Je'yulu
Je'yulu / mashunuusai (alijunaiki:alacrán) chi kanüliakai je'eyulu jo mashunuusai jutuma wayuu nia wane wuchi jashichi joutchi ja'aka mojuui yaapüna wajiirapüna, nia wane wuchi malo'ukatai joutchi julu'upuna jüta wunu'u eekai ittüin otta eere jo'uluin ulumaachi ma'aka jain jüpana wünu'u o mojüii ekale küin otta müsia jülu'upuna isho'u ekai joucheniin.
Chi je'yulukai nia wane wichi aletüshii wayuu juka nüsi muinka nipettünule, a'isü nüto'ou muinmka nile'etüle wayuu, eeshi nojottüle wayuu juka jai tü nitünacheinkalü.
Wainma tü wuchi meematakalü meematakalú nain chi jeyutkai junain kanülia'ya muin naya wane'ewai.
eeshii wane tekülepü munushii naata numuin chi nuulia chi je'eyutkai je'e mma'apaa ekale mjüipa'ain joutchi wunatpüna otta uch'oupúna waneejatü nütapa'a nuulia chi mashunuushaikai, nia wane wüchii sawaachitai, ale'etüshi jüka nüsi muinka nipettünule, chii wuchikai chi wuna'apüje'ewai junain mutsiayatailin nia jashichi niaya'a mushia nain chi je'yulukai jiasa nüle'etüle wane wayuu mayeinsü nutuma ai'sü nuto'o.
je'eyulu: kepiashi julu'upüna jüta wunu'u ekele jüluin otta ja'akapüna korolo ekale matüjanin o'otojoona eeshi nike'erolüle piichipa'a muinka eere wainma yarutsü ni'iruin yalashi anu'ujülain.
Tekülepü: kepiashi julu'upüna juwakala potchi, julü'ü ishou, kayu'ulaaleshi jawaipünaa jüpúla awaraijawa.