پرش به محتوا

ورزش در ایران: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
جز واگردانی خودکار خرابکاری بر پایه امتیاز خرابکاری. واگردانی اشتباه ربات را همراه با پیوند تفاوت در کاربر:Dexbot/گزارش اشتباه اعلام کنید. همچنین توصیه میشود حساب کاربری بسازید.
برچسب‌ها: واگردانی برگردانده‌شده
میسا مولوی (بحث | مشارکت‌ها)
۳۲۶ ویرایش‌ها
واگردانی خرابکاری ترول : حذف حجم عظیمی از مطالب منبع دار
برچسب‌ها: واگردانی دستی افزودن شکلک متن دارای ویکی‌متن نامتناظر
خط ۱: خط ۱:
[[پرونده:Jaeger-LeCoultre Polo Masters 2013 - 25082013 - Match Poloyou vs Lynx Energy 29.jpg|بندانگشتی|[[چوگان]] یک ورزش ملی [[ایران|ایرانی]] برای زنان و مردان است که بلندپایگان و شاهان نیز آن را بازی می‌کردند.<ref name=":352">{{یادکرد کتاب|عنوان=britannica, sports, polo, date published: May 07, 2020}}</ref>]]
[[پرونده:Jaeger-LeCoultre Polo Masters 2013 - 25082013 - Match Poloyou vs Lynx Energy 29.jpg|بندانگشتی|[[چوگان]] یک ورزش ملی [[ایران|ایرانی]] برای زنان و مردان است که بلندپایگان و شاهان نیز آن را بازی می‌کردند.<ref name=":352">{{یادکرد کتاب|عنوان=britannica, sports, polo, date published: May 07, 2020}}</ref>]]
'''ورزش در ایران''' بخشی مهم از جامعه و [[فرهنگ ایرانی]] بوده‌است.
'''ورزش در ایران''' بخشی مهم از جامعه و [[فرهنگ ایرانی]] بوده است.


ورزش‌های سنتی ایران، شامل بخش‌های [[کشتی (ورزش)|کشتی]]، [[مسابقه اسب‌دوانی|اسب‌دوانی]] و [[بدن‌سازی]] می‌شود. ورزش‌های تیمی، در سدهٔ بیستم میلادی، از غرب وارد این کشور شدند که شاخص‌ترین آنان، [[فوتبال]]، [[راگبی]] و [[والیبال]] بوده‌است. در دوران [[دوران پهلوی|حکومت سلطنتی پیشین]]، ورزش‌های نوین در برنامه‌های درسی آموزشگاه‌ها گنجانیده شدند. در سال [[بازی‌های المپیک تابستانی ۱۹۴۸|۱۹۴۸]]، ورزشکاران ایرانی برای نخستین‌بار در [[بازی‌های المپیک]] شرکت کردند. نخستین حضور ایران در [[بازی‌های المپیک زمستانی]] نیز در سال [[بازی‌های المپیک زمستانی ۱۹۵۶|۱۹۵۶]] بود. بیشتر [[مدال‌های المپیک ایران]]، در رشته‌های کشتی، [[وزنه‌برداری]] و [[ورزش‌های رزمی]] به‌دست آمده‌اند.<ref name=":282">{{یادکرد وب|عنوان=Iran - Sports and media|نشانی=https://www.britannica.com/place/Iran/Sports-and-recreation|وبگاه=Encyclopedia Britannica|بازبینی=2020-05-18|پیوند بایگانی=https://archive.today/20200518135446/https://www.britannica.com/place/Iran/Sports-and-recreation|تاریخ بایگانی=۱۸ مه ۲۰۲۰|url-status=live}}</ref> ایران، زادگاه [[ورزش زورخانه‌ای|آیین‌های پهلوانی و زورخانه‌ای]] و [[چوگان]] (مورد اختلاف با آذربایجان) است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=کاری که در فدراسیون بین‌المللی زورخانه‌ای شد و در چوگان نشد|نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1395/12/17/1347536|وبگاه=خبرگزاری تسنیم - Tasnim|بازبینی=2020-05-20|پیوند بایگانی=https://archive.today/20200520153838/https://www.tasnimnews.com/fa/news/1395/12/17/1347536/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D9%81%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%86-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C-%D8%B2%D9%88%D8%B1%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%A7%DB%8C-%D8%B4%D8%AF-%D9%88-%D8%AF%D8%B1-%DA%86%D9%88%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D9%86%D8%B4%D8%AF|تاریخ بایگانی=۲۰ مه ۲۰۲۰|url-status=live}}</ref> چوگان برای نخستین‌بار، در ایران در سدهٔ ششم پ. م پدیدار گشت و کم‌کم تا [[تبت]]، [[چین]]، [[ژاپن]]، عربستان و [[هند]] گسترش یافت.<ref name=":352"/> ورزش زورخانه‌ای و چوگان، در [[فهرست میراث فرهنگی ناملموس یونسکو در ایران]] به ثبت رسیده‌اند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=[[UNESCO]], state, iran-islamic republic of IR}}</ref>
ورزش‌های سنتی ایران، شامل بخش‌های [[کشتی (ورزش)|کشتی]]، [[مسابقه اسب‌دوانی|اسب‌دوانی]] و [[بدن‌سازی]] می‌شود. ورزش‌های تیمی، در سدهٔ بیستم میلادی، از غرب وارد این کشور شدند که شاخص‌ترین آنان، [[فوتبال]]، [[راگبی]] و [[والیبال]] بوده است. در دوران [[دوران پهلوی|حکومت سلطنتی پیشین]]، ورزش‌های نوین در برنامه‌های درسی آموزشگاه‌ها گنجانیده شدند. در سال [[بازی‌های المپیک تابستانی ۱۹۴۸|۱۹۴۸]]، ورزشکاران ایرانی برای نخستین‌بار در [[بازی‌های المپیک]] شرکت کردند. نخستین حضور ایران در [[بازی‌های المپیک زمستانی]] نیز در سال [[بازی‌های المپیک زمستانی ۱۹۵۶|۱۹۵۶]] بود. بیشتر [[مدال‌های المپیک ایران]]، در رشته‌های کشتی، [[وزنه‌برداری]] و [[ورزش‌های رزمی]] به‌دست آمده‌اند.<ref name=":28">{{یادکرد وب|عنوان=Iran - Sports and media|نشانی=https://www.britannica.com/place/Iran/Sports-and-recreation|وبگاه=Encyclopedia Britannica|بازبینی=2020-05-18|پیوند بایگانی=https://archive.today/20200518135446/https://www.britannica.com/place/Iran/Sports-and-recreation|تاریخ بایگانی=۱۸ مه ۲۰۲۰|url-status=live}}</ref> ایران، زادگاه [[ورزش زورخانه‌ای|آیین‌های پهلوانی و زورخانه‌ای]] و [[چوگان]] (مورد اختلاف با آذربایجان) است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=کاری که در فدراسیون بین‌المللی زورخانه‌ای شد و در چوگان نشد|نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1395/12/17/1347536|وبگاه=خبرگزاری تسنیم - Tasnim|بازبینی=2020-05-20|پیوند بایگانی=https://archive.today/20200520153838/https://www.tasnimnews.com/fa/news/1395/12/17/1347536/کاری-که-در-فدراسیون-بین-المللی-زورخانه-ای-شد-و-در-چوگان-نشد|تاریخ بایگانی=۲۰ مه ۲۰۲۰|url-status=live}}</ref> چوگان برای نخستین‌بار، در ایران در سدهٔ ششم پ. م پدیدار گشت و کم‌کم تا [[تبت]]، [[چین]]، [[ژاپن]]، عربستان و [[هند]] گسترش یافت.<ref name=":35">{{یادکرد کتاب|عنوان=britannica, sports, polo, date published: May 07, 2020}}</ref> ورزش زورخانه‌ای و چوگان، در [[فهرست میراث فرهنگی ناملموس یونسکو در ایران]] به ثبت رسیده‌اند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=[[UNESCO]], state, iran-islamic republic of IR}}</ref>
[[پرونده:Azadi Stadium ACL 2018.jpg|بندانگشتی|[[ورزشگاه آزادی تهران]]، از [[بزرگ‌ترین ورزشگاه‌های آسیا]]<ref>{{یادکرد وب|عنوان=The Largest Stadiums In Asia|نشانی=https://www.worldatlas.com/articles/which-are-the-largest-stadiums-in-asia.html|وبگاه=WorldAtlas|بازبینی=2020-05-20|کد زبان=en|تاریخ بایگانی=۲۰ مه ۲۰۲۰|پیوند بایگانی=https://archive.today/20200520175741/https://www.worldatlas.com/articles/which-are-the-largest-stadiums-in-asia.html|url-status=live}}</ref> که به عنوان میزبان اصلی [[بازی‌های آسیایی ۱۹۷۴]] ساخته شد و میزبان مسابقات بین‌المللی قابل توجهی بوده‌است.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.asriran.com/fa/news/251099/%D9%88%D8%B1%D8%B2%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87-afc|وبگاه=www.asriran.com|بازبینی=2020-05-20|عنوان=ورزشگاه آزادی از نگاه AFC|پیوند بایگانی=https://archive.today/20200520183313/https://www.asriran.com/fa/news/251099/%D9%88%D8%B1%D8%B2%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87-afc|تاریخ بایگانی=۲۰ مه ۲۰۲۰|url-status=live}}</ref>]]
[[پرونده:Azadi Stadium ACL 2018.jpg|بندانگشتی|[[ورزشگاه آزادی تهران]]، از [[بزرگ‌ترین ورزشگاه‌های آسیا]]<ref>{{یادکرد وب|عنوان=The Largest Stadiums In Asia|نشانی=https://www.worldatlas.com/articles/which-are-the-largest-stadiums-in-asia.html|وبگاه=WorldAtlas|بازبینی=2020-05-20|کد زبان=en|تاریخ بایگانی=۲۰ مه ۲۰۲۰|پیوند بایگانی=https://archive.today/20200520175741/https://www.worldatlas.com/articles/which-are-the-largest-stadiums-in-asia.html|url-status=live}}</ref> که به عنوان میزبان اصلی [[بازی‌های آسیایی ۱۹۷۴]] ساخته شد و میزبان مسابقات بین‌المللی قابل توجهی بوده است.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.asriran.com/fa/news/251099/ورزشگاه-ازادی-از-نگاه-afc|وبگاه=www.asriran.com|بازبینی=2020-05-20|عنوان=ورزشگاه آزادی از نگاه AFC|پیوند بایگانی=https://archive.today/20200520183313/https://www.asriran.com/fa/news/251099/ورزشگاه-ازادی-از-نگاه-afc|تاریخ بایگانی=۲۰ مه ۲۰۲۰|url-status=live}}</ref>]]
[[فوتبال]] به پرهوادارترین ورزش در ایران تبدیل شده‌است. به عنوان دوره‌ای درخشان، [[تیم ملی فوتبال ایران]] در سال‌های [[جام ملت‌های آسیا ۱۹۶۸|۱۹۶۸]]، [[جام ملت‌های آسیا ۱۹۷۲|۱۹۷۲]]، [[فوتبال در بازی‌های آسیایی ۱۹۷۴|۱۹۷۴]] و [[جام ملت‌های آسیا ۱۹۷۶|۱۹۷۶]] به قهرمانی در بالاترین سطح [[آسیا]] دست یافت و نخستین‌بار در سال [[جام جهانی فوتبال ۱۹۷۸|۱۹۷۸]] به [[جام جهانی فوتبال]] راه پیدا کرد. در این دوران درخشان، [[باشگاه فوتبال تاج]] نیز در [[مسابقات باشگاهی قهرمانی آسیا ۱۹۷۰]] به قهرمانی رسید. برخی از این موفقیت‌ها، با گرفتن میزبانی بالاترین رقابت‌های ورزشی آسیا توسط ایران، هم‌دوره بودند و میزبانی [[جام ملت‌های آسیا ۱۹۶۸]] و [[جام ملت‌های آسیا ۱۹۷۶|۱۹۷۶]] نمونه‌های آن هستند. با روی دادن [[انقلاب ۱۳۵۷]]، یک وقفه در پیشرفت ورزش ایران، اتفاق افتاد. در دورانی، دولت جدید، ورزشگاه‌ها را رقیب مساجد دانست. تیم‌های بزرگ ایرانی، ملی شدند و از حضور زنان در بسیاری از فعالیت‌های مربوط، جلوگیری شد. افزون بر این، [[جنگ ایران و عراق]]، منابع کمی را برای اختصاص دادن به ورزش ایران، باقی گذاشت. با این حال، پشتیبانی عظیم مردم از ورزش، به ویژه در مورد فوتبال، ادامه‌دار بود. از دههٔ ۱۹۹۰ میلادی، ورزش ایران و فعالیت بانوان، احیا شد.<ref name=":282"/><ref name="mashreghnews.ir">{{یادکرد وب|عنوان=افتخارات فوتبال ایران در کتابچه AFC|نشانی=https://www.mashreghnews.ir/news/368264/%D8%A7%D9%81%D8%AA%D8%AE%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%DA%86%D9%87-AFC|وبگاه=مشرق نیوز|بازبینی=2020-05-20|پیوند بایگانی=https://archive.today/20200520144304/https://www.mashreghnews.ir/news/368264/%D8%A7%D9%81%D8%AA%D8%AE%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%DA%86%D9%87-AFC|تاریخ بایگانی=۲۰ مه ۲۰۲۰|url-status=live}}</ref> با این حال، [[حجاب اجباری در ایران|حجاب اجباری]] برای ورزشکاران زن و بی‌حجابی آنان در خارج از این کشور، باعث برخورد فدراسیون‌های ورزشی جمهوری اسلامی با این ورزشکاران، شده‌است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=محدودیت برای ملی‌پوش فوتسال بانوان؛ بی‌حجابی در خارج، خط خوردن دائمی از تیم ملی|نشانی=https://ir.voanews.com/a/iran-soccer-woman-/3827881.html|وبگاه=صدای آمریکا|بازبینی=2020-05-20|پیوند بایگانی=https://archive.today/20200520160538/https://ir.voanews.com/a/iran-soccer-woman-/3827881.html|تاریخ بایگانی=۲۰ مه ۲۰۲۰|url-status=live}}</ref> با وجود آنکه در دوران جمهوری اسلامی، هیچ قانونی [[حضور زنان در ورزشگاه‌های ایران]] را منع نمی‌کند، زنان، تنها در موارد محدودی برای تماشای فوتبال یا دیگر رشته‌های ورزشی مردان، به ورزشگاه‌ها راه یافتند. در سال ۱۳۹۸، کمی پس از درگذشت [[دختر آبی]]، که پس از تلاش برای ورود به ورزشگاه دستگیر شده بود، در بازی ایران و [[تیم ملی فوتبال کامبوج|کامبوج]] از سری بازی‌های [[مقدماتی جام جهانی فوتبال]]، رسماً به زنان اجازه داده‌شد تا وارد ورزشگاه شوند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=هشتگ «با من به ورزشگاه بیا»: واکنش زنان ایرانی به خرید بلیت استادیوم|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/iran-women-buy-stadium-tickets-for-football-fifa-azadi/30198727.html|وبگاه=رادیو فردا|بازبینی=2020-05-20|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20200520163607/https://www.radiofarda.com/a/iran-women-buy-stadium-tickets-for-football-fifa-azadi/30198727.html|تاریخ بایگانی=2020-05-20}}</ref>
[[فوتبال]] به پرهوادارترین ورزش در ایران تبدیل شده است. به عنوان دوره‌ای درخشان، [[تیم ملی فوتبال ایران]] در سال‌های [[جام ملت‌های آسیا ۱۹۶۸|۱۹۶۸]]، [[جام ملت‌های آسیا ۱۹۷۲|۱۹۷۲]]، [[فوتبال در بازی‌های آسیایی ۱۹۷۴|۱۹۷۴]] و [[جام ملت‌های آسیا ۱۹۷۶|۱۹۷۶]] به قهرمانی در بالاترین سطح [[آسیا]] دست یافت و نخستین‌بار در سال [[جام جهانی فوتبال ۱۹۷۸|۱۹۷۸]] به [[جام جهانی فوتبال]] راه پیدا کرد. در این دوران درخشان، [[باشگاه فوتبال تاج]] نیز در [[مسابقات باشگاهی قهرمانی آسیا ۱۹۷۰]] به قهرمانی رسید. برخی از این موفقیت‌ها، با گرفتن میزبانی بالاترین رقابت‌های ورزشی آسیا توسط ایران، هم‌دوره بودند و میزبانی [[جام ملت‌های آسیا ۱۹۶۸]] و [[جام ملت‌های آسیا ۱۹۷۶|۱۹۷۶]] نمونه‌های آن هستند. با روی دادن [[انقلاب ۱۳۵۷]]، یک وقفه در پیشرفت ورزش ایران، اتفاق افتاد. در دورانی، دولت جدید، ورزشگاه‌ها را رقیب مساجد دانست. تیم‌های بزرگ ایرانی، ملی شدند و از حضور زنان در بسیاری از فعالیت‌های مربوط، جلوگیری شد. افزون بر این، [[جنگ ایران و عراق]]، منابع کمی را برای اختصاص دادن به ورزش ایران، باقی گذاشت. با این حال، پشتیبانی عظیم مردم از ورزش، به ویژه در مورد فوتبال، ادامه‌دار بود. از دههٔ ۱۹۹۰ میلادی، ورزش ایران و فعالیت بانوان، احیا شد.<ref name=":28"/><ref>{{یادکرد وب|عنوان=افتخارات فوتبال ایران در کتابچه AFC|نشانی=https://www.mashreghnews.ir/news/368264/افتخارات-فوتبال-ایران-در-کتابچه-AFC|وبگاه=مشرق نیوز|بازبینی=2020-05-20|پیوند بایگانی=https://archive.today/20200520144304/https://www.mashreghnews.ir/news/368264/افتخارات-فوتبال-ایران-در-کتابچه-AFC|تاریخ بایگانی=۲۰ مه ۲۰۲۰|url-status=live}}</ref> با این حال، [[حجاب اجباری در ایران|حجاب اجباری]] برای ورزشکاران زن و بی‌حجابی آنان در خارج از این کشور، باعث برخورد فدراسیون‌های ورزشی جمهوری اسلامی با این ورزشکاران، شده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=محدودیت برای ملی‌پوش فوتسال بانوان؛ بی‌حجابی در خارج، خط خوردن دائمی از تیم ملی|نشانی=https://ir.voanews.com/a/iran-soccer-woman-/3827881.html|وبگاه=صدای آمریکا|بازبینی=2020-05-20|پیوند بایگانی=https://archive.today/20200520160538/https://ir.voanews.com/a/iran-soccer-woman-/3827881.html|تاریخ بایگانی=۲۰ مه ۲۰۲۰|url-status=live}}</ref> با وجود آنکه در دوران جمهوری اسلامی، هیچ قانونی [[حضور زنان در ورزشگاه‌های ایران]] را منع نمی‌کند، زنان، تنها در موارد محدودی برای تماشای فوتبال یا دیگر رشته‌های ورزشی مردان، به ورزشگاه‌ها راه یافتند. در سال ۱۳۹۸، کمی پس از درگذشت [[دختر آبی]]، که پس از تلاش برای ورود به ورزشگاه دستگیر شده بود، در بازی ایران و [[تیم ملی فوتبال کامبوج|کامبوج]] از سری بازی‌های [[مقدماتی جام جهانی فوتبال]]، رسماً به زنان اجازه داده‌شد تا وارد ورزشگاه شوند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=هشتگ «با من به ورزشگاه بیا»: واکنش زنان ایرانی به خرید بلیت استادیوم|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/iran-women-buy-stadium-tickets-for-football-fifa-azadi/30198727.html|وبگاه=رادیو فردا|بازبینی=2020-05-20|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20200520163607/https://www.radiofarda.com/a/iran-women-buy-stadium-tickets-for-football-fifa-azadi/30198727.html|تاریخ بایگانی=2020-05-20}}</ref>


== ورزش زنان ==
== ورزش زنان ==
=== تاریخچه ===
=== تاریخچه ===
[[پرونده:Pas-Taj-1353-Tehran-cup.jpg|بندانگشتی|صحنه ای از بازی [[باشگاه والیبال پاس تهران|پاس]] برابر [[باشگاه والیبال زنان تاج تهران|تاج]]. آخرین بازی از جام قهرمانی باشگاه‌های تهران ۱۳۵۳. پاس (آبی پوش) با پیروزی برابر تاج (سفید پوش) به مقام نایب قهرمانی مسابقات رسید.|راست]][[پرونده:Iran-Volleyball-Asian-Games-1966.jpg|بندانگشتی|260x260پیکسل|تیم ملی والیبال ایران پیش از دریافت نخستین مدال تاریخ والیبال بانوان ایران. دوشنبه ۲۸ آذر ۱۳۴۵ در تالار سرپوشیده بانکوک. بانوان به ترتیب از راست: لیلی امامی، عذرا ملک، ژاله سید هادی‌زاده، [[پری فردی]]، [[مینا فتحی]]، [[روحی پندنواز]]، نسرین شکوفی، مهری خرازی و [[ماری تت]] (کاپیتان)]]
[[پرونده:Pas-Taj-1353-Tehran-cup.jpg|بندانگشتی|صحنه ای از بازی [[باشگاه والیبال پاس تهران|پاس]] برابر [[باشگاه والیبال زنان تاج تهران|تاج]]. آخرین بازی از جام قهرمانی باشگاه‌های تهران ۱۳۵۳. پاس (آبی پوش) با پیروزی برابر تاج (سفید پوش) به مقام نایب قهرمانی مسابقات رسید.|راست]][[پرونده:Iran-Volleyball-Asian-Games-1966.jpg|بندانگشتی|260x260پیکسل|تیم ملی والیبال ایران پیش از دریافت نخستین مدال تاریخ والیبال بانوان ایران. دوشنبه ۲۸ آذر ۱۳۴۵ در تالار سرپوشیده بانکوک. بانوان به ترتیب از راست: لیلی امامی، عذرا ملک، ژاله سید هادی‌زاده، [[پری فردی]]، [[مینا فتحی]]، [[روحی پندنواز]]، نسرین شکوفی، مهری خرازی و [[ماری تت]] (کاپیتان)]]
[[ورزش زنان|ورزش زنان در ایران]] به صورت جدی در دوران سلطنت [[دودمان پهلوی]] آغاز شد. در این دوره، تمرکز بالایی بر افزایش فعالیت‌های ورزشی بین زنان وجود داشت. از جمله فعالیت‌هایی که باعث رونق ورزش زنان و عادی‌سازی ورزش کردن زنان شد می‌توان از برگزاری [[مسابقات آموزشگاه‌های ایران]] از دهه ۳۰ شمسی، برگزاری لیگ‌های [[لیگ والیبال زنان ایران|والیبال]]، [[لیگ بسکتبال زنان ایران|بسکتبال]]، [[لیگ برتر هندبال زنان ایران|هندبال]]، [[فوتبال زنان در ایران|فوتبال]]، دو و میدانی، تنیس روی میز و ... در اشاره کرد. این مسابقات در ابتدا در سری مسابقات لیگ‌های استانی شروع شد، مانند [[لیگ والیبال زنان استان تهران]] از دهه ۳۰ و یا [[لیگ بسکتبال زنان استان تهران]] از دهه ۴۰ شمسی. سپس در دهه ۳۰ و ۴۰ شمسی مسابقات کشوری در این رشته‌ها به صورت مسابقه بین تیم‌های استان‌های مختلف در سطح کشور شروع به برگزاری کرد، مانند مسابقات [[لیگ والیبال زنان ایران#مسابقات والیبال قهرمانی ایران|والیبال]]، [[لیگ برتر بسکتبال زنان ایران#مسابقات قهرمانی ایران|بسکتبال]] و یا [[لیگ برتر هندبال زنان ایران|هندبال]] قهرمانی زنان ایران. در بین تیم‌های قهرمان این مسابقات نام استان‌های تهران و اصفهان معمولا به چشم می‌خورد. در دهه ۵۰ شمسی و سال‌های پایانی سلطنت [[دودمان پهلوی]] نوع جدیدی از مسابقات ورزشی در ایران پایه‌گذاری شد که در آن باشگاه‌های ورزشی از سراسر ایران در لیگ‌های باشگاهی مختلف با یکدیگر رقابت می‌کردند. [[جام والیبال شهبانو]] و [[جام بسکتبال شهبانو]] از مهم‌ترین این مسابقات بودند.
[[ورزش زنان|ورزش زنان در ایران]] به صورت جدی در دوران سلطنت [[دودمان پهلوی]] آغاز شد. در این دوره، تمرکز بالایی بر افزایش فعالیت‌های ورزشی بین زنان وجود داشت. از جمله فعالیت‌هایی که باعث رونق ورزش زنان و عادی‌سازی ورزش کردن زنان شد می‌توان از برگزاری [[مسابقات آموزشگاه‌های ایران]] از دهه ۳۰ شمسی، برگزاری لیگ‌های [[لیگ والیبال زنان ایران|والیبال]]، [[لیگ بسکتبال زنان ایران|بسکتبال]]، [[لیگ برتر هندبال زنان ایران|هندبال]]، [[فوتبال زنان در ایران|فوتبال]]، دو و میدانی، تنیس روی میز و … در اشاره کرد. این مسابقات در ابتدا در سری مسابقات لیگ‌های استانی شروع شد، مانند [[لیگ والیبال زنان استان تهران]] از دهه ۳۰ یا [[لیگ بسکتبال زنان استان تهران]] از دهه ۴۰ شمسی. سپس در دهه ۳۰ و ۴۰ شمسی مسابقات کشوری در این رشته‌ها به صورت مسابقه بین تیم‌های استان‌های مختلف در سطح کشور شروع به برگزاری کرد، مانند مسابقات [[لیگ والیبال زنان ایران#مسابقات والیبال قهرمانی ایران|والیبال]]، [[لیگ برتر بسکتبال زنان ایران#مسابقات قهرمانی ایران|بسکتبال]] یا [[لیگ برتر هندبال زنان ایران|هندبال]] قهرمانی زنان ایران. در بین تیم‌های قهرمان این مسابقات نام استان‌های تهران و اصفهان معمولاً به چشم می‌خورد. در دهه ۵۰ شمسی و سال‌های پایانی سلطنت [[دودمان پهلوی]] نوع جدیدی از مسابقات ورزشی در ایران پایه‌گذاری شد که در آن باشگاه‌های ورزشی از سراسر ایران در لیگ‌های باشگاهی مختلف با یکدیگر رقابت می‌کردند. [[جام والیبال شهبانو]] و [[جام بسکتبال شهبانو]] از مهم‌ترین این مسابقات بودند.


در دوران سلطنت [[دودمان پهلوی]] باشگاه‌های ورزشی مختلفی در ورزش زنان شکل گرفت، مانند [[انجمن دوشیزگان و بانوان]] توسط [[پری اباصلتی]] که تیم‌های ورزشی دختران را در رشته‌های مختلف به میدان می‌فرستاد. علاوه بر آن، باشگاه‌های مطرح آن زمان نیز به تاسیس تیم‌های بخش زنان نیز روی‌ آوردند،‌ مانند [[سازمان ورزشی و فرهنگی تاج|تاج]]، پاس، [[باشگاه بسکتبال آرارات تهران|آرارات]]، [[باشگاه فرهنگی ورزشی پرسپولیس|پرسپولیس]]، [[باشگاه والیبال هما|هما]]، [[باشگاه فرهنگی ورزشی ذوب‌آهن|ذوب‌آهن]] و سپاهان.
در دوران سلطنت [[دودمان پهلوی]] باشگاه‌های ورزشی مختلفی در ورزش زنان شکل گرفت، مانند [[انجمن دوشیزگان و بانوان]] توسط [[پری اباصلتی]] که تیم‌های ورزشی دختران را در رشته‌های مختلف به میدان می‌فرستاد. علاوه بر آن، باشگاه‌های مطرح آن زمان نیز به تأسیس تیم‌های بخش زنان نیز روی آوردند، مانند [[سازمان ورزشی و فرهنگی تاج|تاج]]، پاس، [[باشگاه بسکتبال آرارات تهران|آرارات]]، [[باشگاه فرهنگی ورزشی پرسپولیس|پرسپولیس]]، [[باشگاه والیبال هما|هما]]، [[باشگاه فرهنگی ورزشی ذوب‌آهن|ذوب‌آهن]] و سپاهان.


برگزاری گسترده مسابقات ورزشی باشگاهی و استانی زنان در این دوره باعث سرعت گرفتن شکل‌گیری تیم‌‌های ملی ورزش زنان شد، مانند [[بسکتبال در بازی‌های آسیایی|بسکتبال]]، شمشیربازی و [[تیم ملی والیبال زنان ایران|والیبال‌]] (که اولین مدال بین‌المللی ورزش زنان ایران را در [[بازی‌های آسیایی ۱۹۶۶]] کسب کردند).
برگزاری گسترده مسابقات ورزشی باشگاهی و استانی زنان در این دوره باعث سرعت گرفتن شکل‌گیری تیم‌های ملی ورزش زنان شد، مانند [[بسکتبال در بازی‌های آسیایی|بسکتبال]]، شمشیربازی و [[تیم ملی والیبال زنان ایران|والیبال]] (که اولین مدال بین‌المللی ورزش زنان ایران را در [[بازی‌های آسیایی ۱۹۶۶]] کسب کردند).


=== تماشاگران زن در ورزشگاه‌ها ===
=== تماشاگران زن در ورزشگاه‌ها ===
{{اصلی|حضور زنان در ورزشگاه‌های ایران}}
{{اصلی|حضور زنان در ورزشگاه‌های ایران}}
[[پرونده:IRNPOR match 2018 FIFA World Cup 05.jpg|بندانگشتی|هواداران زن [[تیم ملی فوتبال مردان ایران|تیم ملی مردان ایران]]. پس از [[انقلاب ۱۳۵۷]] زنان ایرانی تنها در بازی‌های خارج از کشور توانستند وارد ورزشگاه شوند؛ تا ۱۳۹۸ که با اقدام [[فیفا]] جایگاهی برای زنان هوادار در [[ورزشگاه آزادی]] تعیین شد.]]
[[پرونده:IRNPOR match 2018 FIFA World Cup 05.jpg|بندانگشتی|هواداران زن [[تیم ملی فوتبال مردان ایران|تیم ملی مردان ایران]]. پس از [[انقلاب ۱۳۵۷]] زنان ایرانی تنها در بازی‌های خارج از کشور توانستند وارد ورزشگاه شوند؛ تا ۱۳۹۸ که با اقدام [[فیفا]] جایگاهی برای زنان هوادار در [[ورزشگاه آزادی]] تعیین شد.]]
در سال‌های پیش از [[انقلاب ۱۳۵۷]]، [[حضور زنان در ورزشگاه‌های ایران]] آزاد بود و زنان ایرانی می‌توانستند بازی‌های تیم ملی مردان را نیز آزادانه تماشا کنند اما در سال‌های پس از این انقلاب و در راستای سیاست‌های [[نظام جمهوری اسلامی ایران|حکومت جمهوری اسلامی]]، حضور زنان، محدود و تماشای مسابقات مردان در سالن یا ورزشگاه، ممنوع شد.<ref name=":02">{{یادکرد دانشنامه|نام خانوادگی=Chehabi|نام=Houchang|پیوند نویسنده=هوشنگ شهابی|مقاله=FOOTBALL|دانشنامه=Encyclopædia Iranica|ویرایش=|جلد=|سال=|ناشر=|مکان=|شابک=|صفحه=|نشانی=http://www.iranicaonline.org/articles/football-|تاریخ بازبینی=July 18, 2018|نشانی بایگانی=|تاریخ بایگانی=|زبان=en}}</ref> با وجود این ممنوعیت‌ها، زنان ایرانی همواره تلاش کرده‌اند که وارد ورزشگاه آزادی بشوند تا بازی تیم ملی را از نزدیک ببینند؛ اما [[نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران|نیروی انتظامی جمهوری اسلامی]]، این زنان را دستگیر کرده و مانع ورودشان به ورزشگاه شده‌است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=فیفا: هیچ مانع قابل توجهی برای حضور زنان ایرانی در ورزشگاه‌ها وجود ندارد|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/f4_fifa_no_noteworty_obstacles_attend_women_iranian_stadium/30176882.html|وبگاه=رادیو فردا|بازبینی=2021-04-03|کد زبان=fa}}</ref> در دهه‌های هفتاد و هشتاد این موضوع با درخواست زنان برای دیدن بازی‌های ورزشی مردان به ویژه [[فوتبال در ایران|فوتبال]] جدی‌تر شد و فشار فدراسیون‌های ورزشی آسیایی و جهانی برای پایان دادن به این ممنوعیت، ابعادی تازه به این موضوع داد. ممنوعیت تماشای بازی مردان در ورزشگاه‌ها برای [[زن|زنان]]، گونه‌ای [[تبعیض جنسیتی|تبعیض جنسی]] شمرده شده‌است.<ref name="zamaneh">{{یادکرد وب|نشانی=http://zamaaneh.com/news/2008/08/post_6067.html|عنوان=ممنوعیت ورود زنان به ورزشگاه‌ها، تبعیض است|تاریخ بازدید=۱۷ آبان ۱۳۸۷|تاریخ=۲ شهریور ۱۳۸۷|ناشر=[[رادیو زمانه]]}}</ref>
در سال‌های پیش از [[انقلاب ۱۳۵۷]]، [[حضور زنان در ورزشگاه‌های ایران]] آزاد بود و زنان ایرانی می‌توانستند بازی‌های تیم ملی مردان را نیز آزادانه تماشا کنند اما در سال‌های پس از این انقلاب و در راستای سیاست‌های [[نظام جمهوری اسلامی ایران|حکومت جمهوری اسلامی]]، حضور زنان، محدود و تماشای مسابقات مردان در سالن یا ورزشگاه، ممنوع شد.<ref name=":02">{{یادکرد دانشنامه|نام خانوادگی=Chehabi|نام=Houchang|پیوند نویسنده=هوشنگ شهابی|مقاله=FOOTBALL|دانشنامه=Encyclopædia Iranica|ویرایش=|جلد=|سال=|ناشر=|مکان=|شابک=|صفحه=|نشانی=http://www.iranicaonline.org/articles/football-|تاریخ بازبینی=July 18, 2018|نشانی بایگانی=|تاریخ بایگانی=|زبان=en}}</ref> با وجود این ممنوعیت‌ها، زنان ایرانی همواره تلاش کرده‌اند که وارد ورزشگاه آزادی بشوند تا بازی تیم ملی را از نزدیک ببینند؛ اما [[نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران|نیروی انتظامی جمهوری اسلامی]]، این زنان را دستگیر کرده و مانع ورودشان به ورزشگاه شده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=فیفا: هیچ مانع قابل توجهی برای حضور زنان ایرانی در ورزشگاه‌ها وجود ندارد|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/f4_fifa_no_noteworty_obstacles_attend_women_iranian_stadium/30176882.html|وبگاه=رادیو فردا|بازبینی=2021-04-03|کد زبان=fa}}</ref> در دهه‌های هفتاد و هشتاد این موضوع با درخواست زنان برای دیدن بازی‌های ورزشی مردان به ویژه [[فوتبال در ایران|فوتبال]] جدی‌تر شد و فشار فدراسیون‌های ورزشی آسیایی و جهانی برای پایان دادن به این ممنوعیت، ابعادی تازه به این موضوع داد. ممنوعیت تماشای بازی مردان در ورزشگاه‌ها برای [[زن|زنان]]، گونه‌ای [[تبعیض جنسیتی|تبعیض جنسی]] شمرده شده است.<ref name="zamaneh">{{یادکرد وب|نشانی=http://zamaaneh.com/news/2008/08/post_6067.html|عنوان=ممنوعیت ورود زنان به ورزشگاه‌ها، تبعیض است|تاریخ بازدید=۱۷ آبان ۱۳۸۷|تاریخ=۲ شهریور ۱۳۸۷|ناشر=[[رادیو زمانه]]}}</ref>


[[محمود احمدی‌نژاد]]، رئیس‌جمهور محافظه‌کار ایران، در تیر ۱۳۸۴، وعده داد که ورود زنان به ورزشگاه‌های ایران را آزاد کند؛ اما با مخالفت صریح [[روحانی‌گرایی در ایران|روحانیت ایران]]، در طرح خود، شکست خورد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=رادیو زمانه - ممنوعیت ورود زنان به ورزشگاه‌ها، تبعیض است|نشانی=https://zamaaneh.com/news/2008/08/post_6067.html|بازبینی=2021-04-01|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20210401172644/https://zamaaneh.com/news/2008/08/post_6067.html|تاریخ بایگانی=2021-04-01}}</ref> در همین دوره و در حاشیهٔ بازی ایران و بحرین در مرحلهٔ مقدماتی جام جهانی ۲۰۰۶ که منجر به راه‌یابی تیم ملی به جام جهانی شد، شمار کمی از [[زنان در ایران|زنان ایرانی]] (حدود ۷۰ تن) پس از تلاش‌های فراوان و تنها در نیمهٔ دوم، اجازه یافتند در ورزشگاه حاضر شوند؛ این، نخستین حضور زنان تماشاگر ایرانی پس از سال ۱۳۵۷، در ورزشگاه آزادی بود.<ref>{{یادکرد خبر|کوشش=|تاریخ=۲۰ خرداد ۱۳۸۴|عنوان=یادداشت‌های خبرنگار ایسنا از نخستین حضور 70 تماشاگر زن در ورزشگاه یکصد هزار نفری آزادی|نشانی=https://www.isna.ir/news/8403-08554/يادداشت-هاي-خبرنگار-ايسنا-از-نخستين-حضور-70-تماشاگر-زن-در-ورزشگاه|ناشر=[[ایسنا]]|زبان=|تاریخ بازدید=۲۰ ژوئیه ۲۰۱۸|تاریخ بازبینی=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180720165750/https://www.isna.ir/news/8403-08554/يادداشت-هاي-خبرنگار-ايسنا-از-نخستين-حضور-70-تماشاگر-زن-در-ورزشگاه|archivedate=۲۰ ژوئیه ۲۰۱۸|dead-url=yes}}</ref> در شهریور ۱۳۹۸، [[فیفا]] ضرب‌الاجلی برای حضور هواداران زن ایرانی در ورزشگاه‌ها داد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ضرب‌الاجل فیفا برای حضور زنان در ورزشگاه‌ها؛ جنیدی: منع قانونی در این باره نداریم‎|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/iran-fifa-women-stadiums/30092889.html|وبگاه=رادیو فردا|بازبینی=2021-04-01|کد زبان=fa|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20210401170656/https://www.radiofarda.com/a/iran-fifa-women-stadiums/30092889.html|تاریخ بایگانی=2021-04-01}}</ref> در پی این اقدام فیفا، زنان ایرانی در بازی ایران و کامبوج در مرحلهٔ مقدماتی جام جهانی ۲۰۲۲، وارد ورزشگاه آزادی شدند. برای زنان جایگاه ویژه‌ای تعیین شده‌بود و تلویزیون دولتی ایران در هنگام پخش زنده، به حضور زنان در ورزشگاه، اشاره‌ای نکرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ایران-کامبوج؛ مسابقه‌ای که تماشاچیان از بازیکنان مهم‌ترند {{!}} DW {{!}} 10.10.2019|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/ایران-کامبوج-مسابقهای-که-تماشاچیان-از-بازیکنان-مهمترند/a-50775600|وبگاه=DW.COM|بازبینی=2021-04-03|کد زبان=fa-IR|نام=Deutsche|نام خانوادگی=Welle (www.dw.com)}}</ref>
[[محمود احمدی‌نژاد]]، رئیس‌جمهور محافظه‌کار ایران، در تیر ۱۳۸۴، وعده داد که ورود زنان به ورزشگاه‌های ایران را آزاد کند؛ اما با مخالفت صریح [[روحانی‌گرایی در ایران|روحانیت ایران]]، در طرح خود، شکست خورد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=رادیو زمانه - ممنوعیت ورود زنان به ورزشگاه‌ها، تبعیض است|نشانی=https://zamaaneh.com/news/2008/08/post_6067.html|بازبینی=2021-04-01|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20210401172644/https://zamaaneh.com/news/2008/08/post_6067.html|تاریخ بایگانی=2021-04-01}}</ref> در همین دوره و در حاشیهٔ بازی ایران و بحرین در مرحلهٔ مقدماتی جام جهانی ۲۰۰۶ که منجر به راه‌یابی تیم ملی به جام جهانی شد، شمار کمی از [[زنان در ایران|زنان ایرانی]] (حدود ۷۰ تن) پس از تلاش‌های فراوان و تنها در نیمهٔ دوم، اجازه یافتند در ورزشگاه حاضر شوند؛ این، نخستین حضور زنان تماشاگر ایرانی پس از سال ۱۳۵۷، در ورزشگاه آزادی بود.<ref>{{یادکرد خبر|کوشش=|تاریخ=۲۰ خرداد ۱۳۸۴|عنوان=یادداشت‌های خبرنگار ایسنا از نخستین حضور 70 تماشاگر زن در ورزشگاه یکصد هزار نفری آزادی|نشانی=https://www.isna.ir/news/8403-08554/يادداشت-هاي-خبرنگار-ايسنا-از-نخستين-حضور-70-تماشاگر-زن-در-ورزشگاه|ناشر=[[ایسنا]]|زبان=|تاریخ بازدید=۲۰ ژوئیه ۲۰۱۸|تاریخ بازبینی=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180720165750/https://www.isna.ir/news/8403-08554/يادداشت-هاي-خبرنگار-ايسنا-از-نخستين-حضور-70-تماشاگر-زن-در-ورزشگاه|archivedate=۲۰ ژوئیه ۲۰۱۸|dead-url=yes}}</ref> در شهریور ۱۳۹۸، [[فیفا]] ضرب‌الاجلی برای حضور هواداران زن ایرانی در ورزشگاه‌ها داد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ضرب‌الاجل فیفا برای حضور زنان در ورزشگاه‌ها؛ جنیدی: منع قانونی در این باره نداریم‎|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/iran-fifa-women-stadiums/30092889.html|وبگاه=رادیو فردا|بازبینی=2021-04-01|کد زبان=fa|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20210401170656/https://www.radiofarda.com/a/iran-fifa-women-stadiums/30092889.html|تاریخ بایگانی=2021-04-01}}</ref> در پی این اقدام فیفا، زنان ایرانی در بازی ایران و کامبوج در مرحلهٔ مقدماتی جام جهانی ۲۰۲۲، وارد ورزشگاه آزادی شدند. برای زنان جایگاه ویژه‌ای تعیین شده‌بود و تلویزیون دولتی ایران در هنگام پخش زنده، به حضور زنان در ورزشگاه، اشاره‌ای نکرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ایران-کامبوج؛ مسابقه‌ای که تماشاچیان از بازیکنان مهم‌ترند {{!}} DW {{!}} 10.10.2019|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/ایران-کامبوج-مسابقهای-که-تماشاچیان-از-بازیکنان-مهمترند/a-50775600|وبگاه=DW.COM|بازبینی=2021-04-03|کد زبان=fa-IR|نام=Deutsche|نام خانوادگی=Welle (www.dw.com)}}</ref>


با وجود محدودیت‌ها برای زنان ایرانی، هواداران زن رقبای تیم ملی، همانند کره‌جنوبی در ۱۳۹۵ و سوریه در سال ۱۳۹۶، توانسته‌اند وارد ورزشگاه آزادی شوند، در هنگامی که هواداران زن ایرانی، در پشت درها مانده‌اند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=تماشاگران زن ورزشگاه آزادی در دیدار ایران و کره+ عکس {{!}} اقتصاد آنلاین|نشانی=https://www.eghtesadonline.com/بخش-ورزشی-85/151277-تماشاگران-زن-ورزشگاه-آزادی-در-دیدار-ایران-کره-عکس|وبگاه=www.eghtesadonline.com|بازبینی=2021-04-03|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=زنان سوری در ورزشگاه آزادی؛ زنان ایرانی پشت در {{!}} DW {{!}} 05.09.2017|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%B3%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%88%D8%B1%D8%B2%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%BE%D8%B4%D8%AA-%D8%AF%D8%B1/a-40371562|وبگاه=DW.COM|بازبینی=2021-04-01|نام=Deutsche|نام خانوادگی=Welle (www.dw.com)|پیوند بایگانی=https://archive.today/20210401173314/https://www.dw.com/fa-ir/%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%B3%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%88%D8%B1%D8%B2%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%BE%D8%B4%D8%AA-%D8%AF%D8%B1/a-40371562|تاریخ بایگانی=۱ آوریل ۲۰۲۱|url-status=live}}</ref> نخستین مورد از این حضور زنان خارجی در ورزشگاه آزادی در بازی پلی‌آف آسیا و اروپا در مرحلهٔ مقدماتی جام جهانی ۲۰۰۲ بود: زنان ایرلندی، تیم رقیب ایران، توانستند برای تشویق تیم ملی‌شان وارد ورزشگاه آزادی شوند. این رویداد با اعتراض فعالان [[جنبش زنان ایران]] مواجه شد؛ چرا که دریافتند این فقط زنان ایرانی هستند که اجازهٔ ورود به ورزشگاه را ندارند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۶ اسفند ۱۳۹۳|وبگاه=عدالت برای ایران|نشانی=https://justice4iran.org/persian/dadkhahi/my-share-half-of-freedom/|عنوان=سهم من، نیمی از آزادی|بازبینی=۲۱ ژوئیه ۲۰۱۸|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150804104238/http://justice4iran.org/persian/dadkhahi/my-share-half-of-freedom/|archivedate=۴ اوت ۲۰۱۵|dead-url=yes}}</ref>
با وجود محدودیت‌ها برای زنان ایرانی، هواداران زن رقبای تیم ملی، همانند کره‌جنوبی در ۱۳۹۵ و سوریه در سال ۱۳۹۶، توانسته‌اند وارد ورزشگاه آزادی شوند، در هنگامی که هواداران زن ایرانی، در پشت درها مانده‌اند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=تماشاگران زن ورزشگاه آزادی در دیدار ایران و کره+ عکس {{!}} اقتصاد آنلاین|نشانی=https://www.eghtesadonline.com/بخش-ورزشی-85/151277-تماشاگران-زن-ورزشگاه-آزادی-در-دیدار-ایران-کره-عکس|وبگاه=www.eghtesadonline.com|بازبینی=2021-04-03|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=زنان سوری در ورزشگاه آزادی؛ زنان ایرانی پشت در {{!}} DW {{!}} 05.09.2017|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/زنان-سوری-در-ورزشگاه-آزادی-زنان-ایرانی-پشت-در/a-40371562|وبگاه=DW.COM|بازبینی=2021-04-01|نام=Deutsche|نام خانوادگی=Welle (www.dw.com)|پیوند بایگانی=https://archive.today/20210401173314/https://www.dw.com/fa-ir/زنان-سوری-در-ورزشگاه-آزادی-زنان-ایرانی-پشت-در/a-40371562|تاریخ بایگانی=۱ آوریل ۲۰۲۱|url-status=live}}</ref> نخستین مورد از این حضور زنان خارجی در ورزشگاه آزادی در بازی پلی‌آف آسیا و اروپا در مرحلهٔ مقدماتی جام جهانی ۲۰۰۲ بود: زنان ایرلندی، تیم رقیب ایران، توانستند برای تشویق تیم ملی‌شان وارد ورزشگاه آزادی شوند. این رویداد با اعتراض فعالان [[جنبش زنان ایران]] مواجه شد؛ چرا که دریافتند این فقط زنان ایرانی هستند که اجازهٔ ورود به ورزشگاه را ندارند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۶ اسفند ۱۳۹۳|وبگاه=عدالت برای ایران|نشانی=https://justice4iran.org/persian/dadkhahi/my-share-half-of-freedom/|عنوان=سهم من، نیمی از آزادی|بازبینی=۲۱ ژوئیه ۲۰۱۸|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150804104238/http://justice4iran.org/persian/dadkhahi/my-share-half-of-freedom/|archivedate=۴ اوت ۲۰۱۵|dead-url=yes}}</ref>


== پرهوادارترین ورزش‌ها ==
== پرهوادارترین ورزش‌ها ==
خط ۲۹: خط ۲۹:
[[پرونده:Iran vs Belarus, 2019-03-02 13.jpg|راست|بندانگشتی|بازی دوستانهٔ تیم‌های ملی فوتبال [[تیم ملی فوتبال زنان ایران|زنان ایران]] و [[تیم ملی فوتبال بلاروس|بلاروس]] در سال ۱۳۹۷]]
[[پرونده:Iran vs Belarus, 2019-03-02 13.jpg|راست|بندانگشتی|بازی دوستانهٔ تیم‌های ملی فوتبال [[تیم ملی فوتبال زنان ایران|زنان ایران]] و [[تیم ملی فوتبال بلاروس|بلاروس]] در سال ۱۳۹۷]]
[[پرونده:Esteghlal Edges Past Persepolis 3-2 to Claim Tehran Derby-33.jpg|بندانگشتی|[[شهرآورد تهران]]، مهم‌ترین بازی باشگاهی [[فوتبال در ایران|فوتبال ایران]] و یکی از بزرگ‌ترین شهرآوردهای جهان]]
[[پرونده:Esteghlal Edges Past Persepolis 3-2 to Claim Tehran Derby-33.jpg|بندانگشتی|[[شهرآورد تهران]]، مهم‌ترین بازی باشگاهی [[فوتبال در ایران|فوتبال ایران]] و یکی از بزرگ‌ترین شهرآوردهای جهان]]
[[فوتبال در ایران]] به پرهوادارترین ورزش در این کشور تبدیل شده‌است. به عنوان دوره‌ای درخشان، [[تیم ملی فوتبال ایران|تیم ملی فوتبال مردان ایران]] در سال‌های [[جام ملت‌های آسیا ۱۹۶۸|۱۹۶۸]]، [[جام ملت‌های آسیا ۱۹۷۲|۱۹۷۲]]، [[فوتبال در بازی‌های آسیایی ۱۹۷۴|۱۹۷۴]] و [[جام ملت‌های آسیا ۱۹۷۶|۱۹۷۶]] به قهرمانی در بالاترین سطح آسیا دست یافت و نخستین‌بار در سال [[جام جهانی فوتبال ۱۹۷۸|۱۹۷۸]] به [[جام جهانی فوتبال]] راه پیدا کرد. در این دوران درخشان، [[باشگاه فوتبال تاج]] نیز در [[مسابقات باشگاهی قهرمانی آسیا ۱۹۷۰]] به قهرمانی رسید. برخی از این موفقیت‌ها، با گرفتن میزبانی بالاترین رقابت‌های ورزشی آسیا توسط ایران هم‌دوره بودند و میزبانی [[جام ملت‌های آسیا ۱۹۶۸]] و [[جام ملت‌های آسیا ۱۹۷۶|۱۹۷۶]] نمونه‌های آن هستند. با روی دادن [[انقلاب ۱۳۵۷]]، یک وقفه در پیشرفت ورزش ایران، اتفاق افتاد. در دورانی، دولت جدید، ورزشگاه‌ها را رقیب مساجد دانست. تیم‌های بزرگ ایرانی، توقیف شدند و از حضور زنان در بسیاری از فعالیت‌های مربوط، جلوگیری شد. علاوه بر این، [[جنگ ایران و عراق]]، منابع کمی را برای اختصاص دادن به ورزش ایران باقی گذاشت. با این حال، پشتیبانی عظیم مردم از ورزش، به ویژه در مورد فوتبال، ادامه‌دار بود تا حکومت مجبور به از سرگیری فعالیت‌ها شود.<ref name=":282"/><ref name="mashreghnews.ir"/> پیشینهٔ [[فوتبال مردان در ایران]] به اواخر [[ایران قاجاری|قاجار]] و رسمی‌اش به نخستین سال‌های [[دوران پهلوی]] می‌رسد؛ سال‌هایی که در آن نخستین باشگاه‌های ایرانی (حدود سال ۱۳۰۵) بنیان‌گذاری شدند. در سال ۱۳۲۵ [[فدراسیون فوتبال ایران]] ایجاد شد؛ اگرچه تیم ملی مردان زودتر ایجاد شده بود. [[لیگ برتر خلیج فارس]] بالاترین رده از فوتبال مردان در ایران است که ادامه‌دهندهٔ [[لیگ فوتبال مردان ایران|لیگ‌های پیشین]] این کشور است.<ref name=":1">{{یادکرد وب|عنوان=Magiran {{!}} روزنامه ایران (1395/06/07): در مسیر تاریخ|نشانی=https://www.magiran.com/article/3420366|وبگاه=www.magiran.com|بازبینی=2019-11-03|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20191103005415/https://www.magiran.com/article/3420366|تاریخ بایگانی=۳ نوامبر ۲۰۱۹|dead-url=no}}</ref><ref name=":7">{{یادکرد وب|عنوان=مجله فوتبال ایران|نشانی=https://www.hamshahrionline.ir/news/60565/مجله-فوتبال-ایران|وبگاه=همشهری آنلاین|تاریخ=2015-11-19|بازبینی=2021-06-24|کد زبان=fa|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20210429080853/https://www.hamshahrionline.ir/news/60565/%D9%85%D8%AC%D9%84%D9%87-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86|تاریخ بایگانی=2021-06-24}}</ref><ref name=":6">{{یادکرد وب|عنوان=آشنایی با لیگ برتر|نشانی=https://www.hamshahrionline.ir/news/417683/آشنایی-با-لیگ-برتر|وبگاه=همشهری آنلاین|تاریخ=2018-09-28|بازبینی=2021-06-23|کد زبان=fa|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20210623171942/https://www.hamshahrionline.ir/news/417683/%D8%A2%D8%B4%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1|تاریخ بایگانی=2021-06-23}}</ref> به شکل رسمی پیشینهٔ [[فوتبال زنان در ایران]] به دههٔ ۱۳۴۰ برمی‌گردد.<ref name=":2">{{یادکرد وب|عنوان=آشنایی با تاریخچه فوتبال زنان در ایران|نشانی=https://www.hamshahrionline.ir/news/140165/آشنایی-با-تاریخچه-فوتبال-زنان-در-ایران|وبگاه=همشهری آنلاین|تاریخ=2011-07-12|بازبینی=2021-06-22|کد زبان=fa|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20210202133456/https://www.hamshahrionline.ir/news/140165/%D8%A2%D8%B4%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DA%86%D9%87-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86|تاریخ بایگانی=2021-06-22}}</ref><ref name=":4">{{یادکرد وب|عنوان=تاریخچه فوتبال زنان در ایران + عکس|نشانی=https://footballdokht.ir/news/577-تاریخچه-فوتبال-زنان-در-ایران-عکس.html|وبگاه=فوتبالدخت {{!}} فوتبال زنان ایران|بازبینی=2021-06-23|کد زبان=fa|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20210623181703/https://footballdokht.ir/news/577-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DA%86%D9%87-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%B9%DA%A9%D8%B3.html|تاریخ بایگانی=2021-06-23}}</ref> باشگاه‌های تهرانی [[باشگاه فوتبال تاج|تاج]]، [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]، [[باشگاه فوتبال دیهیم تهران|دیهیم]] و [[باشگاه فوتبال عقاب تهران|عقاب]] پیشگامان ایجاد تیم حرفه‌ای زنان در ایران هستند.<ref name=":2"/><ref name=":4"/> [[لیگ برتر کوثر|لیگ برتر فوتبال زنان ایران]] بالاترین رده از [[لیگ فوتبال زنان ایران|فوتبال زنان]] در ایران است.<ref name=":2"/><ref name=":4"/> با وجود قطع ورزش و فوتبال زنان پس از انقلاب ۱۳۵۷، اما در دوران رئیس‌جمهوری [[سید محمد خاتمی|محمد خاتمی]] به فوتبال زنان ایران اهمیت داده شد و زیرساختی برای زنان در نظر گرفته شد. تا پیش از این، پس از شروع دوبارهٔ [[ورزش زنان]] پس از انقلاب، فوتبال زنان ایرانی به دلایل انقلابی در سالن‌ها برگزار می‌شد.<ref name=":2"/><ref name=":4"/>
[[فوتبال در ایران]] به پرهوادارترین ورزش در این کشور تبدیل شده است. به عنوان دوره‌ای درخشان، [[تیم ملی فوتبال ایران|تیم ملی فوتبال مردان ایران]] در سال‌های [[جام ملت‌های آسیا ۱۹۶۸|۱۹۶۸]]، [[جام ملت‌های آسیا ۱۹۷۲|۱۹۷۲]]، [[فوتبال در بازی‌های آسیایی ۱۹۷۴|۱۹۷۴]] و [[جام ملت‌های آسیا ۱۹۷۶|۱۹۷۶]] به قهرمانی در بالاترین سطح آسیا دست یافت و نخستین‌بار در سال [[جام جهانی فوتبال ۱۹۷۸|۱۹۷۸]] به [[جام جهانی فوتبال]] راه پیدا کرد. در این دوران درخشان، [[باشگاه فوتبال تاج]] نیز در [[مسابقات باشگاهی قهرمانی آسیا ۱۹۷۰]] به قهرمانی رسید. برخی از این موفقیت‌ها، با گرفتن میزبانی بالاترین رقابت‌های ورزشی آسیا توسط ایران هم‌دوره بودند و میزبانی [[جام ملت‌های آسیا ۱۹۶۸]] و [[جام ملت‌های آسیا ۱۹۷۶|۱۹۷۶]] نمونه‌های آن هستند. با روی دادن [[انقلاب ۱۳۵۷]]، یک وقفه در پیشرفت ورزش ایران، اتفاق افتاد. در دورانی، دولت جدید، ورزشگاه‌ها را رقیب مساجد دانست. تیم‌های بزرگ ایرانی، توقیف شدند و از حضور زنان در بسیاری از فعالیت‌های مربوط، جلوگیری شد. علاوه بر این، [[جنگ ایران و عراق]]، منابع کمی را برای اختصاص دادن به ورزش ایران باقی گذاشت. با این حال، پشتیبانی عظیم مردم از ورزش، به ویژه در مورد فوتبال، ادامه‌دار بود تا حکومت مجبور به از سرگیری فعالیت‌ها شود.<ref name=":282">{{یادکرد وب|عنوان=Iran - Sports and media|نشانی=https://www.britannica.com/place/Iran/Sports-and-recreation|وبگاه=Encyclopedia Britannica|بازبینی=2020-05-18|پیوند بایگانی=https://archive.today/20200518135446/https://www.britannica.com/place/Iran/Sports-and-recreation|تاریخ بایگانی=۱۸ مه ۲۰۲۰|url-status=live}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=افتخارات فوتبال ایران در کتابچه AFC|نشانی=https://www.mashreghnews.ir/news/368264/افتخارات-فوتبال-ایران-در-کتابچه-AFC|وبگاه=مشرق نیوز|بازبینی=2020-05-20|پیوند بایگانی=https://archive.today/20200520144304/https://www.mashreghnews.ir/news/368264/افتخارات-فوتبال-ایران-در-کتابچه-AFC|تاریخ بایگانی=۲۰ مه ۲۰۲۰|url-status=live}}</ref> پیشینهٔ [[فوتبال مردان در ایران]] به اواخر [[ایران قاجاری|قاجار]] و رسمی‌اش به نخستین سال‌های [[دوران پهلوی]] می‌رسد؛ سال‌هایی که در آن نخستین باشگاه‌های ایرانی (حدود سال ۱۳۰۵) بنیان‌گذاری شدند. در سال ۱۳۲۵ [[فدراسیون فوتبال ایران]] ایجاد شد؛ اگرچه تیم ملی مردان زودتر ایجاد شده بود. [[لیگ برتر خلیج فارس]] بالاترین رده از فوتبال مردان در ایران است که ادامه‌دهندهٔ [[لیگ فوتبال مردان ایران|لیگ‌های پیشین]] این کشور است.<ref name=":1">{{یادکرد وب|عنوان=Magiran {{!}} روزنامه ایران (1395/06/07): در مسیر تاریخ|نشانی=https://www.magiran.com/article/3420366|وبگاه=www.magiran.com|بازبینی=2019-11-03|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20191103005415/https://www.magiran.com/article/3420366|تاریخ بایگانی=۳ نوامبر ۲۰۱۹|dead-url=no}}</ref><ref name=":7">{{یادکرد وب|عنوان=مجله فوتبال ایران|نشانی=https://www.hamshahrionline.ir/news/60565/مجله-فوتبال-ایران|وبگاه=همشهری آنلاین|تاریخ=2015-11-19|بازبینی=2021-06-24|کد زبان=fa|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20210429080853/https://www.hamshahrionline.ir/news/60565/%D9%85%D8%AC%D9%84%D9%87-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86|تاریخ بایگانی=2021-06-24}}</ref><ref name=":6">{{یادکرد وب|عنوان=آشنایی با لیگ برتر|نشانی=https://www.hamshahrionline.ir/news/417683/آشنایی-با-لیگ-برتر|وبگاه=همشهری آنلاین|تاریخ=2018-09-28|بازبینی=2021-06-23|کد زبان=fa|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20210623171942/https://www.hamshahrionline.ir/news/417683/%D8%A2%D8%B4%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1|تاریخ بایگانی=2021-06-23}}</ref> به شکل رسمی پیشینهٔ [[فوتبال زنان در ایران]] به دههٔ ۱۳۴۰ برمی‌گردد.<ref name=":2">{{یادکرد وب|عنوان=آشنایی با تاریخچه فوتبال زنان در ایران|نشانی=https://www.hamshahrionline.ir/news/140165/آشنایی-با-تاریخچه-فوتبال-زنان-در-ایران|وبگاه=همشهری آنلاین|تاریخ=2011-07-12|بازبینی=2021-06-22|کد زبان=fa|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20210202133456/https://www.hamshahrionline.ir/news/140165/%D8%A2%D8%B4%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DA%86%D9%87-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86|تاریخ بایگانی=2021-06-22}}</ref><ref name=":4">{{یادکرد وب|عنوان=تاریخچه فوتبال زنان در ایران + عکس|نشانی=https://footballdokht.ir/news/577-تاریخچه-فوتبال-زنان-در-ایران-عکس.html|وبگاه=فوتبالدخت {{!}} فوتبال زنان ایران|بازبینی=2021-06-23|کد زبان=fa|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20210623181703/https://footballdokht.ir/news/577-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DA%86%D9%87-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%B9%DA%A9%D8%B3.html|تاریخ بایگانی=2021-06-23}}</ref> باشگاه‌های تهرانی [[باشگاه فوتبال تاج|تاج]]، [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]، [[باشگاه فوتبال دیهیم تهران|دیهیم]] و [[باشگاه فوتبال عقاب تهران|عقاب]] پیشگامان ایجاد تیم حرفه‌ای زنان در ایران هستند.<ref name=":4"/><ref name=":2"/> [[لیگ برتر کوثر|لیگ برتر فوتبال زنان ایران]] بالاترین رده از [[لیگ فوتبال زنان ایران|فوتبال زنان]] در ایران است.<ref name=":4"/><ref name=":2"/> با وجود قطع ورزش و فوتبال زنان پس از انقلاب ۱۳۵۷، اما در دوران رئیس‌جمهوری [[سید محمد خاتمی|محمد خاتمی]] به فوتبال زنان ایران اهمیت داده شد و زیرساختی برای زنان در نظر گرفته شد. تا پیش از این، پس از شروع دوبارهٔ [[ورزش زنان]] پس از انقلاب، فوتبال زنان ایرانی به دلایل انقلابی در سالن‌ها برگزار می‌شد.<ref name=":4"/><ref name=":2"/>


=== بسکتبال ===
=== بسکتبال ===
نخستین نشانه‌های [[بسکتبال]] در ایران در سال‌های ۱۳۱۰ و ۱۳۱۱ یافت می‌شود. بسکتبال در ایران در سال‌های ۱۳۱۰ به بعد، در آموزشگاه‌های ایران وجود داشت تا اینکه در سال ۱۳۱۴، این ورزش به شکل رسمی توسط [[فریدون شریف‌زاده]] به مردم ایران، شناسانده گردید. در سال ۱۳۲۴، [[فدراسیون بسکتبال ایران]] بنیان‌گذاری شد. [[تیم ملی بسکتبال زنان ایران]] در سال ۱۳۴۴ تاسیس شد و [[تیم ملی بسکتبال مردان ایران]] نیز برای بار نخستین توانست در سال ۱۹۴۸ در مسابقه‌های [[بازی‌های المپیک تابستانی ۱۹۴۸|المپیک لندن]] شرکت کند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=تاریخچه بسکتبال ایران {{!}} فدراسیون بسکتبال جمهوری اسلامی ایران|نشانی=http://iribf.ir/history-of-iranian-basketball/|تاریخ=2020-05-06|بازبینی=2021-08-07|کد زبان=fa-IR|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20210807223523/http://iribf.ir/history-of-iranian-basketball/|تاریخ بایگانی=2021-08-07}}</ref> مسابقات [[لیگ برتر بسکتبال زنان ایران|باشگاهی بسکتبال زنان ایران]] از سال [[جام بسکتبال شهبانو ۱۳۵۴|۱۳۵۴]] با عنوان [[جام بسکتبال شهبانو|جام شهبانو]] آغاز شد که [[باشگاه بسکتبال ایرانا|ایرانا]] اولین قهرمان ایران نام گرفت.<ref name=":5">{{یادکرد وب|عنوان=دنیای ورزش - شماره ٣٣٣ - شنبه ٧ اسفند ٢٥٣٥|نشانی=https://issuu.com/javanan56/docs/7002936|وبگاه=Issuu|بازبینی=2019-06-12|کد زبان=en}}</ref> در بخش مردان مسابقات [[لیگ برتر بسکتبال مردان ایران|باشگاهی بسکتبال مردان ایران]] از سال [[جام بسکتبال ولیعهد ۱۳۵۴|۱۳۵۴]] با عنوان [[جام بسکتبال ولیعهد|جام ولیعهد]] آغاز شد که [[باشگاه بسکتبال پهلوی تهران|باشگاه پهلوی تهران]] اولین قهرمان ایران نام گرفت.<ref name=":03">{{یادکرد وب|عنوان=دنیای ورزش - شماره ٢٩٤ - شنبه ٨ خرداد ٢٥٣٥|نشانی=https://issuu.com/javanan56/docs/7002897|وبگاه=Issuu|بازبینی=2019-08-25|کد زبان=en}}</ref>
نخستین نشانه‌های [[بسکتبال]] در ایران در سال‌های ۱۳۱۰ و ۱۳۱۱ یافت می‌شود. بسکتبال در ایران در سال‌های ۱۳۱۰ به بعد، در آموزشگاه‌های ایران وجود داشت تا اینکه در سال ۱۳۱۴، این ورزش به شکل رسمی توسط [[فریدون شریف‌زاده]] به مردم ایران، شناسانده گردید. در سال ۱۳۲۴، [[فدراسیون بسکتبال ایران]] بنیان‌گذاری شد. [[تیم ملی بسکتبال زنان ایران]] در سال ۱۳۴۴ تأسیس شد و [[تیم ملی بسکتبال مردان ایران]] نیز برای بار نخستین توانست در سال ۱۹۴۸ در مسابقه‌های [[بازی‌های المپیک تابستانی ۱۹۴۸|المپیک لندن]] شرکت کند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=تاریخچه بسکتبال ایران {{!}} فدراسیون بسکتبال جمهوری اسلامی ایران|نشانی=http://iribf.ir/history-of-iranian-basketball/|تاریخ=2020-05-06|بازبینی=2021-08-07|کد زبان=fa-IR|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20210807223523/http://iribf.ir/history-of-iranian-basketball/|تاریخ بایگانی=2021-08-07}}</ref> مسابقات [[لیگ برتر بسکتبال زنان ایران|باشگاهی بسکتبال زنان ایران]] از سال [[جام بسکتبال شهبانو ۱۳۵۴|۱۳۵۴]] با عنوان [[جام بسکتبال شهبانو|جام شهبانو]] آغاز شد که [[باشگاه بسکتبال ایرانا|ایرانا]] اولین قهرمان ایران نام گرفت.<ref name=":5">{{یادکرد وب|عنوان=دنیای ورزش - شماره ٣٣٣ - شنبه ٧ اسفند ٢٥٣٥|نشانی=https://issuu.com/javanan56/docs/7002936|وبگاه=Issuu|بازبینی=2019-06-12|کد زبان=en}}</ref> در بخش مردان مسابقات [[لیگ برتر بسکتبال مردان ایران|باشگاهی بسکتبال مردان ایران]] از سال [[جام بسکتبال ولیعهد ۱۳۵۴|۱۳۵۴]] با عنوان [[جام بسکتبال ولیعهد|جام ولیعهد]] آغاز شد که [[باشگاه بسکتبال پهلوی تهران|باشگاه پهلوی تهران]] اولین قهرمان ایران نام گرفت.<ref name=":03">{{یادکرد وب|عنوان=دنیای ورزش - شماره ٢٩٤ - شنبه ٨ خرداد ٢٥٣٥|نشانی=https://issuu.com/javanan56/docs/7002897|وبگاه=Issuu|بازبینی=2019-08-25|کد زبان=en}}</ref>


=== والیبال ===
=== والیبال ===
[[پرونده:Iran men's national volleyball team before a match against the united states national team.jpg|بندانگشتی|[[تیم ملی والیبال مردان ایران]] در ژوئن ۲۰۱۵‏]]
[[پرونده:Iran men's national volleyball team before a match against the united states national team.jpg|بندانگشتی|[[تیم ملی والیبال مردان ایران]] در ژوئن ۲۰۱۵‏]]
از سال ۱۳۰۴ بود که توجه همگانی در ایران نسبت به ورزش [[والیبال]] بیشتر شد و به سرعت هواداران بسیاری را جذب کرد. نخستین مسابقهٔ والیبال ایران در سال ۱۳۰۴ میان دو تیم دارالمعلمین ورزش و کلوپ شایسته برگزار گردید. کمی بعد، والیبال به آموزشگاه‌های این کشور نیز راه یافت. در سال ۱۳۱۴ نیز دوره‌ای از مسابقه‌های باشگاهی در تهران، پایتخت ایران، برگزار گردید و تیم والیبال باشگاه دربند توانست به قهرمانی برسد. در این سال همچنین مسابقه‌های دوستانه و انگیزشی میان تیم‌های زنان ایرانی برگزار شد. در سال ۱۳۱۸، نخستین دورهٔ مسابقه‌های والیبال قهرمانی ایران، هم‌دوره با مسابقه‌های رشته‌های ورزشی دیگر، برگزار گردید. در دورهٔ نخست پدید آمدن فدراسیون‌های ورزشی (۱۳۲۵–۱۳۲۰) والیبال و بسکتبال فدراسیونی مشترک داشتند و تا سال ۱۳۳۶ به همین روش ادامه یافت. در این سال‌ها رقابت‌های سطح بالای این ورزش در رده‌های گوناگونی برگزار می‌شد. [[تیم ملی والیبال مردان ایران]] بعدتر به مسابقه‌های والیبال در [[بازی‌های آسیایی ۱۹۵۸]] رفت و افتخارآفرینی کرد. پس از این نیز این ورزش در ایران گسترش یافت و دستاوردهای قابل توجهی داشته‌است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=آشنایی با تاریخچه والیبال در ایران|نشانی=https://www.hamshahrionline.ir/news/147949/آشنایی-با-تاریخچه-والیبال-در-ایران|وبگاه=همشهری آنلاین|تاریخ=2011-10-09|بازبینی=2021-08-07|کد زبان=fa|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20210807225057/https://www.hamshahrionline.ir/news/147949/%D8%A2%D8%B4%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DA%86%D9%87-%D9%88%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86|تاریخ بایگانی=2021-08-07}}</ref> [[تیم ملی والیبال زنان ایران]] در که اولین مدال بین‌المللی ورزش زنان ایران را در [[بازی‌های آسیایی ۱۹۶۶]] کسب کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اولین‌های ماندگار در ورزش بانوان ایران؛ از سیمین صفامهر و جمیله صفوری تا پارمیدا محمودیان|نشانی=http://www.pana.ir:80/news.aspx?id=816934|وبگاه=PANA.IR|تاریخ=2018-04-27|بازبینی=2019-10-19|کد زبان=fa|نویسنده=|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20191019161747/http://www.pana.ir/news/816934|تاریخ بایگانی=2019-10-19}}</ref>
از سال ۱۳۰۴ بود که توجه همگانی در ایران نسبت به ورزش [[والیبال]] بیشتر شد و به سرعت هواداران بسیاری را جذب کرد. نخستین مسابقهٔ والیبال ایران در سال ۱۳۰۴ میان دو تیم دارالمعلمین ورزش و کلوپ شایسته برگزار گردید. کمی بعد، والیبال به آموزشگاه‌های این کشور نیز راه یافت. در سال ۱۳۱۴ نیز دوره‌ای از مسابقه‌های باشگاهی در تهران، پایتخت ایران، برگزار گردید و تیم والیبال باشگاه دربند توانست به قهرمانی برسد. در این سال همچنین مسابقه‌های دوستانه و انگیزشی میان تیم‌های زنان ایرانی برگزار شد. در سال ۱۳۱۸، نخستین دورهٔ مسابقه‌های والیبال قهرمانی ایران، هم‌دوره با مسابقه‌های رشته‌های ورزشی دیگر، برگزار گردید. در دورهٔ نخست پدید آمدن فدراسیون‌های ورزشی (۱۳۲۵–۱۳۲۰) والیبال و بسکتبال فدراسیونی مشترک داشتند و تا سال ۱۳۳۶ به همین روش ادامه یافت. در این سال‌ها رقابت‌های سطح بالای این ورزش در رده‌های گوناگونی برگزار می‌شد. [[تیم ملی والیبال مردان ایران]] بعدتر به مسابقه‌های والیبال در [[بازی‌های آسیایی ۱۹۵۸]] رفت و افتخارآفرینی کرد. پس از این نیز این ورزش در ایران گسترش یافت و دستاوردهای قابل توجهی داشته است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=آشنایی با تاریخچه والیبال در ایران|نشانی=https://www.hamshahrionline.ir/news/147949/آشنایی-با-تاریخچه-والیبال-در-ایران|وبگاه=همشهری آنلاین|تاریخ=2011-10-09|بازبینی=2021-08-07|کد زبان=fa|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20210807225057/https://www.hamshahrionline.ir/news/147949/%D8%A2%D8%B4%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DA%86%D9%87-%D9%88%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86|تاریخ بایگانی=2021-08-07}}</ref> [[تیم ملی والیبال زنان ایران]] در که اولین مدال بین‌المللی ورزش زنان ایران را در [[بازی‌های آسیایی ۱۹۶۶]] کسب کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اولین‌های ماندگار در ورزش بانوان ایران؛ از سیمین صفامهر و جمیله صفوری تا پارمیدا محمودیان|نشانی=http://www.pana.ir:80/news.aspx?id=816934|وبگاه=PANA.IR|تاریخ=2018-04-27|بازبینی=2019-10-19|کد زبان=fa|نویسنده=|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20191019161747/http://www.pana.ir/news/816934|تاریخ بایگانی=2019-10-19}}</ref>


مسابقات [[لیگ والیبال زنان ایران|باشگاهی والیبال زنان ایران]] از سال [[جام والیبال شهبانو ۱۳۵۴|۱۳۵۴]] با عنوان [[جام والیبال شهبانو|جام شهبانو]] آغاز شد که [[باشگاه والیبال هما|هما]] اولین قهرمان ایران نام گرفت.<ref name=":32">{{Citation|title=English: Ettela'at Newspaper of 12 Ordibehesht 1355 SH (2 May 1976)|url=https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Ettelaat13550212.pdf|date=1976-05-02|accessdate=2021-08-12|last=Ettela'at}}</ref> مسابقات [[لیگ برتر والیبال مردان ایران|باشگاهی والیبال مردان ایران]] از سال [[جام والیبال پاسارگاد ۱۳۵۴|۱۳۵۴]] با عنوان [[جام پاسارگاد]] آغاز شد که [[باشگاه والیبال دخانیات تهران|دخانیات تهران]] اولین قهرمان ایران نام گرفت.<ref name="web.archive.org">{{یادکرد وب|عنوان=جام اول پاسارگارد|نشانی=http://www.takhtejamshidcup.com/index.php?option=com_content&view=article&id=287&Itemid=839|وبگاه=www.takhtejamshidcup.com|بازبینی=2019-06-08|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|archive-date=۲۳ ژوئیه ۲۰۱۹|archive-url=https://web.archive.org/web/20190723182815/http://www.takhtejamshidcup.com/index.php?option=com_content&view=article&id=287&Itemid=839|url-status=bot: unknown}}</ref>
مسابقات [[لیگ والیبال زنان ایران|باشگاهی والیبال زنان ایران]] از سال [[جام والیبال شهبانو ۱۳۵۴|۱۳۵۴]] با عنوان [[جام والیبال شهبانو|جام شهبانو]] آغاز شد که [[باشگاه والیبال هما|هما]] اولین قهرمان ایران نام گرفت.<ref name=":32">{{Citation|title=English: Ettela'at Newspaper of 12 Ordibehesht 1355 SH (2 May 1976)|url=https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Ettelaat13550212.pdf|date=1976-05-02|accessdate=2021-08-12|last=Ettela'at}}</ref> مسابقات [[لیگ برتر والیبال مردان ایران|باشگاهی والیبال مردان ایران]] از سال [[جام والیبال پاسارگاد ۱۳۵۴|۱۳۵۴]] با عنوان [[جام پاسارگاد]] آغاز شد که [[باشگاه والیبال دخانیات تهران|دخانیات تهران]] اولین قهرمان ایران نام گرفت.<ref name="web.archive.org">{{یادکرد وب|عنوان=جام اول پاسارگارد|نشانی=http://www.takhtejamshidcup.com/index.php?option=com_content&view=article&id=287&Itemid=839|وبگاه=www.takhtejamshidcup.com|بازبینی=2019-06-08|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|archive-date=۲۳ ژوئیه ۲۰۱۹|archive-url=https://web.archive.org/web/20190723182815/http://www.takhtejamshidcup.com/index.php?option=com_content&view=article&id=287&Itemid=839|url-status=bot: unknown}}</ref>


=== کشتی ===
=== کشتی ===
{{اصلی|کشتی در ایران}}
{{اصلی|کشتی در ایران}}
[[پرونده:Hamid Sourian at the 2016 Summer Olympics 02.jpg|بندانگشتی|[[حمید سوریان|سوریان]] در [[بازی‌های المپیک تابستانی ۲۰۱۶]] در [[ریو دو ژانیرو]]]]
[[پرونده:Hamid Sourian at the 2016 Summer Olympics 02.jpg|بندانگشتی|[[حمید سوریان|سوریان]] در [[بازی‌های المپیک تابستانی ۲۰۱۶]] در [[ریو دو ژانیرو]]]]
[[کشتی در ایران]]، دست کم از [[دوران قاجار]] هواداران بسیاری داشته‌است. از دوران [[رضاشاه|پهلوی اول]] زورخانه با فرهنگ نوین رونق بیشتری یافت و در کنار زورخانه‌ها، باشگاه‌ها و ورزشگاه‌ها ساخته شدند. مسابقه‌های کشتی تا سال ۱۳۱۸ به صورت پهلوانی با رسم‌های ویژه‌ای ادامه یافت اما از این سال به بعد با ورود مقررات بین‌المللی به ایران، تغییر و دگرگونی‌هایی در روش کشتی گرفتن و [[پوشاک]] کشتی‌گیران ایرانی، پدیدار شد. در سال ۱۳۱۸ نخستین دورهٔ مسابقه‌های کشتی آزاد قهرمانی ایران در [[ورزشگاه امجدیه]] برگزار گردید. نخستین باشگاه کشتی این کشور نیز باشگاه سلیمان‌خان، پایین [[خیابان شاهپور]] بوده‌است. نخستین تیم کشتی از خارج نیز تیم [[ترکیه]] بود که در سال ۱۳۲۶ به ایران سفر کرد.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=آشنایی با تاریخچه کشتی در ایران|نشانی=https://www.hamshahrionline.ir/news/202696/آشنایی-با-تاریخچه-کشتی-در-ایران|وبگاه=همشهری آنلاین|تاریخ=2013-02-23|بازبینی=2021-08-07|کد زبان=fa|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20210807233520/https://www.hamshahrionline.ir/news/202696/%D8%A2%D8%B4%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DA%86%D9%87-%DA%A9%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86|تاریخ بایگانی=2021-08-07}}</ref>
[[کشتی در ایران]]، دست کم از [[دوران قاجار]] هواداران بسیاری داشته است. از دوران [[رضاشاه|پهلوی اول]] زورخانه با فرهنگ نوین رونق بیشتری یافت و در کنار زورخانه‌ها، باشگاه‌ها و ورزشگاه‌ها ساخته شدند. مسابقه‌های کشتی تا سال ۱۳۱۸ به صورت پهلوانی با رسم‌های ویژه‌ای ادامه یافت اما از این سال به بعد با ورود مقررات بین‌المللی به ایران، تغییر و دگرگونی‌هایی در روش کشتی گرفتن و [[پوشاک]] کشتی‌گیران ایرانی، پدیدار شد. در سال ۱۳۱۸ نخستین دورهٔ مسابقه‌های کشتی آزاد قهرمانی ایران در [[ورزشگاه امجدیه]] برگزار گردید. نخستین باشگاه کشتی این کشور نیز باشگاه سلیمان‌خان، پایین [[خیابان شاهپور]] بوده است. نخستین تیم کشتی از خارج نیز تیم [[ترکیه]] بود که در سال ۱۳۲۶ به ایران سفر کرد.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=آشنایی با تاریخچه کشتی در ایران|نشانی=https://www.hamshahrionline.ir/news/202696/آشنایی-با-تاریخچه-کشتی-در-ایران|وبگاه=همشهری آنلاین|تاریخ=2013-02-23|بازبینی=2021-08-07|کد زبان=fa|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20210807233520/https://www.hamshahrionline.ir/news/202696/%D8%A2%D8%B4%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DA%86%D9%87-%DA%A9%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86|تاریخ بایگانی=2021-08-07}}</ref>


نخستین حضور جهانی کشتی ایران در [[المپیک ۱۹۴۸]] بود که در آن، [[منصور رئیسی]] مقام چهارمی آورد. با آشنایی بیشتر کشتی‌گیران ایرانی با تکنیک‌های نوین این ورزش، کم‌کم افتخارات بسیاری توسط کشتی ایران به دست آمد و بسیاری از قهرمانان ایرانی در این ورزش بر سکوهای جهانی قرار گرفته‌اند.<ref name=":0"/>
نخستین حضور جهانی کشتی ایران در [[المپیک ۱۹۴۸]] بود که در آن، [[منصور رئیسی]] مقام چهارمی آورد. با آشنایی بیشتر کشتی‌گیران ایرانی با تکنیک‌های نوین این ورزش، کم‌کم افتخارات بسیاری توسط کشتی ایران به دست آمد و بسیاری از قهرمانان ایرانی در این ورزش بر سکوهای جهانی قرار گرفته‌اند.<ref name=":0"/>
خط ۵۰: خط ۵۰:
[[فدراسیون وزنه‌برداری ایران]] در سال ۱۳۱۸ پدیدار گردید و نخستین اردوی وزنه‌برداری درسال ۱۳۱۹ با حضور امیر شرفی، طباطبایی، حیات غیب، افشارطوس و نادری برگزار شد. کمی بعد نیز مسابقه‌های قهرمانی کشوری آغاز شدند.<ref name=":3">{{یادکرد وب|عنوان=تاریخچه وزنه‌برداری در ایران|نشانی=https://www.asriran.com/fa/news/141637|وبگاه=fa|بازبینی=2021-08-07|کد زبان=fa|نام=عصر|نام خانوادگی=ایران|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20210807232705/https://www.asriran.com/fa/news/141637/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE%DA%86%D9%87-%D9%88%D8%B2%D9%86%D9%87-%D8%A8%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86|تاریخ بایگانی=2021-08-07}}</ref>
[[فدراسیون وزنه‌برداری ایران]] در سال ۱۳۱۸ پدیدار گردید و نخستین اردوی وزنه‌برداری درسال ۱۳۱۹ با حضور امیر شرفی، طباطبایی، حیات غیب، افشارطوس و نادری برگزار شد. کمی بعد نیز مسابقه‌های قهرمانی کشوری آغاز شدند.<ref name=":3">{{یادکرد وب|عنوان=تاریخچه وزنه‌برداری در ایران|نشانی=https://www.asriran.com/fa/news/141637|وبگاه=fa|بازبینی=2021-08-07|کد زبان=fa|نام=عصر|نام خانوادگی=ایران|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20210807232705/https://www.asriran.com/fa/news/141637/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE%DA%86%D9%87-%D9%88%D8%B2%D9%86%D9%87-%D8%A8%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86|تاریخ بایگانی=2021-08-07}}</ref>


از نخستین دوره تاکنون، وزنه‌برداری این کشور در دوره‌های گوناگونی قهرمانان بزرگی داشته‌است که دستاوردهایی جهانی و المپیکی داشته‌اند.<ref name=":3"/>
از نخستین دوره تاکنون، وزنه‌برداری این کشور در دوره‌های گوناگونی قهرمانان بزرگی داشته است که دستاوردهایی جهانی و المپیکی داشته‌اند.<ref name=":3"/>


=== ورزش زورخانه‌ای ===
=== ورزش زورخانه‌ای ===
{{اصلی|ورزش زورخانه‌ای}}[[ورزش زورخانه‌ای]] یا ورزش باستانی یا ورزش پهلوانی، نام سری جنبش‌های ورزشی و رزمی است که در [[زورخانه]] و با ضرب مرشد از گذشته‌های دور رواج داشته‌است. آیین‌های پهلوانی و زورخانه‌ای در تاریخ ۲۵ آبان ۱۳۸۹ برابر با ۱۶ نوامبر ۲۰۱۰ در فهرست میراث معنوی [[یونسکو]] از سوی ایران به ثبت جهانی رسید.<ref>{{یادکرد وب|url=http://www.not.ir/news/87812.aspx|title=پنج میراث فرهنگی ایران به ثبت جهانی رسید|accessdate=۱۷ نوامبر ۲۰۱۰|archiveurl=https://web.archive.org/web/20101129032058/http://www.not.ir/news/87812.aspx|archivedate=۲۹ نوامبر ۲۰۱۰|dead-url=yes}}</ref>
{{اصلی|ورزش زورخانه‌ای}}[[ورزش زورخانه‌ای]] یا ورزش باستانی یا ورزش پهلوانی، نام سری جنبش‌های ورزشی و رزمی است که در [[زورخانه]] و با ضرب مرشد از گذشته‌های دور رواج داشته است. آیین‌های پهلوانی و زورخانه‌ای در تاریخ ۲۵ آبان ۱۳۸۹ برابر با ۱۶ نوامبر ۲۰۱۰ در فهرست میراث معنوی [[یونسکو]] از سوی ایران به ثبت جهانی رسید.<ref>{{یادکرد وب|url=http://www.not.ir/news/87812.aspx|title=پنج میراث فرهنگی ایران به ثبت جهانی رسید|accessdate=۱۷ نوامبر ۲۰۱۰|archiveurl=https://web.archive.org/web/20101129032058/http://www.not.ir/news/87812.aspx|archivedate=۲۹ نوامبر ۲۰۱۰|dead-url=yes}}</ref>


=== فوتسال ===
=== فوتسال ===
{{اصلی|فوتسال در ایران}}[[تیم ملی فوتسال ایران]] نمایندهٔ این کشور در مسابقه‌های فرامرزی است و توسط کمیتهٔ فوتسال، که زیر نظر [[فدراسیون فوتبال ایران]] است، اداره شده‌است. این تیم یکی از قدرت‌های آسیایی است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=نگاهی به تاریخچه تیم ملی فوتسال ایران|نشانی=http://www.yjc.news/fa/news/2427765|وبگاه=fa|بازبینی=2021-08-07|کد زبان=fa|نویسنده=YJC|پیوند بایگانی=https://archive.today/20210807231708/https://www.yjc.news/fa/news/2427765/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%D9%8A-%D8%A8%D9%87-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE%DA%86%D9%87-%D8%AA%DB%8C%D9%85-%D9%85%D9%84%DB%8C-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%B3%D8%A7%D9%84-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-|تاریخ بایگانی=2021-08-07}}</ref>
{{اصلی|فوتسال در ایران}}[[تیم ملی فوتسال ایران]] نمایندهٔ این کشور در مسابقه‌های فرامرزی است و توسط کمیتهٔ فوتسال، که زیر نظر [[فدراسیون فوتبال ایران]] است، اداره شده است. این تیم یکی از قدرت‌های آسیایی است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=نگاهی به تاریخچه تیم ملی فوتسال ایران|نشانی=http://www.yjc.news/fa/news/2427765|وبگاه=fa|بازبینی=2021-08-07|کد زبان=fa|نویسنده=YJC|پیوند بایگانی=https://archive.today/20210807231708/https://www.yjc.news/fa/news/2427765/نگاهي-به-تاريخچه-تیم-ملی-فوتسال-ایران-|تاریخ بایگانی=2021-08-07}}</ref>


=== دوچرخه‌سواری ===
=== دوچرخه‌سواری ===
خط ۶۳: خط ۶۳:
[[دوچرخه‌سواری در ایران]] به پیشینه و محدودیت‌های [[دوچرخه‌سواری]] در [[ایران|این کشور]]، می‌پردازد. برای نخستین‌بار، در دورهٔ [[ایران قاجاری|قاجاریان]] بود که دوچرخه‌سواری در ایران وارد شد اما در [[دوران پهلوی]] و در در سال ۱۳۲۴ بود که نخستین نهاد دوچرخه‌سواری ایران، بنیان‌گذاری شد و فدراسیون دوچرخه سواری‌ای در این کشور، پدید آمد تا کنترل رشته‌های وابسته را در این کشور، به‌دست گیرد.
[[دوچرخه‌سواری در ایران]] به پیشینه و محدودیت‌های [[دوچرخه‌سواری]] در [[ایران|این کشور]]، می‌پردازد. برای نخستین‌بار، در دورهٔ [[ایران قاجاری|قاجاریان]] بود که دوچرخه‌سواری در ایران وارد شد اما در [[دوران پهلوی]] و در در سال ۱۳۲۴ بود که نخستین نهاد دوچرخه‌سواری ایران، بنیان‌گذاری شد و فدراسیون دوچرخه سواری‌ای در این کشور، پدید آمد تا کنترل رشته‌های وابسته را در این کشور، به‌دست گیرد.


در دوران [[نظام جمهوری اسلامی ایران|جمهوری اسلامی]]، [[دوچرخه اسلامی]] در ایران بسیار مورد توجه بوده‌است و تلاش شد تا در جهت کاهش [[میل جنسی]] مردان مسلمان ایرانی به زنان دوچرخه‌سوار، دوچرخه‌هایی، طراحی و تولید شود. کم‌کم، [[روحانی‌گرایی در ایران|روحانیت ایران]]، دوچرخه‌سواری زنان را تنها در محیطی بسته و در مکانی که در معرض دید [[نامحرم]] نباشد، مجاز اعلام کرد. سامانه‌های دوچرخه اشتراکی نیز در میانه‌های دههٔ ۱۳۹۰، در این کشور راه افتادند که گاه در هنگام تظاهرات، جمع‌آوری شدند؛ این سامانه‌ها، از دید برخی رسانه‌ها، شکست خوردند و چرایی آن نیز، نداشتن زیرساخت شهری مرتبط در ایران، بود. اعلام شده‌است که در این دوران، انگیزه‌ای جدی برای ایجاد چنین زیرساختی، نبوده‌است؛ با این حال، در شهرهایی در ایران نیز، مسیرهایی برای دوچرخه ساخته شده‌است. هرچند که گسترده نیست.
در دوران [[نظام جمهوری اسلامی ایران|جمهوری اسلامی]]، [[دوچرخه اسلامی]] در ایران بسیار مورد توجه بوده است و تلاش شد تا در جهت کاهش [[میل جنسی]] مردان مسلمان ایرانی به زنان دوچرخه‌سوار، دوچرخه‌هایی، طراحی و تولید شود. کم‌کم، [[روحانی‌گرایی در ایران|روحانیت ایران]]، دوچرخه‌سواری زنان را تنها در محیطی بسته و در مکانی که در معرض دید [[نامحرم]] نباشد، مجاز اعلام کرد. سامانه‌های دوچرخه اشتراکی نیز در میانه‌های دههٔ ۱۳۹۰، در این کشور راه افتادند که گاه در هنگام تظاهرات، جمع‌آوری شدند؛ این سامانه‌ها، از دید برخی رسانه‌ها، شکست خوردند و چرایی آن نیز، نداشتن زیرساخت شهری مرتبط در ایران، بود. اعلام شده است که در این دوران، انگیزه‌ای جدی برای ایجاد چنین زیرساختی، نبوده است؛ با این حال، در شهرهایی در ایران نیز، مسیرهایی برای دوچرخه ساخته شده است. هرچند که گسترده نیست.


=== هاکی ===
=== هاکی ===
خط ۷۱: خط ۷۱:


=== هندبال ===
=== هندبال ===
[[لیگ برتر هندبال زنان ایران|لیگ هندبال زنان]] از سال ۱۳۸۴ و [[لیگ برتر هندبال مردان ایران|لیگ مردان]] از سال ۱۳۸۷ در ایران برگزار می‌شود. [[تیم ملی هندبال زنان ایران]] در سال ۲۰۲۱ برای اولین بار در [[مسابقات قهرمانی هندبال زنان جهان|جام جهانی]] حضور داشت. [[تیم ملی هندبال ایران|تیم ملی مردان ایران]] نیز ۲ بار در سال های ۲۰۱۵ و ۲۰۲۳ در [[مسابقات قهرمانی هندبال مردان جهان|جام‌جهانی]] حضور داشته است. اولین مسابقات هندبال زنان در ایران مسابقات آموزشگاهی سال ۱۳۴۹ بود که در آن تربت حیدریه قهرمان شد.<ref name="web.archive.org2">{{یادکرد وب|عنوان=تاریخچه هندبال ایران و جهان {{!}} فدراسیون هندبال جمهوری اسلامی ایران|نشانی=http://irhf.ir/public/node/34|وبگاه=web.archive.org|تاریخ=2015-09-01|بازبینی=2019-08-23|archive-date=۱ سپتامبر ۲۰۱۵|archive-url=https://web.archive.org/web/20150901022544/http://irhf.ir/public/node/34|url-status=bot: unknown}}</ref> در اولین دوره مسابقات هندبال قهرمانی کشور زنان در سال ۱۳۵۴ (و همزمان با تاسیس فدراسیون هندبال در ایران) در مشهد هم تیم تهران قهرمان شد.<ref name=":72">{{یادکرد وب|عنوان=فریبا مرزبان: “فدراسیون هندبال ایران و جعل تاریخ”|نشانی=https://melliun.org/iran/68887|وبگاه=web.archive.org|تاریخ=2015-12-09|بازبینی=2019-08-23|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ بایگانی=2019-08-23|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20151209204433/http://melliun.org/iran/68887}}</ref>
[[لیگ برتر هندبال زنان ایران|لیگ هندبال زنان]] از سال ۱۳۸۴ و [[لیگ برتر هندبال مردان ایران|لیگ مردان]] از سال ۱۳۸۷ در ایران برگزار می‌شود. [[تیم ملی هندبال زنان ایران]] در سال ۲۰۲۱ برای اولین بار در [[مسابقات قهرمانی هندبال زنان جهان|جام جهانی]] حضور داشت. [[تیم ملی هندبال ایران|تیم ملی مردان ایران]] نیز ۲ بار در سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۲۳ در [[مسابقات قهرمانی هندبال مردان جهان|جام‌جهانی]] حضور داشته است. اولین مسابقات هندبال زنان در ایران مسابقات آموزشگاهی سال ۱۳۴۹ بود که در آن تربت حیدریه قهرمان شد.<ref name="web.archive.org2">{{یادکرد وب|عنوان=تاریخچه هندبال ایران و جهان {{!}} فدراسیون هندبال جمهوری اسلامی ایران|نشانی=http://irhf.ir/public/node/34|وبگاه=web.archive.org|تاریخ=2015-09-01|بازبینی=2019-08-23|archive-date=۱ سپتامبر ۲۰۱۵|archive-url=https://web.archive.org/web/20150901022544/http://irhf.ir/public/node/34|url-status=bot: unknown}}</ref> در اولین دوره مسابقات هندبال قهرمانی کشور زنان در سال ۱۳۵۴ (و همزمان با تأسیس فدراسیون هندبال در ایران) در مشهد هم تیم تهران قهرمان شد.<ref name=":72">{{یادکرد وب|عنوان=فریبا مرزبان: “فدراسیون هندبال ایران و جعل تاریخ”|نشانی=https://melliun.org/iran/68887|وبگاه=web.archive.org|تاریخ=2015-12-09|بازبینی=2019-08-23|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ بایگانی=2019-08-23|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20151209204433/http://melliun.org/iran/68887}}</ref>


=== اسب‌دوانی ===
=== اسب‌دوانی ===
خط ۷۷: خط ۷۷:


=== بدن‌سازی و فیتنس ===
=== بدن‌سازی و فیتنس ===
[[پرونده:مژگان بختیاری تی ار اکس ترینر و بدنساز حرفه ای بین المللی ایرانی در تمرینات استاندارد در باشگاه (2).jpg|بندانگشتی|یک بدنساز ایرانی. از دید [[فدراسیون بدنسازی و پرورش اندام ایران|فدراسیون بدن‌سازی جمهوری اسلامی]]، زنان نمی‌توانند در مسابقه‌ها شرکت کنند.<ref name="independentpersian.com">{{یادکرد وب|عنوان=ورزش‌های ممنوعه برای زنان ایران|نشانی=https://www.independentpersian.com/node/63061/%D9%88%D8%B1%D8%B2%D8%B4/%D9%88%D8%B1%D8%B2%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B9%D9%87-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86|وبگاه=ایندیپندنت فارسی|تاریخ=2020-06-02|بازبینی=2021-08-07|کد زبان=fa|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20210808002722/https://www.independentpersian.com/node/63061/%D9%88%D8%B1%D8%B2%D8%B4/%D9%88%D8%B1%D8%B2%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B9%D9%87-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86|تاریخ بایگانی=۸ اوت ۲۰۲۱|url-status=bot: unknown}}</ref>]]
[[پرونده:مژگان بختیاری تی ار اکس ترینر و بدنساز حرفه ای بین المللی ایرانی در تمرینات استاندارد در باشگاه (2).jpg|بندانگشتی|یک بدنساز ایرانی. از دید [[فدراسیون بدنسازی و پرورش اندام ایران|فدراسیون بدن‌سازی جمهوری اسلامی]]، زنان نمی‌توانند در مسابقه‌ها شرکت کنند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ورزش‌های ممنوعه برای زنان ایران|نشانی=https://www.independentpersian.com/node/63061/ورزش/ورزش‌های-ممنوعه-برای-زنان-ایران|وبگاه=ایندیپندنت فارسی|تاریخ=2020-06-02|بازبینی=2021-08-07|کد زبان=fa|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20210808002722/https://www.independentpersian.com/node/63061/%D9%88%D8%B1%D8%B2%D8%B4/%D9%88%D8%B1%D8%B2%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B9%D9%87-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86|تاریخ بایگانی=۸ اوت ۲۰۲۱|url-status=bot: unknown}}</ref>]]
ایران به عنوان یک قطب در جهان در زمینهٔ آموزش مربی‌های بین‌المللی بدنسازی و فیتنس انتخاب شده‌است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ایران، مرکز آکادمی فدراسیون جهانی پرورش اندام شد|نشانی=https://www.varzesh3.com/news/1757697/ایران،-مرکز-آکادمی-فدراسیون-جهانی-پرورش-اندام-شد|وبگاه=ورزش سه|بازبینی=2021-08-07}}</ref> مسابقات بدنسازی و پرورش اندام قهرمانی ایران نیز در این کشور برگزار می‌شوند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=جزیره کیش میزبان مسابقات بدنسازی و پرورش اندام قهرمانی کشور|نشانی=http://www.iribnews.ir/fa/news/2993867|بازبینی=2021-08-07|کد زبان=fa|نام=IRIB NEWS AGENCY {{!}} خبرگزاری صدا و|نام خانوادگی=سیما}}{{پیوند مرده}}</ref>
ایران به عنوان یک قطب در جهان در زمینهٔ آموزش مربی‌های بین‌المللی بدنسازی و فیتنس انتخاب شده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ایران، مرکز آکادمی فدراسیون جهانی پرورش اندام شد|نشانی=https://www.varzesh3.com/news/1757697/ایران،-مرکز-آکادمی-فدراسیون-جهانی-پرورش-اندام-شد|وبگاه=ورزش سه|بازبینی=2021-08-07}}</ref> مسابقات بدنسازی و پرورش اندام قهرمانی ایران نیز در این کشور برگزار می‌شوند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=جزیره کیش میزبان مسابقات بدنسازی و پرورش اندام قهرمانی کشور|نشانی=http://www.iribnews.ir/fa/news/2993867|بازبینی=2021-08-07|کد زبان=fa|نام=IRIB NEWS AGENCY {{!}} خبرگزاری صدا و|نام خانوادگی=سیما}}{{پیوند مرده}}</ref>


=== راگبی ===
=== راگبی ===
خط ۸۵: خط ۸۵:


=== شنا ===
=== شنا ===
نخستین [[استخر]] حرفه‌ای که برای بهره‌گیری ورزشکاران از آن و آموزش اصول نوین [[ورزش شنا|شنا]] به آنان ساخته شد، در سال ۱۳۱۴ و در [[منظریه (تهران)|منظریه]] تهران بوده‌است. یک مربی ورزش بین‌المللی به نام گیبسون بر آن استخر نظارت داشت. پایه‌های ورزش شنای نوین در این کشور نیز از همین استخر ریخته شده‌است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=نگاهی به تاریخچه "شنا در ایران و جهان"|نشانی=http://www.yjc.news/fa/news/4024679|وبگاه=fa|بازبینی=2021-08-08|کد زبان=fa|نویسنده=YJC|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20210808001459/https://www.yjc.news/fa/news/4024679/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%D9%8A-%D8%A8%D9%87-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE%DA%86%D9%87-%D8%B4%D9%86%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86|تاریخ بایگانی=2021-08-08}}</ref>
نخستین [[استخر]] حرفه‌ای که برای بهره‌گیری ورزشکاران از آن و آموزش اصول نوین [[ورزش شنا|شنا]] به آنان ساخته شد، در سال ۱۳۱۴ و در [[منظریه (تهران)|منظریه]] تهران بوده است. یک مربی ورزش بین‌المللی به نام گیبسون بر آن استخر نظارت داشت. پایه‌های ورزش شنای نوین در این کشور نیز از همین استخر ریخته شده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=نگاهی به تاریخچه "شنا در ایران و جهان"|نشانی=http://www.yjc.news/fa/news/4024679|وبگاه=fa|بازبینی=2021-08-08|کد زبان=fa|نویسنده=YJC|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20210808001459/https://www.yjc.news/fa/news/4024679/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%D9%8A-%D8%A8%D9%87-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE%DA%86%D9%87-%D8%B4%D9%86%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86|تاریخ بایگانی=2021-08-08}}</ref>


=== چوگان ===
=== چوگان ===
{{همچنین ببینید|چوگان ایرانی}}
{{همچنین ببینید|چوگان ایرانی}}
[[چوگان]] یک ورزش ملی ایرانی برای زنان و مردان است که بلندپایگان و شاهان نیز آن را بازی می‌کردند.<ref name=":352"/> این ورزش با توجه به گسترش یافتنش در میان پادشاهان و بزرگان، به ''بازی شاهان'' آوازه یافت. نام ''چوگان'' از نام چوبی که در آن استفاده می‌شود، برگرفته شده‌است. این بازی نخست عنوانی نظامی و جنگی داشت و سوارکاران ایرانی در آن استعداد اسب‌های جنگی‌شان را به نمایش می‌گذاشتند. همچنین ورزش چوگان امروزی از بازی [[چوگان ایرانی]] منشأ گرفته‌است.<ref>{{یادکرد وب|url=http://www.fippolo.com/history/|title=نسخه آرشیو شده|accessdate=۱۶ مارس ۲۰۱۵|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140316033329/http://www.fippolo.com/history/|archivedate=۱۶ مارس ۲۰۱۴|dead-url=yes}}</ref>
[[چوگان]] یک ورزش ملی ایرانی برای زنان و مردان است که بلندپایگان و شاهان نیز آن را بازی می‌کردند.<ref name=":352"/> این ورزش با توجه به گسترش یافتنش در میان پادشاهان و بزرگان، به ''بازی شاهان'' آوازه یافت. نام ''چوگان'' از نام چوبی که در آن استفاده می‌شود، برگرفته شده است. این بازی نخست عنوانی نظامی و جنگی داشت و سوارکاران ایرانی در آن استعداد اسب‌های جنگی‌شان را به نمایش می‌گذاشتند. همچنین ورزش چوگان امروزی از بازی [[چوگان ایرانی]] منشأ گرفته است.<ref>{{یادکرد وب|url=http://www.fippolo.com/history/|title=نسخه آرشیو شده|accessdate=۱۶ مارس ۲۰۱۵|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140316033329/http://www.fippolo.com/history/|archivedate=۱۶ مارس ۲۰۱۴|dead-url=yes}}</ref>


== بودجه و اقتصاد ==
== بودجه و اقتصاد ==
بودجه ورزش در سال ۲۰۱۰ در ایران ۸۰ میلیون دلار بوده‌است یعنی سرانه بودجهٔ ورزش در ایران در سال ۲۰۱۰ برای هر نفر یک دلار بود.<ref>{{یادکرد ویکی|عنوان=Sport in Iran|پیوند=http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Sport_in_Iran&oldid=404716844|زبان=انگلیسی|بازیابی=۷ ژانویه ۲۰۱۱}}</ref>
بودجه ورزش در سال ۲۰۱۰ در ایران ۸۰ میلیون دلار بوده است یعنی سرانه بودجهٔ ورزش در ایران در سال ۲۰۱۰ برای هر نفر یک دلار بود.<ref>{{یادکرد ویکی|عنوان=Sport in Iran|پیوند=http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Sport_in_Iran&oldid=404716844|زبان=انگلیسی|بازیابی=۷ ژانویه ۲۰۱۱}}</ref>


در سال ۱۳۹۶ اعلام گردید که در تمامی سال‌های گذشته از این تاریخ، بودجهٔ ورزش، همیشه اندک بوده‌است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=بودجه ورزش همیشه کم بوده‌است!|نشانی=http://www.shahrvand-newspaper.ir/News%3ANoMobile/Main/120188/%D8%A8%D9%88%D8%AF%D8%AC%D9%87-%D9%88%D8%B1%D8%B2%D8%B4-%D9%87%D9%85%DB%8C%D8%B4%D9%87-%DA%A9%D9%85-%D8%A8%D9%88%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%21|وبگاه=روزنامه شهروند|بازبینی=2021-08-07|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20220123112058/https://www.shahrvand-newspaper.ir/News:NoMobile/Main/120188/%D8%A8%D9%88%D8%AF%D8%AC%D9%87-%D9%88%D8%B1%D8%B2%D8%B4-%D9%87%D9%85%DB%8C%D8%B4%D9%87-%DA%A9%D9%85-%D8%A8%D9%88%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA!|تاریخ بایگانی=۲۳ ژانویه ۲۰۲۲|url-status=bot: unknown}}</ref> در خرداد ۱۴۰۰، عباس اورسجی، رئیس فدراسیون کبدی اعلام کرد که «بودجهٔ ورزش خیلی خیلی پایین است. همچنین سرانه مردم از فضاهای اختصاصی ورزشی کم است».<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اورسجی: بودجه ورزش خیلی کم است/ دولت باید ورزش را رایگان کند|نشانی=https://www.isna.ir/news/00061688088/اورسجی-بودجه-ورزش-خیلی-کم-است-دولت-باید-ورزش-را-رایگان-کند|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2021-06-07|بازبینی=2021-08-07|کد زبان=fa}}</ref>
در سال ۱۳۹۶ اعلام گردید که در تمامی سال‌های گذشته از این تاریخ، بودجهٔ ورزش، همیشه اندک بوده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=بودجه ورزش همیشه کم بوده است!|نشانی=http://www.shahrvand-newspaper.ir/News%3ANoMobile/Main/120188/بودجه-ورزش-همیشه-کم-بوده-است!|وبگاه=روزنامه شهروند|بازبینی=2021-08-07|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20220123112058/https://www.shahrvand-newspaper.ir/News:NoMobile/Main/120188/%D8%A8%D9%88%D8%AF%D8%AC%D9%87-%D9%88%D8%B1%D8%B2%D8%B4-%D9%87%D9%85%DB%8C%D8%B4%D9%87-%DA%A9%D9%85-%D8%A8%D9%88%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA!|تاریخ بایگانی=۲۳ ژانویه ۲۰۲۲|url-status=bot: unknown}}</ref> در خرداد ۱۴۰۰، عباس اورسجی، رئیس فدراسیون کبدی اعلام کرد که «بودجهٔ ورزش خیلی خیلی پایین است. همچنین سرانه مردم از فضاهای اختصاصی ورزشی کم است».<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اورسجی: بودجه ورزش خیلی کم است/ دولت باید ورزش را رایگان کند|نشانی=https://www.isna.ir/news/00061688088/اورسجی-بودجه-ورزش-خیلی-کم-است-دولت-باید-ورزش-را-رایگان-کند|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2021-06-07|بازبینی=2021-08-07|کد زبان=fa}}</ref>


== چالش‌ها ==
== چالش‌ها ==
=== چالش‌های اسلامی ===
=== چالش‌های اسلامی ===
پوشش اسلامی برای ورزش ایران مشکلاتی پدیدآورده‌است. در نمونه‌ای در ورزش پرهوادار فوتبال، پس از مشکلات پوشش اسلامی سر زنان تیم ایران برای [[المپیک ۲۰۱۲|المپیک ۲۰۱۲ لندن]] و اینکه در دور مقدماتی این رقابت‌ها، مقام‌هایی از فیفا پوشیدن اونیفرم با کلاه ویژه برای زنان ایرانی را ممنوع کردند، رسانه‌های بین‌المللی به حذف ایران از رقابت‌ها بخاطر حفظ حجاب پرداختند. قانون فیفا می‌گفت که هرگونه تبلیغ ایدئولوژی، دین و فکری با هر پوششی ممنوع است. در یکی از ایرادها فیفا اعلام کرد که بخشی از حجاب اسلامی به سلامتی بازیکنان آسیب می‌زند که از سوی ایران رد شد. [[گاردین]] نوشت که این بار زنان مسلمان تنها توسط ایمانشان مورد ظلم واقع نشدند و به چنین محرومیتی برای تیم ایران، اعتراض کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=When women were forced to choose between faith and football {{!}} Shireen Ahmed|نشانی=http://www.theguardian.com/football/blog/2018/apr/28/women-faith-football-hijab-fifa-ban|وبگاه=the Guardian|تاریخ=2018-04-28|بازبینی=2021-06-23|کد زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=قلیچ‌خانی: حذف تیم فوتبال زنان ایران از المپیک ناشی از معاملات پشت پرده است {{!}} DW {{!}} 05.06.2011|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/قلیچخانی-حذف-تیم-فوتبال-زنان-ایران-از-المپیک-ناشی-از-معاملات-پشت-پرده-است/a-15133026|وبگاه=DW.COM|بازبینی=2021-06-23|کد زبان=fa-IR|نام=Deutsche|نام خانوادگی=Welle (www.dw.com)|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20210526080238/https://www.dw.com/fa-ir/%D9%82%D9%84%DB%8C%DA%86%D8%AE%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AD%D8%B0%D9%81-%D8%AA%DB%8C%D9%85-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%BE%DB%8C%DA%A9-%D9%86%D8%A7%D8%B4%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D9%BE%D8%B4%D8%AA-%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA/a-15133026|تاریخ بایگانی=2021-06-23}}</ref> گزارش‌هایی از محرومیت از ورزش ملی در ایران به‌خاطر نداشتن حجاب نیز منتشر شده‌است. در یکی از این گزارش‌ها، در سال ۲۰۱۷ خط خوردن [[شیوا امینی]] از [[تیم ملی فوتسال زنان ایران]] به‌خاطر حضور بدون حجابش در یک بازی فوتبال، توجه محافل ورزشی را به خود گرفت اما فدراسیون فوتبال ایران چنین چیزی را رد کرد. اما خود این بازیکن اعلام کرد که مسئولان رسمی فدراسیون به او گفتند که «ورزشکاران زن ملی پوش ایران همیشه موظف‌اند که مطیع منشور پوشش اسلامی در عرصه عمومی باشند».<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ماجرای حذف شیوا امینی از تیم ملی فوتسال زنان ایران به بهانه "بازی بدون حجاب" {{!}} DW {{!}} 27.04.2017|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/ماجرای-حذف-شیوا-امینی-از-تیم-ملی-فوتسال-زنان-ایران-به-بهانه-بازی-بدون-حجاب/a-38618167|وبگاه=DW.COM|بازبینی=2021-06-23|کد زبان=fa-IR|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20171101084320/https://www.dw.com/fa-ir/%D9%85%D8%A7%D8%AC%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%AD%D8%B0%D9%81-%D8%B4%DB%8C%D9%88%D8%A7-%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%AA%DB%8C%D9%85-%D9%85%D9%84%DB%8C-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%B3%D8%A7%D9%84-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D8%A8%D9%87%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A8%D8%AF%D9%88%D9%86-%D8%AD%D8%AC%D8%A7%D8%A8/a-38618167|تاریخ بایگانی=2021-06-23}}</ref> به صورت کلی با روی آوردن بیشتر زنان جوان ایرانی به رشته‌های ورزشی و حضورهای جهانی‌شان، روند برخورد با این ورزشکاران که حجاب اسلامی دلخواه مراجع مذهبی ایران را رعایت نمی‌کنند، شدت گرفت.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=از مینو خالقی تا شیوا امینی، حذف به خاطر «حجاب»|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/b7-hijab-minoo-khaleghi-shiva-amini/28454960.html|وبگاه=رادیو فردا|بازبینی=2021-06-23|کد زبان=fa}}</ref> گزارشی در ۲۰۱۱ نوشت که سختگیری‌های مذهبی و حکومتی، بزرگ‌ترین مانع‌های پیش روی فعالیت آزادانهٔ زنان ورزشکار در ایران هستند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=تاریخچه پر ماجرای فوتبال زنان در ایران {{!}} DW {{!}} 20.06.2011|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/تاریخچه-پر-ماجرای-فوتبال-زنان-در-ایران/a-15145322|وبگاه=DW.COM|بازبینی=2021-06-23|کد زبان=fa-IR|نام=Deutsche|نام خانوادگی=Welle (www.dw.com)}}</ref> بر اساس گزارشی در مارس ۲۰۲۱، فوتبال زنان ایران هنوز زیر سایهٔ روحانیان، تندروهای جمهوری اسلامی و حتی [[امام جمعه|ائمه جمعه]] است. همچنین بر اساس فرمانی از وزارت کشور، بازی‌های لیگ زنان ایران باید در ساعت‌های نخستین صبح، پیش از ظهر برگزار شوند. این گزارش نوشت که [[سید روح‌الله خمینی|خمینی]]، رهبر جمهوری اسلامی هرچند که با ورزش زنان رسماً مخالف نبود اما با شعارهای تبلیغاتی‌اش و محدودیت‌های پس از انقلاب، وضعیت را به‌طور فزاینده‌ای برای زنان مشکل‌ساز کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Women Have Been Demanding Their Right to Play Football for Half a Century|نشانی=https://iranwire.com/en/features/9150|وبگاه=IranWire|بازبینی=2021-06-23|کد زبان=en|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20210623224855/https://iranwire.com/en/features/9150|تاریخ بایگانی=2021-06-23}}</ref> گزارشی در [[ایران اینترنشنال]] دربارهٔ ورزش زنان در جمهوری اسلامی از «محدودیت‌های مذهبی و الزام به تبعیت از قانون حجاب اجباری در تمامی محافل عمومی چه در داخل و چه در خارج از کشور» گفت و نوشت: «ورزشکاران زن و قهرمانان ملی قرار بود الگوهای اسلامی و بلندگوهای تبلیغاتی نظام باشند و این تنها دلیل تلاش جمهوری اسلامی برای حضور زنان ورزشکار با حجاب اسلامی در میادین بین‌المللی بود».<ref>{{یادکرد وب|عنوان=سانسور هویت زنان ورزشکار، روایتی نو از مشکلاتی که حاد نیستند!|نشانی=https://iranintl.com/%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87/%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%88%D8%B1-%D9%87%D9%88%DB%8C%D8%AA-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D9%88%D8%B1%D8%B2%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%8C-%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D9%86%D9%88-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D8%B4%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%AD%D8%A7%D8%AF-%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%AF|وبگاه=ایران اینترنشنال|تاریخ=2020-01-25|بازبینی=2021-08-07|کد زبان=fa|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20210808002550/https://iranintl.com/%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87/%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%88%D8%B1-%D9%87%D9%88%DB%8C%D8%AA-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D9%88%D8%B1%D8%B2%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%8C-%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D9%86%D9%88-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D8%B4%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%AD%D8%A7%D8%AF-%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%AF|تاریخ بایگانی=۸ اوت ۲۰۲۱|url-status=bot: unknown}}</ref>
پوشش اسلامی برای ورزش ایران مشکلاتی پدیدآورده است. در نمونه‌ای در ورزش پرهوادار فوتبال، پس از مشکلات پوشش اسلامی سر زنان تیم ایران برای [[المپیک ۲۰۱۲|المپیک ۲۰۱۲ لندن]] و اینکه در دور مقدماتی این رقابت‌ها، مقام‌هایی از فیفا پوشیدن اونیفورم با کلاه ویژه برای زنان ایرانی را ممنوع کردند، رسانه‌های بین‌المللی به حذف ایران از رقابت‌ها بخاطر حفظ حجاب پرداختند. قانون فیفا می‌گفت که هرگونه تبلیغ ایدئولوژی، دین و فکری با هر پوششی ممنوع است. در یکی از ایرادها فیفا اعلام کرد که بخشی از حجاب اسلامی به سلامتی بازیکنان آسیب می‌زند که از سوی ایران رد شد. [[گاردین]] نوشت که این بار زنان مسلمان تنها توسط ایمانشان مورد ظلم واقع نشدند و به چنین محرومیتی برای تیم ایران، اعتراض کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=When women were forced to choose between faith and football {{!}} Shireen Ahmed|نشانی=http://www.theguardian.com/football/blog/2018/apr/28/women-faith-football-hijab-fifa-ban|وبگاه=the Guardian|تاریخ=2018-04-28|بازبینی=2021-06-23|کد زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=قلیچ‌خانی: حذف تیم فوتبال زنان ایران از المپیک ناشی از معاملات پشت پرده است {{!}} DW {{!}} 05.06.2011|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/قلیچخانی-حذف-تیم-فوتبال-زنان-ایران-از-المپیک-ناشی-از-معاملات-پشت-پرده-است/a-15133026|وبگاه=DW.COM|بازبینی=2021-06-23|کد زبان=fa-IR|نام=Deutsche|نام خانوادگی=Welle (www.dw.com)|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20210526080238/https://www.dw.com/fa-ir/%D9%82%D9%84%DB%8C%DA%86%D8%AE%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AD%D8%B0%D9%81-%D8%AA%DB%8C%D9%85-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%BE%DB%8C%DA%A9-%D9%86%D8%A7%D8%B4%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D9%BE%D8%B4%D8%AA-%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA/a-15133026|تاریخ بایگانی=2021-06-23}}</ref> گزارش‌هایی از محرومیت از ورزش ملی در ایران به‌خاطر نداشتن حجاب نیز منتشر شده است. در یکی از این گزارش‌ها، در سال ۲۰۱۷ خط خوردن [[شیوا امینی]] از [[تیم ملی فوتسال زنان ایران]] به‌خاطر حضور بدون حجابش در یک بازی فوتبال، توجه محافل ورزشی را به خود گرفت اما فدراسیون فوتبال ایران چنین چیزی را رد کرد. اما خود این بازیکن اعلام کرد که مسئولان رسمی فدراسیون به او گفتند که «ورزشکاران زن ملی پوش ایران همیشه موظف‌اند که مطیع منشور پوشش اسلامی در عرصه عمومی باشند».<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ماجرای حذف شیوا امینی از تیم ملی فوتسال زنان ایران به بهانه "بازی بدون حجاب" {{!}} DW {{!}} 27.04.2017|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/ماجرای-حذف-شیوا-امینی-از-تیم-ملی-فوتسال-زنان-ایران-به-بهانه-بازی-بدون-حجاب/a-38618167|وبگاه=DW.COM|بازبینی=2021-06-23|کد زبان=fa-IR|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20171101084320/https://www.dw.com/fa-ir/%D9%85%D8%A7%D8%AC%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%AD%D8%B0%D9%81-%D8%B4%DB%8C%D9%88%D8%A7-%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%AA%DB%8C%D9%85-%D9%85%D9%84%DB%8C-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%B3%D8%A7%D9%84-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D8%A8%D9%87%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A8%D8%AF%D9%88%D9%86-%D8%AD%D8%AC%D8%A7%D8%A8/a-38618167|تاریخ بایگانی=2021-06-23}}</ref> به صورت کلی با روی آوردن بیشتر زنان جوان ایرانی به رشته‌های ورزشی و حضورهای جهانی‌شان، روند برخورد با این ورزشکاران که حجاب اسلامی دلخواه مراجع مذهبی ایران را رعایت نمی‌کنند، شدت گرفت.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=از مینو خالقی تا شیوا امینی، حذف به خاطر «حجاب»|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/b7-hijab-minoo-khaleghi-shiva-amini/28454960.html|وبگاه=رادیو فردا|بازبینی=2021-06-23|کد زبان=fa}}</ref> گزارشی در ۲۰۱۱ نوشت که سختگیری‌های مذهبی و حکومتی، بزرگ‌ترین مانع‌های پیش روی فعالیت آزادانهٔ زنان ورزشکار در ایران هستند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=تاریخچه پر ماجرای فوتبال زنان در ایران {{!}} DW {{!}} 20.06.2011|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/تاریخچه-پر-ماجرای-فوتبال-زنان-در-ایران/a-15145322|وبگاه=DW.COM|بازبینی=2021-06-23|کد زبان=fa-IR|نام=Deutsche|نام خانوادگی=Welle (www.dw.com)}}</ref> بر اساس گزارشی در مارس ۲۰۲۱، فوتبال زنان ایران هنوز زیر سایهٔ روحانیان، تندروهای جمهوری اسلامی و حتی [[امام جمعه|ائمه جمعه]] است. همچنین بر اساس فرمانی از وزارت کشور، بازی‌های لیگ زنان ایران باید در ساعت‌های نخستین صبح، پیش از ظهر برگزار شوند. این گزارش نوشت که [[سید روح‌الله خمینی|خمینی]]، رهبر جمهوری اسلامی هرچند که با ورزش زنان رسماً مخالف نبود اما با شعارهای تبلیغاتی‌اش و محدودیت‌های پس از انقلاب، وضعیت را به‌طور فزاینده‌ای برای زنان مشکل‌ساز کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Women Have Been Demanding Their Right to Play Football for Half a Century|نشانی=https://iranwire.com/en/features/9150|وبگاه=IranWire|بازبینی=2021-06-23|کد زبان=en|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20210623224855/https://iranwire.com/en/features/9150|تاریخ بایگانی=2021-06-23}}</ref> گزارشی در [[ایران اینترنشنال]] دربارهٔ ورزش زنان در جمهوری اسلامی از «محدودیت‌های مذهبی و الزام به تبعیت از قانون حجاب اجباری در تمامی محافل عمومی چه در داخل و چه در خارج از کشور» گفت و نوشت: «ورزشکاران زن و قهرمانان ملی قرار بود الگوهای اسلامی و بلندگوهای تبلیغاتی نظام باشند و این تنها دلیل تلاش جمهوری اسلامی برای حضور زنان ورزشکار با حجاب اسلامی در میادین بین‌المللی بود».<ref>{{یادکرد وب|عنوان=سانسور هویت زنان ورزشکار، روایتی نو از مشکلاتی که حاد نیستند!|نشانی=https://iranintl.com/دیدگاه/سانسور-هویت-زنان-ورزشکار،-روایتی-نو-از-مشکلاتی-که-حاد-نیستند|وبگاه=ایران اینترنشنال|تاریخ=2020-01-25|بازبینی=2021-08-07|کد زبان=fa|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20210808002550/https://iranintl.com/%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87/%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%88%D8%B1-%D9%87%D9%88%DB%8C%D8%AA-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D9%88%D8%B1%D8%B2%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%8C-%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D9%86%D9%88-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D8%B4%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%AD%D8%A7%D8%AF-%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%AF|تاریخ بایگانی=۸ اوت ۲۰۲۱|url-status=bot: unknown}}</ref>


چالش‌های اسلامی به شرکت نکردن ایران در برخی رشته‌های ورزشی انجامیده‌است؛ ورزشکارانی همانند شناگرها، شیرجه‌روها و رشته‌های دیگر که با اصل حفظ [[حجاب اسلامی|حجاب]] ضدیت داشتند، افقی برای شرکت در رقابت‌ها نداشتند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=حجاب؛ سد بزرگ مقابل زنان ورزشکار؟|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/f4_women_sport_iran/317383.html|وبگاه=رادیو فردا|بازبینی=2021-08-07|کد زبان=fa|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20210808002540/https://www.radiofarda.com/a/f4_women_sport_iran/317383.html|تاریخ بایگانی=۸ اوت ۲۰۲۱|url-status=bot: unknown}}</ref> در دوره جمهوری اسلامی، برخی ورزش‌ها در ایران برای زنان به رسمیت شناخته نشدند. در نمونه‌ای زنان در مسابقه‌های بدن‌سازی نیز نمی‌توانستند شرکت کنند و مسئولان برخی ورزش‌ها از مغایرت رشته‌ها با فرهنگ اسلامی گفتند. در سال ۱۳۸۹ سه [[مرجع تقلید|مرجع تقلید شیعه]]، اعزام ورزشکاران زن ایرانی به خارج را [[حرام]] اعلام کردند.<ref name="independentpersian.com"/>
چالش‌های اسلامی به شرکت نکردن ایران در برخی رشته‌های ورزشی انجامیده است؛ ورزشکارانی همانند شناگرها، شیرجه‌روها و رشته‌های دیگر که با اصل حفظ [[حجاب اسلامی|حجاب]] ضدیت داشتند، افقی برای شرکت در رقابت‌ها نداشتند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=حجاب؛ سد بزرگ مقابل زنان ورزشکار؟|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/f4_women_sport_iran/317383.html|وبگاه=رادیو فردا|بازبینی=2021-08-07|کد زبان=fa|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20210808002540/https://www.radiofarda.com/a/f4_women_sport_iran/317383.html|تاریخ بایگانی=۸ اوت ۲۰۲۱|url-status=bot: unknown}}</ref> در دوره جمهوری اسلامی، برخی ورزش‌ها در ایران برای زنان به رسمیت شناخته نشدند. در نمونه‌ای زنان در مسابقه‌های بدن‌سازی نیز نمی‌توانستند شرکت کنند و مسئولان برخی ورزش‌ها از مغایرت رشته‌ها با فرهنگ اسلامی گفتند. در سال ۱۳۸۹ سه [[مرجع تقلید|مرجع تقلید شیعه]]، اعزام ورزشکاران زن ایرانی به خارج را [[حرام]] اعلام کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ورزش‌های ممنوعه برای زنان ایران|نشانی=https://www.independentpersian.com/node/63061/ورزش/ورزش‌های-ممنوعه-برای-زنان-ایران|وبگاه=ایندیپندنت فارسی|تاریخ=2020-06-02|بازبینی=2021-08-07|کد زبان=fa|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20210808002722/https://www.independentpersian.com/node/63061/%D9%88%D8%B1%D8%B2%D8%B4/%D9%88%D8%B1%D8%B2%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B9%D9%87-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86|تاریخ بایگانی=۸ اوت ۲۰۲۱|url-status=bot: unknown}}</ref>


دوچرخه‌سواری زنان، سلفی زنان با فوتبالیست‌ها، شنا با [[مایو]] و انجام مسابقه [[دو و میدانی]] با پوشاکی همانند [[شورت]] و [[تی‌شرت]] آستین کوتاه، از دیگر مواردی هستند که برای زنان ایرانی در دوره جمهوری اسلامی در همین رابطه ممنوع شده‌اند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=بیست ممنوعیت عجیب و غریب برای زنان ایرانی {{!}} DW {{!}} 13.10.2016|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/بیست-ممنوعیت-عجیب-و-غریب-برای-زنان-ایرانی/g-36036434|وبگاه=DW.COM|بازبینی=2021-08-07|کد زبان=fa-IR|نام=Deutsche|نام خانوادگی=Welle (www.dw.com)|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20210807220947/https://www.dw.com/fa-ir/%D8%A8%DB%8C%D8%B3%D8%AA-%D9%85%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B9%DB%8C%D8%AA-%D8%B9%D8%AC%DB%8C%D8%A8-%D9%88-%D8%BA%D8%B1%DB%8C%D8%A8-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C/g-36036434|تاریخ بایگانی=2021-08-07}}</ref>
دوچرخه‌سواری زنان، سلفی زنان با فوتبالیست‌ها، شنا با [[مایو]] و انجام مسابقه [[دو و میدانی]] با پوشاکی همانند [[شورت]] و [[تی‌شرت]] آستین کوتاه، از دیگر مواردی هستند که برای زنان ایرانی در دوره جمهوری اسلامی در همین رابطه ممنوع شده‌اند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=بیست ممنوعیت عجیب و غریب برای زنان ایرانی {{!}} DW {{!}} 13.10.2016|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/بیست-ممنوعیت-عجیب-و-غریب-برای-زنان-ایرانی/g-36036434|وبگاه=DW.COM|بازبینی=2021-08-07|کد زبان=fa-IR|نام=Deutsche|نام خانوادگی=Welle (www.dw.com)|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20210807220947/https://www.dw.com/fa-ir/%D8%A8%DB%8C%D8%B3%D8%AA-%D9%85%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B9%DB%8C%D8%AA-%D8%B9%D8%AC%DB%8C%D8%A8-%D9%88-%D8%BA%D8%B1%DB%8C%D8%A8-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C/g-36036434|تاریخ بایگانی=2021-08-07}}</ref>
خط ۱۰۶: خط ۱۰۶:
=== مهاجرت ورزشکاران ===
=== مهاجرت ورزشکاران ===
{{اصلی|مهاجرت ورزشکاران از ایران}}
{{اصلی|مهاجرت ورزشکاران از ایران}}
[[مهاجرت ورزشکاران از ایران]] که در اواخر دههٔ ۱۳۹۰ موجی بی‌سابقه داشت، معمولاً دارای دلایلی با منشأ سیاسی و اجتماعی بوده‌است. مشکلات مربوط به [[روابط اسرائیل و ایران|مسابقه دادن با اسرائیلی‌ها]]، مسائل حجاب و زنان، دستگیری در تظاهرات و مسائل خانوادگی از دلایل مهاجرت ورزشکاران سرشناس ایرانی، اعلام شده‌است.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=سال کوچ؛ نگاهی به چهره‌های برجسته ورزش ایران که مهاجرت کردند|نشانی=https://www.bbc.com/persian/sport-51898890|کوشش=BBC News|تاریخ=2020-03-16|تاریخ بازبینی=2020-05-20|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20200520181912/https://www.bbc.com/persian/sport-51898890|تاریخ بایگانی=2020-05-20}}</ref>
[[مهاجرت ورزشکاران از ایران]] که در اواخر دههٔ ۱۳۹۰ موجی بی‌سابقه داشت، معمولاً دارای دلایلی با منشأ سیاسی و اجتماعی بوده است. مشکلات مربوط به [[روابط اسرائیل و ایران|مسابقه دادن با اسرائیلی‌ها]]، مسائل حجاب و زنان، دستگیری در تظاهرات و مسائل خانوادگی از دلایل مهاجرت ورزشکاران سرشناس ایرانی، اعلام شده است.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=سال کوچ؛ نگاهی به چهره‌های برجسته ورزش ایران که مهاجرت کردند|نشانی=https://www.bbc.com/persian/sport-51898890|کوشش=BBC News|تاریخ=2020-03-16|تاریخ بازبینی=2020-05-20|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20200520181912/https://www.bbc.com/persian/sport-51898890|تاریخ بایگانی=2020-05-20}}</ref>


== رسانه‌های ورزشی ==
== رسانه‌های ورزشی ==
{{همچنین ببینید|رسانه در ایران}}
{{همچنین ببینید|رسانه در ایران}}
در سال ‪ ۱۳۰۶‬هم‌دوره با به تصویب رسیدن «قانون ورزش اجباری در آموزشگاه‌ها» نشریهٔ ورزشی ''پیش‌آهنگی ایران'' توسط احمد امین‌زاده به عنوان قدیمی‌ترین نشریهٔ ورزشی این کشور، منتشر گردید. در سال ۱۳۰۷ مجلهٔ ''ورزش'' توسط [[میرمهدی ورزنده]] در پایتخت ایران، [[تهران]] و در همان دوره نشریه‌ای دیگر با عنوان ''ورزش'' توسط وی کارش را آغاز کرد. اما قدیمی‌ترین نشریهٔ تمام‌ورزشی ایرانی، مجلهٔ ''آیین ورزش'' است که در سال ۱۳۱۴ توسط مدیر باشگاه شعاع در شهر تهران کارش را شروع کرد. قدیمی‌ترین نشریهٔ نیمه‌تخصصی ورزشی این کشور نیز مجلهٔ ''اصلاح نژاد اسب'' بوده‌است که نخستین شماره‌اش در سال ۱۳۱۸ پخش شد. دوران شکوفایی نشر ورزشی در ایران، دههٔ ‪ ۱۳۲۰‬بوده‌است؛ هنگامی که بر پایهٔ آمارها، ‪ ۲۶‬عنوان نشریهٔ ورزشی ایرانی نشر یافته و پس از این دوره نیز نشر ورزشی توانست رشدی متناسب داشته باشد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=تاریخ ‪ مطبوعات ورزشی در ایران|نشانی=https://www.hamshahrionline.ir/news/25806/تاریخ-مطبوعات-ورزشی-در-ایران|وبگاه=همشهری آنلاین|تاریخ=2007-07-04|بازبینی=2021-08-07|کد زبان=fa|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20210807192832/https://www.hamshahrionline.ir/news/25806/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D9%85%D8%B7%D8%A8%D9%88%D8%B9%D8%A7%D8%AA-%D9%88%D8%B1%D8%B2%D8%B4%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86|تاریخ بایگانی=2021-08-07}}</ref>
در سال ‪ ۱۳۰۶‬هم‌دوره با به تصویب رسیدن «قانون ورزش اجباری در آموزشگاه‌ها» نشریهٔ ورزشی ''پیش‌آهنگی ایران'' توسط احمد امین‌زاده به عنوان قدیمی‌ترین نشریهٔ ورزشی این کشور، منتشر گردید. در سال ۱۳۰۷ مجلهٔ ''ورزش'' توسط [[میرمهدی ورزنده]] در پایتخت ایران، [[تهران]] و در همان دوره نشریه‌ای دیگر با عنوان ''ورزش'' توسط وی کارش را آغاز کرد. اما قدیمی‌ترین نشریهٔ تمام‌ورزشی ایرانی، مجلهٔ ''آیین ورزش'' است که در سال ۱۳۱۴ توسط مدیر باشگاه شعاع در شهر تهران کارش را شروع کرد. قدیمی‌ترین نشریهٔ نیمه‌تخصصی ورزشی این کشور نیز مجلهٔ ''اصلاح نژاد اسب'' بوده است که نخستین شماره‌اش در سال ۱۳۱۸ پخش شد. دوران شکوفایی نشر ورزشی در ایران، دههٔ ‪ ۱۳۲۰‬بوده است؛ هنگامی که بر پایهٔ آمارها، ‪ ۲۶‬عنوان نشریهٔ ورزشی ایرانی نشر یافته و پس از این دوره نیز نشر ورزشی توانست رشدی متناسب داشته باشد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=تاریخ ‪ مطبوعات ورزشی در ایران|نشانی=https://www.hamshahrionline.ir/news/25806/تاریخ-مطبوعات-ورزشی-در-ایران|وبگاه=همشهری آنلاین|تاریخ=2007-07-04|بازبینی=2021-08-07|کد زبان=fa|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20210807192832/https://www.hamshahrionline.ir/news/25806/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D9%85%D8%B7%D8%A8%D9%88%D8%B9%D8%A7%D8%AA-%D9%88%D8%B1%D8%B2%D8%B4%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86|تاریخ بایگانی=2021-08-07}}</ref>


پس از قهرمانی [[تیم ملی فوتبال مردان ایران|تیم فوتبال مردان ایران]] در جام ملت‌های آسیا ۱۹۶۸ تهران غرق در شادی شد و برای نخستین بار، فوتبال مردم ایران را به خیابان‌ها کشاند.<ref name=":93">{{یادکرد خبر|کوشش=|تاریخ=۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۳|عنوان=خاطره تصویری/ روزی که ایران انتقام اعراب را از رژیم اسرائیل گرفت|نشانی=https://www.mashreghnews.ir/news/311331/خاطره-تصویری-روزی-که-ایران-انتقام-اعراب-را-از-رژیم-اسرائیل-گرفت|ناشر=[[مشرق نیوز]]|زبان=|تاریخ بازدید=۱۶ مارس ۲۰۱۸|تاریخ بازبینی=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180627062424/https://www.mashreghnews.ir/news/311331/خاطره-تصویری-روزی-که-ایران-انتقام-اعراب-را-از-رژیم-اسرائیل-گرفت|archivedate=۲۷ ژوئن ۲۰۱۸|dead-url=yes}}</ref> فوتبالیست‌های تیم ملی مردان به [[کاخ نیاوران]] و [[مجلس شورای ملی]] دعوت شدند، خوانندگانی همچون [[ویگن]] و [[دلکش]] نخستین ترانه‌های فوتبالی در پشتیبانی از تیم ملی را خواندند و حتی نشریات غیر ورزشی نیز به پوشش و پیگیری اخبار مربوط به تیم ملی پرداختند. به عنوان مثال [[هفته‌نامه]] [[زن روز]] در سرمقالهٔ شمارهٔ ۴ خرداد ۱۳۴۷ نوشت: «اینک کلمه انگلیسی فوتبال کلمه ملی ماست.»<ref>{{یادکرد وب|نام خانوادگی=رستم‌پور|نویسنده=|نام=مهدی|کد زبان=|تاریخ=۴ ژانویه ۲۰۱۵|وبگاه=[[بی‌بی‌سی فارسی]]|نشانی=http://www.bbc.com/persian/sport/2015/01/150104_l56_rostampour_iran_isreal_football_1|عنوان=بازی با اسرائیل، آغاز دهه زرین فوتبال ایران در آسیا|تاریخ بازدید=۱۵ مه ۲۰۱۸|بازبینی=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180509012212/http://www.bbc.com/persian/sport/2015/01/150104_l56_rostampour_iran_isreal_football_1|archivedate=۹ مه ۲۰۱۸|dead-url=yes}}</ref>
پس از قهرمانی [[تیم ملی فوتبال مردان ایران|تیم فوتبال مردان ایران]] در جام ملت‌های آسیا ۱۹۶۸ تهران غرق در شادی شد و برای نخستین بار، فوتبال مردم ایران را به خیابان‌ها کشاند.<ref name=":93">{{یادکرد خبر|کوشش=|تاریخ=۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۳|عنوان=خاطره تصویری/ روزی که ایران انتقام اعراب را از رژیم اسرائیل گرفت|نشانی=https://www.mashreghnews.ir/news/311331/خاطره-تصویری-روزی-که-ایران-انتقام-اعراب-را-از-رژیم-اسرائیل-گرفت|ناشر=[[مشرق نیوز]]|زبان=|تاریخ بازدید=۱۶ مارس ۲۰۱۸|تاریخ بازبینی=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180627062424/https://www.mashreghnews.ir/news/311331/خاطره-تصویری-روزی-که-ایران-انتقام-اعراب-را-از-رژیم-اسرائیل-گرفت|archivedate=۲۷ ژوئن ۲۰۱۸|dead-url=yes}}</ref> فوتبالیست‌های تیم ملی مردان به [[کاخ نیاوران]] و [[مجلس شورای ملی]] دعوت شدند، خوانندگانی همچون [[ویگن]] و [[دلکش]] نخستین ترانه‌های فوتبالی در پشتیبانی از تیم ملی را خواندند و حتی نشریات غیر ورزشی نیز به پوشش و پیگیری اخبار مربوط به تیم ملی پرداختند. به عنوان مثال [[هفته‌نامه]] [[زن روز]] در سرمقالهٔ شمارهٔ ۴ خرداد ۱۳۴۷ نوشت: «اینک کلمه انگلیسی فوتبال کلمه ملی ماست.»<ref>{{یادکرد وب|نام خانوادگی=رستم‌پور|نویسنده=|نام=مهدی|کد زبان=|تاریخ=۴ ژانویه ۲۰۱۵|وبگاه=[[بی‌بی‌سی فارسی]]|نشانی=http://www.bbc.com/persian/sport/2015/01/150104_l56_rostampour_iran_isreal_football_1|عنوان=بازی با اسرائیل، آغاز دهه زرین فوتبال ایران در آسیا|تاریخ بازدید=۱۵ مه ۲۰۱۸|بازبینی=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180509012212/http://www.bbc.com/persian/sport/2015/01/150104_l56_rostampour_iran_isreal_football_1|archivedate=۹ مه ۲۰۱۸|dead-url=yes}}</ref>

== کشتی‌های سنتی و محلی ایرانی ==
{{اصلی|کشتی در ایران}}

حداقل ۳۰ نوع کشتی سنتی ایرانی وجود دارد.<ref>https://www.hamshahrionline.ir/news/204003/آشنایی-با-انواع-کشتی-پهلوانی-و-محلی-ایران</ref>

# کشتی پهلوانی یا زورخانه‌ای: در سراسر ایران
# کشتی کج گردان در سیستان و بلوچستان به ویژه در روستاهای شهرستان زابل
# کشتی لوچو: از ورزش‌های محبوب روستاهای مازندران است و چون جایزه کشتی‌گیران را بر نوک یک چوب در وسط میدان آویزان می‌کنند به آن لوچو گویند. جایزه؛ قواره پارچه، شال و ترمه و گاهی گاو یا گوسفند است که به همان چوب وسط میدان بسته می‌شود.
# کشتی با چوخه: این کشتی در سراسر خراسان به ویژه قوچان، شیروان و اسفراین رواج دارد و در فضای آزاد به اجرا در می‌آید.
# کشتی گیله مردی: این کشتی در استان گیلان و غرب مازندران رواج دارد. در این کشتی هر جای بدن حریف با زمین تماس پیدا کند شکست خورده است. در این کشتی، علاوه بر فون کشتی از ضربات مشت نیز استفاده می‌شود. و کشتی گیران گیله مرد تنها یک شلوار تنگ استفاده می‌کنند و جایزه آن گاو، گوسفند، پارچه و… است.
# کشتی زوران پاتوله در کردستان
# کشتی لری در لرستان
# کشتی جنگ (یا زوران) در منطقه الیگودرز
# کشتی بغل به بغل در قزوین
# کشتی آشیرما در آذربایجان شرقی
# کشتی گوراش یا ترکمنی در مناطق ترکمن‌نشین
# کشتی عربی در میان ایلات و عشایر خوزستان
# کشتی کمربندی در استان اصفهان
# کشتی لشکرکشی در استان یزد
# کشتی دسته بغل در استان فارس بویژه منطقه ارسنجان
# کشتی کمری در آذربایجان و ترک‌های قزلباش (گولیش)

== ورزش‌های رزمی ایرانی ==
۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۳ بیست و چهارمین جشن بزرگ روز ملی پرثوآ با حضور مربیان و ورزشکاران این رشته ورزشی در فرهنگسرای ارسباران برگزار شد. رزم پهلوانی پرثوآ، برآمده از شیوه‌های رزم سنتی، بومی و محلی ایرانیان است که از جمله آن می‌توان به آیین‌های رزم پهلوانی خراسان (چوخه و رقص شمشیر)، مازندران (لوچو و لیفا)، کردستان (رقص هل پرکه)، گیلان (گیل مردی)، سیستان و بلوچستان (رقص چوب)، بختیاری (خلعت پرت کن)، لرستان، ترکمن (رقص خنجر) اشاره کرد. از نظر فنی در این رشته نه تنها از کلیه ضربات دست و پا برای غلبه بر حریف بهره گرفته می‌شود بلکه با ریتمی موزون از رقص و پای مخصوص رزم باستانی، در صورت تماس نزدیک با حریف، از فنون گیر و پرتاب و خاک نیز استفاده می‌شود. اهمیت این ورزش موجب شده تا ۲۵ اردیبهشت به عنوان روز ملی این رشته ورزشی نام گذاری شود.

توآ (فدراسیون جهانی کونگ فوتوآی ایرانی یا کونگ فوی ایرانی)، رزم دوچوب، گیلما، رزم ایرانی هالا، شمشیرزنی ایرانی (اسپوکس)، رزم سواره یا کمانگیری روی اسب، کمان سنتی ایرانی، رزم آوران، او اسپرت (اورینتال)، رزم طوس، سبک‌های مختلف ابداعی کاراته ایرانی از جمله ورزش‌های رزمی ایرانی هستند.

هنر رزمی ایرانی پاد زد رو، سبک رزم ایران (کشتی کچ ایرانی)، هنر رزمی سمبکالاه، پرشین کونگ‌فو- فول کنتاکت، پرشین کاراته، تاپ کاراته، سبک جنگاوران کونگ فو، سبک نیو کونگ فو، سبک کونگ فو فایتینگ، سبک کونگ فو توتایما، سبک سوپر شوت بوکسینگ کاراته، سبک نیرو، سبک کونگ فو پر توا، ورزش مهارتی برای تو نیک از جمله دیگر هنرهای ابداعی در ایران هستند. آذربایجان هم یک نوع کونگ فو ابداعی با نام آلپاگوت دارد و همچنین ورزش‌های نینجا و کنپو (کمپو) در ایران فعال هستند.

== ورزش‌ها و بازی‌های بومی و محلی و سنتی ایرانی ==
بیش از ۳ هزار ورزش و بازی اصیل بومی و محلی و سنتی ایرانی شناسایی شده است. فرهاد نژادفصیحی دبیر فدراسیون ورزش روستایی و بازی‌های بومی محلی کشور ۲۱ خرداد ۱۴۰۱ گفت بیش از ۳ هزار بازی سنتی و بومی و محلی در کشور داریم که تاکنون نزدیک به ۹۰ بازی به صورت رسمی ثبت ملی شده است. برگزاری جام پرچم با هدف توسعه ورزش در بین روستانشینان ایران است.<ref>https://www.kurdpress.com/news/33940/شناسایی-Ù£-هزار-بازی-بومی-محلی-در-ایران-Ù©Ù%A0-بازی-ثبت-ملی-شده</ref><ref>https://www.khabaronline.ir/news/1640404/تاکنون-۸۸-بازی-و-ورزش-بومی-محلی-و-سنتی-ثبت-ملی-شده-است</ref>

مهدی میرجلیلی رئیس سازمان ورزش بسیج کشور ۲۷ تیر ۱۳۹۸ گفت تاکنون یک هزار و ۲۰۰ بازی بومی، محلی از اقوام مختلف ایران اسلامی شناسایی و ثبت شده است. معرفی و شناساندن هر چه بیشتر آداب و رسوم اقوام مختلف کشور و ایجاد وحدت و همدلی روزافزون بین آنها از مهم‌ترین اهداف برگزاری جشنواره‌های بازی‌های بومی و محلی است. رشته‌های کشتی محلی، طناب کشی، هفت سنگ، دال پلان، چوب کشی، الختر، پرش طول و لی لی برخی از ورزش‌های این جشنواره‌ها هستند.<ref>https://www.irna.ir/news/83401625/۱۲۰۰-بازی-بومی-محلی-در-کشور-ثبت-شده-است</ref>

غلامرضا توکل جعفری رئیس پیشین فدراسیون ورزش روستایی و بازی‌های بومی و محلی در ۱۷ اسفند ۱۳۹۷ گفت تاکنون یک هزار و ۱۰۰ بازی بومی و محلی در کشور مورد شناسایی و ارزشیابی قرار گرفته است. او به همراه چند نفر از همکاران خود کتاب اطلس بازی‌های بومی محلی ایران را چاپ کرد که حدود هزار بازی ایرانی در آن معرفی شده است و به برخی مقامات ورزشی خارجی هم معرفی کرد.<ref>https://www.irna.ir/news/83235822/1100-بازی-محلی-در-كشور-شناسایی-شده-است</ref>

طبق تحقیقات انجام شده به‌طور میانگین ۲ درصد ورزشکاران کشور به ورزش‌های محلی و باستانی می‌پردازند. از دیگر بازی‌های محلی که ما را به یاد دوران کودکی چند دهه پیش می‌اندازد قائم باشک، اتک متک، اهم ابر، توپ دو، خرسوز، چوچو، کمربند بازی، لپر بازی، شاه دزد بازی، پرتا پیک، هفت سنگ، کلاغ پر، طناب کشی، قوقو، وسط بازی، لی لی بازی، تیله بازی، سکه بازی، بالا بلندی، مچ انداختن، کشتی محلی، پرتاپ سنگ، پرش ارتفاع و پرش طولی و … است که رایج بوده و بعضی از آن‌ها هنوز اجرا می‌شود. کشتی چوخه، لوچو، بندبازی، گانیه و حتی کشتی باستانی هم بخشی از این‌ها هستند. ورزش‌های سنتی و بازی‌های بومی، محلی جزئی از میراث ناملموس فرهنگی بشریت است. برخلاف بسیاری از فدراسیون‌ها و تشکل‌های ورزشی که فدراسیون جهانی دارند بازی‌های بومی و محلی در دنیا زیر نظر یونسکو اداره می‌شود که نهاد بین‌المللی حفظ میراث فرهنگی است. طبق تحقیقاتی که چینی‌ها انجام داده‌اند تعداد کل ورزش‌های سنتی و بازی‌های محلی با آن پهنه گستره جغرافیایی در چین، با آن تنوع قومیت و فراوانی جمعیتی کمتر از ۹۰۰ بازی بوده است حال آنکه در ایران حداقل ۱۲۰۰ بازی رصد شده و تا ۳ هزار بازی تخمین زده می‌شود. ۳۰ نوع کشتی سنتی ایرانی وجود دارد. مسوول کمیته آموزش فدراسیون ورزش روستایی و بازی‌های بومی گفت: «این ورزش‌های بومی، محلی و سنتی ریشه بسیاری از بازی‌های کلاسیک است. ما ورزش کلاسیکی را نداریم که مثلاً الان وجود داشته باشد ریشه در ورزش‌های بومی، محلی نداشته باشد. فوتبال، والیبال، کشتی و … همه این‌ها ریشه‌اش از ورزش‌های بومی، محلی و سنتی است. در کشور ما حدود ۳۰ نوع کشتی سنتی وجود دارد که همه این کشتی‌های سنتی اتفاقاً از کشتی آزاد و فرنگی که وجود دارد قدیمی‌تر است. کشتی چوخه که سبقه‌اش در اسفراین و منطقه خراسان است، قدمت ۴، ۵ هزار ساله دارد. یا لوچوی مازندران، گورش ترکمن، زوران کرمانشاه، کچ گردان سیستان‌وبلوچستان و … این‌ها خیلی قدیمی‌تر از کشتی آزاد و فرنگی هستند و یک جورهایی این کشتی امروزی ریشه از این‌ها دارد. الگوبرداری ژاپنی‌ها از کشتی چوخه برای جودو ملموس است. وی با بیان این‌که «زو» از بازی‌های قدیمی ماست شکل مدرنش ورزش کبدی شده ادامه داد: «چوگو که در به نام‌های گوناگون در اغلب نقاط ایران برگزار می‌شود ریشه همان ورزش بیس‌بال است. داستان‌هایی وجود دارد زمانی که ژاپنی‌ها از شرق برای تجارت ابریشم، زعفران و … به کشور ما آمدند در قوچان و اسفراین کشتی چوخه را دیدند و یادگرفتند و همین باعث شکل‌گیری جودو در ژاپن شد. چه از نظر پوشش و چه از نظر فنون جودو و چوخه به هم خیلی نزدیکند. حتی مقالاتی در این زمینه نوشته شده با توجه به مستندات تاریخی چوخه بسیار قوی است و بسیاری از فنون جودو بسیار شبیه این کشتی است احتمالاً یک الگوبرداری در اثر تجارت‌ها یا هر چیز دیگری وجود داشته است.<ref>https://www.iscanews.ir/news/1114378/سرفصل-زنگ-ورزش-مدارس-بازی-های-سنتی-و-محلی</ref>

دومین جشنواره بازی‌های بومی محلی میناب به مناسبت گرامیداشت روز ملی خلیج‌فارس به میزبانی روستای گورزانگ در دو رشته بازی درا و بازی رمازا با حضور شش تیم از شهرستان میناب و به مدت سه روز برگزار شد. در میناب بیش از ۳۰۰ نوع بازی بومی محلی وجود دارد. بازی رمازا به شماره ۱۱۰۴، بازی درا به شماره ۸۴ و بازی رحمونی به شماره ۱۰۹۶ همگی در سال ۱۳۹۴ در فهرست میراث معنوی کشور به نام میناب به ثبت رسیده‌اند.<ref>40202125.khabarban.com/</ref>


== جستارهای وابسته ==
== جستارهای وابسته ==
* [[فرهنگ ایرانی]]
* [[فرهنگ ایرانی]]
* [[نقض حقوق ورزشکاران در جمهوری اسلامی ایران]]
* [[نقض حقوق ورزشکاران در جمهوری اسلامی ایران]]
* [[فوتبال در ایران]]


== منابع ==
== منابع ==
خط ۱۲۴: خط ۱۶۵:
{{ویکی‌گفتاورد}}
{{ویکی‌گفتاورد}}
* [https://web.archive.org/web/20210807223126/https://www.independentpersian.com/node/63061/%D9%88%D8%B1%D8%B2%D8%B4/%D9%88%D8%B1%D8%B2%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B9%D9%87-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86 ورزش‌های ممنوعه برای زنان ایران]، [[ایندیپندنت فارسی]]
* [https://web.archive.org/web/20210807223126/https://www.independentpersian.com/node/63061/%D9%88%D8%B1%D8%B2%D8%B4/%D9%88%D8%B1%D8%B2%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B9%D9%87-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86 ورزش‌های ممنوعه برای زنان ایران]، [[ایندیپندنت فارسی]]
{{موضوعات ایران}}{{ورزش در آسیا}}{{لیگ‌های ورزشی ایران}}
{{موضوعات ایران}}{{ورزش در آسیا}}{{لیگ‌های ورزشی ایران}}{{مدال آوران هنرهای رزمی برای ایران}}

[[رده:ورزش در ایران| ]]
[[رده:ورزش در ایران| ]]

نسخهٔ ۱۵ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۱۷:۰۴

چوگان یک ورزش ملی ایرانی برای زنان و مردان است که بلندپایگان و شاهان نیز آن را بازی می‌کردند.[۱]

ورزش در ایران بخشی مهم از جامعه و فرهنگ ایرانی بوده است.

ورزش‌های سنتی ایران، شامل بخش‌های کشتی، اسب‌دوانی و بدن‌سازی می‌شود. ورزش‌های تیمی، در سدهٔ بیستم میلادی، از غرب وارد این کشور شدند که شاخص‌ترین آنان، فوتبال، راگبی و والیبال بوده است. در دوران حکومت سلطنتی پیشین، ورزش‌های نوین در برنامه‌های درسی آموزشگاه‌ها گنجانیده شدند. در سال ۱۹۴۸، ورزشکاران ایرانی برای نخستین‌بار در بازی‌های المپیک شرکت کردند. نخستین حضور ایران در بازی‌های المپیک زمستانی نیز در سال ۱۹۵۶ بود. بیشتر مدال‌های المپیک ایران، در رشته‌های کشتی، وزنه‌برداری و ورزش‌های رزمی به‌دست آمده‌اند.[۲] ایران، زادگاه آیین‌های پهلوانی و زورخانه‌ای و چوگان (مورد اختلاف با آذربایجان) است.[۳] چوگان برای نخستین‌بار، در ایران در سدهٔ ششم پ. م پدیدار گشت و کم‌کم تا تبت، چین، ژاپن، عربستان و هند گسترش یافت.[۴] ورزش زورخانه‌ای و چوگان، در فهرست میراث فرهنگی ناملموس یونسکو در ایران به ثبت رسیده‌اند.[۵]

ورزشگاه آزادی تهران، از بزرگ‌ترین ورزشگاه‌های آسیا[۶] که به عنوان میزبان اصلی بازی‌های آسیایی ۱۹۷۴ ساخته شد و میزبان مسابقات بین‌المللی قابل توجهی بوده است.[۷]

فوتبال به پرهوادارترین ورزش در ایران تبدیل شده است. به عنوان دوره‌ای درخشان، تیم ملی فوتبال ایران در سال‌های ۱۹۶۸، ۱۹۷۲، ۱۹۷۴ و ۱۹۷۶ به قهرمانی در بالاترین سطح آسیا دست یافت و نخستین‌بار در سال ۱۹۷۸ به جام جهانی فوتبال راه پیدا کرد. در این دوران درخشان، باشگاه فوتبال تاج نیز در مسابقات باشگاهی قهرمانی آسیا ۱۹۷۰ به قهرمانی رسید. برخی از این موفقیت‌ها، با گرفتن میزبانی بالاترین رقابت‌های ورزشی آسیا توسط ایران، هم‌دوره بودند و میزبانی جام ملت‌های آسیا ۱۹۶۸ و ۱۹۷۶ نمونه‌های آن هستند. با روی دادن انقلاب ۱۳۵۷، یک وقفه در پیشرفت ورزش ایران، اتفاق افتاد. در دورانی، دولت جدید، ورزشگاه‌ها را رقیب مساجد دانست. تیم‌های بزرگ ایرانی، ملی شدند و از حضور زنان در بسیاری از فعالیت‌های مربوط، جلوگیری شد. افزون بر این، جنگ ایران و عراق، منابع کمی را برای اختصاص دادن به ورزش ایران، باقی گذاشت. با این حال، پشتیبانی عظیم مردم از ورزش، به ویژه در مورد فوتبال، ادامه‌دار بود. از دههٔ ۱۹۹۰ میلادی، ورزش ایران و فعالیت بانوان، احیا شد.[۲][۸] با این حال، حجاب اجباری برای ورزشکاران زن و بی‌حجابی آنان در خارج از این کشور، باعث برخورد فدراسیون‌های ورزشی جمهوری اسلامی با این ورزشکاران، شده است.[۹] با وجود آنکه در دوران جمهوری اسلامی، هیچ قانونی حضور زنان در ورزشگاه‌های ایران را منع نمی‌کند، زنان، تنها در موارد محدودی برای تماشای فوتبال یا دیگر رشته‌های ورزشی مردان، به ورزشگاه‌ها راه یافتند. در سال ۱۳۹۸، کمی پس از درگذشت دختر آبی، که پس از تلاش برای ورود به ورزشگاه دستگیر شده بود، در بازی ایران و کامبوج از سری بازی‌های مقدماتی جام جهانی فوتبال، رسماً به زنان اجازه داده‌شد تا وارد ورزشگاه شوند.[۱۰]

ورزش زنان

تاریخچه

صحنه ای از بازی پاس برابر تاج. آخرین بازی از جام قهرمانی باشگاه‌های تهران ۱۳۵۳. پاس (آبی پوش) با پیروزی برابر تاج (سفید پوش) به مقام نایب قهرمانی مسابقات رسید.
تیم ملی والیبال ایران پیش از دریافت نخستین مدال تاریخ والیبال بانوان ایران. دوشنبه ۲۸ آذر ۱۳۴۵ در تالار سرپوشیده بانکوک. بانوان به ترتیب از راست: لیلی امامی، عذرا ملک، ژاله سید هادی‌زاده، پری فردی، مینا فتحی، روحی پندنواز، نسرین شکوفی، مهری خرازی و ماری تت (کاپیتان)

ورزش زنان در ایران به صورت جدی در دوران سلطنت دودمان پهلوی آغاز شد. در این دوره، تمرکز بالایی بر افزایش فعالیت‌های ورزشی بین زنان وجود داشت. از جمله فعالیت‌هایی که باعث رونق ورزش زنان و عادی‌سازی ورزش کردن زنان شد می‌توان از برگزاری مسابقات آموزشگاه‌های ایران از دهه ۳۰ شمسی، برگزاری لیگ‌های والیبال، بسکتبال، هندبال، فوتبال، دو و میدانی، تنیس روی میز و … در اشاره کرد. این مسابقات در ابتدا در سری مسابقات لیگ‌های استانی شروع شد، مانند لیگ والیبال زنان استان تهران از دهه ۳۰ یا لیگ بسکتبال زنان استان تهران از دهه ۴۰ شمسی. سپس در دهه ۳۰ و ۴۰ شمسی مسابقات کشوری در این رشته‌ها به صورت مسابقه بین تیم‌های استان‌های مختلف در سطح کشور شروع به برگزاری کرد، مانند مسابقات والیبال، بسکتبال یا هندبال قهرمانی زنان ایران. در بین تیم‌های قهرمان این مسابقات نام استان‌های تهران و اصفهان معمولاً به چشم می‌خورد. در دهه ۵۰ شمسی و سال‌های پایانی سلطنت دودمان پهلوی نوع جدیدی از مسابقات ورزشی در ایران پایه‌گذاری شد که در آن باشگاه‌های ورزشی از سراسر ایران در لیگ‌های باشگاهی مختلف با یکدیگر رقابت می‌کردند. جام والیبال شهبانو و جام بسکتبال شهبانو از مهم‌ترین این مسابقات بودند.

در دوران سلطنت دودمان پهلوی باشگاه‌های ورزشی مختلفی در ورزش زنان شکل گرفت، مانند انجمن دوشیزگان و بانوان توسط پری اباصلتی که تیم‌های ورزشی دختران را در رشته‌های مختلف به میدان می‌فرستاد. علاوه بر آن، باشگاه‌های مطرح آن زمان نیز به تأسیس تیم‌های بخش زنان نیز روی آوردند، مانند تاج، پاس، آرارات، پرسپولیس، هما، ذوب‌آهن و سپاهان.

برگزاری گسترده مسابقات ورزشی باشگاهی و استانی زنان در این دوره باعث سرعت گرفتن شکل‌گیری تیم‌های ملی ورزش زنان شد، مانند بسکتبال، شمشیربازی و والیبال (که اولین مدال بین‌المللی ورزش زنان ایران را در بازی‌های آسیایی ۱۹۶۶ کسب کردند).

تماشاگران زن در ورزشگاه‌ها

مقالهٔ اصلی: حضور زنان در ورزشگاه‌های ایران
هواداران زن تیم ملی مردان ایران. پس از انقلاب ۱۳۵۷ زنان ایرانی تنها در بازی‌های خارج از کشور توانستند وارد ورزشگاه شوند؛ تا ۱۳۹۸ که با اقدام فیفا جایگاهی برای زنان هوادار در ورزشگاه آزادی تعیین شد.

در سال‌های پیش از انقلاب ۱۳۵۷، حضور زنان در ورزشگاه‌های ایران آزاد بود و زنان ایرانی می‌توانستند بازی‌های تیم ملی مردان را نیز آزادانه تماشا کنند اما در سال‌های پس از این انقلاب و در راستای سیاست‌های حکومت جمهوری اسلامی، حضور زنان، محدود و تماشای مسابقات مردان در سالن یا ورزشگاه، ممنوع شد.[۱۱] با وجود این ممنوعیت‌ها، زنان ایرانی همواره تلاش کرده‌اند که وارد ورزشگاه آزادی بشوند تا بازی تیم ملی را از نزدیک ببینند؛ اما نیروی انتظامی جمهوری اسلامی، این زنان را دستگیر کرده و مانع ورودشان به ورزشگاه شده است.[۱۲] در دهه‌های هفتاد و هشتاد این موضوع با درخواست زنان برای دیدن بازی‌های ورزشی مردان به ویژه فوتبال جدی‌تر شد و فشار فدراسیون‌های ورزشی آسیایی و جهانی برای پایان دادن به این ممنوعیت، ابعادی تازه به این موضوع داد. ممنوعیت تماشای بازی مردان در ورزشگاه‌ها برای زنان، گونه‌ای تبعیض جنسی شمرده شده است.[۱۳]

محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهور محافظه‌کار ایران، در تیر ۱۳۸۴، وعده داد که ورود زنان به ورزشگاه‌های ایران را آزاد کند؛ اما با مخالفت صریح روحانیت ایران، در طرح خود، شکست خورد.[۱۴] در همین دوره و در حاشیهٔ بازی ایران و بحرین در مرحلهٔ مقدماتی جام جهانی ۲۰۰۶ که منجر به راه‌یابی تیم ملی به جام جهانی شد، شمار کمی از زنان ایرانی (حدود ۷۰ تن) پس از تلاش‌های فراوان و تنها در نیمهٔ دوم، اجازه یافتند در ورزشگاه حاضر شوند؛ این، نخستین حضور زنان تماشاگر ایرانی پس از سال ۱۳۵۷، در ورزشگاه آزادی بود.[۱۵] در شهریور ۱۳۹۸، فیفا ضرب‌الاجلی برای حضور هواداران زن ایرانی در ورزشگاه‌ها داد.[۱۶] در پی این اقدام فیفا، زنان ایرانی در بازی ایران و کامبوج در مرحلهٔ مقدماتی جام جهانی ۲۰۲۲، وارد ورزشگاه آزادی شدند. برای زنان جایگاه ویژه‌ای تعیین شده‌بود و تلویزیون دولتی ایران در هنگام پخش زنده، به حضور زنان در ورزشگاه، اشاره‌ای نکرد.[۱۷]

با وجود محدودیت‌ها برای زنان ایرانی، هواداران زن رقبای تیم ملی، همانند کره‌جنوبی در ۱۳۹۵ و سوریه در سال ۱۳۹۶، توانسته‌اند وارد ورزشگاه آزادی شوند، در هنگامی که هواداران زن ایرانی، در پشت درها مانده‌اند.[۱۸][۱۹] نخستین مورد از این حضور زنان خارجی در ورزشگاه آزادی در بازی پلی‌آف آسیا و اروپا در مرحلهٔ مقدماتی جام جهانی ۲۰۰۲ بود: زنان ایرلندی، تیم رقیب ایران، توانستند برای تشویق تیم ملی‌شان وارد ورزشگاه آزادی شوند. این رویداد با اعتراض فعالان جنبش زنان ایران مواجه شد؛ چرا که دریافتند این فقط زنان ایرانی هستند که اجازهٔ ورود به ورزشگاه را ندارند.[۲۰]

پرهوادارترین ورزش‌ها

فوتبال

مقالهٔ اصلی: فوتبال در ایران
بازی دوستانهٔ تیم‌های ملی فوتبال زنان ایران و بلاروس در سال ۱۳۹۷
شهرآورد تهران، مهم‌ترین بازی باشگاهی فوتبال ایران و یکی از بزرگ‌ترین شهرآوردهای جهان

فوتبال در ایران به پرهوادارترین ورزش در این کشور تبدیل شده است. به عنوان دوره‌ای درخشان، تیم ملی فوتبال مردان ایران در سال‌های ۱۹۶۸، ۱۹۷۲، ۱۹۷۴ و ۱۹۷۶ به قهرمانی در بالاترین سطح آسیا دست یافت و نخستین‌بار در سال ۱۹۷۸ به جام جهانی فوتبال راه پیدا کرد. در این دوران درخشان، باشگاه فوتبال تاج نیز در مسابقات باشگاهی قهرمانی آسیا ۱۹۷۰ به قهرمانی رسید. برخی از این موفقیت‌ها، با گرفتن میزبانی بالاترین رقابت‌های ورزشی آسیا توسط ایران هم‌دوره بودند و میزبانی جام ملت‌های آسیا ۱۹۶۸ و ۱۹۷۶ نمونه‌های آن هستند. با روی دادن انقلاب ۱۳۵۷، یک وقفه در پیشرفت ورزش ایران، اتفاق افتاد. در دورانی، دولت جدید، ورزشگاه‌ها را رقیب مساجد دانست. تیم‌های بزرگ ایرانی، توقیف شدند و از حضور زنان در بسیاری از فعالیت‌های مربوط، جلوگیری شد. علاوه بر این، جنگ ایران و عراق، منابع کمی را برای اختصاص دادن به ورزش ایران باقی گذاشت. با این حال، پشتیبانی عظیم مردم از ورزش، به ویژه در مورد فوتبال، ادامه‌دار بود تا حکومت مجبور به از سرگیری فعالیت‌ها شود.[۲۱][۲۲] پیشینهٔ فوتبال مردان در ایران به اواخر قاجار و رسمی‌اش به نخستین سال‌های دوران پهلوی می‌رسد؛ سال‌هایی که در آن نخستین باشگاه‌های ایرانی (حدود سال ۱۳۰۵) بنیان‌گذاری شدند. در سال ۱۳۲۵ فدراسیون فوتبال ایران ایجاد شد؛ اگرچه تیم ملی مردان زودتر ایجاد شده بود. لیگ برتر خلیج فارس بالاترین رده از فوتبال مردان در ایران است که ادامه‌دهندهٔ لیگ‌های پیشین این کشور است.[۲۳][۲۴][۲۵] به شکل رسمی پیشینهٔ فوتبال زنان در ایران به دههٔ ۱۳۴۰ برمی‌گردد.[۲۶][۲۷] باشگاه‌های تهرانی تاج، پرسپولیس، دیهیم و عقاب پیشگامان ایجاد تیم حرفه‌ای زنان در ایران هستند.[۲۷][۲۶] لیگ برتر فوتبال زنان ایران بالاترین رده از فوتبال زنان در ایران است.[۲۷][۲۶] با وجود قطع ورزش و فوتبال زنان پس از انقلاب ۱۳۵۷، اما در دوران رئیس‌جمهوری محمد خاتمی به فوتبال زنان ایران اهمیت داده شد و زیرساختی برای زنان در نظر گرفته شد. تا پیش از این، پس از شروع دوبارهٔ ورزش زنان پس از انقلاب، فوتبال زنان ایرانی به دلایل انقلابی در سالن‌ها برگزار می‌شد.[۲۷][۲۶]

بسکتبال

نخستین نشانه‌های بسکتبال در ایران در سال‌های ۱۳۱۰ و ۱۳۱۱ یافت می‌شود. بسکتبال در ایران در سال‌های ۱۳۱۰ به بعد، در آموزشگاه‌های ایران وجود داشت تا اینکه در سال ۱۳۱۴، این ورزش به شکل رسمی توسط فریدون شریف‌زاده به مردم ایران، شناسانده گردید. در سال ۱۳۲۴، فدراسیون بسکتبال ایران بنیان‌گذاری شد. تیم ملی بسکتبال زنان ایران در سال ۱۳۴۴ تأسیس شد و تیم ملی بسکتبال مردان ایران نیز برای بار نخستین توانست در سال ۱۹۴۸ در مسابقه‌های المپیک لندن شرکت کند.[۲۸] مسابقات باشگاهی بسکتبال زنان ایران از سال ۱۳۵۴ با عنوان جام شهبانو آغاز شد که ایرانا اولین قهرمان ایران نام گرفت.[۲۹] در بخش مردان مسابقات باشگاهی بسکتبال مردان ایران از سال ۱۳۵۴ با عنوان جام ولیعهد آغاز شد که باشگاه پهلوی تهران اولین قهرمان ایران نام گرفت.[۳۰]

والیبال

تیم ملی والیبال مردان ایران در ژوئن ۲۰۱۵‏

از سال ۱۳۰۴ بود که توجه همگانی در ایران نسبت به ورزش والیبال بیشتر شد و به سرعت هواداران بسیاری را جذب کرد. نخستین مسابقهٔ والیبال ایران در سال ۱۳۰۴ میان دو تیم دارالمعلمین ورزش و کلوپ شایسته برگزار گردید. کمی بعد، والیبال به آموزشگاه‌های این کشور نیز راه یافت. در سال ۱۳۱۴ نیز دوره‌ای از مسابقه‌های باشگاهی در تهران، پایتخت ایران، برگزار گردید و تیم والیبال باشگاه دربند توانست به قهرمانی برسد. در این سال همچنین مسابقه‌های دوستانه و انگیزشی میان تیم‌های زنان ایرانی برگزار شد. در سال ۱۳۱۸، نخستین دورهٔ مسابقه‌های والیبال قهرمانی ایران، هم‌دوره با مسابقه‌های رشته‌های ورزشی دیگر، برگزار گردید. در دورهٔ نخست پدید آمدن فدراسیون‌های ورزشی (۱۳۲۵–۱۳۲۰) والیبال و بسکتبال فدراسیونی مشترک داشتند و تا سال ۱۳۳۶ به همین روش ادامه یافت. در این سال‌ها رقابت‌های سطح بالای این ورزش در رده‌های گوناگونی برگزار می‌شد. تیم ملی والیبال مردان ایران بعدتر به مسابقه‌های والیبال در بازی‌های آسیایی ۱۹۵۸ رفت و افتخارآفرینی کرد. پس از این نیز این ورزش در ایران گسترش یافت و دستاوردهای قابل توجهی داشته است.[۳۱] تیم ملی والیبال زنان ایران در که اولین مدال بین‌المللی ورزش زنان ایران را در بازی‌های آسیایی ۱۹۶۶ کسب کردند.[۳۲]

مسابقات باشگاهی والیبال زنان ایران از سال ۱۳۵۴ با عنوان جام شهبانو آغاز شد که هما اولین قهرمان ایران نام گرفت.[۳۳] مسابقات باشگاهی والیبال مردان ایران از سال ۱۳۵۴ با عنوان جام پاسارگاد آغاز شد که دخانیات تهران اولین قهرمان ایران نام گرفت.[۳۴]

کشتی

مقالهٔ اصلی: کشتی در ایران
سوریان در بازی‌های المپیک تابستانی ۲۰۱۶ در ریو دو ژانیرو

کشتی در ایران، دست کم از دوران قاجار هواداران بسیاری داشته است. از دوران پهلوی اول زورخانه با فرهنگ نوین رونق بیشتری یافت و در کنار زورخانه‌ها، باشگاه‌ها و ورزشگاه‌ها ساخته شدند. مسابقه‌های کشتی تا سال ۱۳۱۸ به صورت پهلوانی با رسم‌های ویژه‌ای ادامه یافت اما از این سال به بعد با ورود مقررات بین‌المللی به ایران، تغییر و دگرگونی‌هایی در روش کشتی گرفتن و پوشاک کشتی‌گیران ایرانی، پدیدار شد. در سال ۱۳۱۸ نخستین دورهٔ مسابقه‌های کشتی آزاد قهرمانی ایران در ورزشگاه امجدیه برگزار گردید. نخستین باشگاه کشتی این کشور نیز باشگاه سلیمان‌خان، پایین خیابان شاهپور بوده است. نخستین تیم کشتی از خارج نیز تیم ترکیه بود که در سال ۱۳۲۶ به ایران سفر کرد.[۳۵]

نخستین حضور جهانی کشتی ایران در المپیک ۱۹۴۸ بود که در آن، منصور رئیسی مقام چهارمی آورد. با آشنایی بیشتر کشتی‌گیران ایرانی با تکنیک‌های نوین این ورزش، کم‌کم افتخارات بسیاری توسط کشتی ایران به دست آمد و بسیاری از قهرمانان ایرانی در این ورزش بر سکوهای جهانی قرار گرفته‌اند.[۳۵]

وزنه‌برداری

فدراسیون وزنه‌برداری ایران در سال ۱۳۱۸ پدیدار گردید و نخستین اردوی وزنه‌برداری درسال ۱۳۱۹ با حضور امیر شرفی، طباطبایی، حیات غیب، افشارطوس و نادری برگزار شد. کمی بعد نیز مسابقه‌های قهرمانی کشوری آغاز شدند.[۳۶]

از نخستین دوره تاکنون، وزنه‌برداری این کشور در دوره‌های گوناگونی قهرمانان بزرگی داشته است که دستاوردهایی جهانی و المپیکی داشته‌اند.[۳۶]

ورزش زورخانه‌ای

مقالهٔ اصلی: ورزش زورخانه‌ای

ورزش زورخانه‌ای یا ورزش باستانی یا ورزش پهلوانی، نام سری جنبش‌های ورزشی و رزمی است که در زورخانه و با ضرب مرشد از گذشته‌های دور رواج داشته است. آیین‌های پهلوانی و زورخانه‌ای در تاریخ ۲۵ آبان ۱۳۸۹ برابر با ۱۶ نوامبر ۲۰۱۰ در فهرست میراث معنوی یونسکو از سوی ایران به ثبت جهانی رسید.[۳۷]

فوتسال

مقالهٔ اصلی: فوتسال در ایران

تیم ملی فوتسال ایران نمایندهٔ این کشور در مسابقه‌های فرامرزی است و توسط کمیتهٔ فوتسال، که زیر نظر فدراسیون فوتبال ایران است، اداره شده است. این تیم یکی از قدرت‌های آسیایی است.[۳۸]

دوچرخه‌سواری

مقالهٔ اصلی: دوچرخه‌سواری در ایران
دوچرخه‌سواران بی‌ام‌اکس در ایران

دوچرخه‌سواری در ایران به پیشینه و محدودیت‌های دوچرخه‌سواری در این کشور، می‌پردازد. برای نخستین‌بار، در دورهٔ قاجاریان بود که دوچرخه‌سواری در ایران وارد شد اما در دوران پهلوی و در در سال ۱۳۲۴ بود که نخستین نهاد دوچرخه‌سواری ایران، بنیان‌گذاری شد و فدراسیون دوچرخه سواری‌ای در این کشور، پدید آمد تا کنترل رشته‌های وابسته را در این کشور، به‌دست گیرد.

در دوران جمهوری اسلامی، دوچرخه اسلامی در ایران بسیار مورد توجه بوده است و تلاش شد تا در جهت کاهش میل جنسی مردان مسلمان ایرانی به زنان دوچرخه‌سوار، دوچرخه‌هایی، طراحی و تولید شود. کم‌کم، روحانیت ایران، دوچرخه‌سواری زنان را تنها در محیطی بسته و در مکانی که در معرض دید نامحرم نباشد، مجاز اعلام کرد. سامانه‌های دوچرخه اشتراکی نیز در میانه‌های دههٔ ۱۳۹۰، در این کشور راه افتادند که گاه در هنگام تظاهرات، جمع‌آوری شدند؛ این سامانه‌ها، از دید برخی رسانه‌ها، شکست خوردند و چرایی آن نیز، نداشتن زیرساخت شهری مرتبط در ایران، بود. اعلام شده است که در این دوران، انگیزه‌ای جدی برای ایجاد چنین زیرساختی، نبوده است؛ با این حال، در شهرهایی در ایران نیز، مسیرهایی برای دوچرخه ساخته شده است. هرچند که گسترده نیست.

هاکی

مقالهٔ اصلی: هاکی در ایران
لیگ هاکی رو یخ ایران در سال ۲۰۲۳

ایران در میان همسایگان خود و خاورمیانه از برتری ویژه در زمینه موقعیت جغرافیایی برای گسترش هاکی بهره می‌برد اما کمبود بودجه باعث شد تا دهه‌ها توجه کمی به این پیشزمینه جغرافیایی شود. پس از انقلاب ۵۷ هاکی چندان مورد توجه نبود و از اواخر دهه ۱۳۹۰ اقدام‌هایی در زمینه بازسازی هاکی به ویژه هاکی روی یخ ایران انجام شد. اگرچه که بیشتر در زمینه هاکی مردان بودند اما در زمینه زنان نیز اقداماتی شد و برای نمونه در شهریور ۱۳۹۹ اعلام شد که تیم ملی هاکی روی یخ دختران پس از ۲۰ سال شکل خواهد گرفت.[۳۹]

هندبال

لیگ هندبال زنان از سال ۱۳۸۴ و لیگ مردان از سال ۱۳۸۷ در ایران برگزار می‌شود. تیم ملی هندبال زنان ایران در سال ۲۰۲۱ برای اولین بار در جام جهانی حضور داشت. تیم ملی مردان ایران نیز ۲ بار در سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۲۳ در جام‌جهانی حضور داشته است. اولین مسابقات هندبال زنان در ایران مسابقات آموزشگاهی سال ۱۳۴۹ بود که در آن تربت حیدریه قهرمان شد.[۴۰] در اولین دوره مسابقات هندبال قهرمانی کشور زنان در سال ۱۳۵۴ (و همزمان با تأسیس فدراسیون هندبال در ایران) در مشهد هم تیم تهران قهرمان شد.[۴۱]

اسب‌دوانی

مسابقه‌های اسب‌دوانی در این کشور برگزار می‌شود.[۴۲]

بدن‌سازی و فیتنس

یک بدنساز ایرانی. از دید فدراسیون بدن‌سازی جمهوری اسلامی، زنان نمی‌توانند در مسابقه‌ها شرکت کنند.[۴۳]

ایران به عنوان یک قطب در جهان در زمینهٔ آموزش مربی‌های بین‌المللی بدنسازی و فیتنس انتخاب شده است.[۴۴] مسابقات بدنسازی و پرورش اندام قهرمانی ایران نیز در این کشور برگزار می‌شوند.[۴۵]

راگبی

مقالهٔ اصلی: راگبی در ایران

راگبی ایران پیش از انقلاب سال ۱۳۵۷ پایه‌گذاری گردیده و از پیشینه‌ای طولانی برخوردار است.[۴۶]

شنا

نخستین استخر حرفه‌ای که برای بهره‌گیری ورزشکاران از آن و آموزش اصول نوین شنا به آنان ساخته شد، در سال ۱۳۱۴ و در منظریه تهران بوده است. یک مربی ورزش بین‌المللی به نام گیبسون بر آن استخر نظارت داشت. پایه‌های ورزش شنای نوین در این کشور نیز از همین استخر ریخته شده است.[۴۷]

چوگان

همچنین ببینید: چوگان ایرانی

چوگان یک ورزش ملی ایرانی برای زنان و مردان است که بلندپایگان و شاهان نیز آن را بازی می‌کردند.[۱] این ورزش با توجه به گسترش یافتنش در میان پادشاهان و بزرگان، به بازی شاهان آوازه یافت. نام چوگان از نام چوبی که در آن استفاده می‌شود، برگرفته شده است. این بازی نخست عنوانی نظامی و جنگی داشت و سوارکاران ایرانی در آن استعداد اسب‌های جنگی‌شان را به نمایش می‌گذاشتند. همچنین ورزش چوگان امروزی از بازی چوگان ایرانی منشأ گرفته است.[۴۸]

بودجه و اقتصاد

بودجه ورزش در سال ۲۰۱۰ در ایران ۸۰ میلیون دلار بوده است یعنی سرانه بودجهٔ ورزش در ایران در سال ۲۰۱۰ برای هر نفر یک دلار بود.[۴۹]

در سال ۱۳۹۶ اعلام گردید که در تمامی سال‌های گذشته از این تاریخ، بودجهٔ ورزش، همیشه اندک بوده است.[۵۰] در خرداد ۱۴۰۰، عباس اورسجی، رئیس فدراسیون کبدی اعلام کرد که «بودجهٔ ورزش خیلی خیلی پایین است. همچنین سرانه مردم از فضاهای اختصاصی ورزشی کم است».[۵۱]

چالش‌ها

چالش‌های اسلامی

پوشش اسلامی برای ورزش ایران مشکلاتی پدیدآورده است. در نمونه‌ای در ورزش پرهوادار فوتبال، پس از مشکلات پوشش اسلامی سر زنان تیم ایران برای المپیک ۲۰۱۲ لندن و اینکه در دور مقدماتی این رقابت‌ها، مقام‌هایی از فیفا پوشیدن اونیفورم با کلاه ویژه برای زنان ایرانی را ممنوع کردند، رسانه‌های بین‌المللی به حذف ایران از رقابت‌ها بخاطر حفظ حجاب پرداختند. قانون فیفا می‌گفت که هرگونه تبلیغ ایدئولوژی، دین و فکری با هر پوششی ممنوع است. در یکی از ایرادها فیفا اعلام کرد که بخشی از حجاب اسلامی به سلامتی بازیکنان آسیب می‌زند که از سوی ایران رد شد. گاردین نوشت که این بار زنان مسلمان تنها توسط ایمانشان مورد ظلم واقع نشدند و به چنین محرومیتی برای تیم ایران، اعتراض کرد.[۵۲][۵۳] گزارش‌هایی از محرومیت از ورزش ملی در ایران به‌خاطر نداشتن حجاب نیز منتشر شده است. در یکی از این گزارش‌ها، در سال ۲۰۱۷ خط خوردن شیوا امینی از تیم ملی فوتسال زنان ایران به‌خاطر حضور بدون حجابش در یک بازی فوتبال، توجه محافل ورزشی را به خود گرفت اما فدراسیون فوتبال ایران چنین چیزی را رد کرد. اما خود این بازیکن اعلام کرد که مسئولان رسمی فدراسیون به او گفتند که «ورزشکاران زن ملی پوش ایران همیشه موظف‌اند که مطیع منشور پوشش اسلامی در عرصه عمومی باشند».[۵۴] به صورت کلی با روی آوردن بیشتر زنان جوان ایرانی به رشته‌های ورزشی و حضورهای جهانی‌شان، روند برخورد با این ورزشکاران که حجاب اسلامی دلخواه مراجع مذهبی ایران را رعایت نمی‌کنند، شدت گرفت.[۵۵] گزارشی در ۲۰۱۱ نوشت که سختگیری‌های مذهبی و حکومتی، بزرگ‌ترین مانع‌های پیش روی فعالیت آزادانهٔ زنان ورزشکار در ایران هستند.[۵۶] بر اساس گزارشی در مارس ۲۰۲۱، فوتبال زنان ایران هنوز زیر سایهٔ روحانیان، تندروهای جمهوری اسلامی و حتی ائمه جمعه است. همچنین بر اساس فرمانی از وزارت کشور، بازی‌های لیگ زنان ایران باید در ساعت‌های نخستین صبح، پیش از ظهر برگزار شوند. این گزارش نوشت که خمینی، رهبر جمهوری اسلامی هرچند که با ورزش زنان رسماً مخالف نبود اما با شعارهای تبلیغاتی‌اش و محدودیت‌های پس از انقلاب، وضعیت را به‌طور فزاینده‌ای برای زنان مشکل‌ساز کرد.[۵۷] گزارشی در ایران اینترنشنال دربارهٔ ورزش زنان در جمهوری اسلامی از «محدودیت‌های مذهبی و الزام به تبعیت از قانون حجاب اجباری در تمامی محافل عمومی چه در داخل و چه در خارج از کشور» گفت و نوشت: «ورزشکاران زن و قهرمانان ملی قرار بود الگوهای اسلامی و بلندگوهای تبلیغاتی نظام باشند و این تنها دلیل تلاش جمهوری اسلامی برای حضور زنان ورزشکار با حجاب اسلامی در میادین بین‌المللی بود».[۵۸]

چالش‌های اسلامی به شرکت نکردن ایران در برخی رشته‌های ورزشی انجامیده است؛ ورزشکارانی همانند شناگرها، شیرجه‌روها و رشته‌های دیگر که با اصل حفظ حجاب ضدیت داشتند، افقی برای شرکت در رقابت‌ها نداشتند.[۵۹] در دوره جمهوری اسلامی، برخی ورزش‌ها در ایران برای زنان به رسمیت شناخته نشدند. در نمونه‌ای زنان در مسابقه‌های بدن‌سازی نیز نمی‌توانستند شرکت کنند و مسئولان برخی ورزش‌ها از مغایرت رشته‌ها با فرهنگ اسلامی گفتند. در سال ۱۳۸۹ سه مرجع تقلید شیعه، اعزام ورزشکاران زن ایرانی به خارج را حرام اعلام کردند.[۶۰]

دوچرخه‌سواری زنان، سلفی زنان با فوتبالیست‌ها، شنا با مایو و انجام مسابقه دو و میدانی با پوشاکی همانند شورت و تی‌شرت آستین کوتاه، از دیگر مواردی هستند که برای زنان ایرانی در دوره جمهوری اسلامی در همین رابطه ممنوع شده‌اند.[۶۱]

مهاجرت ورزشکاران

مقالهٔ اصلی: مهاجرت ورزشکاران از ایران

مهاجرت ورزشکاران از ایران که در اواخر دههٔ ۱۳۹۰ موجی بی‌سابقه داشت، معمولاً دارای دلایلی با منشأ سیاسی و اجتماعی بوده است. مشکلات مربوط به مسابقه دادن با اسرائیلی‌ها، مسائل حجاب و زنان، دستگیری در تظاهرات و مسائل خانوادگی از دلایل مهاجرت ورزشکاران سرشناس ایرانی، اعلام شده است.[۶۲]

رسانه‌های ورزشی

همچنین ببینید: رسانه در ایران

در سال ‪ ۱۳۰۶‬هم‌دوره با به تصویب رسیدن «قانون ورزش اجباری در آموزشگاه‌ها» نشریهٔ ورزشی پیش‌آهنگی ایران توسط احمد امین‌زاده به عنوان قدیمی‌ترین نشریهٔ ورزشی این کشور، منتشر گردید. در سال ۱۳۰۷ مجلهٔ ورزش توسط میرمهدی ورزنده در پایتخت ایران، تهران و در همان دوره نشریه‌ای دیگر با عنوان ورزش توسط وی کارش را آغاز کرد. اما قدیمی‌ترین نشریهٔ تمام‌ورزشی ایرانی، مجلهٔ آیین ورزش است که در سال ۱۳۱۴ توسط مدیر باشگاه شعاع در شهر تهران کارش را شروع کرد. قدیمی‌ترین نشریهٔ نیمه‌تخصصی ورزشی این کشور نیز مجلهٔ اصلاح نژاد اسب بوده است که نخستین شماره‌اش در سال ۱۳۱۸ پخش شد. دوران شکوفایی نشر ورزشی در ایران، دههٔ ‪ ۱۳۲۰‬بوده است؛ هنگامی که بر پایهٔ آمارها، ‪ ۲۶‬عنوان نشریهٔ ورزشی ایرانی نشر یافته و پس از این دوره نیز نشر ورزشی توانست رشدی متناسب داشته باشد.[۶۳]

پس از قهرمانی تیم فوتبال مردان ایران در جام ملت‌های آسیا ۱۹۶۸ تهران غرق در شادی شد و برای نخستین بار، فوتبال مردم ایران را به خیابان‌ها کشاند.[۶۴] فوتبالیست‌های تیم ملی مردان به کاخ نیاوران و مجلس شورای ملی دعوت شدند، خوانندگانی همچون ویگن و دلکش نخستین ترانه‌های فوتبالی در پشتیبانی از تیم ملی را خواندند و حتی نشریات غیر ورزشی نیز به پوشش و پیگیری اخبار مربوط به تیم ملی پرداختند. به عنوان مثال هفته‌نامه زن روز در سرمقالهٔ شمارهٔ ۴ خرداد ۱۳۴۷ نوشت: «اینک کلمه انگلیسی فوتبال کلمه ملی ماست.»[۶۵]

کشتی‌های سنتی و محلی ایرانی

مقالهٔ اصلی: کشتی در ایران

حداقل ۳۰ نوع کشتی سنتی ایرانی وجود دارد.[۶۶]

  1. کشتی پهلوانی یا زورخانه‌ای: در سراسر ایران
  2. کشتی کج گردان در سیستان و بلوچستان به ویژه در روستاهای شهرستان زابل
  3. کشتی لوچو: از ورزش‌های محبوب روستاهای مازندران است و چون جایزه کشتی‌گیران را بر نوک یک چوب در وسط میدان آویزان می‌کنند به آن لوچو گویند. جایزه؛ قواره پارچه، شال و ترمه و گاهی گاو یا گوسفند است که به همان چوب وسط میدان بسته می‌شود.
  4. کشتی با چوخه: این کشتی در سراسر خراسان به ویژه قوچان، شیروان و اسفراین رواج دارد و در فضای آزاد به اجرا در می‌آید.
  5. کشتی گیله مردی: این کشتی در استان گیلان و غرب مازندران رواج دارد. در این کشتی هر جای بدن حریف با زمین تماس پیدا کند شکست خورده است. در این کشتی، علاوه بر فون کشتی از ضربات مشت نیز استفاده می‌شود. و کشتی گیران گیله مرد تنها یک شلوار تنگ استفاده می‌کنند و جایزه آن گاو، گوسفند، پارچه و… است.
  6. کشتی زوران پاتوله در کردستان
  7. کشتی لری در لرستان
  8. کشتی جنگ (یا زوران) در منطقه الیگودرز
  9. کشتی بغل به بغل در قزوین
  10. کشتی آشیرما در آذربایجان شرقی
  11. کشتی گوراش یا ترکمنی در مناطق ترکمن‌نشین
  12. کشتی عربی در میان ایلات و عشایر خوزستان
  13. کشتی کمربندی در استان اصفهان
  14. کشتی لشکرکشی در استان یزد
  15. کشتی دسته بغل در استان فارس بویژه منطقه ارسنجان
  16. کشتی کمری در آذربایجان و ترک‌های قزلباش (گولیش)

ورزش‌های رزمی ایرانی

۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۳ بیست و چهارمین جشن بزرگ روز ملی پرثوآ با حضور مربیان و ورزشکاران این رشته ورزشی در فرهنگسرای ارسباران برگزار شد. رزم پهلوانی پرثوآ، برآمده از شیوه‌های رزم سنتی، بومی و محلی ایرانیان است که از جمله آن می‌توان به آیین‌های رزم پهلوانی خراسان (چوخه و رقص شمشیر)، مازندران (لوچو و لیفا)، کردستان (رقص هل پرکه)، گیلان (گیل مردی)، سیستان و بلوچستان (رقص چوب)، بختیاری (خلعت پرت کن)، لرستان، ترکمن (رقص خنجر) اشاره کرد. از نظر فنی در این رشته نه تنها از کلیه ضربات دست و پا برای غلبه بر حریف بهره گرفته می‌شود بلکه با ریتمی موزون از رقص و پای مخصوص رزم باستانی، در صورت تماس نزدیک با حریف، از فنون گیر و پرتاب و خاک نیز استفاده می‌شود. اهمیت این ورزش موجب شده تا ۲۵ اردیبهشت به عنوان روز ملی این رشته ورزشی نام گذاری شود.

توآ (فدراسیون جهانی کونگ فوتوآی ایرانی یا کونگ فوی ایرانی)، رزم دوچوب، گیلما، رزم ایرانی هالا، شمشیرزنی ایرانی (اسپوکس)، رزم سواره یا کمانگیری روی اسب، کمان سنتی ایرانی، رزم آوران، او اسپرت (اورینتال)، رزم طوس، سبک‌های مختلف ابداعی کاراته ایرانی از جمله ورزش‌های رزمی ایرانی هستند.

هنر رزمی ایرانی پاد زد رو، سبک رزم ایران (کشتی کچ ایرانی)، هنر رزمی سمبکالاه، پرشین کونگ‌فو- فول کنتاکت، پرشین کاراته، تاپ کاراته، سبک جنگاوران کونگ فو، سبک نیو کونگ فو، سبک کونگ فو فایتینگ، سبک کونگ فو توتایما، سبک سوپر شوت بوکسینگ کاراته، سبک نیرو، سبک کونگ فو پر توا، ورزش مهارتی برای تو نیک از جمله دیگر هنرهای ابداعی در ایران هستند. آذربایجان هم یک نوع کونگ فو ابداعی با نام آلپاگوت دارد و همچنین ورزش‌های نینجا و کنپو (کمپو) در ایران فعال هستند.

ورزش‌ها و بازی‌های بومی و محلی و سنتی ایرانی

بیش از ۳ هزار ورزش و بازی اصیل بومی و محلی و سنتی ایرانی شناسایی شده است. فرهاد نژادفصیحی دبیر فدراسیون ورزش روستایی و بازی‌های بومی محلی کشور ۲۱ خرداد ۱۴۰۱ گفت بیش از ۳ هزار بازی سنتی و بومی و محلی در کشور داریم که تاکنون نزدیک به ۹۰ بازی به صورت رسمی ثبت ملی شده است. برگزاری جام پرچم با هدف توسعه ورزش در بین روستانشینان ایران است.[۶۷][۶۸]

مهدی میرجلیلی رئیس سازمان ورزش بسیج کشور ۲۷ تیر ۱۳۹۸ گفت تاکنون یک هزار و ۲۰۰ بازی بومی، محلی از اقوام مختلف ایران اسلامی شناسایی و ثبت شده است. معرفی و شناساندن هر چه بیشتر آداب و رسوم اقوام مختلف کشور و ایجاد وحدت و همدلی روزافزون بین آنها از مهم‌ترین اهداف برگزاری جشنواره‌های بازی‌های بومی و محلی است. رشته‌های کشتی محلی، طناب کشی، هفت سنگ، دال پلان، چوب کشی، الختر، پرش طول و لی لی برخی از ورزش‌های این جشنواره‌ها هستند.[۶۹]

غلامرضا توکل جعفری رئیس پیشین فدراسیون ورزش روستایی و بازی‌های بومی و محلی در ۱۷ اسفند ۱۳۹۷ گفت تاکنون یک هزار و ۱۰۰ بازی بومی و محلی در کشور مورد شناسایی و ارزشیابی قرار گرفته است. او به همراه چند نفر از همکاران خود کتاب اطلس بازی‌های بومی محلی ایران را چاپ کرد که حدود هزار بازی ایرانی در آن معرفی شده است و به برخی مقامات ورزشی خارجی هم معرفی کرد.[۷۰]

طبق تحقیقات انجام شده به‌طور میانگین ۲ درصد ورزشکاران کشور به ورزش‌های محلی و باستانی می‌پردازند. از دیگر بازی‌های محلی که ما را به یاد دوران کودکی چند دهه پیش می‌اندازد قائم باشک، اتک متک، اهم ابر، توپ دو، خرسوز، چوچو، کمربند بازی، لپر بازی، شاه دزد بازی، پرتا پیک، هفت سنگ، کلاغ پر، طناب کشی، قوقو، وسط بازی، لی لی بازی، تیله بازی، سکه بازی، بالا بلندی، مچ انداختن، کشتی محلی، پرتاپ سنگ، پرش ارتفاع و پرش طولی و … است که رایج بوده و بعضی از آن‌ها هنوز اجرا می‌شود. کشتی چوخه، لوچو، بندبازی، گانیه و حتی کشتی باستانی هم بخشی از این‌ها هستند. ورزش‌های سنتی و بازی‌های بومی، محلی جزئی از میراث ناملموس فرهنگی بشریت است. برخلاف بسیاری از فدراسیون‌ها و تشکل‌های ورزشی که فدراسیون جهانی دارند بازی‌های بومی و محلی در دنیا زیر نظر یونسکو اداره می‌شود که نهاد بین‌المللی حفظ میراث فرهنگی است. طبق تحقیقاتی که چینی‌ها انجام داده‌اند تعداد کل ورزش‌های سنتی و بازی‌های محلی با آن پهنه گستره جغرافیایی در چین، با آن تنوع قومیت و فراوانی جمعیتی کمتر از ۹۰۰ بازی بوده است حال آنکه در ایران حداقل ۱۲۰۰ بازی رصد شده و تا ۳ هزار بازی تخمین زده می‌شود. ۳۰ نوع کشتی سنتی ایرانی وجود دارد. مسوول کمیته آموزش فدراسیون ورزش روستایی و بازی‌های بومی گفت: «این ورزش‌های بومی، محلی و سنتی ریشه بسیاری از بازی‌های کلاسیک است. ما ورزش کلاسیکی را نداریم که مثلاً الان وجود داشته باشد ریشه در ورزش‌های بومی، محلی نداشته باشد. فوتبال، والیبال، کشتی و … همه این‌ها ریشه‌اش از ورزش‌های بومی، محلی و سنتی است. در کشور ما حدود ۳۰ نوع کشتی سنتی وجود دارد که همه این کشتی‌های سنتی اتفاقاً از کشتی آزاد و فرنگی که وجود دارد قدیمی‌تر است. کشتی چوخه که سبقه‌اش در اسفراین و منطقه خراسان است، قدمت ۴، ۵ هزار ساله دارد. یا لوچوی مازندران، گورش ترکمن، زوران کرمانشاه، کچ گردان سیستان‌وبلوچستان و … این‌ها خیلی قدیمی‌تر از کشتی آزاد و فرنگی هستند و یک جورهایی این کشتی امروزی ریشه از این‌ها دارد. الگوبرداری ژاپنی‌ها از کشتی چوخه برای جودو ملموس است. وی با بیان این‌که «زو» از بازی‌های قدیمی ماست شکل مدرنش ورزش کبدی شده ادامه داد: «چوگو که در به نام‌های گوناگون در اغلب نقاط ایران برگزار می‌شود ریشه همان ورزش بیس‌بال است. داستان‌هایی وجود دارد زمانی که ژاپنی‌ها از شرق برای تجارت ابریشم، زعفران و … به کشور ما آمدند در قوچان و اسفراین کشتی چوخه را دیدند و یادگرفتند و همین باعث شکل‌گیری جودو در ژاپن شد. چه از نظر پوشش و چه از نظر فنون جودو و چوخه به هم خیلی نزدیکند. حتی مقالاتی در این زمینه نوشته شده با توجه به مستندات تاریخی چوخه بسیار قوی است و بسیاری از فنون جودو بسیار شبیه این کشتی است احتمالاً یک الگوبرداری در اثر تجارت‌ها یا هر چیز دیگری وجود داشته است.[۷۱]

دومین جشنواره بازی‌های بومی محلی میناب به مناسبت گرامیداشت روز ملی خلیج‌فارس به میزبانی روستای گورزانگ در دو رشته بازی درا و بازی رمازا با حضور شش تیم از شهرستان میناب و به مدت سه روز برگزار شد. در میناب بیش از ۳۰۰ نوع بازی بومی محلی وجود دارد. بازی رمازا به شماره ۱۱۰۴، بازی درا به شماره ۸۴ و بازی رحمونی به شماره ۱۰۹۶ همگی در سال ۱۳۹۴ در فهرست میراث معنوی کشور به نام میناب به ثبت رسیده‌اند.[۷۲]

جستارهای وابسته

منابع

  1. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ britannica, sports, polo, date published: May 07, 2020.
  2. ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ «Iran - Sports and media». Encyclopedia Britannica. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ مه ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۵-۱۸.
  3. ↑ «کاری که در فدراسیون بین‌المللی زورخانه‌ای شد و در چوگان نشد». خبرگزاری تسنیم - Tasnim. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ مه ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۵-۲۰.
  4. ↑ britannica, sports, polo, date published: May 07, 2020.
  5. ↑ UNESCO, state, iran-islamic republic of IR.
  6. ↑ "The Largest Stadiums In Asia". WorldAtlas (به انگلیسی). Archived from the original on 20 May 2020. Retrieved 2020-05-20.
  7. ↑ «ورزشگاه آزادی از نگاه AFC». www.asriran.com. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ مه ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۵-۲۰.
  8. ↑ «افتخارات فوتبال ایران در کتابچه AFC». مشرق نیوز. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ مه ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۵-۲۰.
  9. ↑ «محدودیت برای ملی‌پوش فوتسال بانوان؛ بی‌حجابی در خارج، خط خوردن دائمی از تیم ملی». صدای آمریکا. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ مه ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۵-۲۰.
  10. ↑ «هشتگ «با من به ورزشگاه بیا»: واکنش زنان ایرانی به خرید بلیت استادیوم». رادیو فردا. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۰-۰۵-۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۵-۲۰.
  11. ↑ Chehabi, Houchang. "FOOTBALL". Encyclopædia Iranica (به انگلیسی). Retrieved July 18, 2018.
  12. ↑ «فیفا: هیچ مانع قابل توجهی برای حضور زنان ایرانی در ورزشگاه‌ها وجود ندارد». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۴-۰۳.
  13. ↑ «ممنوعیت ورود زنان به ورزشگاه‌ها، تبعیض است». رادیو زمانه. ۲ شهریور ۱۳۸۷. دریافت‌شده در ۱۷ آبان ۱۳۸۷.
  14. ↑ «رادیو زمانه - ممنوعیت ورود زنان به ورزشگاه‌ها، تبعیض است». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۱-۰۴-۰۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۴-۰۱.
  15. ↑ «یادداشت‌های خبرنگار ایسنا از نخستین حضور 70 تماشاگر زن در ورزشگاه یکصد هزار نفری آزادی». ایسنا. ۲۰ خرداد ۱۳۸۴. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ ژوئیه ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۰ ژوئیه ۲۰۱۸.
  16. ↑ «ضرب‌الاجل فیفا برای حضور زنان در ورزشگاه‌ها؛ جنیدی: منع قانونی در این باره نداریم‎». رادیو فردا. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۱-۰۴-۰۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۴-۰۱.
  17. ↑ Welle (www.dw.com)، Deutsche. «ایران-کامبوج؛ مسابقه‌ای که تماشاچیان از بازیکنان مهم‌ترند | DW | 10.10.2019». DW.COM. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۴-۰۳.
  18. ↑ «تماشاگران زن ورزشگاه آزادی در دیدار ایران و کره+ عکس | اقتصاد آنلاین». www.eghtesadonline.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۴-۰۳.
  19. ↑ Welle (www.dw.com)، Deutsche. «زنان سوری در ورزشگاه آزادی؛ زنان ایرانی پشت در | DW | 05.09.2017». DW.COM. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ آوریل ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۴-۰۱.
  20. ↑ «سهم من، نیمی از آزادی». عدالت برای ایران. ۶ اسفند ۱۳۹۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۴ اوت ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۲۱ ژوئیه ۲۰۱۸.
  21. ↑ «Iran - Sports and media». Encyclopedia Britannica. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ مه ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۵-۱۸.
  22. ↑ «افتخارات فوتبال ایران در کتابچه AFC». مشرق نیوز. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ مه ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۵-۲۰.
  23. ↑ «Magiran | روزنامه ایران (1395/06/07): در مسیر تاریخ». www.magiran.com. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۳ نوامبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۱-۰۳.
  24. ↑ «مجله فوتبال ایران». همشهری آنلاین. ۲۰۱۵-۱۱-۱۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۱-۰۶-۲۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۲۴.
  25. ↑ «آشنایی با لیگ برتر». همشهری آنلاین. ۲۰۱۸-۰۹-۲۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۱-۰۶-۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۲۳.
  26. ↑ ۲۶٫۰ ۲۶٫۱ ۲۶٫۲ ۲۶٫۳ «آشنایی با تاریخچه فوتبال زنان در ایران». همشهری آنلاین. ۲۰۱۱-۰۷-۱۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۱-۰۶-۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۲۲.
  27. ↑ ۲۷٫۰ ۲۷٫۱ ۲۷٫۲ ۲۷٫۳ «تاریخچه فوتبال زنان در ایران + عکس». فوتبالدخت | فوتبال زنان ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۱-۰۶-۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۲۳.
  28. ↑ «تاریخچه بسکتبال ایران | فدراسیون بسکتبال جمهوری اسلامی ایران». ۲۰۲۰-۰۵-۰۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۱-۰۸-۰۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۰۷.
  29. ↑ "دنیای ورزش - شماره ٣٣٣ - شنبه ٧ اسفند ٢٥٣٥". Issuu (به انگلیسی). Retrieved 2019-06-12.
  30. ↑ "دنیای ورزش - شماره ٢٩٤ - شنبه ٨ خرداد ٢٥٣٥". Issuu (به انگلیسی). Retrieved 2019-08-25.
  31. ↑ «آشنایی با تاریخچه والیبال در ایران». همشهری آنلاین. ۲۰۱۱-۱۰-۰۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۱-۰۸-۰۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۰۷.
  32. ↑ «اولین‌های ماندگار در ورزش بانوان ایران؛ از سیمین صفامهر و جمیله صفوری تا پارمیدا محمودیان». PANA.IR. ۲۰۱۸-۰۴-۲۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۱۹-۱۰-۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۰-۱۹.
  33. ↑ Ettela'at (1976-05-02), English: Ettela'at Newspaper of 12 Ordibehesht 1355 SH (2 May 1976) (PDF), retrieved 2021-08-12
  34. ↑ «جام اول پاسارگارد». www.takhtejamshidcup.com. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ ژوئیه ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۶-۰۸.
  35. ↑ ۳۵٫۰ ۳۵٫۱ «آشنایی با تاریخچه کشتی در ایران». همشهری آنلاین. ۲۰۱۳-۰۲-۲۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۱-۰۸-۰۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۰۷.
  36. ↑ ۳۶٫۰ ۳۶٫۱ ایران، عصر. «تاریخچه وزنه‌برداری در ایران». fa. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۱-۰۸-۰۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۰۷.
  37. ↑ «پنج میراث فرهنگی ایران به ثبت جهانی رسید». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ نوامبر ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۱۷ نوامبر ۲۰۱۰.
  38. ↑ YJC. «نگاهی به تاریخچه تیم ملی فوتسال ایران». fa. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۱-۰۸-۰۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۰۷.
  39. ↑ «اولین گام برای تشکیل تیم ملی هاکی دختران پس از ۲۰ سال». www.irna.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۳-۱۵.
  40. ↑ «تاریخچه هندبال ایران و جهان | فدراسیون هندبال جمهوری اسلامی ایران». web.archive.org. ۲۰۱۵-۰۹-۰۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ سپتامبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۸-۲۳.
  41. ↑ «فریبا مرزبان: "فدراسیون هندبال ایران و جعل تاریخ"». web.archive.org. ۲۰۱۵-۱۲-۰۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۱۹-۰۸-۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۸-۲۳.
  42. ↑ 915 (۲۰۲۱-۰۳-۲۸). «هفته هجدهم مسابقات اسبدوانی گنبدکاووس آغاز شد». ایرنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۰۷.
  43. ↑ «ورزش‌های ممنوعه برای زنان ایران». ایندیپندنت فارسی. ۲۰۲۰-۰۶-۰۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۸ اوت ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۰۷.
  44. ↑ «ایران، مرکز آکادمی فدراسیون جهانی پرورش اندام شد». ورزش سه. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۰۷.
  45. ↑ سیما، IRIB NEWS AGENCY | خبرگزاری صدا و. «جزیره کیش میزبان مسابقات بدنسازی و پرورش اندام قهرمانی کشور». دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۰۷.[پیوند مرده]
  46. ↑ «تیم راگبی افغانستان با کسب نایب قهرمانی غرب آسیا به خانه برگشت». BBC News فارسی. ۲۰۱۳-۱۱-۰۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۰۸.
  47. ↑ YJC. «نگاهی به تاریخچه "شنا در ایران و جهان"». fa. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۱-۰۸-۰۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۰۸.
  48. ↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ مارس ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۱۶ مارس ۲۰۱۵.
  49. ↑ مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Sport in Iran». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۷ ژانویه ۲۰۱۱.
  50. ↑ «بودجه ورزش همیشه کم بوده است!». روزنامه شهروند. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ ژانویه ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۰۷.
  51. ↑ «اورسجی: بودجه ورزش خیلی کم است/ دولت باید ورزش را رایگان کند». ایسنا. ۲۰۲۱-۰۶-۰۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۰۷.
  52. ↑ "When women were forced to choose between faith and football | Shireen Ahmed". the Guardian (به انگلیسی). 2018-04-28. Retrieved 2021-06-23.
  53. ↑ Welle (www.dw.com)، Deutsche. «قلیچ‌خانی: حذف تیم فوتبال زنان ایران از المپیک ناشی از معاملات پشت پرده است | DW | 05.06.2011». DW.COM. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۱-۰۶-۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۲۳.
  54. ↑ «ماجرای حذف شیوا امینی از تیم ملی فوتسال زنان ایران به بهانه "بازی بدون حجاب" | DW | 27.04.2017». DW.COM. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۱-۰۶-۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۲۳.
  55. ↑ «از مینو خالقی تا شیوا امینی، حذف به خاطر «حجاب»». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۲۳.
  56. ↑ Welle (www.dw.com)، Deutsche. «تاریخچه پر ماجرای فوتبال زنان در ایران | DW | 20.06.2011». DW.COM. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۲۳.
  57. ↑ "Women Have Been Demanding Their Right to Play Football for Half a Century". IranWire (به انگلیسی). Archived from the original on 2021-06-23. Retrieved 2021-06-23.
  58. ↑ «سانسور هویت زنان ورزشکار، روایتی نو از مشکلاتی که حاد نیستند!». ایران اینترنشنال. ۲۰۲۰-۰۱-۲۵. بایگانی‌شده از اصلی در ۸ اوت ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۰۷.
  59. ↑ «حجاب؛ سد بزرگ مقابل زنان ورزشکار؟». رادیو فردا. بایگانی‌شده از اصلی در ۸ اوت ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۰۷.
  60. ↑ «ورزش‌های ممنوعه برای زنان ایران». ایندیپندنت فارسی. ۲۰۲۰-۰۶-۰۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۸ اوت ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۰۷.
  61. ↑ Welle (www.dw.com)، Deutsche. «بیست ممنوعیت عجیب و غریب برای زنان ایرانی | DW | 13.10.2016». DW.COM. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۱-۰۸-۰۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۰۷.
  62. ↑ «سال کوچ؛ نگاهی به چهره‌های برجسته ورزش ایران که مهاجرت کردند». BBC News. ۲۰۲۰-۰۳-۱۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۰-۰۵-۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۵-۲۰.
  63. ↑ «تاریخ ‪ مطبوعات ورزشی در ایران». همشهری آنلاین. ۲۰۰۷-۰۷-۰۴. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۱-۰۸-۰۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۰۷.
  64. ↑ «خاطره تصویری/ روزی که ایران انتقام اعراب را از رژیم اسرائیل گرفت». مشرق نیوز. ۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ ژوئن ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۱۶ مارس ۲۰۱۸.
  65. ↑ رستم‌پور، مهدی (۴ ژانویه ۲۰۱۵). «بازی با اسرائیل، آغاز دهه زرین فوتبال ایران در آسیا». بی‌بی‌سی فارسی. بایگانی‌شده از اصلی در ۹ مه ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۱۵ مه ۲۰۱۸.
  66. ↑ https://www.hamshahrionline.ir/news/204003/آشنایی-با-انواع-کشتی-پهلوانی-و-محلی-ایران
  67. ↑ https://www.kurdpress.com/news/33940/شناسایی-Ù£-هزار-بازی-بومی-محلی-در-ایران-Ù©Ù%A0-بازی-ثبت-ملی-شده
  68. ↑ https://www.khabaronline.ir/news/1640404/تاکنون-۸۸-بازی-و-ورزش-بومی-محلی-و-سنتی-ثبت-ملی-شده-است
  69. ↑ https://www.irna.ir/news/83401625/۱۲۰۰-بازی-بومی-محلی-در-کشور-ثبت-شده-است
  70. ↑ https://www.irna.ir/news/83235822/1100-بازی-محلی-در-كشور-شناسایی-شده-است
  71. ↑ https://www.iscanews.ir/news/1114378/سرفصل-زنگ-ورزش-مدارس-بازی-های-سنتی-و-محلی
  72. ↑ 40202125.khabarban.com/

پیوند به بیرون

مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به ورزش در ایران در ویکی‌گفتاورد موجود است.
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=ورزش_در_ایران&oldid=40065058»