امامزاده یحیی (تهران)

شناسه‌ها شهر: تهران جایگاه جغرافیایی در شهر: مرکز پایان شمالی: خیابان امیرکبیر پایان جنوبی: خیابان پانزده خرداد پایان غربی: خیابان مصطفی خمینی پایان شرقی: خیابان ری منطقه شهرداری: ۱۲ منطقه پستی: ۱۱ پیش‌شماره: ۳۳

امامزاده یحیی
نمایی از امامزاده
نام	امامزاده یحیی
کشور	ایران
استان	استان تهران
شهرستان	تهران
اطلاعات اثر
نوع بنا	آرامگاه مذهبی
کاربری	زیارتگاه، مذهبی
اطلاعات ثبتی
شمارهٔ ثبت	۱۱۱۹۶
تاریخ ثبت ملی	۲۵ مهر ۱۳۸۳
اطلاعات بازدید
امکان بازدید	دارد

امامزاده یحیی نام بقعه ابوالقاسم عزالدین یحیی است از محله های قدیمی شهر تهران است که حدفاصل شمالی خیابان امیرکبیر و از جنوب خیابان ۱۵ خرداد و از شرق خیابان ری و از غرب خیابان سیروس (مصطفی خمینی فعلی) از واقع شده‌است. از زمانی که خیابان سیروس (مصطفی خمینی فعلی) ساخته شده است محله امامزاده یحیی از عودلاجان جدا شده است.

این محله بخشی از محدوده بزرگ عودلاجان قدیم تهران بود که از خیابان ناصرخسرو تا خیابان ری امتداد داشت. این بنا که به دفعات تعمیر شده از آثار دورۀ استیلای مغول است. بنای امامزاده مرکب است از یک تالار هشت ضلعی که با گنبدی پوشش یافته و بر فراز آن بامی هرمی‌شکل قرار دارد و دارای دو تالار کوچک الحاقی است.

تاریخچه

ساکنان این محله در قدیم بیشتر از مشاهیر تاریخ معاصر ایران مانند خاندان قوام الدوله، خاندان مستوفی، نصیرالدوله بدر تاجر ثروتمند و نخستین وزیر فرهنگ دوره پهلوی، سید حسن مدرس، نماینده مجلس شورای ملی و چهره نامدار مشروطیت در عودلاجان ساکن بودند. خانه‌های پراتاق این محله در عرف عوام به خانه قمر خانم معروف بوده‌است.

محدوده و خیابانها

حدفاصل شمالی خیابان امیرکبیر و از جنوب خیابان ۱۵ خرداد و از شرق خیابان ری و از غرب خیابان سیروس (مصطفی خمینی فعلی) از واقع شده‌است.

بازارچه

محله امامزاده یحیی بازاچه ای در خود جایی داده است که تقریبا از ابتدا تا انتهای کوچه امامزاده یحیی قرار دارد که مسیر کمی از این بازارچه مستقف می باشد و از بقالی، خیاطی، شیرینی فروشی ، میوه فروشی و عمدتا خام فروشی اجناس کیف (سراجی) می باشد.

اماکن سرشناس

اماکن تاریخی بسیاری در این محله قرار دارند موقعیت خود امامزاده پایین‌تر از باغ پسته‌بک در امتداد بازارچه نواب (بازارچه سرتخت قدیم) است که کوچه‌ای عریض شمالی-جنوبی با یک درخت بسیار کهن و تنومند در مقابل امامزاده بوده‌است، ادامه این کوچه شمالی-جنوبی با نام کوچه «سرتخت» از سمت شمال به کوچه میرزا محمود وزیر و یک حمام بسیار تاریخی منتهی می‌شود و از سمت جنوب به خیابان بوذرجمهری. کوچه میرزا محمود وزیر در این محله یک بن‌بست را در خود دارد با عنوان «بن‌بست مدرس» که خانه تاریخی وزیر مختار فرانسه در آن قرار دارد که بعداً سید حسن مدرس در دوران نمایندگی در آن سکونت گزید. همچنین در انتهای شمالی کوچه سرتخت نبش کوچه در داخل کوچه میرزا محمود خانه فخرالملوک قرار دارد. از نام‌های سرشناس این محله ماست مرغوب، قنادی بهار و حمام گلشن نیز می‌باشند.

در این محله به دلیل بافت تاریخی سریال‌ها و فیلم‌های تلویزیونی متعددی ساخته شدند از جمله سریال زیرزمین که در آن از حمام نواب در انتهای کوچه سرتخت نرسیده به میرزا محمود وزیر (علیرضا جاویدی) نیز استفاده شد.

موزه

• سرای کاظمی
• حمام نواب
• خانه مدرس
• مدرسه معار باشی
• و...

خانه فرهنگ

• خانه مهرانگیز (خانه فرهنگ امامزاده یحیی که سریال پدرسالار در آن ساخته شد)

زورخانه

• زورخانه‌های امامزاده یحیی یکی واقع در کوچه امامزاده و دیگری در کوچه عرب‌زاده

مدرسه

• دبیرستان امام صادق (ع) (دوره ی اول) کوچه امامزاده یحیی
• دبستان حر (کوچه امامزاده)
• دبستان معین کوچه شیرازی
• دبستان اسلامیه محمودیه (کوچه نصراللهی)
• دبیرستان رجا (دوره ی اول)(خیابان امیرکبیر)
• دبستان مظفر (خیابان سیروس)
• دبستان بدر در کوچه هداوند نزدیک خانه فرهنگ

مساجد و حسینیه

• مسجد علوی خیابان مصطفی خمینی کوچه علوی
• حسینیه بنی‌فاطمه (خیابان امیرکبیر)
• هیئت پیرعطا (سه‌راه امین‌حضور)، کوچه جهودا (خیابان سیروس و داخل کوچه افشار)
• حسینیه جهودا
• حسینیه همدانیا (خیابان ری)، کوچه آشتی‌کنان(واقع در کوچه آبشار غربی)
• سقاخانه کوچه افشار و بیدل سر پیچ کوچه میرزامحمود
• حسینیه خانه اربابی (کوچه مرادی، نزدیک امامزاده)
• هیئت خانه سید (خانه قدیمی بزرگ در کوچه میرزا محمود نزدیک نانوایی سنگکی)
• حسینیه موسویه (واقع در کوچه آبشار غربی)

امامزاده یحیی

چنار ۹۰۰ ساله امامزاده یحیی

نسبت ابوالقاسم عزالدین یحیی که از نقبای شهرهای قم و ری بوده‌است به امام سجاد می‌رسد و گفته می‌شود برادر اوست.

این بنا دارای صحن وسیع، مسجد، ایوان، رواق، ضریح، حرم آیینه کاری، سرداب، گنبد کاشی مخروطی شکل و سقاخانه‌است. قدیمی‌ترین اثر منقول این بقعه تاریخی که ساختمان اصلی بنای آن نیز به دوره مغول نسبت داده می‌شود، صندوق چوبی روی مرقد است که دارای تاریخ ۸۹۵ ه‌است. در باب نام و نسب امامزاده یحیی چنین نوشته شده:

وی با ۱۵ واسطه به امام چهارم می‌رسد و پس از پدر نقابت طالبیه ری، قم و آمل را به عهده داشته و به سال ۵۹۲ ه‍.ق به دست علاءالدین تکش خوارزمشاه کشته‌شده‌است.

بنای قدیمی این بقعه شامل برج خشتی هشت ضلعی متعلق به قرن هفتم هجری است که مانند ابنیه دیگر عصر مغول، یک گنبد آجری ۱۲ ضلعی هرمی شکل بر بالای آن قرار داشت. در عهد قاجاریه هم اطراف این برج را با کاشیهای هفت رنگ مزین ساخته بودند. اینک در محل برج خشتی و قبلی، بقعه هشت ضلعی کنونی ساخته شده‌است.

بر روی در قدیمی بقعه که چندان بزرگ نبوده، در دو کتیبه کوچک به خط ثلث نوشته‌اند: بانی بقعه خشتی قدیم شخصی به نام قرابشاره بوده و معمار آن، دیو حسن نام داشته‌است.

صندوق منبت عتیقه امامزاده یحیی چنان‌که در کتیبه آن اشاره شده به دستور ملکشاه غازی در سال ۸۹۵ ه‍.ق به وسیله دو برادر به نام‌های استاد حسین و استاد محمد لواسانی ساخته شده‌است.

در سال‌های اخیر فعالیت‌های عمرانی بسیاری در بقعه امامزاده یحیی انجام پذیرفته که ضمن حفظ و نگهداری آثار گذشته، فضای اطراف حرم توسعه یافته‌است.

نگارخانه

• 
  میدانگاهی یا ( میدان پسته) امامزاده یحیی
• 
  حمام نواب (امامزاده یحیی)
• 
  سرای کاضمی ( روبروی امامزاده یحیی)
• 
  خانه مدرس
• 
  خانه سید حسن مدرس
• 
  عمارت دبیرالمُلک که متعلق به محمدحسین دبیرالملک فراهانی از دولتمردان عهد قاجار بوده و اکنون درهای آن به روی عموم باز است
• 
  خانهٔ تاریخی مهرانگیز کامبیز فرزند حاجی خان کامبیز که این منزل را از پدر خود به ارث برد و بعد‌ها آنرا به میراث فرهنگی واگذار کرد که لوکیشن فیلمبرداری سریال پدرسالار بوده‌است و اکنون "خانهٔ فرهنگ محلهٔ امامزاده یحیی" نام دارد.
• 
  بخشی از کاشی هفت‌رنگ های درون امامزاده مربوط به دوره قاجار
• 
  زیر گنبد امامزاده
• 
  کاشی هفت رنگ

جستارهای وابسته

• محله های تهران
• منطقه ۱۲ شهرداری تهران
• خیابان امیر کبیر
• خیابان ری
• خیابان سیروس (مصطفی خمینی فعلی)
• خیابان ۱۵ خرداد
• حمام نواب
• عمارت کاظمی
• خانه مدرس

پیوند به بیرون

سایت سازمان اوقاف تهران

اولین همایش بزرگداشت امامزاده یحیی(ع) در تهران