10994-011-5242-y|doi-access=free}}
* {{cite techreport
| last1=Legg |first1=Shane |last2=Hutter |first2=Marcus |date=15 June 2007
| title=A Collection of Definitions of Intelligence
| institution=[[IDSIA]] |number=07-07 |arxiv=0706.3639
|bibcode=2007arXiv0706.3639L}}
* {{cite book
| last1=Lenat | first1=Douglas | author-link=Douglas Lenat
| last2=Guha | first2=R. V.
| year = 1989
| title = Building Large Knowledge-Based Systems
| url=https://archive.org/details/buildinglargekno0000lena | publisher = Addison-Wesley
| isbn=978-0-201-51752-1
}}
* {{Cite book
| last=Lighthill |first=James |author-link=James Lighthill
| year=1973
| contribution= Artificial Intelligence: A General Survey
| title=Artificial Intelligence: a paper symposium
| publisher=Science Research Council
}}
* {{cite journal|last1=Lombardo|first1=P|last2=Boehm|first2=I|last3=Nairz|first3=K|year=2020|title=RadioComics – Santa Claus and the future of radiology|journal=Eur J Radiol|volume=122|issue=1|pages=108771|pmid=31835078|doi=10.1016/j.ejrad.2019.108771|doi-access=free}}
* {{cite journal|last1=Lungarella|first1=M.|last2=Metta|first2=G.|last3=Pfeifer|first3=R.|last4=Sandini|first4=G.|year=2003|title=Developmental robotics: a survey|journal=Connection Science|volume=15|issue=4|pages=151–190|citeseerx=10.1.1.83.7615|doi=10.1080/09540090310001655110|s2cid=1452734}}
* {{cite web
 |last=Maker
 |first=Meg Houston
 |year=2006
 |title=AI@50: AI Past, Present, Future
 |location=Dartmouth College
 |url=http://www.engagingexperience.com/2006/07/ai50_ai_past_pr.html
 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070103222615/http://www.engagingexperience.com/2006/07/ai50_ai_past_pr.html
 |url-status=dead
 |archive-date=3 January 2007
 |access-date=16 October 2008
 }}
* {{cite web | last1 = McCarthy | first1 = John | author-link1 = John McCarthy (computer scientist) | last2 = Minsky | first2 = Marvin | author-link2 = Marvin Minsky | last3 = Rochester | first3 = Nathan | author-link3 = Nathan Rochester | last4 = Shannon | first4 = Claude | author-link4 = Claude Shannon | year = 1955 | title = A Proposal for the Dartmouth Summer Research Project on Artificial Intelligence | url = http://www-formal.stanford.edu/jmc/history/dartmouth/dartmouth.html | access-date = 30 August 2007 | archive-url = https://web.archive.org/web/20070826230310/http://www-formal.stanford.edu/jmc/history/dartmouth/dartmouth.html |archive-date=26 August 2007 |url-status=dead}}
* {{cite book
 |last         = Minsky
 |first        = Marvin
 |author-link  = Marvin Minsky
 |year         = 1967
 |title        = Computation: Finite and Infinite Machines
 |url          = https://archive.org/details/computationfinit0000mins
 |url-access   = registration
 |publisher    = Prentice-Hall
 |location     = Englewood Cliffs, N.J.
 |isbn         = 978-0-13-165449-5
 |access-date  = 18 November 2019
 |archive-date = 26 July 2020
 |archive-url  = https://web.archive.org/web/20200726131743/https://archive.org/details/computationfinit0000mins
 |url-status   = live
}}
* {{cite book
|last=Moravec
|first=Hans
|author-link=Hans Moravec
|year=1988
|title=Mind Children
|url=https://archive.org/details/mindchildrenfutu00mora
|url-access=registration
|publisher=Harvard University Press
|isbn=978-0-674-57616-2
|access-date=18 November 2019
|archive-date=26 July 2020
|archive-url=https://web.archive.org/web/20200726131644/https://archive.org/details/mindchildrenfutu00mora
|url-status=live
}}
* {{cite book |ref={{harvid|NRC|1999}}
| author=NRC (United States National Research Council) | author-link=United States National Research Council
| year=1999
| chapter=Developments in Artificial Intelligence
| title=Funding a Revolution: Government Support for Computing Research
| publisher=National Academy Press
}}
* {{cite journal|last1=Newell|first1=Allen|author-link=Allen Newell|last2=Simon|first2=H. A.|author-link2=Herbert A. Simon|year=1976|title=Computer Science as Empirical Inquiry: Symbols and Search|journal=Communications of the ACM|volume=19|issue=3|doi=10.1145/360018.360022|pages=113–126|doi-access=free}}.
* {{Cite journal|last=Nilsson|first=Nils|author-link=Nils Nilsson (researcher)|year=1983|title=Artificial Intelligence Prepares for 2001|journal=AI Magazine|volume=1|number=1|url=https://ai.stanford.edu/~nilsson/OnlinePubs-Nils/General%20Essays/AIMag04-04-002.pdf|access-date=22 August 2020|archive-date=17 August 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200817194457/http://ai.stanford.edu/~nilsson/OnlinePubs-Nils/General%20Essays/AIMag04-04-002.pdf|url-status=live}} Presidential Address to the [[Association for the Advancement of Artificial Intelligence]].
* {{cite journal|last=Oudeyer|first=P-Y.|year=2010|title=On the impact of robotics in behavioral and cognitive sciences: from insect navigation to human cognitive development|journal=IEEE Transactions on Autonomous Mental Development|volume=2|issue=1|pages=2–16|url=http://www.pyoudeyer.com/IEEETAMDOudeyer10.pdf|doi=10.1109/tamd.2009.2039057|s2cid=6362217|access-date=4 June 2013|archive-date=3 October 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181003202543/http://www.pyoudeyer.com/IEEETAMDOudeyer10.pdf|url-status=live}}
* {{cite magazine |last=Schank |first=Roger C. |title=Where's the AI |magazine=AI magazine |volume=12 |issue=4 |date= |year=1991}}
* {{Cite journal|last=Searle|first=John|author-link=John Searle|year=1980|title=Minds, Brains and Programs|journal=Behavioral and Brain Sciences|volume=3|issue=3|pages=417–457|doi=10.1017/S0140525X00005756|url=http://cogprints.org/7150/1/10.1.1.83.5248.pdf|access-date=22 August 2020|archive-date=17 March 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190317230215/http://cogprints.org/7150/1/10.1.1.83.5248.pdf|url-status=live}}
* {{cite book
 |last         = Searle
 |first        = John
 |author-link  = John Searle
 |year         = 1999
 |title        = Mind, language and society
 |publisher    = Basic Books
 |location     = New York
 |isbn         = 978-0-465-04521-1
 |oclc         = 231867665
 |url          = https://archive.org/details/mindlanguagesoci00sear
 |access-date  = 22 August 2020
 |archive-date = 26 July 2020
 |archive-url  = https://web.archive.org/web/20200726220615/https://archive.org/details/mindlanguagesoci00sear
 |url-status   = live
}}
* {{cite book
| last         = Simon
| first        = H. A.
| author-link  = Herbert A. Simon
| year         = 1965
| title        = The Shape of Automation for Men and Management
| url          = https://archive.org/details/shapeofautomatio00simo
| url-access   = registration
| publisher    = Harper & Row
| location     = New York
| access-date  = 18 November 2019
| archive-date = 26 July 2020
| archive-url  = https://web.archive.org/web/20200726131655/https://archive.org/details/shapeofautomatio00simo
| url-status   = live
}}
* {{cite conference
| last=Solomonoff | first=Ray | author-link=Ray Solomonoff
| year=1956
| title=An Inductive Inference Machine
| conference=Dartmouth Summer Research Conference on Artificial Intelligence
| url=http://world.std.com/~rjs/indinf56.pdf
| via=std.com, pdf scanned copy of the original
| access-date=22 March 2011
| archive-date=26 April 2011
| archive-url=https://web.archive.org/web/20110426161749/http://world.std.com/~rjs/indinf56.pdf
| url-status=live
}} Later published as{{سخ}}{{cite book | ref = none
| last=Solomonoff |first=Ray |year=1957 |pages=56–62
| chapter=An Inductive Inference Machine
| title=IRE Convention Record |volume=Section on Information Theory, part 2
}}
* {{cite web
| last = Spadafora | first = Anthony
| date=21 October 2016
| title=Stephen Hawking believes AI could be mankind's last accomplishment
| website=BetaNews
| url=https://betanews.com/2016/10/21/artificial-intelligence-stephen-hawking/
| url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170828183930/https://betanews.com/2016/10/21/artificial-intelligence-stephen-hawking/
| archive-date=28 August 2017
}}
* {{cite conference
| last1=Tao |first1=Jianhua |first2=Tieniu |last2=Tan |year=2005
| conference=Affective Computing: A Review
| book-title=Affective Computing and Intelligent Interaction |volume=[[LNCS]] 3784 |pages=981–995
 |publisher=Springer |doi=10.1007/11573548
}}
* {{cite journal|last=Tecuci|first=Gheorghe|date=March–April 2012|title=Artificial Intelligence|journal=Wiley Interdisciplinary Reviews: Computational Statistics|volume=4|issue=2|pages=168–180|doi=10.1002/wics.200}}
* {{cite book
|last=Thro
|first=Ellen
|year=1993
|title=Robotics: The Marriage of Computers and Machines
|location=New York
|publisher=Facts on File
|isbn=978-0-8160-2628-9
|url=https://archive.org/details/ISBN%20-9780816026289
|access-date=22 August 2020
|archive-date=۲۶ ژوئیه ۲۰۲۰
|archive-url=https://web.archive.org/web/20200726131505/https://archive.org/details/ISBN
|url-status=live
}}
* {{Turing 1950}}.
* {{cite journal|last=Vinge|first=Vernor|author-link=Vernor Vinge|year=1993|title=The Coming Technological Singularity: How to Survive in the Post-Human Era|journal=Vision 21: Interdisciplinary Science and Engineering in the Era of Cyberspace|pages=11|url=http://www-rohan.sdsu.edu/faculty/vinge/misc/singularity.html|bibcode=1993vise.nasa...11V|access-date=14 November 2011|archive-date=1 January 2007|archive-url=https://web.archive.org/web/20070101133646/http://www-rohan.sdsu.edu/faculty/vinge/misc/singularity.html|url-status=dead}}
* {{cite book
| last1=Wason | first1=P. C. | author-link=Peter Cathcart Wason
| last2=Shapiro | first2=D.
| editor=Foss, B. M.
| year=1966
| title=New horizons in psychology
| chapter-url=https://archive.org/details/newhorizonsinpsy0000foss
| chapter-url-access=registration
| location=Harmondsworth
| publisher=Penguin
| chapter=Reasoning
| access-date=18 November 2019
| archive-date=26 July 2020
| archive-url=https://web.archive.org/web/20200726131518/https://archive.org/details/newhorizonsinpsy0000foss
| url-status=live
}}
* {{cite journal|last1=Weng|first1=J.|last2=McClelland|last3=Pentland|first3=A.|last4=Sporns|first4=O.|last5=Stockman|first5=I.|last6=Sur|first6=M.|last7=Thelen|first7=E.|year=2001|url=http://www.cse.msu.edu/dl/SciencePaper.pdf|via=msu.edu|doi=10.1126/science.291.5504.599|pmid=11229402|title=Autonomous mental development by robots and animals|journal=Science|volume=291|issue=5504|pages=599–600|s2cid=54131797|access-date=4 June 2013|archive-date=4 September 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130904235242/http://www.cse.msu.edu/dl/SciencePaper.pdf|url-status=live}}
{{پایان منابع}}
{{پایان چپ‌چین}}

;منابع آزاد
{{اسناد محتوای آزاد
| title = UNESCO Science Report: the Race Against Time for Smarter Development.
| author = Schneegans, S. , T. Straza and J. Lewis (eds)
| publisher = یونسکو
| page numbers =
| source =
| documentURL = https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000377433/PDF/377433eng.pdf.multi
| license statement URL =
| license = C-BY-SA 3.0 IGO
}}

== پیوند به بیرون ==
<!--======================== {{پیوند اضافه مکنید}} ============================
| PLEASE BE CAUTIOUS IN ADDING MORE LINKS TO THIS ARTICLE. Wikipedia  |
| is not a collection of links nor should it be used for advertising. |
|                                                                     |
|           Excessive or inappropriate links WILL BE DELETED.         |
| See [[ویکی‌پدیا:پیوند به بیرون]] & [[ویکی‌پدیا:هرزنامه]] for details. |
|                                                                     |
| If there are already plentiful links, please propose additions or   |
| replacements on this article's discussion page, or submit your link |
| to the relevant category at the Open Directory Project (dmoz.org)   |
| and link back to that category using the {{Curlie}} template.       |
======================= {{پیوند اضافه مکنید}} ===============================-->

<!--{{جعبه پیوند به پروژه‌های خواهر|voy=no|species=no|d=Q11660|v=Portal:Artificial intelligence|n=no|s=no|c=Category:Artificial intelligence|wikt=artificial intelligence|position=right}}-->
{{چپ‌چین}}
* {{Cite IEP|art-inte|Artificial Intelligence}}
* {{cite SEP |url-id=logic-ai |title=Logic and Artificial Intelligence |last=Thomason |first=Richmond}}
* [https://www.bbc.co.uk/programmes/p003k9fc Artificial Intelligence]. BBC Radio 4 discussion with John Agar, Alison Adam & Igor Aleksander (''In Our Time'', Dec. 8, 2005).
{{پایان چپ‌چین}}

{{الگوهای ناوبری
|title = مقالات مرتبط با هوش مصنوعی
|list=
{{فلسفه ذهن}}
{{فلسفه علم}}
{{رایانش تشخیص‌پذیر}}
{{دانش محاسبه‌پذیر}}
{{علوم رایانه}}
{{فناوری‌های نوپدید|topics=yes|infocom=yes}}
{{رباتیک}}
{{سایبرنتیک}}
{{واژه‌نامه‌های علوم و مهندسی}}
}}
{{داده‌های کتابخانه‌ای}}

[[رده:هوش مصنوعی| ]]
[[رده:سیبرنتیک]]
[[رده:شاخه‌های مطالعاتی محاسباتی]]
[[رده:علوم صوری]]
[[رده:علوم محاسباتی اعصاب]]
[[رده:فناوری‌های نوپدید]]
[[رده:مسئله‌های حل‌نشده در علوم رایانه]]