Saltar ao contido

Amalia Fraguela: Diferenzas entre revisións

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Explorar o historial de forma interactiva
← Edición máis vella
Contido eliminado Contido engadido
VisualTexto wiki
m →Ligazóns externas: Arranxos varios
 
(Non se amosan 5 revisións feitas por 4 usuarios.)
Liña 1: Liña 1:
{{Biografía}}
{{Biografía|nome=Amalia Fraguela|data_de_nacemento=1884|lugar_de_nacemento=Santo Estevo de Sedes, Narón (A Coruña)|data_de_falecemento=1958|lugar_de_falecemento=Ferrol (A Coruña)|ocupación=sindicalista anarquista}}
'''Amalia Fraguela''', nada en [[Sedes, Narón|Santo Estevo de Sedes]] en [[1884]] e finada en [[Ferrol]] en [[1958]] foi unha sindicalista [[anarquismo|anarquista]] [[Galicia|galega]].
'''Amalia Fraguela''', nada en [[Sedes, Narón|Sedes]] ([[Narón]]) en [[1884]] e finada en [[Ferrol]] en [[1958]] foi unha sindicalista [[anarquismo|anarquista]] [[Galicia|galega]].


== Traxectoria ==
== Traxectoria ==
⚫
No verán de 1912 formou en [[Ferrol]] xunto con Rosario Sardiña e Emilia Cora un dos primeiros grupos galegos de mulleres anarquistas, que nomearon La Linterna.<ref>{{Cita novas|autor=|data=|data-publicación=21 de agosto de 1912|xornal=Tierra y libertad|título=Avisos a periódicos y revistas|url=http://www.cedall.org/Documentacio/Premsa%20Llibertaria/tierra%20y%20libertad/1910-1919/00123.pdf|páxina=3|data-acceso=23 de marzo}}</ref> Iniciaron a súa actividade co manifesto "A las mujeres". O seu obxectivo era cooperar coa propaganda emancipatoria das mulleres e outros grupos afíns.<ref>{{Cita web|url=http://culturagalega.org/album/docs/linatempo.pdf|páxina-web=|páxina=21|título=Liña do tempo|data-acceso=}}</ref> As actividades de La Linterna non duraron moito tempo, porque Amalia Fraguela marchou de Ferrol con destino ao País Vasco, se ben seguiu colaborando na publicación anarquista ferrolá ''[[Cultura Libertaria]]'', que acolleu tamén textos de Isabel Barea e [[Teresa Claramunt]] entre outras autoras.<ref name=":0" />
Amalia Fraguela naceu na parroquia rural de Santo Estevo de Sedes, pertencente ao concello de [[Narón]]. As primeiras noticias que se teñen dela datan de 1912, grazas a unha publicación na prensa local. A noticia anunciaba a inscrición da súa filla no Rexistro Civil de Ferrol, á que Amalia Fraguela e o seu compañeiro Vicente Couce lle deron o nome de Luz Armonía. Ambos eran militantes libertarios e o seu foi un acto de protesta contra o conservadorismo e o poder da igrexa na sociedade. Era un costume habitual para o anarquismo da época que ante calquera celebración de actos civís como matrimonios, inscrición de nacementos e enterros, se publicasen na prensa obreira e republicana para darlles maior relevancia e difusión.<ref name=":0">{{Cita libro|título=Obreirismo ferrolán|apelidos=Fernández Fernández|nome=Eliseo|editorial=A Nosa Terra|ano=2005|ISBN=|páxina=191|lingua=galego|capítulo=O protagonismo feminino|ref=}}</ref>


⚫
Desde a súa chegada a Baracaldo foi unha sindicalista moi activa, deixando constancia das súas accións en múltiples facetas. Participou en varias campañas solidarias para recadar diñeiro, como na axuda de persoas presas por cuestións sociais e noutra de axuda aos libertarios mexicanos no ano 1912.<ref name=":0" /> Enseguida tomou parte en mitins, destacando o celebrado en Baracaldo en novembro de 1912, no local da Sociedade de Cargadores do Peirao, onde pechou o acto xunto a outros compañeiros, resaltando a importancia da educación para acadar a liberdade e o progreso.<ref>{{Cita libro|título=Elas|apelidos=Marco López|nome=Aurora|editorial=Xanela|ano=2015|ISBN=|ref=}}</ref>
== Activismo ==
⚫
No verán de 1912, Amalia Fraguela xunto con Rosario Sardiña e Emilia Cora, formaron en Ferrol un dos primeiros grupos de mulleres anarquistas ao que denominaron ''La Linterna.''<ref>{{Cita novas|autor=|data=|data-publicación=21 de agosto de 1912|xornal=Tierra y libertad|título=Avisos a periódicos y revistas|url=http://www.cedall.org/Documentacio/Premsa%20Llibertaria/tierra%20y%20libertad/1910-1919/00123.pdf|páxina=3|data-acceso=23 de marzo}}</ref> Iniciaron a súa actividade elaborando un manifesto titulado "A las mujeres". O seu obxectivo era cooperar coa propaganda emancipatoria das mulleres e outros grupos afíns.<ref>{{Cita web|url=http://culturagalega.org/album/docs/linatempo.pdf|páxina-web=|páxina=21|título=Liña do tempo|data-acceso=}}</ref> Con todo, as actividades de ''La Linterna'' non duraron moito tempo, porque Amalia Fraguela marchou de Ferrol con destino ao País Vasco.


⚫
Amalia Fraguela seguía coa súa idea de organizar as mulleres e facer propaganda dos ideais anarquistas entre elas. Froito deste empeño tivo lugar a fundación do grupo anarquista feminino Luz y Armonía en marzo de 1913.<ref>{{Cita web|url=http://www.ezagutubarakaldo.net/es/barakaldo-siglo-xx-la-sociabilidad-femenina/|páxina-web=www.ezagutubarakaldo.net|título=Barakaldo siglo XX: la sociabilidad femenina – Ezagutu Barakaldo|data-acceso=27 de marzo de 2017|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20160910142054/http://www.ezagutubarakaldo.net/es/barakaldo-siglo-xx-la-sociabilidad-femenina/|dataarquivo=10 de setembro de 2016|urlmorta=yes}}</ref> Así, manifestaron o seu obxectivo de propagar os ideais anarquistas a través de folletos e da prensa tratando de educar e educarse.<ref>{{Cita web|url=http://www.cedall.org/Documentacio/Premsa%20Llibertaria/tierra%20y%20libertad/1910-1919/00153.pdf|data=19 de marzo de 1913|páxina-web=|páxina=3|título=Maremagnum|data-acceso=27 de marzo de 2017}}</ref><ref>{{Cita web|url=http://www.cedall.org/Documentacio/IHL/Tierra%20y%20Libertad%201910-1919.pdf|apelidos=Zambrana|nome=Joan|páxina-web=|páxinas=976 y 1.021|título=El anarquismo organizado en los orígenes de la CNT. Tierra y libertad 1910-1919|data-acceso=20 de marzo de 2017}}</ref>{{Cita|"Romped, amigas mías, esa terrible cadena que os oprime; avanzad animosas y desechad esas rancias ideas que cada día aumentan más vuestra situación de esclavas y hacen más dificultoso vuestro camino".<ref>{{Cita web|url=http://www.cedall.org/Documentacio/Premsa%20Llibertaria/tierra%20y%20libertad/1910-1919/00169.pdf|título=A las mujeres|data-acceso=23 de marzo de 2017|autor=Amalia Fraguela|enlaceautor=|data=9 de xullo de 1913|idioma=|sitioweb=|editorial=Tierra y Libertad}}</ref>|Amalia Fraguela|col2=}}
Aínda así, a pegada de Amalia Fraguela seguiuse notando na prensa anarquista ferrolá ''[[Cultura Libertaria]]'' na que se publicaron varios artigos das libertarias máis famosas do momento como Isabel Barea e [[Teresa Claramunt]].<ref name=":0" />


⚫
Regresou a Ferrol durante a [[Segunda República Española|II República]] pero estivo apartada da militancia. A partir de 1942 traballou no servizo de limpezas do Concello de Ferrol, e faleceu en 1958 pouco tempo despois de se xubilar.
Desde a súa chegada a Baracaldo foi unha sindicalista moi activa, deixando constancia das súas accións en múltiples facetas. Participou en varias campañas solidarias para recadar diñeiro, como na axuda de persoas presas por cuestións sociais e noutra de axuda aos libertarios mexicanos no ano 1912.<ref name=":0" />
==Vida persoal==


⚫
En 1912 foi nai xunto con Vicente Couce dunha nena, que chamaron Luz Armonía.<ref name=":0">{{Cita libro|título=Obreirismo ferrolán|apelidos=Fernández Fernández|nome=Eliseo|editorial=A Nosa Terra|ano=2005|páxina=191|capítulo=O protagonismo feminino}}</ref> Cara a 1919 tiveron outro fillo chamado Vicente, O seu fillo, militante das Juventudes Libertarias, que estaba a facer o servizo militar no Cuartel das Dores de Ferrol cando estalou o [[Golpe de Estado do 18 de xullo de 1936|golpe de Estado]] en 1936. Vicente Couce tentou participar na liberación de varios presos condenados á morte, pero a acción foi descuberta e os implicados axustizados sumariamente.<ref>{{Nomes Voces|3401}}</ref>
⚫
Enseguida tomou parte en mitins, destacando o celebrado en Baracaldo en novembro de 1912, no local da Sociedade de Cargadores do Peirao, onde pechou o acto xunto a outros compañeiros, resaltando a importancia da educación en aras da liberdade e o progreso.<ref>{{Cita libro|título=Elas|apelidos=Marco López|nome=Aurora|editorial=Xanela|ano=2015|ISBN=|ref=}}</ref>


⚫
== Notas ==
⚫
Amalia Fraguela seguía coa súa idea de organizar as mulleres e facer propaganda dos ideais anarquistas entre elas. Froito deste empeño tivo lugar a fundación do grupo anarquista feminino ''Luz y Armonía'', en marzo de 1913.<ref>{{Cita web|url=http://www.ezagutubarakaldo.net/es/barakaldo-siglo-xx-la-sociabilidad-femenina/|páxina-web=www.ezagutubarakaldo.net|título=Barakaldo siglo XX: la sociabilidad femenina – Ezagutu Barakaldo|data-acceso=27 de marzo de 2017|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20160910142054/http://www.ezagutubarakaldo.net/es/barakaldo-siglo-xx-la-sociabilidad-femenina/|dataarquivo=10 de setembro de 2016|urlmorta=si}}</ref> Así, manifestaron o seu obxectivo de propagar os ideais anarquistas a través de folletos e da prensa tratando de educar e educarse.<ref>{{Cita web|url=http://www.cedall.org/Documentacio/Premsa%20Llibertaria/tierra%20y%20libertad/1910-1919/00153.pdf|data=19 de marzo de 1913|páxina-web=|páxina=3|título=Maremagnum|data-acceso=27 de marzo de 2017}}</ref><ref>{{Cita web|url=http://www.cedall.org/Documentacio/IHL/Tierra%20y%20Libertad%201910-1919.pdf|apelidos=Zambrana|nome=Joan|páxina-web=|páxinas=976 y 1.021|título=El anarquismo organizado en los orígenes de la CNT. Tierra y libertad 1910-1919|data-acceso=20 de marzo de 2017}}</ref>{{Cita|"Romped, amigas mías, esa terrible cadena que os oprime; avanzad animosas y desechad esas rancias ideas que cada día aumentan más vuestra situación de esclavas y hacen más dificultoso vuestro camino".<ref>{{Cita web|url=http://www.cedall.org/Documentacio/Premsa%20Llibertaria/tierra%20y%20libertad/1910-1919/00169.pdf|título=A las mujeres|data-acceso=23 de marzo de 2017|autor=Amalia Fraguela|enlaceautor=|data=9 de xullo de 1913|idioma=|sitioweb=|editorial=Tierra y Libertad}}</ref>|Amalia Fraguela|col2=}}


== Últimos anos ==
⚫
Regresou a Ferrol durante a [[Segunda República Española|II República]] pero estivo apartada da militancia.

⚫
O seu fillo, Vicente Couce Fraguela, militante das Mocidades Libertarias, estaba a facer o servizo militar no Cuartel de Dores de Ferrol cando estalou o [[Golpe de Estado do 18 de xullo de 1936|Golpe de estado]] en 1936. Vicente Couce tentou participar na liberación de varios presos condenados á morte, pero a acción foi descuberta e os implicados axustizados sumariamente. Tiña 17 anos.<ref>{{Cita web|url=http://www.nomesevoces.net/gl/|páxina-web=|título=Proxecto de investigación Nomes e voces|data-acceso=21 de marzo de 2017}}</ref>

Non hai moita información sobre a súa vida nos anos seguintes. Sábese que a partir de 1942 traballou no servizo de limpezas do Concello de Ferrol. Pouco tempo despois da súa xubilación morreu no anonimato no ano 1958.

⚫
== Notas ==
{{Listaref}}
{{Listaref}}


Liña 29: Liña 21:
=== Ligazóns externas ===
=== Ligazóns externas ===
* [http://www.ezagutubarakaldo.net/es/wp-content/uploads/05barakaldoenelcambiodelossiglos.pdf Baracaldo no século XX.]
* [http://www.ezagutubarakaldo.net/es/wp-content/uploads/05barakaldoenelcambiodelossiglos.pdf Baracaldo no século XX.]
* {{Nomes Voces|13}}
* [http://www.culturagalega.org/album/ Álbum de mulleres]
* [http://www.culturagalega.org/album/ Álbum de mulleres]


Liña 36: Liña 27:
{{ORDENAR:Fraguela, Amalia}}
{{ORDENAR:Fraguela, Amalia}}
[[Categoría:Sindicalistas de Galicia]]
[[Categoría:Sindicalistas de Galicia]]
[[Categoría:Anarquistas]]
[[Categoría:Personalidades do anarquismo de Galicia]]
[[Categoría:Sindicalismo anarquista]]
[[Categoría:Anarcosindicalistas]]
[[Categoría:Galegos do País Vasco]]
[[Categoría:Galegos do País Vasco]]
[[Categoría:Feministas de Galicia]]
[[Categoría:Feministas de Galicia]]

Revisión actual feita o 3 de decembro de 2024 ás 20:49

Modelo:BiografíaAmalia Fraguela
Biografía
Nacemento1884 Editar o valor en Wikidata
Sedes, España Editar o valor en Wikidata
Morte1958 Editar o valor en Wikidata (73/74 anos)
Ferrol, España Editar o valor en Wikidata
Ideoloxía políticaAnarquismo Editar o valor en Wikidata
Actividade
Ocupaciónsindicalista Editar o valor en Wikidata
Período de actividade1912 Editar o valor en Wikidata - 1942 Editar o valor en Wikidata
MovementoAnarquismo Editar o valor en Wikidata

Amalia Fraguela, nada en Sedes (Narón) en 1884 e finada en Ferrol en 1958 foi unha sindicalista anarquista galega.

Traxectoria

[editar | editar a fonte]

No verán de 1912 formou en Ferrol xunto con Rosario Sardiña e Emilia Cora un dos primeiros grupos galegos de mulleres anarquistas, que nomearon La Linterna.[1] Iniciaron a súa actividade co manifesto "A las mujeres". O seu obxectivo era cooperar coa propaganda emancipatoria das mulleres e outros grupos afíns.[2] As actividades de La Linterna non duraron moito tempo, porque Amalia Fraguela marchou de Ferrol con destino ao País Vasco, se ben seguiu colaborando na publicación anarquista ferrolá Cultura Libertaria, que acolleu tamén textos de Isabel Barea e Teresa Claramunt entre outras autoras.[3]

Desde a súa chegada a Baracaldo foi unha sindicalista moi activa, deixando constancia das súas accións en múltiples facetas. Participou en varias campañas solidarias para recadar diñeiro, como na axuda de persoas presas por cuestións sociais e noutra de axuda aos libertarios mexicanos no ano 1912.[3] Enseguida tomou parte en mitins, destacando o celebrado en Baracaldo en novembro de 1912, no local da Sociedade de Cargadores do Peirao, onde pechou o acto xunto a outros compañeiros, resaltando a importancia da educación para acadar a liberdade e o progreso.[4]

Amalia Fraguela seguía coa súa idea de organizar as mulleres e facer propaganda dos ideais anarquistas entre elas. Froito deste empeño tivo lugar a fundación do grupo anarquista feminino Luz y Armonía en marzo de 1913.[5] Así, manifestaron o seu obxectivo de propagar os ideais anarquistas a través de folletos e da prensa tratando de educar e educarse.[6][7]

"Romped, amigas mías, esa terrible cadena que os oprime; avanzad animosas y desechad esas rancias ideas que cada día aumentan más vuestra situación de esclavas y hacen más dificultoso vuestro camino".[8]
Amalia Fraguela

Regresou a Ferrol durante a II República pero estivo apartada da militancia. A partir de 1942 traballou no servizo de limpezas do Concello de Ferrol, e faleceu en 1958 pouco tempo despois de se xubilar.

Vida persoal

[editar | editar a fonte]

En 1912 foi nai xunto con Vicente Couce dunha nena, que chamaron Luz Armonía.[3] Cara a 1919 tiveron outro fillo chamado Vicente, O seu fillo, militante das Juventudes Libertarias, que estaba a facer o servizo militar no Cuartel das Dores de Ferrol cando estalou o golpe de Estado en 1936. Vicente Couce tentou participar na liberación de varios presos condenados á morte, pero a acción foi descuberta e os implicados axustizados sumariamente.[9]

Notas

[editar | editar a fonte]
  1. ↑ "Avisos a periódicos y revistas" (PDF). Tierra y libertad. 21 de agosto de 1912. p. 3. Consultado o 23 de marzo. 
  2. ↑ "Liña do tempo" (PDF). p. 21. 
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Fernández Fernández, Eliseo (2005). "O protagonismo feminino". Obreirismo ferrolán. A Nosa Terra. p. 191. 
  4. ↑ Marco López, Aurora (2015). Elas. Xanela. 
  5. ↑ "Barakaldo siglo XX: la sociabilidad femenina – Ezagutu Barakaldo". www.ezagutubarakaldo.net. Arquivado dende o orixinal o 10 de setembro de 2016. Consultado o 27 de marzo de 2017. 
  6. ↑ "Maremagnum" (PDF). 19 de marzo de 1913. p. 3. Consultado o 27 de marzo de 2017. 
  7. ↑ Zambrana, Joan. "El anarquismo organizado en los orígenes de la CNT. Tierra y libertad 1910-1919" (PDF). pp. 976 y 1.021. Consultado o 20 de marzo de 2017. 
  8. ↑ Amalia Fraguela (9 de xullo de 1913). "A las mujeres" (PDF). Tierra y Libertad. Consultado o 23 de marzo de 2017. 
  9. ↑ Amalia Fraguela na base de datos do proxecto Nomes e voces.

Véxase tamén

[editar | editar a fonte]

Ligazóns externas

[editar | editar a fonte]
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Amalia_Fraguela&oldid=6902833»