محمد حنیف‌نژاد

محمد حنیف نژاد
زادهٔ	۱۳۱۸ تبریز
درگذشت	۴ خرداد ۱۳۵۱ تهران
آرامگاه	بهشت زهرا تهران / قطعه‌ی ۳۳
ملیت	ایرانی
سال‌های فعالیت	۱۳۳۲ الی ۱۳۵۱
آثار برجسته	یکی از بنیان‌گذاران سازمان مجاهدین خلق ایران
منصب	بنیان‌گذار سازمان مجاهدین خلق

محمد حنیف‌نژاد (۱۳۱۸–۴ خرداد ۱۳۵۱) از بنیان‌گذاران سازمان مجاهدین خلق ایران بود. وی به همراه سعید محسن و علی‌اصغر بدیع‌زادگان، سازمان مجاهدین خلق را در سال ۱۳۴۴ پایه‌ریزی کرد. محمد حنیف‌نژاد در سال ۱۳۵۰ توسط ساواک دستگیر و در چهارم خرداد ۱۳۵۱ اعدام شد.

زندگی

محمد حنیف‌نژاد در سال ۱۳۱۸ در تبریز متولد شد. وی دانش‌آموخته رشته مهندسی کشاورزی بود. حنیف‌نژاد در جریانات دانشجویی سال‌های ۱۳۳۹ تا ۱۳۴۲ در جبهه ملی و نهضت آزادی فعال بود و در بهمن ۱۳۴۱ و پس از حملهٔ کماندوهای شاه به دانشگاه دستگیر شد و به زندان افتاد.

فعالیت‌ها

او یکی از سه بنیان‌گذار سازمان مجاهدین خلق بود که تا زمان مرگش این سازمان به نام «سازمان مجاهدین خلق» موسوم نشده بود و صرفا آن را «سازمان» می‌نامیدند.

حنیف‌نژاد در جریان همین مبارزات در زندان با سعید محسن آشنا شد. آن‌ها معتقد بودند که برخورد رژیم با تظاهرات ۱۵خرداد ۴۲ باعث تغییر فاز مبارزه شده‌است. به گفته محمد حنیف‌نژاد «کشتار مردمی که دست خالی بودند، نشان داد که دیگر نمی‌توان با شیوه‌های گذشته به مبارزه ادامه داد». آنان در کنار مبارزه به مطالعاتی وسیع دربارهٔ اسلام و همین‌طور مکاتب غربی و نیز مبارزات مردم ایران و دیگر کشورهای جهان پرداختند و به ضرورت مبارزه مسلحانه رسیدند. سپس با عده دیگری از مبارزان جوان و مسلمان که به مبارزه مسلحانه معتقد بودند سازمان مجاهدین خلق را پایه‌گذاری کردند.

حنیف‌نژاد و اعضای اولیه سازمان مجاهدین خلق در راستای استخراج پاسخ‌های نو برای مسائل کهنه و نو از دل اسلام و از این راه دستیابی به قرائتی نو و پوینده از اسلام و تدوین و ارائه آن تلاش بسیار کردند و می‌کوشیدند تا از دل تاریخ تشیع مشی مبارزه را متناسب با روزگار نو پیدا کنند. وی به همراه سعید محسن و علی‌اصغر بدیع‌زادگان از مهندس بازرگان، آیت‌الله طالقانی و دکتر سحابی نخستین درس‌های اسلامِ سازگار با عصر نو و پاسخگو به مسائل نو را آموختند.

دستگیری

وی به همراه اکثراعضای اصلی سازمانی که بعدها با نام «سازمان مجاهدین خلق» اعلام موجودیت کرد، طی عملیاتی لو رفتند و در یک خانه دستگیر شدند. یکی از اعضای ساواک که سعید محسن جهت گرفتن اسلحه از کرمانشاه به وی معرفی شده بود، عامل این لو رفتن بود. محمد، سعید، و علی‌اصغر به اعدام محکوم شدند و مسعود رجوی به حبس ابد محکوم شد.

خیابانی در تهران

در سال‌های ابتدایی پس از انقلاب ۱۳۵۷ یکی از خیابانهای اصلی شهر تهران به نام خیابان شاهپور به نام شهید محمد حنیف‌نژاد نام‌گذاری شده بود که پس از جداشدن خط فکری سازمان مجاهدین خلق از روح‌الله خمینی در سال ۱۳۶۱ نام این خیابان نیز عوض شد و هم‌اکنون خیابان وحدت اسلامی نام دارد اما در مسجدسلیمان خیابانی از مرکز شهر منتهی به میدان همافران به نام وی نام‌گذاری شده‌است و هنوز هم به همین نام معروف است.

کتاب‌شناسی

تذکر: این کتاب‌ها لزوماً بیطرف نیستند. اما کوشیده شده که شامل تمامی آثار مرتبط باشند:

• جمعی از پژوهشگران، «سازمان مجاهدین خلق» پیدایی تا فرجام (۱۳۴۴ _ ۱۳۸۴)، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی دریافت نسخهٔ آنلاین از سایت رسمی کتاب
• احمدی روحانی، حسین، سازمان مجاهدین خلق ایران، چاپ اول:۱۳۸۴
• جعفری، محمد مهدی، سازمان مجاهدین خلق از درون، ناشر:نشر نگاه امروز
• جعفریان، رسول، جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی سیاسی ایران ـ سال‌های ۱۳۵۷–۱۳۲۰»، تهران:پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه معاصر
• راستگو، علی اکبر، مجاهدین خلق در آیینه تاریخ، چاپ اول:۱۳۸۴
• کاظمی، محسن، خاطرات احمد احمد
• کریمی، احمدرضا، شرح تاریخچه سازمان مجاهدین خلق ایران و مواضع آن، چاپ اول:۱۳۸۴
• مهرآبادی، مظفر، بررسی تغییر ایدئولوژی سازمان مجاهدین خلق، چاپ اول:۱۳۸۴
• رئیسی (رضا)، رفیعی (حسین) و نوحی (حمید)، روند جدایی، تهران، چاپ اول ۱۳۶۰
• میثمی، لطف‌الله، خاطرات لطف‌الله میثمی ج۲