نشانهگذاری (زبانشناسی)
نشانهگذاری به معنای استفاده از نشانهها یا علامتهایی است که برای روشن کردن معنی و مشخص کردن آغاز و پایان عبارتها، جملهها و بندها در نگارش بهکار میروند.
این نشانهها، که نشانههای نوشتاری یا نشانههای نگارشی هم نامیده میشوند، برای آسانتر و دقیقتر خواندن یک نوشته، بیان یک احساس، فرمولنویسی در ریاضیات و غیره یا ایجاد دگرگونی در تلفظ واژهها بهکار میروند.
تاریخچه
[ویرایش]در قدیمیترین متنهایی که در دست است، اثری از نشانههای سَجاوندی دیده نمیشود. در متنهای باستانیِ زبان یونانی و رومی، برخی نمونههای نشانهگذاری، مانند «دو نقطه روی هم»، دیده میشود. قرآنهای نخستین بدون نشانهٔ سَجاوندی نوشته میشد.
محمدبن ابییزید طیفور ملقب به شمسالدین و مکنی به ابوالفضل السَجاوندی القاری[۱] در قرن ششم ه. ق، برای راهنمایی قاریان، نخستین نشانهها را در نگارش قرآن بهکار برد.[۲][۳] واژهٔ سجاوَندی از نام ابوالفضل سجاوندی (نخستین کسی که نشانههای وقف را برای راهنمایی درست خواندن قرآن بهکار برد)[۴] گرفته شده است.
با اختراع چاپ، گرایش به استاندارد کردن نشانهگذاری متنها بیشتر شد. آلدوس مانوتیوس و نوهاش نخستین کوششها را در استاندارد کردن نشانهگذاری متنها انجام دادند.
کاربرد علامت سؤال «؟» و کاما «،» و بسیاری از علائم دیگر در رسمالخط فارسی و عربی و اردو امری جدید است و سابقه تاریخی زیادی ندارد.
نشانهگذاری به شکل امروزی آن، در زبان فارسی، سابقه چندانی ندارد و در یکی دو قرن اخیر، به پیروی از نوشتههای غربیان در زبان فارسی نیز رایج شده است. اصول نشانهگذاری در زبان فارسی، برگرفته از زبانهای اروپایی، به خصوص فرانسوی و انگلیسی است. هیچ نوع نشانهگذاری شاخصی در کتابت زبان فارسی تا پیش از آشنایی ایرانیان با زبان و خط ملتهای غربی وجود نداشته است.[۵]
فهرست نشانهها
[ویرایش]نشان/علامت [۶] | نام | ||||
---|---|---|---|---|---|
در فارسی | در انگلیسی | فارسی | فرانسوی | انگلیسی | عربی |
. | نقطه | Point | Full stop / Period | النقطه / نقطة نهایة | |
، | , | ویرگول یا درنگنما | Virgule | Comma | الفاصلة / الشَّوْلَة |
؛ | ; | نقطهویرگول | Point-virgule | Semi-colon / Semicolon | الفاصلة المنقوطة |
: | دونقطه | Deux-Points | Colon | النقطتان الرأسیتان | |
… | سهنقطه یا تعلیق | Points de Suspension | Suspension points | ثلاث نقطه | |
– | خط فاصله یا پیوند | Le Tiret | Dash | الشطه | |
؟ | ? | علامت سؤال | Point Interrogant | Question mark | علامة الاستفهام |
! | علامت تعجب | Point d'exclamation | Exclamation mark | علامة التعجب | |
«» | " " | گیومه یا علامت گفتاورد/نقلقول | Les Guillemet | Guillemet | علامة التنصیص |
() | پرانتز یا کمانَک | Parenthèse | Parentheses | القوسان | |
[ ] | قلاب یا کروشه | Crochet | Square brackets | المعقوفتان | |
{ } | آکولاد (آکُلاد) | Les accolades | Curly brackets | ||
/ | خط مورب یا اِسلش | Barre oblique | Slash | الخط المائل | |
" | ایضاً یا تکرار | Dito | Ditto mark | علامة التکرار | |
* | ستاره | Astérisque | Asterisk | المُنجَّمة/النُّجیمة | |
_ | زیرخط | Tiret bas | Underscore / Underline | شرطة سفلیة | |
’ یا ' | آپاستروف | Apostrophe | Apostrophe | الفاصلة العلیا/ الحذاف | |
° | درجه | Degree | الدرجة | ||
\ | بَکاِسلَش یا خط اُریب وارو | Barre oblique inversée | Backslash | المائلة المعاکسة | |
| | خط عمودی | Barre verticale/Tube | Pipe/Vertical bar | الشریط العمودی/ القناة | |
~ | مَدَک | Tilde | Tilde | المدة / التلدة | |
' | پریم | Prime | Prime | ||
@ | اَت ساین | Arobase | At sign | آت | |
|| | دو خط عمودی | Double barre verticale | Double vertical line |
جستارهای وابسته
[ویرایش]پانویس
[ویرایش]- ↑ «بررسی امپراطوری غور و تمدن اسلامی در این دوره». دریافتشده در ۲۰۱۷-۰۲-۲۱.
- ↑ "معنی سجاوندی | لغتنامه دهخدا" (به انگلیسی). Retrieved 2017-02-09.
- ↑ افشاری، رحمان. ویرگول گذاری و مبانی نظری آن. Ketab.com. شابک ۹۷۸۶۰۰۶۳۹۵۱۳۵.
- ↑ http://www.ensani.ir/storage/Files/20101201175324-258.pdf
- ↑ «نشانهگذاری و کاربرد نشانه نقطه در نوشتار – پانویس». دریافتشده در ۲۹ دسامبر ۲۰۱۹.[پیوند مرده]
- ↑ نیکوبخت و قاسمزاده ۱۳۹۳، ص. ۲۱ و ۲۲.
منابع
[ویرایش]- همایونفرد، مهسا، نشانهگذاری و اهمیت آن در نگارش، بازدید: نوامبر ۲۰۰۸
- فاریابی، پویا، روش املای زبان دری، پذیرفتهٔ اتحادیهٔ نویسندگان ج.د.ا. (جمهوری دموکراتیک افغانستان)، کابل: ۱۳۶۳
- نیکوبخت و قاسمزاده، ناصر و سید علی (۱۳۹۳). دانش نشانهگذاری در زبان فارسی. چشمه شابک =۱_۱۲۷_۲۲۹_۶۰۰_۹۷۸. ص. ۲۱ و ۲۲.