Zum Inhalt springen

Wikipedia

Links bearbeite
Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
s Logo vo dr alemannische Wikipedia
s Logo vo dr alemannische Wikipedia bis Juni 2010

D Wikipedia isch e Enzyklopedii mid Byydreeg, wù jeede Internet-Nutzer dèèrf ändere oder naimen anderschd cha bruuche. S Woord «Wikipedia» isch zämegsezd us em hawaiianische Wort «wikiwiki» (schnäl) ùn em änglische «encyclopedia» (Enzyklopedii). E Wiki isch e Website, wù d Benutzer d Syde nid nùme chene lääse, sùndern au diräkt im Browser bearbaide.

Gschiichd

[ändere | Quälltäxt bearbeite]
s Logo vù dr Nupedia
e frienerigi Startsyde vù Wikipedia.org
d Startsyde vù dr änglische Wikipedia am 30. Mèèrze 2001

Dr èèrschd, wù d Idee ghaa hed, s Internet z bruuche go ne gmainsami Enzyklopedii aazleege, isch waarschyyns dr Rick Gates gsii, e Internet-Pionier, wù si am 22. Ogdoober 1993 in eme, midlerwyyli gleschde, Byydraag in ere newsgroup im Usenet zer Diskussion gschdeld ghaa hed.[1] Des Projäkt, wù ùnder em Name Interpedia häd sode laufe, isch aber nie iber s Blaanigsstadium uusechùù. Au d s Projäkt GNUPedia, wù ane 1999 vùm Richard Stallman voorgschlaa wooren isch, isch nid z Schdand chùù.

Im Mèèrz 2000 hed dr Internet-Ùndernäämer Jimmy Wales mid em Larry Sanger, wù dèrd Filosofii-Doktorand gsii isch, iber d Firma Bomis e èèrschd Projäkt vùn ere änglischschbroochige Internet-Enzyklopedii aagfange, d Nupedia. Dr Redaktionsprozäss vù dr Nupedia isch änlig gsii wie dää vù bishäärige Enzyklopedia. Dr Sanger isch Chefredaktèèr gsii, Autore hän sich miese bewäärbe ùn iiri Artikle sin im e ùfwändige Peer-Review briefd woore.

Ändi 2000/Aafang 2001 sin dr Sanger ùn dr Wales ùf s Wiki-Syschtem ùfmèèrgsaam woore. Am 15. Jäner 2001 isch s Wiki vù dr Nupedia ùnder dr aigeschdändige Adräs wikipedia.com abruefbaar gsii, was zyderhäär as d Gebùùrdsschdùnd vù dr Wikipedia gilded.[2]

Uurschbringli isch d Wikipedia vùm Sanger ùf dr Nupedia as Schbaasprojäkt („fun project“[3]) nääbe dr Nupedia aagchinded woore. Dùr iire ùfig Prinzip hed sich d Wikipedia aber eso schnäl endwigled, as dr Sanger ùn dr Wales sälber iberraschd gsii sin,[4] as d Nupedia in dr Hindergrùnd drängd ùn im Sebdämber 2003 ganz abgschalde woore isch.[5]

s Artikelwachstum vu dr dytschsprochige Wikipedia

Am 15. Mèèrz 2001 hed dr Jimmy Wales in dr Wikipedia-Mailinglischt aagchinded, as anderi Schbroochversione sole yygriichded wääre, zue dr èèrschde hän di dydsch, di franzeesisch ùn di katalanisch Wikipedia ghèèrd.[6] Ändi 2001 hed s d Wikipedia scho in 18 Schbrooche gee.

Im Februar 2002 hed sich d Bomis endschiide, as si nid lenger wän e Chefredaktèèr bschäfdige, ùn si hän dr Verdraag mid em Sanger gchinded. Är hed derno bal syyni Midaarbed an dr Nupedia ùn dr Wikipedia ùfgee.

Wel dr Sanger im Februar 2002 in ere Mailinglischt iberlaid hed, as vilichd bal Wäärbig in dr Wikipedia yybländed wird, hed sich di spanisch Wikipedia ùfgschbalde in zwai Projäkt: e Hufe Autore hän d Enciclopedia Libre Universal en Español nèi grinded, wel si nid mid Wäärbig yyverschdanded gsii sin.[7] Go wyderi Abschbaldige verhindere, hed dr Jimmy Wales derno aagchinded, as d Wikipedia au wyder wäärbefrèi blybd.

D Adräs vù dr Website isch derno vù wikipedia.com gändered woore ùf d Top-Level-Domain .org, wù uusschlieslig fir nid-kommerziälli Organisatione voorgsää isch.

Dr Jimmy Wales nimd dr Quadriga-Bryys endgeege.

Am 20. Juni 2003 hed dr Wales d Grindig vù dr gmainnizige Wikimedia Foundation aagchinded ùn hed dääre d Namensräächd ibergee, wù äär sälber ghaa hed, zem Dail au dr Bomis.

Midlerwyyli gid s d Wikipedia in 266 Schbrooche (Schdand: Juli 2009). Im Sebdämber 2004 isch d Zaal vù dr Artikel iber ai Million gschdiige, zur Zyd sin s iiber 13 Millione. D Alemannisch Wikipedia hed aktuäll 30.716 Artikel, di dydsch und di franzeesisch iber zwei Millione, di änglisch iber fünf Millione (Schdand: 2018).

D Wikipedia hed scho ne baar Bryys gwùne, ù. a. im Mai 2004 e Prix Ars Electronica un e Webby Award, 2005 dr Grimme Online Award ùn 2006 dr LeadAward as „Webleader vùm Joor“, derzue dr OnlineStar in dr Kategorii „News“.[8] 2008 hed d Wikipedia dr Quadriga-Bryys griegd, dr Jimmy Wales hed dää am 3. Okgdoober 2008 in dr Berliner Komische Oper endgeege gnùù. S Bryysgäld vù 25.000 Euro isch an d Wikimedia Deutschland gange.[9]

D Alemannisch Wikipedia

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Wù dr elsässisch Informatiker Alexis Dufrenoy (als «Benutzer:Traroth») im Sebdämber 2003 bi dr Wikimedia Foundation aafrogd hed, eb s au meegli wäär, e Wikipedia ùf Elsässisch aazleege[10], hed s zèèrschd e hizigi Diskussion in dr Wikipedia-Gmainschafd gee: Bruuchd s jez au no ne Wikipedia in alne Dialäkt?[11] Èèrschd wu sich dr Jimmy Wales perseenlig derfiir uugschbroche ghaa hed, isch dr Wääg frèi gsii. Am 13. Novämber 2003 isch d elsässische Wikipedia grinded woore.[12] Wel noch aim Joor in däre elsässische Wikipedia no nid vyyl glofe isch, isch si im Sebdämber 2004 zue re Wikipedia vù alne alemannische Dialäkt uusgwyded woore.

D alemannisch Wikipedia isch zyderhäär e Projäkt fir ali Inträssierte rùnd ùm dr Boodesee, i der Düütschschwiiz und em Rhy no bis i d Gägend vo Stroossburg. Ali, wù Alemannisch schwäze – vù Dydschland, us dr Schwyz, vù Eeschdryych, us em Liechteschtei, em Elsass oder sùnschd naimen in dr Wäld – chene hie in iire Schbrooch bzw. iirer Mundart Artikel schryybe, verbesere oder au us dr hoochdydsche Wikipedia in s Alemannisch iberseze go di alemannische Dialäkt ùfzwäärde ùn hälfe, si au in dr Regione usserhalb vù dr Schwyz z erhalde.

Zäntraali Theeme i dr alemannische Wikipedia sin d Sprooche und d Sproochwüsseschaft, d Dialäkt und d Mundartkultur, s Schaffe vo Mundartschriftsteller und süschtigi Sache us em alemannische Sproochruum.

Fuessnote

[ändere | Quälltäxt bearbeite]
  1. ↑ Diskussion zu Interpedia; Newsgroup Usenet
  2. ↑ Larry Sanger: E-Mails an d Mailingliste nupedia-l:Let’s make a wiki (10. Jäner 2001), Nupedia’s wiki: try it out (10. Jäner 2001),
    Nupedia’s wiki: try it out (11. Jäner 2001; Name Wikipedia), Wikipedia is up! (17. Jäner 2001) (ali iber s Internet-Archiv).
  3. ↑ fun project (18. Jäner 2001).
  4. ↑ Vù dr Kerstin Kohlenberg: Die anarchische Wiki-Welt, Die Zeit Online 7. Sebdämber 2006, Abgruefe: 29. Mai 2009
  5. ↑ Kaplan Andreas, Haenlein Michael (2014) Collaborative projects (social media application): About Wikipedia, the free encyclopedia. Business Horizons, Volume 57 Issue 5, pp.617-626
  6. ↑ Jimmy Wales: Alternative language wikipedias, Yyriichdig vù „deutsche.wikipedia.com“ (Posting an Wikipedia-l, 16. Mèèrz 2001) ùn
    Änderige in dr katalanische Wikipedia vùm 16.3.01.
  7. ↑ Wikipedia-Mailingliste Intlwiki vom Februar 2002
  8. ↑ onlinestar.de Archivlink (Memento vom 28. Septämber 2007 im Internet Archive), OnlineStar Gwinner 2006.
  9. ↑ Wikipedia erhält Preis für Verdienste um die Aufklärung. In: Spiegel-Online vùm 20. Auguscht 2008.
  10. ↑ Archivierte Kopie. Archiviert vom Original am 27. April 2014; abgruefen am 26. November 2012.
  11. ↑ Archivierte Kopie. Archiviert vom Original am 16. September 2011; abgruefen am 26. November 2012.
  12. ↑ Archivierte Kopie. Archiviert vom Original am 27. April 2014; abgruefen am 26. November 2012.

Lueg ou

[ändere | Quälltäxt bearbeite]
[ändere | Quälltäxt bearbeite]
 Commons: Wikipedia – Sammlig vo Multimediadateie


Vun "https://als.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia&oldid=1061143"