حزب بعث سوسیالیست عرب (سوریه)
Arab Socialist Ba'ath Party حزب البعث العربی الاشتراکی | |
|---|---|
 | |
| دبیرکل | حافظ اسد (دوژور) عبدالله احمر (سوریه) (دفاکتو) |
| بنیان‌گذاری | ۲۵ فوریه ۱۹۶۶ |
| انشعاب از | حزب عربی سوسیالیستی بعث (unitary) |
| ستاد | دمشق، سوریه |
| روزنامه | Ba'ath Message |
| مرام سیاسی | بعثیسم، ملی گرایی عربی |
| مجلس خلق سوریه | ۱۳۴ از ۲۵۰
|
| مجلس نمایندگان لبنان | ۲ از ۱۲۸
|
| مجلس نمایندگان یمن | ۲ از ۳۰۱
|
 | |
| وبگاه | |
حزب عربی سوسیالیستی بعث (به عربی: حزب البعث العربی الاشتراکی) در سال ۱۹۴۷ به رهبری میشل عفلق، صلاح الدین البیطار و زکی ارسوزی در سوریه تأسیس شد. این حزب که خواهان رنسانس و رستاخیز و اتحاد جهان عرب در قالب یک کشور بود، شاخه‌هایی را در کشورهای مختلف تأسیس کرد که شاخه عراق و شاخه سوریه به مهمترین و قدرتمندترین آن‌ها تبدیل شدند.
حزب بعث در سال ۱۹۶۳ در سوریه به قدرت رسید اما اختلافات داخلی بین اعضا باعث شد تا در سال ۱۹۶۶ گروهی از این اعضا که در شاخه منطقه‌ای سوریه متمرکز شده بودند علیه حکومت سوریه و شاخه ملی (فراکشوری) حزب بعث کودتا کرده و حکومت را به دست گیرند. از این زمان اختلاف بین شاخه سوریه و شاخه عراق حزب نیز اوج گرفت و دو سال بعد شاخه عراقی حزب هم به ایجاد سازمان مستقلی با نام حزب بعث اقدام کرد که رقابت و دشمنی سختی با شاخه سوریه‌ای داشت.
دیدگاه
بعثیسم آمیزه‌ای از ناسیونالیسم عربی، سوسیالیسم و علایق ضد امپریالیستی بود. شعار آن «اتحاد، آزادی، سوسیالیسم» (وحده، حریه، اشتراکیه) خواهان اتحاد عربی، و آزادی از قید کنترل و دخالت غیر اعراب است. دکترین حزب بعث عمدتاً توسط میشل عفلق که به ویژه تحت تأثیر اندیشه‌های آندره‌ژید، رومن رولان، آناتول فرانس، مارکس و نیچه قرار داشت، تدوین شده‌است. البته میشل عفلق پس از کودتای شاخه سوریه حزب بعث از کشور فرار کرده و پس از به قدرت رسیدن حزب بعث در عراق به عنوان رهبر فکری جریان بعثی به مقام تشریقاتی دبیرکل حزب بعث عراقی‌ها انتخاب شد.
سوسیالیسم بعث نیز بر پایه همکاری و تعاون قشرها اجتماعی استوار است و نه براساس جنگ و مبارزه طبقاتی، از این رو بعثی‌ها با سوسیالیسم علمی مخالفند و اصولاً سوسیالیسم را نوعی ناسیونالیسم می‌دانند که به اعراب امکان می‌دهد تا نیروهای بالقوه خود را به ظهور برسانند. بعث به جدایی دین از سیاست معتقد است و اهمیتی که به اسلام می‌دهد صرفاً از دیدگاه قومی و فرهنگی است. حزب بعث همچنین از تندروترین جناح‌های ضد اسرائیل دنیای عرب به حساب می‌آید.
تاریخچه
جنبش بعثی در ۱۹۴۴ در دمشق به صورت اتحادیه مخفی دانشجویان و روشنفکران جوان به رهبری میشل عفلق مسیحی سوری و صلاح بیطار مسلمان سنّی سوری تشکیل شد و هدف آن برانداختن تسلط فرانسه بر سوریه بود. این جنبش پس از استقلال سوریه علنی شد و یک برنامه اصلاحات ارضی ملایم را اعلام کرد و با اقتدار سیاسی و اقتصادی زمین‌داران بزرگ و بازرگانان ثروتمند دمشق و حلب به مبارزه برخاست.
حزب اصلی بعث در ۷ آوریل ۱۹۴۷ در نتیجه ادغام جنبش عربی بعث، به رهبری عفلق و البیطار و بعث عربی به رهبری ارسوزی تأسیس شد. این حزب به سرعت در کشورهای عربی از جمله عراق و سوریه شاخه‌هایی تأسیس کرد. حزب بعث در ۱۹۵۳ با حزب سوسیالیست سوریه (حزب الاشتراکیه) به رهبری اکرم حورانی یکی شد و این دو حزب سوسیالیست بعث عربی را تشکیل دادند. این حزب ابتدا از پان عربیسم تندرو رهبران انقلاب ۱۹۵۲ مصر سخت جانبداری می‌کرد و یکی از عوامل اتحاد سوریه و مصر به صورت جمهوری متحد عربی بود و در روزگار حکومت عبدالکریم قاسم در عراق با او کشمکش‌های سخت و خونین داشت؛ ولی پس از منحل شدن تمام حزب‌ها در جمهوری متحد عرب، حزب بعث، بخصوص جناح اکرم حورانی، به مخالفت با جمال عبدالناصر پرداخت و پس از منحل شدن جمهوری متحد عربی در ۱۹۶۱، اندک اندک قدرت را در سوریه بدست گرفت و از ۱۹۶۳ حزب حاکم بر سوریه شد.
حزب بعث در سال ۱۹۶۴ در سوریه دست به ملی کردن بسیاری از مؤسسات و کارخانه‌ها زد و با اخوان المسلمین درگیر شد.
منابع
- آشوری، داریوش؛ دانشنامهٔ سیاسی، تهران، انتشارات مروارید، چاپ چهارم، ۱۳۷۶، ص. ۶۳–۶۴.
- آقا بخشی، علی و افشاری‌راد، مینو؛ فرهنگ علوم سیاسی، تهران، مرکز اطلاعات و مدارک علمی کشور، چاپ سوم، ۱۳۷۶، ص. ۳۱.
| تاریخ | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| جغرافیا |
| ||||||||
| سیاست |
| ||||||||
| اقتصاد |
| ||||||||
| جامعه |
| ||||||||
