سبل الهدی و الرشاد فی سیره خیر العباد
| نویسنده(ها) | محمد بن یوسف الصالحی الشامی |
|---|---|
| زبان | عربی |
| گونه(های) ادبی | سیره نبوی |
سبل الهدی و الرشاد فی سیره خیر العباد کتابی است در شرح سیره نبوی، نوشته محمد بن یوسف صالحی شامی (متوفی ۹۴۲ هجری قمری).[۱] کتاب اخیراً در سیزده جلد به چاپ رسیده و مشتمل بر حدود هزار بخش است.
جایگاه و ویژگی‌ها
[ویرایش]این کتاب یکی از بزرگترین کتابهایی است که دربارهٔ سیره نبوی نگاشته شده‌است. محمدعلی جاودان این کتاب را مفصل‌ترین زندگینامه ای می‌داند که از پیامبر اسلام در دست است.[۲] در نگارش کتاب، نویسنده تلاش کرده تا تمام کارهای قبلی را که دربارهٔ سیره نوشته شده‌است، بررسی کند. او در مقدمه کتاب می‌گوید: «این کتابی است که من [مطالب] آن را از بیش از ۳۰۰ کتاب جمع‌آوری و انتخاب کرده‌ام و همه کوششم در به دست آوردن اطلاعات صحیح بوده‌است… و در آن از احادیث جعلی هیچ نیاورده ام.» او همچنین می‌گوید: «من در این کتاب بخشهایی از فضائل پیامبر اسلام، شمایل، شرح حال، افعال، رفتارها، حالات و آموزه‌های او را آورده‌ام.»[۳] سپس به روش خود در تألیف کتاب اشاره می‌کند: «در پایان هر باب [بعد از نقل روایات مربوط به بحث] آنچه در آن مشکل وجود داشته توضیح داده‌ام. علاوه بر آن به پاره ای از نکات نفیس و ممتاز آن اشارت داشته‌ام و با بیان معنای الفاظ غریب و چگونگی ضبط کلمات مشکله و راه جمع بین آنچه در ظاهر متناقض به نظر می‌رسد، کار خود را در آن باب به پایان برده‌ام.»[۲][۳]
الکتانی در «الرسالة المستطرفة» در مورد کتاب سبل الهدی می‌گوید: «این یکی از بهترین و ساده‌ترین کتاب‌های اخیر با موضوع زندگینامه پیامبر است، که [مطالب آن] از میان بیش از سیصد کتاب انتخاب شده و تحقیق آن به درستی انجام شده و مزایای شگفتی دارد. بیش از ۷۰۰ بخش دارد که هر باب با توضیحاتی دربارهٔ اشکالات، کلمه‌های عجیب و غریب و حل مشکلات فصل ختم می‌شود.[۴]
محمدعلی جاودان شرح و تفسیر مؤلف دربارهٔ اشکالات کتاب را از ویژگی‌های کم‌نظیر این کتاب می‌داند و می‌گوید: «مؤلف [کتاب] اغلب در شرح و تفسیر با ذوق و هنر بسیار عمل می‌کند و مشکلی باقی نمی‌گذارد.» مزیت دیگری که او به آن اشاره می‌کند «نقد و بررسی روایات نقل شده» در کتاب است. ذکر «سلسله ای از اطلاعات و تحقیقات کتاب‌شناسی و رجالی که مؤلف به‌طور ضمنی در [لابلای مطالب] کتاب می‌آورد» از دیگر مزایای این کتاب است.[۲]
